"Multimediarekin, behingoz ez gara herri `handiak' baino txikiagoak"

  • Multimediaren eremuan lehen bait lehen egin apustua. Horrela pentsatu zuen Txalapartak eta baita Josu Landa lanean jarri ere. Aurrez zegoen entziklopediari, kantuak, bideoa, erantsita dator «Euskal Herria y la libertad» CD-ROMa.


2007ko otsailaren 21ean

Produktua kalean, irrifarrea ahoan?

Lan honek iraun duen urte t'erdian, hasieratik, buruan neukan guztiak amaiera izango ote zuen pentsatu dut. Urte t'erdi hori igarota, esperotakoa irten da. Kontuan izanik medioa eta lan tresnak aldez aurretik ia ezezagunak nituela, emaitza pozgarria da. Produktuaren planteamentu bera ere medio ezezaguna esperimentatzeko bidetik joan da.

Apustu latza Txalapartak egin duena. Arriskua ere neurri berekoa?

Arrisku ekonomikoa bada. Aldez aurretik Zabaltzenek hainbat kopia erosteko konpromezua hartu zuen arren, beti dago dirua galtzeko arriskua. Nolanahi ere, Txalapartak etorkizunera begiratu du; bazekien estrategikoki erronka honi eustea ezinbestekoa zela. Multimediaren eta argitalpen elektronikoen lasterketan Euskal Herriak beste herrialdeekin batera abiatzeko aukera zuen eta aprobetxatu egin behar zen.

Disko txiki honen atzean zenbat lan dagoen susmatu al dezake inork?

Produktua polita eta erakargarria bada, jendeak zehazki zenbat ez du jakingo, baina lan asko dagoela bai. Txalapartak kaleratutakok, kalitate aldetik jendeari ez diola hutsik egingo uste dut. Aurrez beste CD-ROM batzuk erabili eta ondoren hau hartzen duen jendeak nabarituko du atzean ezkutatzen den ahalegina.

Askotan pentsatzen da garrantzitsuena CD-ROMa bera ateratzea dela, baina ez da ahaztu behar hori euskarria besterik ez dela. Gure erronka euskarri honen erabilpenak aprobetxatuz, kalitate oneko eta gustagarria den produktua kaleratzea izan da.

Abantailarik ere bazenuten, lehenago ETAren historiaren entziklopedia kaleratu baitzuen Txalapartak.

Zortzi aletako entziklopedia hura oinarritzat hartu dugu eta edukina banatzeko zeukan eskema jarraitu: kronologia, agiriak, kontakizuna, hildakoak eta abar. CD-ROMean, ordea, atal bakoitzari beste elementu zenbait erantsi dizkiogu: bideoa dela, kantuak, hitzak...

Kantuek erabilpen ludikoa dute baina horretaz gain, historia azaltzeko balio duten neurrian hautatu ditugu. Bideoak, berriz, dokumentazio funtzioa betetzen du nagusiki. Sartu ditugun 30 zatietan, «23-F»ko kolpea edota 68ko Aberri Egunaren moduko irudiak ikus daitezke.
Horiekin guztiekin batera, hiztegi politikoa ere ageri da CD_ROMean. Oraindik argitaratu gabe zegoen liburukote honek, Euskal Herriarekin lotura duten 600 terminoren azalpena dakar. Kontakizunerako egokia izan zitekeela pentsatuz gehitu dugu elemetu hau; kontakizunaren osagarria da batetik eta zuzeneko kontsulta ere eskaintzen du.

Hainbeste atalen artean ez al da erraza izango nahastea?

Menu nagusiak aukera ematen du elementu guztien artean bakarra aukeratzeko. Kantuetara joanda ere, ondoren beste gai bat hauta daiteke. CD-ROMean zehar ibiltzeko bide ezberdin ugari eskaintzen ditugu. Garrantzitsua da material asko izatea baina era berean beharrezkoa da datu zehatzak aurkitzeko erraztasuna izatea. Horregatik, aurkibide sistema osatua zein hitzen bidez datuak bilatzeko lan tresna sartu ditugu. Kontsultatu eta soilik arakatu nahi dituen erabiltzailearen premiak bermatuta daude.

Aipatutako elementu guztiak sailkatuta daude baina bide batez beraien artean lotuta. Azken finean, entziklopediari erantsitako audio eta bideo osagaiak, gainerako informaziora joateko modua dira eta horrela historia deskubritu.

Aspaldiko agiriak, irudiak, kantuak, erabili dituzue. Bitxikeriarik ere izango duzu kontatzeko.

Kantuekin, esaterako, Elkarrek eta IZk fin lagundu diguten arren, zenbait abestiren bertsio originalak aurkitzeak lanak eman dizkigu. Carreroren «Yup la-la» Baionako Gure Irratian zegoen zinta batean aurkitu genuen. Gezurra dirudi baina «Kalera borrokalari» kantuarena ere- azken urteotan hainbatetan entzuna-, bertsio grabatu bakarra dago, duela zazpi urtekoa. Jende askok pentsatzen duenaren aurka, kantu hori ez da Pantxoa eta Peiorena.

