«Mendira igotzeko anbizioa da inportanteena, eta nik ez dut falta»


2021eko uztailaren 19an
Juanito Oiartzabal mendizaleari elkarrizketa
«Mendira igotzeko anbizioa da inportanteena, eta nik ez dut falta»
JUANITO OIARTZABAL
Lerro hauek irakurtzeko betarik hartu gabe kasik, Kangtxenjungara doa. Hirugarren ahalegina du mendi honetan eta, goraino iritsiz gero, bederatzigarren zortzimilakoa izango du. Hamalaurak osatzekotan da. Anbizioa badu; presarik ez.
Nola hasi zinen mendian.
Nik uste guztiak bezala. Hamalau urte nituela, aitarekin ehizara, Gorbeiara, Aizkorrira... joan ondoren, harrak harrapatu ninduen. Gainera, Txetxu anaiak eskalatu egiten zuen, eta gogoan dut behin berarekin Eginora joan nahi nuen galdetu zidanekoa. Lehen aldi hartan erorketa bat izan zuten, eta anaiak eskuak erre zituen eta laguna hormatik erdi zintzilik geratu zen. Beraz, aurreneko aldi hura nahikoa gogorra izan zen niretzat, baina segituan egin nuen bat eskalada munduarekin. Eginon, Arabako eskolan, han ikasi dugu arabar mendizale askok, eta horien tartean baita nik ere. Ondoren, Picos-etara joaten hasi ginen, sarritan gainera, eta baita Pirinioetara ere. Nabarmendu, eskalatzen nabarmendu nintzen piska bat, zeozer berria egiten saiatzen bainintzen aldiero. Jarraian, Alpeak, Andeak, Alaska, kenia, Maroko etorri ziren, eta 1982an Himalayarako jauzia, Kangtxuntsera hain zuzen ere. Aurreneko hura, ordea, ez zen ondo atera.
Lehen aldi haietako kezka edo beldur hura mantentzen duzu oraindik mendira zoazenean?
Uste dut hori guztia nahikoa gainditua dudala. Hala ere, zortzimilako batera edo ezaugarri parekoak dituen mendi batera noanean, arriskua handia dela badakit, are eta gehiago han geratu diren lagunak baditudala kontuan izanda. Baina horrek ez dit larritasun handirik sortzen. Pentsatzen dut alpinistak, himalayistak kasu honetan, gai berezi batez eginak gaudela.
Zortzimilako marra hori magikoa da zuretzat ere?
Inolako dudarik gabe. Lehen zortzimilakoa igo nuenean sekulako poza sentitu nuen. Munduan hamalau gailur besterik ez daude altuera horretaz gaindi, eta nola ez, sekulakoa da horrelako batera igotzea. Lehen, garai batean, harkaitzean eskalatzea baizik atsegin ez banuen, orain zortzimilako mendiak igotzea dut gustuko, eta, bai, magikoa da altuera hori. Alabaina, zortzimilaz azpitik mendi izugarri ederrak badira, eta ez Himalayan bakarrik, baita Alaskan ere. Alaskan, ziurta diezazuket nire bizitzako mendirik ederrenak ikusi ditudala, edo Peruko mendizerra zurian.
Zortzimilakoen lasterketa kazetariok asmatu dugu?
Nire ibilbidean behintzat ez dago inolako lasterketarik. Niri hamalau zortzimilakoak igotzeko aukera suertatu zait, eta, nola ez, eutsi egingo diot aukera horri. Caja Vital kutxak esan zidan hamalauko zerrenda hori osatzeko espedizio bat eta bakoitza babestuko zidala, eta eskaintza hori ezin da bazterrean utzi. Hartara, lehen burutik pasa ere egin ez zitzaidan zurrunbiloan nago. Hala ere, oraindik sei geratzen zaizkit, eta edozer gerta daiteke.
1992tik hona saiatu ditudan zortzimilako guztiak igo ditut, baina bolada eten egin daiteke, nork daki. Asmoa da 2000. urtea baino lehen guztiak igotzea, baina ez litzaidake batere inportako 2001. edo 2002. urtean bukatzea ere. Alegia, ez dudala hau lasterketa gisa bizi.
Nolabait esatearren eskola zaharreko mendizalea zara, hau da, ez duzu Iñurrategi anaiek bezala entrenamendurik segitzen, entrenamendu onena mendira joatea dela pentsatzen baituzu.
