BASAMORTUKO BEROA ETA BONBA NUKLEARRAK

Urtebete lehenago hasi zen prestatzen bere seme-alabekin egingo zuen bidaia Luis Realzabalza nafarra. Zerrendak eta zerrendak antolatu zituen beharrezko guztia hartu eta gainerakoa baztertzen joateko. Kotxez (lurrorotarako ibilgailua) igaroko zuen ibilbide guztia ikasi zuen, kartografia izan zuen horretarako lagun. Ez zitzaion ahaztu uztaileko hilabete hartan (iaz) Asia aldean zer-nolako klima egingo zuen begiratzea ere.
Baina atzekoz aurrera atera zitzaion gehientsuena; bidaia hein batean porrota izan zela aitortzen du Luisek. Txinan Karakorum mendikatea ikusi nahi zuen eta ezin izan zuen bertara iritsi. Gerrak astindutako Jugoslavia ohia nola geratu den jakin nahi eta Kosovoko gerrak harrapatu zuen. Bi helburu eta bi porrot.
Hasiera hasieratik izan zituzten arazoak Luis aitak, Luis semeak eta Elena alabak. Asmoa garbia zen; kotxea untziz Txinara bidali, han hartu eta Pakistan, Afganistan, Iran eta Turkia zeharkatuz Greziara iritsiko ziren. Han kotxea eta hiruak ferryan sartu eta hilabete ondoren etxean izango ziren.
Hegazkinez abiatu ziren eta hilabete lehenago bidalitako kotxea Pakistaneko Karachi portuan aurkitzea espero zuten. Beraiek heldu ziren, baina portura ez omen zen kotxea iritsi eta gainera, ahazteko esan zieten, etxera itzultzeko. Sinetsi ezinez Luis Realzabalza egoskor jarri zen eta ahal zuen guztia egin zuen (enbaxadak bisitatzea tartean) kotxea lortzeko. Etsita zeudenean, Karachin hamar egun zeramatzatenean, kotxea lehorreratu zieten. (Luis konbentzituta dago bere kotxeak bazuela helmugaren bat, erosleren bat han nonbait).
Kotxea errekuperatuta Karakorumera hurbiltzeko gogoa piztu zitzaien berriro. Ustekabea berriro. Pakistaneko agintariei entsegu nuklearrak egitea otu zitzaien. Bonbak lehertuko zireneko guneetatik biztanleak atera zituzten (inolako azalpenik eman gabe) eta turistek noski ez zuten igarotzerik. Amets gozoa pikutara. Hamar egun geldirik egonda, iluntzeko hamabietan kotxean sartu eta eguzkiaren lehen printzekin batera iritsi ziren Kandahar-era, Afganistanera. 1.600 kilometro egin zituzten segidan. Ez zen erraza izan, ez kilometro askoren nekeagatik, tentsioarengatik baizik. Gerra usaina alde guztietatik somatzen zen eta gauez egin behar zen bidaia, inork turistak zebiltzala jakin ez zezan. Kandaharren ostatura hurbildu ziren, ez edozein ostatura, aurrez hitzartutakora baizik, turistentzako gordelekura. Luisek behin eta berriz azpimarratzen du herrialde horietan turistak oso kontrolatuak daudela, mugimendu guztiak zaintzen zaizkie.
Lasaitzeko astirik gabe, Afganistan-Iran muga nola igaro pentsatu behar zuten hurrena. Autoritateei militarrek bizkarzain lana egin ziezaieten galdetu zieten. Ezezko borobila eman zieten, militarrak alboan joatea probokazio hutsa izango zen. Errepide amaigabeetan (txarrak Afganistanen eta askoz hobeak Iranen) hain ugariak diren autobus baten atzetik abiatzea ere pentsatu zuten. Azkenean, betiko moduan, hiruak kotxean, ahalik eta isilen abiatu ziren.
Buruhauste handiena ematen zuena, zalantzarik gabe, gerra giroa zen bai Pakistanen, Afganistanen eta baita Iranen ere. Turistek argi ibili beharra dute. Baina egunean zehar beste makina bat ezbehar gertatzen zitzaizkien. Beroa itzela zen, 40-50 zentigradu, noiznahi. Ondoezak ere hiruek jasan behar izan zituzten; batik bat, janariak eragindako gorabeherak. Luis semeak 40 gradutako sukarra ere izan zuen. Edariarekin ez zuten arazorik izaten bertako ura beraiek edangarri bihurtzen baitzuten. Turisten urdailek bertako ura zuzenean edateak ez lukete jasango.
Janariaz eta edariaz ahaztuta, 18 urteko Elenak oso kontuan hartu beharreko beste gai bat zuen. Islamiar herrietan zebilen eta nikia eta galtza bakeroak jantzita ez zen nahikoa. Buruko estalkiak erosi zituen eta baita soinekoak ere. Dena den, herrialde guztietan baldintzak ez ziren berdinak, batzuetan guztiz estali behar zuen eta beste batzuetan lasaiago ibil zitekeen; adibidez, zenbait tokitan flekiloa bistan eraman zezakeen.
Kotxeak ere ez zituen kilometro asko egiten geratu beharra izan gabe. Behin betiko kontrolak ezarrita zeuden eta bakoitzean jaitsi eta kotxe guztia arakatzen zieten. Hori ez zen okerrena; aita alde batera eta seme-alabak beste aldera banatzen zituzten, elkar ikusi gabe. Hala ere, Luisek aitortzen du turista europarrekin oso atseginak izan ohi direla.
Ez zen guztia nekea eta arriskua izan. Zertarako bestela halako bidaia? Paisaje zoragarriak ikusi dituzte, kontraste handikoak. Basamortuan 50 zentigradu jasan behar zituzten eta inguruan 4.000 metroko mendiak ikus zitezkeen beren elurtegi eta guzti. Euskal Herria paisaje haiekin alderatuz maketa bat dela dio Luisek.
Inguruak begiztatu dituzte eta baita bertako kulturara hurbildu ere, baina ez bertako biztanleekin erlaziorik izan dutelako. Biztanleek ez dute harremanik nahi turistekin. Kotxean batetik bestera zihoazela askotan iraina iruditzen zitzaien herritarren aurrean pasatzea. Bizi maila zeharo desberdina da eta ez dute ulertzen nola litekeen abenturero gisa hara hurbiltzea.
Aldaketa Turkian sartu ahala igarri zuten hiru nafarrek. Nahiz eta Iranekiko muga inguruan giroa Iran, Pakistan eta Afganistaneko oso antzekoa izan, Ankara eta Istanbul aldera hurbildu ahala Europako usaina nabari zuten. Luisek garbi dioenez: «