Azken urteotan ordenadoreen laguna, baina ARGIAren hasierako urteetan, «Susa»n, edota «Euskaldunon Egunkaria»ren sorreran izan zinen. Beste garai batzuk al ziren?

Bai eta ez. Orain teknika askoz ere aurreratuagoa da, baina ARGIAn, orain 14-15 urte, lehenengo fotokonposaketa sistemari heldu zionean, hori garai hartan puntakoa zen. Alde horretatik, ez dut uste desberdintasunik dagoenik ordukoa eta oraingoaren artean.

Aldatzen direnak bitartekoak dira. Garai batean ezin pentsa zitekeen edozeinek ordenadorea eta inpresora etxean izanda, aldizkaririk atera zezakenik. Multimediaren meritua da hori: oso baliabide gutxirekin edizioa edonork egin dezake. Edizioaren demokratizazioa bideratu du. Behingoz ez daukagu zertan gure inguruko `handiak' baino askoz ere txikigoak izan; inoiz baino gehiago gure gaitasunaren araberakoa da emaitza.

Euskal prentsan izan duzun esperientzietan bada konstante bat: ez zara soilik produktua egiteaz arduratu; atzean eta ondoren egotea ere garrantzitsua al da?

Horixe da betidanik gehien gustatu izan zaidana. Kazetari edota idazle baino gehiago `konspiratzailea' izan naiz. ARGIAn aritu nintzenean ere, interes handiagoa nuen kultura proiektua bera, euskal kulturaren oinarri izango zen neurrian, aste horretan idatzitako erreportaia interesgarria izatea baino. Noski, honek ez du esanahi nire idatziak txukunak izatea nahi ez nuenik; baina beti egiturengatik sentitu dut pasioa. Egitura mailako aurrerapausuak emateak zirrara berezia eragin izan dit beti. Alegia, jendeak ikusten duena baino gehiago interesatzen zait atzean ezkutatzen den guztia.

Zure begietatik nola igaro da idazmakinetik ordenadorerako jauzia?

Aldez aurretik dirudiena baino normaltasun handiagoz ematen dira tamainu honetako urratsak. Telefonoa sortu zenean ere jendea beldur zen jende arteko harremanak desagertuko ote ziren. Aurrerapen hauek errezeloa dakarte beraiekin eta gainera osasuntsua deritzot errezelo horri; komenigarria da giza faktoreak indarra gal ez dezan.

Zuk ere baduzu, beraz, teknologia berrien arriskuaren errezeloa.

Bai, baina ezbedirdindu egin behar dira errezeloa eta beldurra. Beldurrak norberak barruan ditu eta horiek diagnostikatu eta gainditzen saiatu behar da. Iruditzen zait, ordea, erreparo horien atzean askotan aurrejuizioak ezkutatzen direla eta horiek denborarekin desagertu egiten dira. Teknologia berrian lilura edo modernidadearen lilura da nik ikusten dudan ondorio kaltegarria. Deshumanizazioaz ere hitz egin dezakegu baina kotxeek ekartzen duten deshumanzizazioaz egin dezakegun neurri berean.

Duela 20 urte nabarmenak ziren ordenadorearekiko errezeloak, ezker alderdietako jendearengan bereziki. Hori, baina, bere onera etorri da eta garrantzitsua da hura ez gogoratzea. Ez dut sinisten, zenbaitek dioen moduan Internet-arekin etxe zuloan geldituko garenik. Askotan planteamentu katastrofistak dira eta horietan ez da erori behar.

Kazetaritza eta multimedia produktu hau ezezik, literatura ere landu izan duzu eta genero ezberdinak, gainera. «Ofizio asko pobre seguru», dio esaerak.

Ez naiz sentitzen ofizio askoko pertsona; disziplina askotakoa akaso bai baina ofizioak espezializazio handia eskatzen du. Gehiago naiz disziplina askotako usnatzailea, piska bat ipurterrea ere banaizelako.

CD-ROM hau osatzeko orduan ongi etorri zait. Medio honetan aritzeko beharrezkoa baita aurrez alor askotan aritzea. Lehen esaten nuen `konspiratzaile' izatearen gauzatze praktikoa da CD-ROM hau.

 


MAITE ARTOLA


Azkenak
2025-02-13 | Axier Lopez
Balea eta izurde sarraskiaren aurkako boikota

Faroe uharteetan, Ipar Atlantikoko artxipelago bat, Danimarkaren kontrolpean, urtero ehunka zetazeo hiltzen dituzte –normalean milatik gora–. Batzuek "tradizioa" deitzen diote, hainbat mendetako antzinatasuna duelako. Baina odolez gorritutako hondartzan... [+]


2025-02-13 | Gedar
Errusiako gasa Europara itzuli da, TurkStream bidetik

Ukrainako fluxua eten ostean, Errusiako gasa jasotzen jarraituko duela iragarri du Eslovakiak, eta Transnistriak uko egin dio Europaren "laguntzari".


