EIBARKERAREN GUTXIESPENAK BADU AZALPENIK

  • ondorioak eta abar bildu ditu Antxon Narbaizak. Euskal Herriko beste hiztun askok ere bere euskararen gutxiespenaren zergatia ikusteko bidea zabaltzen du liburu honek.

2021eko uztailaren 19an
Azaroaren bukaeran, Eibarko kultur etxean Antxon Narbaizaren «Eibarko euskara: gutxiespenaren historia» izenburuko liburuaren aurkezpena burutu zen. Liburuan, batez ere, Eibarko euskarari egotzi ohi zaion «fama txarra»ren arrazoiak aztertzen ditu egileak, gai honen inguruko testu, aipamen, datu historiko eta abarretaz baliatuz.
Liburu hau egitearen ideiari buruz galdetzean «

lagunartean, Eibarko berbeta internazionala, Eibarko euskararen gutxiespena... aztertzeko gogoa sortu zitzaidan
» da Antxon Narbaizak emandako erantzuna.
Historia berreskuratu nahi izan du eibartar egileak. Euskaldun fededun topikoarekin apurtu, eta euskara beti ez dela ruralismoarekin lotuta egon erakutsi. Horretarako oso aukera ona eman dio bere herriko berbetak, Eibarren hiri-hizkera aberatsa baitzegoen gerra zibilaren aurretik ere, funtzio guztietarako erabiltzen zen hiri-hizkera.
Liburuan, Eibarko euskararen azterketa historikoa egiterakoan, hainbat testu eta idazlek berebiziko garrantzia dute. Alde batetik, eibarkeraren aldeko eta kontrako iritziak sortarazi dituzten autoreak aipatzen ditu Narbaizak, eta bestetik, liburuaren amaieran, eranskin modura, liburuaren edukia hobeto ulertu ahal izateko garrantzitsuak diren testu zenbait biltzen. Horretaz guztiaz gain, beste euskalki batzuk zergatik hobetsi diren ulertzeko ere biltzen ditu zenbait autorek esan eta idatzitakoak.


EIBARKERA ETA BIZKAIERA.

Liburu honetan bi ikuspegi desberdinetatik lantzen da gaia, eibarkerarenetik eta bizkaierarenetik. Liburuaren egileak aipatzen duen bezala «

...Eibarko euskararen gutxiespena beste handiago eta orokor batean antzeman daiteke; hau da, bizkaieraren gutxiespenaren kontestuan
». Hala ere, Antxon Narbaiza bizkaieraren eta eibarkeraren kontuak banatuta aztertzen saiatu da, nahiz eta momentu askotan bi bideek elkarrekin topo egin.
Eibarkerarekin eta bizkaierarekin parez pare gipuzkera eta euskara estandarra aipatzen ditu kontrapuntu bezala. Idazleak ez du euskalkien arteko eztabaida sortzea helburu, euskalkiak indartuz euskara batuari mesede egiten zaiola aldarrikatu nahi du. Honen harian, lanaren helburuetariko bat euskaldun hiztunak norberaren herriko hizkeraren berreskurapen beharraz ohartaraztea da.


GUTXIESPENA ZERGATIK.

Liburuaren ardatz nagusia Eibarko euskarak izandako gutxiespena da, hau azaltzeko arrazoi ezberdinak aipatzen dira lan honetan: arrazoi politikoak, sozialak, linguistikoak eta abar. Idazleak argi du hauetan garrantzitsuenak zeintzuk diren: «

Arrazoi extralinguistikoak dira benetan garrantzitsuenak
». Gutxiespen honen inguruan ehun urteko katea aztertzen da, hasiera iraultza industriala izango litzatekeelarik. «

Mitina da benetan hitz klabea, hor zerbait ezberdina gertatzen da; jende laikoa igotzen da agertokira Eibarren, eta euskaraz mintzatzen da
». Eibarko euskarari eginiko kritika asko testuinguru honetan ulertu beharra dago; askok, besteak beste euskarari buruz idatzi ohi zuten elizgizonek, ez zuten giro hau gogoko eta hori eibarkerari erreferentzia egitean argi ikusten dela erakusten da liburuan. Bestalde, erdarakada asko ere testuinguru honetan ulertu behar da, euskararentzat berriak ziren esparru haietan aritzeko hitz asko euskaratu beharra zegoen, eta hizlari hauek ez zioten lexikoari garrantzi gehiegi eman.
Antxon Narbaizak arrazoi hauen guztien gainetik eibarkerak izandako ezaugarri nagusia goraipatzen du: praktizitatea. Baina, ez da horretara mugatzen, eibarkeraren aldeko argudioen artean mende honetan eibarko euskarari egindako goraipamenak ere bildu nahi izan ditu, besteak beste, Orixe, Altube eta Omaetxeberriak eginikoak.


ESTANDARRARI EKARPENAK.

