"Nafarroan aurreritzirik gabeko literatura egiten da"
Leitzan laketu den goizuetar honen artikulu bilduman iritzia emateko grina topatuko du irakurleak. Horrez gain, agortu ezinezko altxorra den bere mikrokosmosak bat baino gehiago liluratuko duelakoan gaude. Hizpide izan dugu eskuartean duen lana ere. Menturaz, saiogintza eta poesia bazterrean utzi gabe, bestelako eremuetan saiatuko da idazlea.
Egungo euskal mundutxo honetan baserri giroa eta mundu modernoa, bi mundu horiek bereizi egiten dira. Lehenbizikoa ikerketarako jaso behar den zerbait da, eta zinezkoa bestea da, euskararen etorkizuna hor dago. Konplexua dugu horri buruz. Etnografiatzat hartzen dugun ahozko literaturan mundu oso bat dago, beste mundu moderno hori laguntzeko balio duena, horri bere sena emango liokeena, gurutzaketa baten falta sumatzen dut ordea, tradizioa eta mundu modernoaren artean.
Bestalde, eta modernotasunaren gaira bueltatuz, Nafarroan, eta Nafarroa diodanean Zuberoa bera ere hartuz, egia da jende guztiak uste duena baino literatura gehiago egiten dela. Giputz-zentrismoan ematen den konplexu hori, kanpoko literaturaren menpekotasun hori ez da ematen. Hemen aurriritzirik gabeko literatura egiten da. Adibidez, Eñaut Etxamendi edota Aingeru Epaltza hartzen badituzu, beren bizipenetan oinarritutako literatura egiten dute.
Hori ez da oraingo fenomenoa, hor dugu, gerra aurrean, Irigarairen kasua. Jende askok galdetzen du zer dela eta ematen den Bizkaia eta Nafarroaren artean zubi bat tradizio kontu honetan. Aurriritzi linguistikoak aparte utzita, berezkotasun bat sumatzen dut Bizkaia aldeko zenbait idazleengan, eta gehienbat Nafarroa inguru honetan.
Bestalde, herri literatura oinarri historiko gabea bezala hartzen da, euskal historia unibertsal bat egiteko Barandiaran edo Azkuek bildu zituzten legenda guztiak legenda bezala hartzen ditugu, baina oinarrian datu historikoak ematen dituzte.
Hala ere, legenda modura hartzen dugun mundu hori guztia dokumentatu edo beste gradu unibertsal bat ematen ez da inor saiatu.
Errealismo magikoren alde nago, ez dut historia zientifiko horretan asko sinesten, idazten duenak egiten du historia. Nire lan honetan entseiu koskorrak egiteko gai pila dago, edo poesia bera egiteko, eleberria ere bai, baina ez dut nire burua eleberrigile bezala ikusten.
PATXI LARRION
Ostegun arratsaldean hasiko dira baraualdiak, eta bost gune antolatu dituzte ekimenari lotuta: Bilbon, Altsasun, Donostian, Gasteizen eta Iruñean. Larunbat eguerdian, berriz, manifestazio handi bat egingo dute Bilbon, palestinar erresistentziarekin elkartasunez eta... [+]
Miguel Angel Blanco PPko zinegotzia bahitu eta hiltzearen ardura politikoa egotzi nahi zioten, baina auzia preskribatuta dagoela iritzi dute epaileek.
Azken egun hauetan, "Faxistak kanpora!" lelopean EHUko Zuzenbide fakultatean eramandako borroka antifaxistaz hitz egin dugu anonimotasuna atxiki nahi izan duen ikasle batekin. Sare sozialetan frankismoa goraipatzen eta mezu xenofobo, matxista eta homofoboak zabaltzen... [+]
Honakoa dio Arartekoak argitaratu duen ikerlanak. Jarrera matxisten inguruko azterketak Euskadiko nerabe eta gazteetan jarri du fokua. Diskriminazio gehien gertatzen diren espazioak kalea eta sare sozialak dira.
Iruñeko Arrosadia auzotik pasatzen naizen aldiro sartzen dut burua Santa Marta kaleko tailerrean. Hor da Montse normalean: potetxoan pintzela sartu, trapu batean ia pintura dena kendu eta pintzela mihisean igurzten, begiztan. Bere espazio-denboran sartu naiz gaur eta... [+]
Iruñerriko Laneko Autodefentsa Sareak The Champions Burger jardunaldian langileek pairatzen dituzten lan-baldintza kaxkarrak salatu zituen aurreko astean The Champions Bugerrek langileak esplotatzen ditu lelopean.
Aldarri eta kanpaina, lege, arau, plan eta aurrekontu, babes-mekanismo eta zigor-makinaria oro gorabehera, etenik gabe jarraitzen dute kasu gogorrek eta jokabide zitalek betetzen albistegiak, tantaka zein zaparradan, eta gizon-desmasiak salatzeko protesta-ekintzek,... [+]
Ikasi berri dugu Earl Tupper jaunak Floridako Orlandon, 1947an, sortu zuen mila koloretako ontzi enpresa peko errekara doala, desagertzeko zorian dela, preseski. Badirudi plastikoak konkurrente larriak dituela, adibidez, linean egiten diren salerosketena edo erabilpen bakarreko... [+]
Gisèle Pélicot-en kasuak bortxaketetatik haratago dagoen arazo bat erakusten du: gizonezkoon konplizitatea indarkeria matxistaren aurrean. Kezkagarria ez da soilik erasoa, baizik eta, gertatutakoa jakinda, egoera ez salatzea erabaki zuten gizonen isiltasuna... [+]
Gaur egun, gure munduan eraiki diren hierarkia guztiak mundu mailako kolonizazio prozesu baten emaitza dira. Menderatze-hierarkia global horiek elkarren artean txirikordaturiko beste hierarkia zehatzagoek osatzen dituzte, hau da, klasekoek, etnikoek, estetikoek, eta baita... [+]
Directa-ren ikerketa batetik abiatuta ezagutu dugu iruzurra. Bartzelonan egiten ari den belako Amerika Koparen antolatzaileek argitaratutako audientzia eta bisitari kopuruak faltsuak dira. Gaia garrantzi sozial eta politiko nabarmena izaten ari da, faltsututako datu horiek izan... [+]
Irailaren 17ko astean, Israelgo lehen ministro Benjamin Netanyahuk erabaki zuen Hezbollah-rekin Libanon zuen misil trukea beste maila batera eskalatzea, eta erabateko gerra hastea.
Maule, 1892. Zaraitzu ibarreko zortzi emakume espartingile Zuberoako hiriburutik etxera abiatu ziren, baina bidean, Larrainen, elurteak harrapatuta, hotzak hil omen zituen denak. Zortzietatik zazpiren izenak iritsi zaizkigu: Felicia Juanko, Felipce Landa, Dolores Arbe, Justa... [+]