BASAMORTUKO BEROA ETA BONBA NUKLEARRAK

Urtebete lehenago hasi zen prestatzen bere seme-alabekin egingo zuen bidaia Luis Realzabalza nafarra. Zerrendak eta zerrendak antolatu zituen beharrezko guztia hartu eta gainerakoa baztertzen joateko. Kotxez (lurrorotarako ibilgailua) igaroko zuen ibilbide guztia ikasi zuen, kartografia izan zuen horretarako lagun. Ez zitzaion ahaztu uztaileko hilabete hartan (iaz) Asia aldean zer-nolako klima egingo zuen begiratzea ere.
Baina atzekoz aurrera atera zitzaion gehientsuena; bidaia hein batean porrota izan zela aitortzen du Luisek. Txinan Karakorum mendikatea ikusi nahi zuen eta ezin izan zuen bertara iritsi. Gerrak astindutako Jugoslavia ohia nola geratu den jakin nahi eta Kosovoko gerrak harrapatu zuen. Bi helburu eta bi porrot.
Hasiera hasieratik izan zituzten arazoak Luis aitak, Luis semeak eta Elena alabak. Asmoa garbia zen; kotxea untziz Txinara bidali, han hartu eta Pakistan, Afganistan, Iran eta Turkia zeharkatuz Greziara iritsiko ziren. Han kotxea eta hiruak ferryan sartu eta hilabete ondoren etxean izango ziren.
Hegazkinez abiatu ziren eta hilabete lehenago bidalitako kotxea Pakistaneko Karachi portuan aurkitzea espero zuten. Beraiek heldu ziren, baina portura ez omen zen kotxea iritsi eta gainera, ahazteko esan zieten, etxera itzultzeko. Sinetsi ezinez Luis Realzabalza egoskor jarri zen eta ahal zuen guztia egin zuen (enbaxadak bisitatzea tartean) kotxea lortzeko. Etsita zeudenean, Karachin hamar egun zeramatzatenean, kotxea lehorreratu zieten. (Luis konbentzituta dago bere kotxeak bazuela helmugaren bat, erosleren bat han nonbait).
Kotxea errekuperatuta Karakorumera hurbiltzeko gogoa piztu zitzaien berriro. Ustekabea berriro. Pakistaneko agintariei entsegu nuklearrak egitea otu zitzaien. Bonbak lehertuko zireneko guneetatik biztanleak atera zituzten (inolako azalpenik eman gabe) eta turistek noski ez zuten igarotzerik. Amets gozoa pikutara. Hamar egun geldirik egonda, iluntzeko hamabietan kotxean sartu eta eguzkiaren lehen printzekin batera iritsi ziren Kandahar-era, Afganistanera. 1.600 kilometro egin zituzten segidan. Ez zen erraza izan, ez kilometro askoren nekeagatik, tentsioarengatik baizik. Gerra usaina alde guztietatik somatzen zen eta gauez egin behar zen bidaia, inork turistak zebiltzala jakin ez zezan. Kandaharren ostatura hurbildu ziren, ez edozein ostatura, aurrez hitzartutakora baizik, turistentzako gordelekura. Luisek behin eta berriz azpimarratzen du herrialde horietan turistak oso kontrolatuak daudela, mugimendu guztiak zaintzen zaizkie.
Lasaitzeko astirik gabe, Afganistan-Iran muga nola igaro pentsatu behar zuten hurrena. Autoritateei militarrek bizkarzain lana egin ziezaieten galdetu zieten. Ezezko borobila eman zieten, militarrak alboan joatea probokazio hutsa izango zen. Errepide amaigabeetan (txarrak Afganistanen eta askoz hobeak Iranen) hain ugariak diren autobus baten atzetik abiatzea ere pentsatu zuten. Azkenean, betiko moduan, hiruak kotxean, ahalik eta isilen abiatu ziren.
Buruhauste handiena ematen zuena, zalantzarik gabe, gerra giroa zen bai Pakistanen, Afganistanen eta baita Iranen ere. Turistek argi ibili beharra dute. Baina egunean zehar beste makina bat ezbehar gertatzen zitzaizkien. Beroa itzela zen, 40-50 zentigradu, noiznahi. Ondoezak ere hiruek jasan behar izan zituzten; batik bat, janariak eragindako gorabeherak. Luis semeak 40 gradutako sukarra ere izan zuen. Edariarekin ez zuten arazorik izaten bertako ura beraiek edangarri bihurtzen baitzuten. Turisten urdailek bertako ura zuzenean edateak ez lukete jasango.
Janariaz eta edariaz ahaztuta, 18 urteko Elenak oso kontuan hartu beharreko beste gai bat zuen. Islamiar herrietan zebilen eta nikia eta galtza bakeroak jantzita ez zen nahikoa. Buruko estalkiak erosi zituen eta baita soinekoak ere. Dena den, herrialde guztietan baldintzak ez ziren berdinak, batzuetan guztiz estali behar zuen eta beste batzuetan lasaiago ibil zitekeen; adibidez, zenbait tokitan flekiloa bistan eraman zezakeen.
Kotxeak ere ez zituen kilometro asko egiten geratu beharra izan gabe. Behin betiko kontrolak ezarrita zeuden eta bakoitzean jaitsi eta kotxe guztia arakatzen zieten. Hori ez zen okerrena; aita alde batera eta seme-alabak beste aldera banatzen zituzten, elkar ikusi gabe. Hala ere, Luisek aitortzen du turista europarrekin oso atseginak izan ohi direla.
Ez zen guztia nekea eta arriskua izan. Zertarako bestela halako bidaia? Paisaje zoragarriak ikusi dituzte, kontraste handikoak. Basamortuan 50 zentigradu jasan behar zituzten eta inguruan 4.000 metroko mendiak ikus zitezkeen beren elurtegi eta guzti. Euskal Herria paisaje haiekin alderatuz maketa bat dela dio Luisek.
Inguruak begiztatu dituzte eta baita bertako kulturara hurbildu ere, baina ez bertako biztanleekin erlaziorik izan dutelako. Biztanleek ez dute harremanik nahi turistekin. Kotxean batetik bestera zihoazela askotan iraina iruditzen zitzaien herritarren aurrean pasatzea. Bizi maila zeharo desberdina da eta ez dute ulertzen nola litekeen abenturero gisa hara hurbiltzea.
Aldaketa Turkian sartu ahala igarri zuten hiru nafarrek. Nahiz eta Iranekiko muga inguruan giroa Iran, Pakistan eta Afganistaneko oso antzekoa izan, Ankara eta Istanbul aldera hurbildu ahala Europako usaina nabari zuten. Luisek garbi dioenez: «