Nire prestakuntza erabat ezberdina da Felix eta Albertok, edo beste kasu bat aipatzearren Juan Vallejok jarraitzen dutenaren aldean. Ni hemen ez naiz ia entrenatzen, denbora faltagatik askotan, baina ahal dudan asteburu guztietan Pirinioetara edo eskalatzera joaten naiz. Hala ere, altuerara oso ondo egokitzen da nire gorputza, zorte edo dohain hori daukat.
Gainera, Erhard Loretanek dioenez prestakuntza mentala da garrantzitsuena, hau da, sufritzeko prestatua egotea.
Ez dakit, prestakuntza mentala baino gehiago, mendi hori igotzeko duzun anbizioa aipatuko nuke. Niri anbizio hori ez zait falta. Bestalde, 21 urte daramatzat mendia egiten, eta beraz, pentsatzen dut urteotako esperientziak asko laguntzen duela mendiko eta altuerako sufrimendu hori eramaten, gainditzen. Garrantzitsuena, mendia igotzeko ilusioa, gogoa, irrika, eta anbizioa dira. Egia da, baita ere, zortea izan dudala, herri honetan mendizale askori _Patagonian, Alpeetan, Andeetan bide berriak irekitzen dabilen jende horri_ ez baitzaie duten meritua onartzen Himalayara joateko beste diru ez dutelako eta zortzimilakoetan gauza handirik egiten ez dutelako.
Espedizio bakoitzeko sentsazioak antzekoak izaten dira ala ez?
Hori espediziokideen araberakoa izaten da sarritan. Azken lau espedizioetan, K-2, Makalu, Broad Peak eta Lhotsen, lagun izugarri onekin joateko zortea izan dut. Eta adibidez, K-2n, Felix, Alberto eta Kikerekin bizi izan nuen sentsazio hura akaso ez dut beste inoiz sentitu. Agian izan liteke mendiagatik ere, baina beste konparazio bat jartzeko, Everesteko azken espedizioan ez nuen ongi pasatu.
Azkeneko lauretan, ordea, bai, eta hori nik uste dut lagunengatik dela.
Lagunak aipatu dituzunez, bat baino gehiago utzi duzu jada mendian. Zein gogoeta eragiten dizu horrek?
Gogoeta asko eragiten du horrek. Han geratzeko arriskua badut, batez ere nire bi lagun oso min mendian hil direnean. Ziurrenik Atxo (Apellaniz) eta Juan (Miranda) ziren mendian nirekin gehien ibilitakoak. Atxo eta biok batera hazi ginen, hasierak elkarrekin egin genituen eta baita hiru zortzimilako elkarrekin igo ere. Ondoren Mirandarekin ere mila gauza egin nituen. Alabaina, mendira noanean barnean dudan guztia ematen dut, nahiz eta goraino iristeko irrika horren gainetik itzulera bidea hartzeko zuhurtzia egon. Pentsatzen dut irrika hori menderatuta dudala, hots, buelta hartzeko mentalizatuta nagoela.
Azken aldi honetan euskal espedizio askok ohiko bidetik jotzen du gailurrera, hau da, bide berriak saiatzeko, zeozer ausarta egiteko gero eta joera gutxiago dago.
Egia esan, ni ez naiz prezeski zaku horretan sartzen naizenetakoa: Everest hegoaldeko pilaretik igo nuen, K-2 Cesen bidetik, Makalu mendebaldeko ertzetik saiatu ondoren ohiko bidetik, Kangtxenjungako ipar arpegian bi aldiz izan naiz, orain noa hirugarren aldiz, abuztuan Shisha Pangmara joango naiz hegoaldean zailtasun handiko bide batetik saiatzeko... Logikoki, zortzimilakoren bat ohiko bidetik igo behar da, gainerakoan presioa eta nekea ikaragarriak baitira alpinista batentzat. Beste mendizaleei dagokienez, gaur egun Euskal Herrian maila zertxobait jaisten ari dela iruditzen zait. Kike (De Pablo), Atxo (Apellaniz), Zulu (Jose Luis Zuluaga) eta beste hainbat jende gauza berritzaileak egiten saiatu ginen Himalayan; egun ez da horrelakorik hainbeste ikusten.
Esaidazu anbizio handiko proiektu bat.
Inolako dudarik gabe eskuartean dugun hau: Kangtxenjunga. Munduko hirugarren gailurrik garaiena igotzen badugu zortzimilako zailenetako bat kenduko dugu gainetik, eta hamalaurak osatzeko baxuenak geratuko zaizkigu, baina ez horregatik errazenak edo arrisku gutxien dutenak. Ukaezina da, hala ere, aurrerapauso galanta izango dela Kangtxenjunga igotzea.