Nik ez neukan interes berezirik Turkia edo Grezia bisitatzeko. Hori Europa da eta bisitatu genituen herrialdeak beste mundu bat dira
». Baina zergatik bidaiatu dute aita eta seme-alabek Asiako gune hartara? Luisek arrazoi bat baino gehiago zituen hara bidaiatzeko: «

Karakorum ezagutu nahi nuen, kosta ahala kosta. Ezaugarri geologiko horiek liluratzen naute. Bestetik, Islam kultura gertutik ezagutu nahi nuen. Gainera, seme-alabak eraman nituen eta haiek gure aldean oso gutxirekin nola bizi izaten diren ikustea nahi nuen. Gaur egungo sistema honek miopeak ere egiten gaitu, ez gara ezer ikusteko gai. Han badago zer ikusia. Jugoslavia ohia bisitatu gabe ere ez nuen utzi nahi, gerrak astindutako herri bat nola geratzen den ezagutu nahi nuen. Eta azkenik , bidaia kotxez egin nahi nuen, errepidean ibiltzeak asko erakusten baitu
».
Iazko uztailean, hilabete ondoren, etxera itzuli ziren, makina bat arrisku eta deserosotasun jasan eta gero. Baina Luisek garbi dauka: «

Arriskuak ez dira beroa, janari arrotza, kotxean egin beharreko kilometro piloa... Bi hankakoek sortzen dituzte arazoak; gerrak direla, entsegu nuklearrak...
». Estropezu horiei guztiei `esker' ezin izan zuten Setaren bidea burutu, baina gidari batek esan zien bezala `Drogaren ibilbidea' egin zuten; beste ezusteko bat.
Ez dituzte ordea, ezusteko hauek hiru nafarrak kokildu. Luis aitak zalantzarik ez du Txinako Karakorumera itzuli behar duela. Ez daki seme-alabak eramango dituen. Momentuz kotxea alde batera utzi eta motoa dauka buruan, eta noski beste bidaia bat. Oraingoan emazte Isabelekin. Alaskara igoko dira eta Miamira jaitsi


Azkenak
2024-09-18 | ARGIA
Bigarren leherketa olatua Libanon, walkie-talkieak helburu

Reuters agentziak informatu duenez, lekukoen testigantzak eta segurtasun iturriak aipatuta, hainbat leherketa izan dira Libanoko zenbait hiritan asteazkenean. Horietako bat bezperan hildakoen omenez antolatutako hileta baten ondoan gertatu da.


