Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

igandea 2025eko otsailaren 16an

«Erreboltarik sortuko da Frantzian, horretaz dudarik ez izan»

2021eko uztailaren 12an

Gilles Perrault idazleari elkarrizketa Frantziako egoera politikoari
«Erreboltarik sortuko da Frantzian, horretaz dudarik ez izan»
Gilles Perrault idazlearen iritziz, Frantziako sektore pribatuan ere lehertuko da haserrea
Euskal Herriarekin lotura bereziak ditu Gilles Perrault idazle frantsesak. Frantziako egoera sozio-politikoaz aparte, hemengo eta Irlandako egoera ere hizpide izan ditu solasaldi honetan.
Laster beste libururen bat argitaratzeko asmorik ba al darabilzu?
«Le secret du Roi»ren («Erregearen sekretua») hirugarren alea ari naiz prestatzen. Frantziako lehen zerbitzu sekretuen historia da, Louis XV.aren aginduetara sortuak. Hainbat hamarkadatako gorabeherak ageri ditu, eta lehenbiziko alea gaztelerara itzuli ondoren Estatu espainiarrean ere argitaratu zuten. Eta horretantxe nabil momentu honetan.
Azalduko al zenieke gure irakurleei zein den bilduma honen mamia?
Frantziako artxiboetako paperak hartu izan ditut oinarritzat historia hau idazteko. Historialaria ez naizen arren, gogoz ekin diot lanari, zeren eta artxiborik egon badago, batetik; bestetik, edonork jo lezake horietara eta behar nuen dokumentazio guztia eskuratu ahal izan dut.
Liburu anitz plazaratu izan duzu lehendik ere...
Hamazazpi guztira, eta horietarik zenbait beste hizkuntza batzuetara itzuli izan dizkidate. Adibidez, «Orkestra gorria» hemeretzi hizkuntzatan argitaratu dute.
Frantziako egoera politikoa gertutik behatu izan duzu beti. Zer deritzozu Chiracen, eskuinaren gestioari?
Nolabait, eta laburki adieraztearren, ezkertiarra naiz. Beraz, ez nuen inongo pozik sentitu eskuinak boterea bereganatu zuenean. Esan dezadan, hala ere, ezkerrak azken urteotan egin duen politikak eraman duela eskuina agintera. Hau da: ez nau batere harritu gertatu denak. Kezkatzen nauena zera da, langabeziaren eta marginazio sozialaren hazkundea, herritar askoren geroz eta bizimodu zailagoa.
Eta egoera hau jasanezina bilakatuko da epe laburrera. Biztanleriaren multzo handi batek matxinadari ekin beharko dio, egungo sistema ekonomikoan jarraitzekotan. Abenduko grebak eta mobilizazioak horren abisua izan ziren, Frantzian ezezik Europa osoan garatuko den mugimenduaren aitzin-urratsa. Herrialde garatu guztietan bezalaxe, sistema sozio-ekonomikoa suntsitzailea da hemen ere, enplegu eta bizitzaren suntsitzailea. Eta erreboltarik sortuko da, dudarik ez izan.
Sektore pribilejiatuenak, funtzionariak, izan ziren hala ere mobilizatu zirenak, ez pobreenak.
Sektore publikoan ari diren langileak matxinatu ziren, egia da hori. Grebara jo zuten garantia bat, gutxienik, badutelako: enpleguarena. Sektore pribatuko langileek, noiznahi kalean geratzeko arriskuan direnek, zalantza gehiago izan ohi dute era horretako borrokari atxikitzeko. Baina helduko da horien garaia ere, langabeziaren mehatxua etengabekoa baitute. Ziur naiz sektore honetan ere badela loditzen ari den saltsarik, eta erreboltaren garaia ez dela urruti. Jendeak ezingo du luzaro onetsi gertatzen ari den guztia.
Frantziako gizartea ezkertiartzat jo izan da orain arte Europan, baina badirudi kontrako joera hartzen ari dela.
Eskuinak irabaztea ez da harritzekoa. Ezkerrak hamalau urteotan egin izan dituen akatsak ikusirik, derrigor heldu behar erreleboa. Eta Espainian ere horixe bera gertatu dela iruditzen zait. Felipe Gonzalezek bere hutsegiteengatik galdu duela boterea, alegia. Aipatzekoa da, bestalde, Frantziako gizartean nabari dela halako erradikalizaziorik, eta hortxe dago adibidetzat Front Nationalen gorako joera nabarmena. Bada, ordea, ezkerraren erradikalizaziorik ere. Geroz eta jende gehiago jabetu da benetako ezkerra eraiki behar dela, eta bereziki, gizarte honi erantzun erradikala eman.
Intelektualek ere progresista famarik bazuten Frantzian. Gaur egun, salbuspenak salbuespen, apenas mintzatzen diren.
Isiltasuna da intelektual frantsesen ezaugarri nagusia gaur egun, kontu berria bada ere. Duela urte gutxi tortura edo edozein injustiziaren aurka mobilizatzeko prest zirenak isilik dira orain. Geroz eta urriagoak dira ordenari hortzak erakusten dizkiotenak, geroz eta bakanagoak botere politiko, ekonomiko eta polizialari aurre egiten diotenak. Tristetu, eta kezkatu egiten nau hori horrela izateak. Lotsa ematen dit intelektualek deusik ez esatea Espainiara euskal herritarrik estraditatzen dutenean, nahiz eta sobera jakin torturatu egingo dituztela. Intelektualen tradizio zahar bati traizio egiten zaiola iruditzen zait.
Ez al zara bakar samar sentitzen basamortuaren erdian oihuka?
Bai noski. Uste dut sozialistek kalte handia egin dutela alor honetan, otzandu egin baitituzte Frantziako intelektualak. Karguak, pribilejioak, kondekorazioak, denetarik eskaini izan dizkiete. Jacques Lang Kultura ministroa aparta zen zeregin horretan. Zoritxarrez, orain hamalau urte borrokalariak ziren hainbat intelektual isilik dabiltza egun, boterean dauden edo egon diren halakoren lagunak direlako. Eta lagunei ez zaie enbarazorik egin behar. Ez dut esango boterearen txotxongilo bihurtu direnik, eufemismo merkea baita.