Bi aldiz izan zara Kangtxenjungan, ipar hormatik bietan ere. Nola ikusten duzu espedizioa.
Aurreko aldietan Messnerren bidetik jo genuen. Oraingoan britainiarren jatorrizko bidetik joango gara. Zati zail samar batzuk badira bide honetan, soka tinkoak jarri beharreko guneak, eta baita oso zutiak diren korridoreak ere. Asmoa da maiatzeko lehen hamabostaldian gailurrera iristea. Esan beharra dago, izan naizen zortzimilako guztietan hemen pasa ditudala unerik txarrenak. Bigarren aldian erori egin nintzen 8.400 metro inguruan haize bortitzaren eraginez, eta banindoala Mari Abregok gelditu ninduen, zorionez. Errespetu handia diot Kangtxenjungari.
Britainiarren bide hau Carlos Carsolio mexikarrak baino ez du errepikatu, ez da hala?
Nik dakidanez Carsolio eta Wanda Rutkiewitz poloniarra izan dira bakarrak. Rutikiewitz, gainera, gailurretik oso gertu desagertu egin zen.
Carsolioz ari garela, hasiera batean berarekin joatekoa zinen aurten Manaslura.
Bai, baina lehengoan berarekin hitz egin nuen eta esan nion Iñurrategi anaiekin eta Kikerekin konpromezua hartua nuela eta ezin izango zela. Hasiera batean, eta gauzak ondo joatera, hauexek dira nire asmoak datozen urteei begira: abuztuan Shisha Pangmara joko dut; datorren urtean Dhaulagiri eta Annapurnara espedizio berean eta abuztuan Hidden Peak-era, Pakistanen geratzen zaidan zortzimilako bakarrera. Eta bukatzeko, bi urte barruko udaberrian Manaslura. Hau guztia, nola ez, plana da.
Iaz Makalutik zaborrak jaisteko kontua zela-eta arazorik izan zenuen bi neska euskaldunekin. Espedizio handiak, Everesteko hego lepoa, oxigeno botilak eta oro har ekologismoaren arazoa nola ikusten duzu Himalayan?
Oraindik ez dut bi neska hauekin hitz egiteko parada izan, baina esango nieke zigorra, epaitu aurretik, ezin dela inoiz eman. Oroitzen naiz espedizio hartan janaria sobratu zitzaigula, eta horregatik frantziar eta sherpa batzuei banatu geniela janari hori. Beraz, orduan esandako guztia gezurtatu beharra dago beste behin, guk ez baikenuen zaborrik batere utzi. Ekologismoari eta bereziki Everest mendiari dagokionez, arazoa larria da. Nik neronek ere oxigeno botilak bota izan ditut 8.500 metrotan, baina sistema hala dago ezarria. Orain Nepalgo Gobernua indarrean jartzera doan legeria berriarekin berriro beste 10-12 bat espedizio joango dira Everestera, eta arazoa larriagotu egingo da ziurrenik.
Garbiketarako espedizioak ere antolatu dira, baina nik ez dut konfiantza handirik hauekin, mendia igotzeko aprobetxatzen baitute, zaborra biltzeko baino. Kanpamentu nagusian, hala ere, zikinkerien arazoa arindu egin da, Gobernuak zarama beheko kanpamentuan ez uzteko ezarri duen abalaren eraginez batez ere. Beste mendietan arazoa ez da hainbestekoa, masifikazioa ere askozaz apalagoa delako Everesten aldean.
Posible da mendiaz bizitzea?
Euskal Herrian ez gaude horretarako prestatuta. Jakina, iraunbizi egin daiteke, baina bizi, bizi, ez. Suitza, Frantzia edo beste hainbat herrirekin alderatuz, nahikoa atzeratuak gaude. Kangtxenjungako kasu honetan bezala, espedizioa babestea asko da jada, eta pribilegiatuak Felix, Alberto, neu eta beste gutxi batzuk baino ez gara. Horregatik nioen lehen, pena dela hain aktibitate onak egiten ari den jendea diru faltagatik ezin aurrerago joan izana.
Oso maite duzun mendia zein den esaidazu.
K-2 oso-oso berezia izan zen niretzat. Piramide zuzen eta erraldoi hori zoragarria iruditu zitzaidan. Cervino, Grandes Jorasses edo Mont Blanc mendiguneko beste hainbat gailur ere ederrak dira.
RAMON OLASAGASTI
29-33