Nik ez neukan interes berezirik Turkia edo Grezia bisitatzeko. Hori Europa da eta bisitatu genituen herrialdeak beste mundu bat dira
». Baina zergatik bidaiatu dute aita eta seme-alabek Asiako gune hartara? Luisek arrazoi bat baino gehiago zituen hara bidaiatzeko: «

Karakorum ezagutu nahi nuen, kosta ahala kosta. Ezaugarri geologiko horiek liluratzen naute. Bestetik, Islam kultura gertutik ezagutu nahi nuen. Gainera, seme-alabak eraman nituen eta haiek gure aldean oso gutxirekin nola bizi izaten diren ikustea nahi nuen. Gaur egungo sistema honek miopeak ere egiten gaitu, ez gara ezer ikusteko gai. Han badago zer ikusia. Jugoslavia ohia bisitatu gabe ere ez nuen utzi nahi, gerrak astindutako herri bat nola geratzen den ezagutu nahi nuen. Eta azkenik , bidaia kotxez egin nahi nuen, errepidean ibiltzeak asko erakusten baitu
».
Iazko uztailean, hilabete ondoren, etxera itzuli ziren, makina bat arrisku eta deserosotasun jasan eta gero. Baina Luisek garbi dauka: «

Arriskuak ez dira beroa, janari arrotza, kotxean egin beharreko kilometro piloa... Bi hankakoek sortzen dituzte arazoak; gerrak direla, entsegu nuklearrak...
». Estropezu horiei guztiei `esker' ezin izan zuten Setaren bidea burutu, baina gidari batek esan zien bezala `Drogaren ibilbidea' egin zuten; beste ezusteko bat.
Ez dituzte ordea, ezusteko hauek hiru nafarrak kokildu. Luis aitak zalantzarik ez du Txinako Karakorumera itzuli behar duela. Ez daki seme-alabak eramango dituen. Momentuz kotxea alde batera utzi eta motoa dauka buruan, eta noski beste bidaia bat. Oraingoan emazte Isabelekin. Alaskara igoko dira eta Miamira jaitsi


Azkenak
Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Sostengua adierazi diote Marieniako lurren aldeko borrokari hogei kolektibok

Kanboko Marienia eremuan etxebizitzak eraikitzeko proiektua badu Bouygues Immobilier agentziak. "Elkarlanaren bidez" zein "indar harremana" mantenduta, proiektua ezeztatzeko borroka eramateko determinazioa plazaratu dute adierazpen bateratu... [+]


Langile bat hil da Zornotzan, Forest Trafic SL enpresan

Boroa industrialdean hil zen 41 urteko I.P.C langilea, abenduaren 30ean biltegiko inbentarioa egiten ari zenean. ELA eta LAB sindikatuek, eta Jaurlaritzako Segurtasun Sailak eman dute istripuaren berri.