Ba al dago aukerarik Frantzian Euskal Herriak, Korsikak edo Bretainiak beren kasako garapen kulturalik izan dezaten?
Herrialde guztiz ezberdinak aipatu dizkidazu. Bretainia ez da Korsika, eta Korsika ez da Euskal Herria. Euskal Herrian eta Korsikan gertatzen denak, bretainiarrek erakutsi eta erakusten duten elkartasun izugarriak, horrek guztiak adierazten du zenbait egoerarekin ez direla inondik ere konforme herriotako hainbat sektore.
Neure ustez, tamalgarria da Europaren eraikuntzak aurreko mendeetatik datorkigun zama ilun hori, jakobinismoa, ez ezabatu izana. Askok uste genuen eraikuntza horrek nazioen berpizkundea erraztu egingo zuela, izango zuela bakoitzak bere kultura garatzeko modurik, hizkuntza erabiltzekorik... Zoritxarrez, bazter guztietan berdintsu gertatzen da: subiranotasun politiko eta ekonomikorik nahi badute, borrokari ekin behar.
«Ordu laurden bat gehiago agoantatzen duenak irabaziko du». Ezpeletan esan zenituen hitzok, eta zenbait egunkarik lehenbiziko orrialdeetan argitaratu zituzten. Heldua al zaie irlandarrei azkeneko ordu laurdenaren garaia?
Irlandan eta Euskal Herrian, bietan erakutsi digu historiak indarrak ez direla paretsuak. Britainia Handiko Armadak, Estatu espainiarrak, sekulako ahalmen eta euskarri ekonomikoak dituzte. Borroka desproportzionatua da guztiz. Baina hortxe dago errealitatea ere, eta honek erakusten digu asuntua ez dela, soilik, indar erlazioen kontua. Erabakigarria zera da, eusteko, erresistentziarako borondatea. Aljerian ikasi genuen hori guk geuk, frantsesok. Gure jeneralek zera esaten ziguten: «Irabazten ari gara, errebeldeak sakabanatuta dabiltza, buruzagiak atxilotuta dauzkagu, azken ordu laurdena heldu da». Eta, azkenean, ordu laurdenez ordu laurden, aljeriarrak izan ziren eusteko gai.
Irlandako kasuan, IRAk eutsi dio azkeneko ordu laurdenari, eta horrek behartu du Britainia Handia elkarrizketa bidea jorratzera. Nahiz eta elkarrizketak etenda izan orain, gobernu britainiarraren maltzurkeria medio, negoziazio bideari ekingo diote berriro ere. Eta ziur naiz lortuko duela Irlandak askatasuna eta lurralde batasuna.
Urruti al dago Euskal Herria azkeneko ordu laurden horretatik?
Sarritan esan ohi digute, bai Espainian bai Frantzian, ETArenak egin duela kasik, erakunde honen zuzendaritzak bata bestearen segidan atxilotu dituztela, bururik gabe dabilela. Oker ez banaiz, bada honezkero hamargarren aldia kontu berbera entzun dudana. Eta hara non sortzen den beti zuzendaritza berririk. Hor ere zera diosku indar erlazioak, egoera desesperatuan lebilzkeela euskal ekintzaileak. Baina borrokarako borondateak irauten duen bitartean, azken hitza esateko dago. Eta seguru naiz Espainiako gobernu berriak ere, «ez dugu negoziatuko» esaka ibili arren, Majorrek egin zuena egingo duela: negoziazio mahaira bildu.
Milioi bat lagun mobilizatu ziren Madrilen duela gutxi ETAren aurka. Parisko herritarrek ere egin zuten antzekorik Aljeriako FLNren kontra. Garai eta testuinguru ezberdinak izaki ere, bada parekotasunik bi mobilizazioen artean?
Normala da, erabat gainera, milioi bat espainiar ETAren biolentziaren aurka agertzea. Hamar milioi ez bildu izana da harritzen nauena. Debaldeko autobusik jarri izan baliete, seguru jende kopuru hori ere lortuko zuketela. Arazoa ez da hori. Bakea nahi al dute Espainian? Euskaldunei autodeterminazio eskubidea ematea besterik ez daukate. Horrelaxe erdietsiko dute, ene ustez, bakea.
Inork ez du maite biolentzia. Ezagutzen dut IRAko ekintzailerik, ezagutzen dut ETAkorik, eta ez dut inor ezagutzen bi erakunde horietan biolentzia gustuko duenik. Beste irtenbiderik ez dutelako ari dira gerran, euren herriak burujabe izan daitezen beste biderik ez dagoelako. Harrigarriena, bestalde, honako hau dugu: autodeterminazio eskubidea guztiz onartua dagoela nazioarte mailako zuzenbidean, eta Nazio Batuen Erakundeak onetsia. Euskaldunek eskubide horren ezagutza nahi dute. Zergatik harritu, bada, bide demokratiko guztiak ixten zaizkielarik, biolentziari ekin izanak?
Irlandako azken gertakariak Londresek hasiera-hasieratik zerabilen estrategiak eragindakoak direla uste duzu? Ala John Majorrek izan du etxe barruan ere bestelako presiorik?
Majorren oreka parlamentarioa diputatu protestante-unionisten baitan dago Behe Ganbaran, eta derrigor hartu behar du hori kontuan. Espero zuen, bestalde, elkarrizketak hasi eta tregoa indarrean jarri zutenean, denborarik irabaztea eta bake prozesua basamortuan galduko zela edo. Baina estrategia horrek ez zuen etorkizunik, are gutxiago EEBBek ere esku hartu dutenean. Bada egun nazioarte mailako presiorik: IRArengan batetik, armak utz ditzan. Baita britainiarrengan ere, irlandarren eskaerei amore eman diezaien.
Honenbestez, eta su-etena hautsiz geroztik, izango da berriro ere sufrimendurik, atzerapenik, biolentziarik... Zoritxarrez, horrek ez du bueltarik, oraingoz. Aurkariari, etsaiari zera esaten zaionean, «bazarela aitortzen dut, baduzula legitimotasunik, eta beraz, zurekin eztabaidatzeko prest nago», hortik aurrera ezin da atzera egin. Denok espero dugu Espainiako buruzagiek, eskuin zein ezker aldekoek, Euskal Herriaren borondatea aintzakotzat hartuko duten eguna, herritarren gehiengoak babestua, inongo errepresiok galaraziko ez duena. Egun horretan etorkizunak ateak zabalik izango ditu.
JULEN ARRIOLA
12-14,15

