JULIO DE URQUIJO MINTEGIA ASMOZ ETA JAKITEZ


2021eko uztailaren 27an
Julio de Urquijo Euskal Filologiako Mintegia 1954an sortu zuten Donostian Luis Mitxelena eta Manuel Agudek, Gipuzkoako Foru Aldundiaren babesean. Mintegiari euskaltzale eta kultur eragile deustuarraren izena ipini zioten. Julio de Urquijok, besteak beste, egun Eusko Ikaskuntzak kaleratzen duen «Revista Internacional de Estudios Vascos» izeneko aldizkaria sortu zuen 1907. urtean eta bere liburutegi pribatuan, gerora Gipuzkoako Foru Aldundiaren eskuetan geratu zena, balio handiko bilduma osatu zuen.
Mintegia sortu zeneko urte horiek urte beltzak ziren euskaltzaleentzat, eta lehenengoz erakunde ofizial batean nolabaiteko zirrikitua aurkitu zuten euskal hizkuntzalaritzako ikasketak aitzinarazteko.
Mitxelena zuzendari izendaturik, Anuario del Seminario de Filología Vasca «Julio de Urquijo» edo ASJU izeneko aldizkaria hasi ziren argitaratzen; berehala, hizkuntzalaritza alorreko maila goreneko aldizkari zientifikoen artera sartu zen, eta euskal ikasketen aitzindari bihurtu zen zalantza gabe.
Mintegiaren argitalpenetan ikusi zuten argia gerra ondoko euskalaritzako lanik garrantzitsuenak, besteak beste Mitxelena maisuaren doktoradutza tesia izan zen «Fonética Histórica Vasca» lan oinarrikoak.
Handik urte batzuetara izendatu zuten euskaltzain Mitxelena; 1961eko urtarrilaren 22an irakurri zuen bere sartze hitzaldia, euskaltzainburu Ignacio Maria Etxaide zelarik. Bi eratara jokatu zuen errenteriar irakasleak Julio de Urquijo Mintegitik urte haietan: alde batetik, Euskaltzaindiaren barruan ziren sektore integristak astintzeko gotorlekua izan zen Mintegia (ez dugu ahantzi behar Etxaide bera Francoren aldeko eta, nolabait ere, erregimeneko gizona zela); bestetik, euskal ikasketen garapena bultzatzeko tresna. Bi bide horietan Mitxelenaren lanak emaitza oparoak izan zituen, inondik ere.


MINTEGIAREN OIHARTZUNA.

Besteak beste, Julio de Urquijo Mintegiaren lanak hizkuntzalaritzako alorreko nazioarteko komunitate zientifikoa Euskal Herrira begira jarri zuela esan daiteke. Espainiako eta Europako unibertsitateetan ikusi zuten gure herriak ez zuela gordetzen hizkuntza bakan eta zahar bat bakarrik, baizik ere horrekin batera bazela hemen hizkuntzalaritzan lan sakon eta jakingarriak egiteko jende aski prestaturik.
Mitxelenaren lanaren oihartzuna izan zen, besteak beste, Antonio Tovarrek eta José Vallejok Salamancako Unibertsitatean sortu zuten Manuel Larramendi izeneko euskal hizkuntzako katedra. Geroztik, Julio de Urquijo Mintegiaren laguntzaile eta lankide aparta izan zen Antonio Tovar, Manuel Agudekin batera oraino amaitu gabe dagoen euskal hiztegi etimologikoaren egile.
Ia berrogeita bost urteetan Julio de Urquijo Mintegiak egin duen lan erraldoia lerro labur hauetan laburbiltzen zaila litzateke. Esan dezagun, zernahi gisaz, Julio de Urquijo Mintegiaren ospe akademiko eta zientifikoa handia bada ere, herri administrazioarekiko menpekotasunak ez duela oso antolabide argirik izan. Sortzez geroztik, Gipuzkoako Foru Aldundiaren mende egon izan da beti, baina inoiz ez du erakuntza juridiko propiorik izan, eta horren eraginez Mintegiaren eta Aldundiaren arteko harremanak lausotu edo ahuldu egin dira urteen joanarekin batera.
Irtenbide finkoa aurkitu nahirik, 1998ko abenduaren 22an Gipuzkoako Foru Aldundiko Kultura eta Euskarako foru diputatu Koruko Aizarnak eta Eusko Ikaskuntzako lehendakari Juan Jose Goirienak hitzartu zuten Julio de Urquijo Mintegia behin-betikoz Eusko Ikaskuntzaren egituraren barnean sartzea. Gaur egun Mintegia kudeatzen duten irakasleekin elkar hartu ondoren egin zen integrazio hori. Hitzarmenak autonomia ematen dio Mintegiari bere lanak egiteko eta behar dituen bitarteko material nahiz diruzkoak ziurtatzen dizkio etorkizunari begira.
Hitzarmenak bide emango dio Mintegiari M. Agudek eta A. Tovarrek hasitako hiztegi etimologikoaren lanak amaitzeko, horretarako bekadun bat jarrita. Horrez gain, jakina, orain artean atzeraturik eta ezin argitaraturik ziren ASJUko aleak kaleratuko dira aurki, Joseba Andoni Lakarra irakaslearen zuzendaritzapean. Beraz, harpidedunek eta gainerako irakurle eta zaletuek aldizkaria ostera eskuetan izateko aukera izango dute


Azkenak
2025-02-17 | ARGIA
Ikasle feministek elkarretaratzea egin dute Gasteizko EHUko campuseko irakaslearen sexu erasoak salatzeko

Gertatutakoak ez direla kasualitatea azpimarratu dute. Unibertsitateko eremuetan indarkeria matxista gertatzen dela azaldu dute, eta arazoa sistematikoa dela. Protokolo bat eskatu dute erasotuak babesteko. Erasotzaileak inpunitate osoarekin jokatu duela salatu dute.