Heldu-lekua eta kortsea

Arrazoi pedagogiko edo metodologikoengatik, historialariok joera dugu iraganeko aldi historikoak zatikatzeko eta epetan banatzeko. Badira den-denok ezagutzen ditugun aro tradizionalak (Historiaurrea, Antzinaroa, Erdia Aroa, Aro Modernoa eta Garaikidea); baina baita horien... [+]


2025-01-02 | Leire Ibar
AEBetako New Orleans eta Las Vegas hirietako gertaerak “eraso terrorista” gisa ikertzen ari dira

Agintariek ez dute baztertu bi gertaerak elkarren arteko loturarik izatea. New Orleansen, kamioneta baten gisari batek jendetzaren aurka egin du hamabost hildako eta 35 zauritu eraginda. Ordu batzuk geroago, Las Vegasen, Trump International Hotelaren parean auto bat lehertu da,... [+]


Real-PSG partiduan begian zauritutako beste pertsona baten kasua berriz irekitzeko agindu du auzitegiak

Donostian 2024ko martxoan jokatutako futbol partiduaren aurretik Ertzaintzak egindako kargetan, Amaya Zabarte zaleaz gain bigarren pertsona bat zauritu zuten, ustez foam pilota batekin begian jota. Orain, kasu hori ere ikertzeko agindu du Gipuzkoako Lurralde Auzitegiak.


2025-01-02 | Leire Ibar
Nazioarteko Pilota Federazioak Espainiako Federazioak egindako akusazioak gezurtatu ditu

Espainiako Federazioak salatu du ez zaiola parte hartzen utzi iragan asteburuko Nazioarteko Pilota Federazioaren biltzar nagusian, eta hori “bidegabekeria” dela. Biltzar hartan onartu zuten, bozketan, Euskadiko federazioa nazioartekoaren eskubide osoko kide gisa... [+]


Al-Jazeera telebistaren Zisjordaniako egoitza itxi du Palestinako Aginte Nazionalak

"Sedizioa bultzatzen duelako" hartu du Al-Jazeeraren zabalpena eta lana "aldi baterako" debekatzeko erabakia Palestinako Aginte Nazionalak. PAN "Israelekin lerrokatu izana" deitoratu du komunikabideak, argi utzirik "mehatxuen eta intimidazioen... [+]


Europako ekialdea errusiar gasik gabe utzi du Ukrainak, Gazpromekin hautsita

Gazpromekin zuen kontratua ez du berritu Volodymyr Zelenskyren gobernuak eta, asteazken goizean, Europa ekialdea hornitzeko gasaren fluxua eten du errusiar konpainiak.


Eraikiz kolektiboa: “Gizonok matxismoaren aurrean ardurak hartzeko unea iritsi da”

Ander Magallon, Mikel Irure eta Xabier Jauregi Metropoli Forala saioan egon dira maskulinitate berrien inguruan mintzatzen.

 


2024-12-31 | Julene Flamarique
24 urteko espetxe-zigorra bete ostean libre da Guillermo Merino durangarra

Merino 2001. urtean atxilotu zuten, eta dispertsioa jasan du, zigorraren zati handi bat Euskal Herritik kanpoko kartzelatan igaro baitzuen baldintza “zailetan”. Orain, askatasuna berreskuratu du.


2024-12-31 | Leire Ibar
Prezioek gora egingo dute urte berriarekin batera

Urte berriaren hasierarekin, hainbat zerbitzu eta produkturen prezioetan igoerak izango dira. Elikagaietan, energia fakturetan, udal-zergetan eta etxebizitza gastuetan garestitze nabariak atzemango dira.


2024-12-31 | ARGIA
Apirilaren 11n egingo da Aberri Egun bateratua, Euskal Herria Baterak deituta

Euskal Herria nazio dela aldarrikatzeko ekitaldia egingo dute Donostiako Kursaalean. Astebeteko ekitaldi sorta izango da.


Eguneraketa berriak daude