Gaiez\Kultura\Literatura\Idazleak\PERRAULT1
Pertsonaiaz\PERRAULT1
Egileez\ARRIOLA2\Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

“Bukele diktadorea da, baina milaka pertsonaren bizimodua askoz hobea da egun duela hiru urte baino”

Maria Ortega Zubiate

“Hezkuntza sailburuaren determinismo teknologikoak kezkatzen gaitu: bai ala bai sartu behar da, modu akritikoan”

Mikel Garcia Idiakez

Efemeridea: Joxe Arregiren gorpua sekretuan hilobitik atera eta torturaren froga bilakatuko ziren argazkiak egin zizkioten

ARGIA

Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

dantzan.eus

Efemeridea: Mildred Harnack idazlea gillotinatu zuten Hitlerren aginduz

ARGIA

Azkenak

2025-02-16 | Artedrama Arte Eszenikoen Plataforma

Autokarabanie

MULTIMEDIA - Antzezlana

2025-02-15 | Iratzar Fundazioa

Abertzaletasuna. Aita hil, bai ala ez?

MULTIMEDIA - solasaldia

2025-02-14 | Inaxio Mendizabal Arrese

Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]

2025-02-14 | Xabier Letona Biteri

Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.

2025-02-14 | Lander Arbelaitz Mitxelena

Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".

2025-02-14 | Xabier Letona Biteri

AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]

2025-02-14 | Udane Barinagarrementeria Laka

Emeadedei + Mahl Kobat

Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]

2025-02-14 | ARGIA

Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]

2025-02-14 | dantzan.eus

Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]

2025-02-14 | Parean Elkartea

Sustraietatik eraldatuz

MULTIMEDIA - dokumentala

2025-02-14 | Sustatu

Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]

2025-02-14 | Euskal Irratiak

David Gramond

“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]

2025-02-14 | Gedar

Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.

2025-02-14 | Aiaraldea | Txabi Alvarado Bañares

Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.

2025-02-14 | Xabier Letona Biteri

Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]

Eguneraketa berriak daude