Bi futbol taldek planto egin dute irain arrazisten aurrean Bizkaian eta partiduak bertan behera geratu dira

Gaztelueta C -Berango C gazteen futbol partidua bertan behera geratu zen Larunbatean. Jokatzen ari zirela Gaztelueta C taldeko gazte batek aurkariari "beltz zikin madarikatua" deitu zion. Gorengo erregional mailako Otxarkoaga-Iturrigorri partiduan ere... [+]


Bederatzi pertsonari lau eta hamar hilabete arteko kartzela-zigorrak ezarri dizkie Voxen kontra protesta egiteagatik Bilbon

Atxuri auzoan 2019ko azaroaren 5ean Voxen kontra egin zuten bederatzi pertsonaren kontrako epaia iritsi da. Akusatuek ez dute espetxean sartu beharko.


2025-02-17 | Axier Lopez
Itziarren semea?

Ia mende batez, Euskal Herrian ez da belaunaldirik tortura ezagutu ez duenik. 1960tik 5.379 lagun dira ofizialki, baina askoz gehiago dira, publikoki torturatu gisa agertzeak min egiten duelako oraindik ere. Eta seguruenik, oinarri-oinarrian ez delako ezer aldatu. Polizia... [+]


Eneko Anduezak PSE-EEko idazkari nagusi izaten jarraituko du

PSE-EEren zuzendaritza berriak alderdikideen %95en onespena jaso du. Anduezak proposatutako Batzorde Exekutiboan aurreko 26 kideetatik zortzi aurpegi berri daude soilik.


Europak toki bat aldarrikatu nahi du Ukrainako bake negoziaketan, AEBen bazterketaren aurrean

Macronek egindako deiari erantzunez, NATOko eta Europako agintariak Parisen elkartuko dira astelehen honetan, AEBek eta Errusiak iragarri ostean Ukrainako gerra amaitzeko elkarrizketei heltzekotan direla. Europak diru asko xahutu du Ukraina laguntzen, eta gerra amai dezakeen... [+]


Erantzukizun publikoak hartzea eskatu dute Euskal Herriko Torturatuen Sarearen aurkezpenean

Torturak jasan dituzten 900 lagun bildu dira Donostian Euskal Herriko Torturatuen Sarea aurkezteko, otsailaren 15ean. Ekimenak torturatuen bozgorailu izan nahi du, eta oraindik torturen berri eman ez duten herritarrak sarera batzera animatu dituzte. Eusko Jaurlaritzari eta... [+]


Labrazaren defentsan
"(Oiongo osoko bilkuraren) helburua argia da, legez legitimatzea tramitazioan irregulartasun nabarmenak dituzten megaproiektu energetikoak"

Joan den asteazkenean egun gogorra eta desatsegina bizi izan genuen, ez bakarrik Labrazarentzat, baita zentral eoliko,... [+]


Gazteen arteko genero arrakalak gora egin du kokapen politikoari dagokionez

Azken hogei urteetako gazteen kokapen politikoa izan dute aztergai The Economisten. Europan 18-29 urte arteko gizonak emakumeak baino posizio kontserbadoreagoetan kokatzen dira. 


Gasteiz inguruan Vitoria Solar 1 eta 2 parke fotovoltaikoak eraikitzea onartu du Eusko Jaurlaritzak

Parke bakoitzak hirurogei hektarea izango ditu, eta 32 milioi euroko aurrekontua du proiektuak. Ingurumen eta baimen teknikoak berretsita, egitasmoari hirigintza baimena baino ez zaio falta eraikitzeari ekiteko.

 


Industriaren etorkizunaren aldeko manifestazioak milaka lagun batu ditu Iruñean

Arriskuan dauden BSH, Sunsundegui, Nano Automotive, Siemens Gamesa, Tenerias Omega, Tasubinsa eta Volkswagen enpresetako langile batzordeek haien egonezina azaldu dute eta Nafarroako Gobernuari "benetan bermatzailea den legeria bat artikulatzea" eskatu diote.


Tentsio betean, preso truke berria egin dute Israelek eta Hamasek

Su-etena hitzartu eta hilabete bete denean, lehen faserako adostutako 33 bahituetatik 25 askatu ditu Hamasek. Israelek, berriz, 985 preso utzi ditu aske. Bigarren fasea martxoaren 2an da indarrean sartzekoa, baina bi aldeek jarraitu beharreko urratsak zehazteko daude... [+]


Analisia
Nostalgiari ‘sold out’

Gauzak ez dira izatez errazak, eta, izango da batagatik edo besteagatik, baina, azken boladan, mingainari behar baino gehiagotan egin diot kosk bi kontu hauengatik: sold out-aren kultura eta FOMOa –azken hori agian azaldu behar da, ez baita hainbestetan esana: esperientzia... [+]


Zedarriak Foroari erantzuna
Defentsan inbertitzea

Zedarriak Foroak Euskadi eta Europar Batasuna, oparotasunaren eta lehiakortasunaren patu partekatua txostena aurkeztu zuen urtarrilaren erdialdean. Bertan, EAErako gomendioak jasotzen dira, Draghik eta Lettak Europako Batasunerako aurkeztu dituzten txostenak erreferentziatzat... [+]


Eguneraketa berriak daude