GUET Gasteizko Unibertsitateko Emakume Taldea
“Nola da posible irakasleak EHUn jarraitzea? Urteak daramatza erasoak egiten, eta jakina zen”

Gasteizko Campuseko Filologia Hispanikoko irakasle baten aurkako salaketen berri izan bezain azkar, asanblada irekia egin zuen GUET Gasteizko Unibertsitateko Emakume Taldeak. Aste bakarrean “hamarnaka” salaketa eta testigantza berri jaso dituzte. Irakaslearen... [+]


Aski Da mugimendua Irungo Udalarekin bildu da: hizkuntza politika berri baten lehen urratsak?

Gabonetako argiak pizteko ekitaldia espainolez egin izanak, Irungo euskaldunak haserretzeaz harago, Aski Da! mugimendua abiatu zuen: herriko 40 elkarteren indarrak batuta, Irungo udal gobernuarekin bildu dira orain, alkatea eta Euskara zinegotzia tarteko, herriko eragileak... [+]


1936an kontzentrazio esparru izandako Pequeña Velocidad pabiloia mantendu egingo dute Irunen

Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]


Irakasle baten jazarpena eta ukituak
EHUk baieztatu du hainbat salaketa formal jaso dituela eta genero indarkeriaren aurkako protokoloa aktibatua duela

EHUko Errektoretza Taldeak ARGIAra igorritako oharrean zehaztu duenez, Filologia Hispanikoko irakaslearen aurkako salaketen "berri izan zuen unetik abian da protokoloak zehazten duen prozedura". Denuncias Euskal Herria Instagrameko kontuan bost salaketa anonimo... [+]


Tabakoaren kea irensten duten haurrek erretzaile aktiboen antzeko arrastoak dituzte DNAn

Erretzailea ez izan arren tabakoaren kea jarraikortasunez irensteak ekar ditzaken osasun arazoak ikertu ditu Bartzelonako Osasun Globaleko Institutuak, eta frogatu du arrasto arriskutsuak uzten dituela haurren DNAn.


2025-02-12 | Hala Bedi
Maren Lazpiur (Ikasle Abertzaleak): “Gizartean gertatzen ari den gorakada erreakzionario horretan, unibertsitatea ez da salbu gelditzen”

Kurtso hasieran, 2024ko irailean EHUko Bizkaiko campusean lan-zuzenbidea irakasten zuen irakasle faxista baten berri eman zuten ikasleek. Beste irakasle bat salatu berri dute, oraingoan EHUko Arabako campusean Farmazia Fakultatean, sare sozialetan mezu eta ideia erreakzionarioak... [+]


Netanyahuk gerrarekin mehatxu egin du larunbatean preso trukea egiten ez bada

"Hamasek gure bahituak larunbat eguerdia baino lehen itzultzen ez baditu, su-etena amaitu egingo da eta armadak gogor borrokatuko du Hamas garaitu arte", adierazi du Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk, talde palestinarrak preso trukea behin-behinean... [+]


2025-02-12 | Euskal Irratiak
Marieniako lurren aldeko militanteen epaiketa, irailaren 9ra gibelatua

Irailaren 9ra gibelatu dute Kanboko kontseiluan gertatu kalapiten harira, hiru auzipetuen epaiketa. 2024eko apirilean Kanboko kontseilu denboran Marienia ez hunki kolektiboko kideek burutu zuten ekintzan, Christian Devèze auzapeza erori zen bultzada batean. Hautetsien... [+]


Adimen artifizialean 200.000 milioi euro inbertitzeko konpromisoa hartu du Europak

Otsailaren 10 eta 11n ehun bat estatuburu elkartu dira Parisen, Adimen Artifizialaren sektoreko ordezkariekin batera, AAri buruzko laugarren gailurraren kari. Abiadura handian garatzen ari den teknologia horri buruzko kezkak eta galderak entzun badira ere, ez zen horientzako... [+]


Yamili Chan Dzul. Emakume, indigena, prekarizatu
“Gure mugimenduak ahultzeko estrategiaren parte da emakumeak hiltzea”

Oinarrizko maia komunitateko U Yich Lu’um [Lurraren fruitu] organizazioko kide da, eta hizkuntza biziberritzea helburu duen Yúnyum erakundekoa. Bestalde, antropologoa da, hezkuntza prozesuen bideratzaile, eta emakumearen eskubideen aldeko aktibista eta militante... [+]


Teknologia
Bilakaera kontzientea

Zer jakin behar dut? Norekin erlazionatu behar dut? Non bizi behar dut? Ardura horiekin gabiltza gizakiok gure gizarteen baitan bizitza on baten ideia bizitzeko bidean. Ondo erantzuten ez badakigu, bazterretan geratuko garen beldurrez.

Joan den astean, kanpoan geratzearen... [+]


Eguneraketa berriak daude