EIBARKERAREN GUTXIESPENAK BADU AZALPENIK

  • ondorioak eta abar bildu ditu Antxon Narbaizak. Euskal Herriko beste hiztun askok ere bere euskararen gutxiespenaren zergatia ikusteko bidea zabaltzen du liburu honek.

2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Azaroaren bukaeran, Eibarko kultur etxean Antxon Narbaizaren «Eibarko euskara: gutxiespenaren historia» izenburuko liburuaren aurkezpena burutu zen. Liburuan, batez ere, Eibarko euskarari egotzi ohi zaion «fama txarra»ren arrazoiak aztertzen ditu egileak, gai honen inguruko testu, aipamen, datu historiko eta abarretaz baliatuz.
Liburu hau egitearen ideiari buruz galdetzean «

lagunartean, Eibarko berbeta internazionala, Eibarko euskararen gutxiespena... aztertzeko gogoa sortu zitzaidan
» da Antxon Narbaizak emandako erantzuna.
Historia berreskuratu nahi izan du eibartar egileak. Euskaldun fededun topikoarekin apurtu, eta euskara beti ez dela ruralismoarekin lotuta egon erakutsi. Horretarako oso aukera ona eman dio bere herriko berbetak, Eibarren hiri-hizkera aberatsa baitzegoen gerra zibilaren aurretik ere, funtzio guztietarako erabiltzen zen hiri-hizkera.
Liburuan, Eibarko euskararen azterketa historikoa egiterakoan, hainbat testu eta idazlek berebiziko garrantzia dute. Alde batetik, eibarkeraren aldeko eta kontrako iritziak sortarazi dituzten autoreak aipatzen ditu Narbaizak, eta bestetik, liburuaren amaieran, eranskin modura, liburuaren edukia hobeto ulertu ahal izateko garrantzitsuak diren testu zenbait biltzen. Horretaz guztiaz gain, beste euskalki batzuk zergatik hobetsi diren ulertzeko ere biltzen ditu zenbait autorek esan eta idatzitakoak.


EIBARKERA ETA BIZKAIERA.

Liburu honetan bi ikuspegi desberdinetatik lantzen da gaia, eibarkerarenetik eta bizkaierarenetik. Liburuaren egileak aipatzen duen bezala «

...Eibarko euskararen gutxiespena beste handiago eta orokor batean antzeman daiteke; hau da, bizkaieraren gutxiespenaren kontestuan
». Hala ere, Antxon Narbaiza bizkaieraren eta eibarkeraren kontuak banatuta aztertzen saiatu da, nahiz eta momentu askotan bi bideek elkarrekin topo egin.
Eibarkerarekin eta bizkaierarekin parez pare gipuzkera eta euskara estandarra aipatzen ditu kontrapuntu bezala. Idazleak ez du euskalkien arteko eztabaida sortzea helburu, euskalkiak indartuz euskara batuari mesede egiten zaiola aldarrikatu nahi du. Honen harian, lanaren helburuetariko bat euskaldun hiztunak norberaren herriko hizkeraren berreskurapen beharraz ohartaraztea da.


GUTXIESPENA ZERGATIK.

Liburuaren ardatz nagusia Eibarko euskarak izandako gutxiespena da, hau azaltzeko arrazoi ezberdinak aipatzen dira lan honetan: arrazoi politikoak, sozialak, linguistikoak eta abar. Idazleak argi du hauetan garrantzitsuenak zeintzuk diren: «

Arrazoi extralinguistikoak dira benetan garrantzitsuenak
». Gutxiespen honen inguruan ehun urteko katea aztertzen da, hasiera iraultza industriala izango litzatekeelarik. «

Mitina da benetan hitz klabea, hor zerbait ezberdina gertatzen da; jende laikoa igotzen da agertokira Eibarren, eta euskaraz mintzatzen da
». Eibarko euskarari eginiko kritika asko testuinguru honetan ulertu beharra dago; askok, besteak beste euskarari buruz idatzi ohi zuten elizgizonek, ez zuten giro hau gogoko eta hori eibarkerari erreferentzia egitean argi ikusten dela erakusten da liburuan. Bestalde, erdarakada asko ere testuinguru honetan ulertu behar da, euskararentzat berriak ziren esparru haietan aritzeko hitz asko euskaratu beharra zegoen, eta hizlari hauek ez zioten lexikoari garrantzi gehiegi eman.
Antxon Narbaizak arrazoi hauen guztien gainetik eibarkerak izandako ezaugarri nagusia goraipatzen du: praktizitatea. Baina, ez da horretara mugatzen, eibarkeraren aldeko argudioen artean mende honetan eibarko euskarari egindako goraipamenak ere bildu nahi izan ditu, besteak beste, Orixe, Altube eta Omaetxeberriak eginikoak.


ESTANDARRARI EKARPENAK.

Liburuan konklusio nagusia, gerra zibilaren etena izan ez balitz, orain, agian, hiri-hizkera bizi eta harreman guztietarako egokia izango litzatekeela da. Hala ere, konturatzen da Narbaiza garai haiek, nahiz eta hizkuntza baten bizitzarekin alderatuz atzo goizekoak izan, oso urruti gelditzen direla.
Berebiziko garrantzia ematen dio idazleak hizkuntzaren erabilgarritasunari, bere esanetan «

erabiltzen ez delako da euskara pobrea, euskara ez bada funtzio guztietan erabiltzen, euskara pobretu egingo da
». Euskalki guztietako hiztunek euskara estandarrari ekarpenak egin beharra behin eta berriz aipatzen du, norberaren euskalkiarekin aberastu behar baita euskara estandarra


Azkenak
Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]


Iruñeko Erorien Monumentua
Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]


2024-11-21 | Julene Flamarique
933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]


Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak  atxikimendu kanpainarekin.


2024-11-21 | Sustatu
Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]


Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.


Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena. 


2024-11-21 | Gedar
Mobilizazioak bertan behera utzi ditu ‘Lo que no te cuentan de Donosti’-k

Bere Telegram kanalaren bidez jakinarazi du ez dituela deialdi erreakzionario gehiago egingo oraingoz. Aurreko larunbatean, nabarmen egin zuen porrot Eason antolatu zuen kontzentrazioak, eta agerian geratu da kontramobilizazioen eraginkortasuna.


2024-11-21 | Julene Flamarique
Feministak eta artista emergenteak eskutik eskura: Feministaldia eta Inmersiones jaialdiak ahizpatu dira

Azaroaren 20an Donostiako Le Bukowski tabernan abiatuko dute elkarlanean egindako jaialdia. 40 artista, aktibista, pentsalari eta kolektibok hartuko dute parte. Amaiera Gasteizen izango da, ZAS espazioan.


Eguneraketa berriak daude