José Manuel Uriagereka. Frantziskotarra Hego Korean
“Koreara joan ginenok euskara ederto kontserbatu dugu”

Bermeon jaioa, frantziskotar eginik Hego Korean egin zuen bizimodurik gehiena, 40 urte. Sasoi batean mutil-koskorretan askok egin zuena egin zuen, komentura bidea hartu. Gero, handik mundura jauzi egin zuen Uriagerekak, bestelako hizkuntza eta kultura arrotzetara.


Bilagailuen urrutiko leherketa masiboa
Milaka zauritu eta hamabi hildako Libanon, Israeli leporatu dioten atentatu indiskriminatuan

Israelek lehergailuak jarri zituen Hezbollahk inportatutako milaka bilagailutan, Reuters agentziak kontsultatutako iturrien arabera. Urriaren 7tik jasandako “segurtasun haustura handiena” izan da, talde armatuaren hitzetan. Erantzun bortitza hitzeman du Hezbollahk,... [+]


2024-09-18 | Jon Alonso
Bosgarren zutabea

Erribera, historian, sekula euskalduna izan ote den; horra hor Nafarroan, duela berrogei urtetik hona, hainbestean behin errepikatzen den eztabaida bizantziarra (eztabaida bizantziarra: eztabaida alferrekoa, zeinean alde bakoitzak ezin baitizkio frogatu bere baieztapenak beste... [+]


2024-09-18 | Castillo Suárez
Aldairak

Etxez aldatzen naizenean, edo, areago, norbait etxetik joaten denean, oroiminak hartzen dizkit burua eta bihotza. Orduan hasten naiz zer gordeko dudan eta zer ez erabakitzen saiatzen. Izan ere, objektu guztiek lotzen gaituzte zerbaitetara, edo norbait ekartzen digute gogora;... [+]


Lurraren altxamenduak

Estatu poliziala kanpora! Abesten dute negar-gasen leherketen artetik. Gaztetxo konprometituak, amatxi militanteak, aurpegi estaliak, edo ez, pailazoak, musikariak, sindikalistak eta politikariak, kaskodun medikuak, laborariak traktore gainean... Landa-eremuan zein hirian,... [+]


Palestinak munduari dakarkiona

Ezaguna da enpresa frantses batzuek (Thales, Airbus, Dassault) aspalditik laguntzen dutela Israel haren ekipamendu militarra osatzen. Disclose elkartearen inkesta baten arabera, berriz, Frantziako Gobernuak berak hornitu dizkio osagai elektronikoak Israeli, Gazako zibilak... [+]


Pentsamendu askeak

Gauzak ez dira horrela, gauzak horrelaxe daude. Esaldi hori iltzaturik geratu zitzaidan Gorka Urbizuren diskoa osorik eta patxadaz entzun nuenean. Uste nuen aurkikuntza itzela egin nuela identifikazio horrekin, inozentea ni! Gerora ohartu naiz, merchandising-erako leloa izateaz... [+]


Indarkeria, endogamia eta baztanga Trebiñun

Trebiñu, VI. mendea. Eremita talde bat Las Gobas kobazuloetan bizitzen hasi zen, eta historiaurretik okupatutako Laño ibaiaren haitzarte hartan kobazulo berriak hondeatu zituzten. Hurrengo mendean kobazuloetako bat nekropoli modura erabiltzen hasi zen bertako... [+]


Teknologia
Mundu ikuskerAA

Gizakiontzat ez da inoiz erraza izan lasai pentsatzeko denbora tarte luzeak hartzea, bizimodua aurrera ateratzearen ardurarekin bizi gara, bai geurea zein geure ondorengoena. Bizitzeko izan dugun aukera honetan, ahalik eta ongien nahi ditugu gauzak egin. Ardura horiengatik,... [+]


2024-09-18 | Estitxu Eizagirre
Haziak eta etorkizuneko auziak

Haziak nola egin azaltzen duen jakintza praktikoa eta hazietan datzan ikuspegi politikoa. Biak uztartu dituzte Haziak liburuan Miguel Arribas Kelo-k eta Marc Badal-ek. Hamaika auzi baitaude jokoan hazi bakoitzean: biodibertsitatea vs estandarizazioa, autonomia vs menpekotasun... [+]


“Migratzaileak autoan hartu eta Polizia egon zitekeen errepideak saihestuta eramaten nituen”

Pertsona migratzaile asko eraman ditu Aritzek bere autoan, Poliziak ez ditzan harrapatu, gaueko iluntasunean ez daitezen galdu eta batetik bestera seguru ibili daitezen. Bereziki gogoan ditu Irundik Hendaiara muga gurutzatzen lagundu eta etxean lotan izan zituen emakumea eta... [+]


Eguneraketa berriak daude