GaiezKirolaMendizaleta
PertsonaiazOIARTZABAL1
EgileezOLASAGASTI5Kirola

Azkenak
Migratzaileak delinkuentziarekin lotu eta mugen kontrola areagotzearen alde egin du Pirinio Atlantikoetako prefetak

Espainiako Estatutik Frantziakora “legez kanpoko” gero eta migratzaile gehiago igarotzen direla argudiatuta, mugetako kontrolak indartzea begi onez ikusi du Pirinio Atlantikoetako prefetak. Migratzaileek delitu txikietan “eragin hautemangarria” dutela... [+]


Kanibalismoa bizirauteko

Poloniako Maszycka kobazuloan duela 18.000 urteko arrastoak topatu zituzten XIX. mendearen amaieran. Baina berriki giza hezurrak teknologia berriak erabiliz aztertu eta kanibalismo zantzu garbiak aurkitu dituzte. 

Ez da ikerlan bat ondorio horretara iristen den lehen... [+]


Aliatuen errekorrak

Porzheim (Alemania), 1945eko otsailaren 23a. Iluntzeko zortziak jotzear zirela, hegazkin aliatuak hiria bonbardatzen hasi ziren bonba su-eragileekin. Erasoak sarraski izugarria eragin zuen denbora gutxian. Baina Pforzheimen gertatutakoa itzalean geratu zen, egun batzuk lehenago,... [+]


Zer gertatu da DBH 2n? “Ezohiko bi jaitsiera handi” nabarmendu ditu ebaluazio diagnostikoak zientzia eta gaztelanian

Matematika, zientzia, euskara, gaztelania eta ingelesa konpetentzietan EAEko ikasleek duten maila neurtzen duen ebaluazio diagnostikoaren emaitza festan, 13-14 urteko ikasleek zientzia eta gaztelanian izan duten deskalabrua "zuhurtziaz" gogoetatzeko beharra adierazi... [+]


Eta hemen gaude berriro, erlijioa eskolan

Otsailaren 3an hasi da gure umeak eta gaztetxoak eskoletan aurre-matrikulatzeko garaia, eta urtero bezala gogoratu nahi genizueke zergatik ez zaigun ideia ona iruditzen erlijioan matrikulatzea. Iaz artikula bukatzen genuen esanez “askori idazki hau ezaguna egingo zaizue,... [+]


Donostiako emakume batek salatu du Ertzaintza bere aurka oldartu ostean ZIUan amaitu zuela, konorterik gabe

Emakumearen familiako kideek jarri dute salaketa Bilboko Kolonbiaren kontsulatuan. Otsailaren 1ean jasan zuen erasoa, Donostiako Manterola kaleko diskoteka baten atarian. Hainbat testigantzen arabera, konorterik gabe egon arren berari kolpeka jarraitu zuen ertzain batek.


La Furia. Mimoa eta indarra
“Cascante Euskal Herria bada, zergatik ez dira jotak euskal kultura?”

Ilezko prakak, gerritik oinetaraino, latexa besoetan eta soinean, eta adatsa laranja gori. Horrela aurkeztu du La Furiak bere bosgarren lan luzea: Ultra. Horrek guztiak ederki islatzen du rap abeslariaren apustua: dena eman, bere irizpideen arabera.


Pantailen erabileraren inguruko hausnarketak

Tranbia txiki Arratia Institutuko Guraso Elkartetik pantailen erabileraren inguruko hausnarketa bultzatu nahi dugu ikas komunitatean.

Azkenaldian kezka handia dago ume eta nerabeengan pantailek duten eragina dela eta. Ardura hori etxeko erabileratik eskola eta institutuetako... [+]


Hidrodukto batek zeharkatuko du Aiaraldea?

Petronorrek adierazi du asmoa duela hidrogenoa ekoizteko lantegia abiatzeko Bilboko Portuan eta erregai mota hori Tubacex, Tubos edota Vidrala enpresetara heltzeko, beharrezkoa izango dela hidroduktoa eraikitzea.


Hirigintza araudia malgutu eta etxebizitzen eraikuntza sustatzeko dekretua sinatu du Jaurlaritzak

Etxebizitza berrien promozioak ez atzeratzea da Eusko Jaurlaritzako Gobernu Kontseiluak onartu duen dekretuaren helburu nagusietako bat. Zentzu horretan, udalei "autonomia" gehiago emango diela ziurtatu du Denis Itxaso sailburuak.


2025-02-19 | Nicolas Goñi
Mozambiken kontratatu zituen militarren torturak isilpean gorde ditu Total multinazionalak

Mozambiken gas eremu zabal batean erauzketa prozesu bat martxan ezartzeko prest zen 2020an TotalEnergies enpresa frantsesa, eta gunearen segurtasuna bermatzeko Mozambikeko unitate militar bat kontratatu zuen. Baina Afrikan egitekoa zuen "inoizko inbertsio pribaturik... [+]


Izena duenak badu izena

Bai, bai, holaxe. Ez naiz harago joatera menturatzen. Pleonasmo bat dela? Tautologia bat agian? Baliteke, baina egia-oste deitzen dioten garai honetan, oinarri-oinarrizko egitateak beharrezkoak dira. Begira, bestela, “Ez da ez!” lelo indartsuari. Bagenekien hori... [+]


2025-02-19 | Castillo Suárez
Porcelana Irabia

Baneukan lagun bat Porcelana Irabian lan egin zuena itxi zuten arte, eta jatetxe edo taberna batera joaten ginen aldiro kikara eta plateraren ipurdia begiratzen zituena pieza non egina zegoen jakiteko. Gauza bera egiten dut nik gauza zaharren azoketara joaten naizenetan:... [+]


Eguneraketa berriak daude