Liburuan konklusio nagusia, gerra zibilaren etena izan ez balitz, orain, agian, hiri-hizkera bizi eta harreman guztietarako egokia izango litzatekeela da. Hala ere, konturatzen da Narbaiza garai haiek, nahiz eta hizkuntza baten bizitzarekin alderatuz atzo goizekoak izan, oso urruti gelditzen direla.
Berebiziko garrantzia ematen dio idazleak hizkuntzaren erabilgarritasunari, bere esanetan «

erabiltzen ez delako da euskara pobrea, euskara ez bada funtzio guztietan erabiltzen, euskara pobretu egingo da
». Euskalki guztietako hiztunek euskara estandarrari ekarpenak egin beharra behin eta berriz aipatzen du, norberaren euskalkiarekin aberastu behar baita euskara estandarra


Azkenak
Baztango aroztegiko zazpi auzipetuek dei egin dute otsailaren 1eko manifestaziora joateko

“Talde kriminal antolatu bat izatea eta derrigortze eta bortxa delitu larriak egin izana” egozten diete Espainiako fiskaltzak eta obraren enpresa arduradunak. Zehazki, 20 urteko kartzela zigorra eta 56.000 euro eskatu dituzte zazpi herritar horientzat.


2025-01-21 | Julene Flamarique
2024. urtean biolentziak “areagotu” direla ondorioztatu du Talaia Feministak

Lau ardatz nagusiren inguruan egin dute 2024ko azterketa: indarkeria matxista; lurraldea; gerra eta gatazka armatuak; eta eskuin muturra. Euskal Herrian “erresistentziak metatzea” funtsezkoa dela ondorioztatu du Talaia Feministak, eta analisiaren sozializazioaren... [+]


50 urte Potasaseko grebatik

Gaur, urtarrilak 21, gure oraintsuko historiaren efemeride interesgarri bat gogora ekartzeko eta hari buruz hausnartzeko eguna dugu. 50 urte bete dira Potasas de Navarra enpresako 47 langilek itxialdia amaitu zutenetik. Hamabost egun iraun zuen itxialdi horrek eta greba orokorra... [+]


Industria militarraren konbertsioa, behar etikoa

Duela aste pare bat Norvegiako zenbait datu plazaratu ziren. Ipar Europako herrialde hartan auto elektrikoak nagusitu dira, eta Tesla marka dute salduena; energia birziklagarriaz sortutakoa omen da han kontsumitzen denaren %90. Aldiz, Norvegiako enpresa publikoek ez dute inolako... [+]


Oibarko ikastetxe publikoak D eredua izango du

Hezkuntza Departamentuak Oibarko ikastetxe publikoan D eredua ezarriko dutela iragarri du. Hilabeteetako protesten ondoren, euskarazko lerroa ezartzea lortu dute.


2025-01-21 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Joe Biden eta Marcus Garvey: barkamenak barkatzailea itsusten duenean

Bere agintaldiaren azken egunetan Joe Biden AEBetako presidenteak egikaritu duen barkamen-zaparrada historikoak zeresanik eman behar luke, halakoen onuradun ezagunenetako batzuen kasuan behintzat ezinbestez egin beharko litzatekeen irakurketagatik. Edo ez al da justiziaren... [+]


2025-01-21 | Hala Bedi
Ekaitz Samaniego (All In Da Haus): “Hemen irabazle bakarrak preso politikoak dira”

Joan dira All In Da Hauseko hiru final aurrekoak. Oñati, Gernika eta Hendaiako Gaztetxeetaraino iritsi da freestyle txapelketaren bederatzigarren edizioa. Orain arte egindako bide honen balorazio positiboa egiten dute antolatzaileek, "Euskal Herriko txoko hauetan,... [+]


Moriartitarrek ere badute Urrezko Danborra

Aitor Arregik, Jon Garañok, Jose Mari Goenagak, Asier Achak eta Xabier Berzosak osatzen dute ekoiztetxe donostiarra, eta euren lana aitortu nahi izan du Donostiako Udalak.


Umeek debekatuta dute Debako liburutegian egotea, denboraren zati handienean

6 urtetik beherakoek 16:30-17:30 artean baino ezin dute liburutegian egon Deban, eta 2 urtetik beherakoek zuzenean debekaturik dute. Bestelako neurri baztertzaileak ere jasaten dituzte. Ageriko diskriminazioak haurrak literaturatik aldendu baino ez ditu egiten, eta borroka luzea... [+]


Depresioarekin lotutako hainbat gene identifikatu dira lehenengoz, mundu osoko populazioetan

Dibertsitate genetikoaren ikuspegitik inoizko metaanalisi zabalena egin dute, depresioaren arriskuarekin lotutako geneak identifikatzeko. Horri esker, aurrez ezagutzen ez zituzten 700 aldaera eta 300 gene inguru aurkitu dituzte.


Larrialdi egoera Mexikorekin mugan: migratzaileen aurkako ehiza abiatu du Trumpek

"Ameriketako Estatu Batuen gainbehera aldia amaitu da", esanez abiatu du kargu hartze ekitaldiko diskurtsoa Donald Trumpek. Besteak beste, trans eta pertsona ez-bitarren eskubideak deuseztatuko dituela promestu du, baita energia berriztagarrien aldeko politikekin... [+]


2025-01-20 | ARGIA
Otegi buru, “belaunaldi berri batek” hartuko du EH Bilduren gidaritza

EH Bilduk astelehen honetan abian ipini du mahai politikoa berritzeko barne prozesua. Zuzendaritzak zerrenda proposatu du. Arnaldo Otegik buruzagi izaten segituko du.


Eguneraketa berriak daude