"Lan banaketaren hitzarmena alde guztien artean egin behar dugu"


2007ko otsailaren 21ean
Langabeziarekin amaitzeko lan banaketarekin hasi behar da.
"Lan banaketaren hitzarmena alde guztien artean egin behar dugu"
Francisco Egea, Eusko Jaurlaritzako Ekonomia sailburuordea
Duela 44 urte Jacan jaio bazen ere, azken 25 urteetan Elgoibarren bizi da Francisco Egea. Ekonomia Sailean murgildua, Europako beste leku batzuetan langabeziari aurre egiteko ezarri diren lanaren banaketa sistemak ekarri gura ditu EAEra.
Ekonomi hazkunde garaiak bizi ditugu, BPGa gora doa baina langabezia ez doa beherantz, zer gertatzen da?
Ekonomi hazkundeak ez du langabeziaren arazoa konponduko, orain arteko arau horrek jadanik ez du baliorik, gezurrezkoa da. Ekonomi esparruan aldaketa handiak izan dira, garapen teknologikoarekin lotua, inflazioaren aurkako borrokan murgildutako ekonomia bizi dugu eta, beraz, enplegu sorrera eta beste hainbat osagairen sakrifizioa... Hau guztia aspalditik dator Europan eta Mendebaldean, baina hemen horrez gain Europako Komunitateko sarrera bizi izan dugu, eta berarekin zenbait sektoreren gainbehera. Langabeziarena oso arazo sustraitua da eta berau konpontzeko ekonomi mundua eta gizarte mailako jarrera aldaketak behar dira, eta horietaz gain irtenbide teknikoak ere bai.
Irtenbide teknikoaz ari zarenean lanaren banaketaz ari zara. Posiblea da berau gauzatzea egungo euskal gizartea?
Langabeziaren arazoaren benetako irtenbidea, eskari iraunkorraren zerbitzuan egongo diren makroekonomi politikak bultzatzea da. Baina hori Europa mailan egin behar da eta Europan ez da hori egingo. Beraz, lehenbizi gizartea landu behar da, agente sozialak, sindikatuak, enpresariak... baina hau oso konplexua da, horregatik esaten dut arazoari planteamendu teknikoekin heldu behar diogula, eta hauetako bat da lanaren banaketa. Gaur egun gehienontzat lanaren banaketa lan-egunaren murrizketa da, eta ez da hori bakarrik: lanaren banaketa, lan-egunaren murrizketa gehi produkzio prozesuen antolaketaren aldaketa da. Hots, lanaren banaketarekin ezin da lehiakortasunik galdu, bestela existitzen ez den zerbait banatzen ari garelako.
Nola lortzen da hori?
Kostu eragile askoren elkar eragiketarekin. Tresneriaren amortizazioa esaterako, tresneriari etekin handiagoa atera behar zaio, jendeak lan gutxiago egin dezala baina makinak gehiago, horrela emaitza kontua arindu egiten da. Amortizazio teknologikoa, energia kostuak, azpiegituran aurreratzea... Alegia, lanaren banaketa egiteko langileak hartu badituzu eta beraz masa lan-saria handitu baduzu _ez soldatak_, zure unitate produktuan handitze horren eragina beste alor batzuetan aurrezten denarekin orekatzen da.
Behin ekonomi agenteen arteko akordio batera helduta, balizko lanaren banaketa legez bultzatu eta arautu behar da, hala merkatuari bere kasa funtzionatzen utzi behar zaio?
Nire ustez lan banaketaren hitzarmena alde desberdinen artean egin behar da. Frantzian, nahi duen enpresarentzat, lan banaketari heldu gura diotenei laguntzeko araudia dago, eta hemen egingo bagenu ere hobeto. Dena den, ez da beharrezkoa. Merkatuari dagokionez, makinak ordu gehiago lanean jartzen badituzu, gehiago ekoizten da eta ezinbestez atzerriko merkatuetara jo behar da. Euskadi moduko herri batek ez du arazorik izan behar atzerriko merkatuetan saltzeko, txikiak garelako eta tarteak topa ditzakegulako. MCCren nazioartekotzearen erronka hor dago, lau urtean ekoiztutakoaren % 50 atzerrian kokatu gura dute.
Europako Sindikatuen Konfederazioak maiatzean egindako bilkuran lan-sariak jaitsi barik lana banatzea proposatu zuen, posible ikusten al duzu hori?
Hori ondo begiratu behar da. Ezinbestez langile bakoitzeko kostua mantendu egin behar da, bestela sistemak ez du funtzionatzen. Nire ustez, jatordu baten moduan, enpresek edo sektoreek erabaki beharko dute, baina gutxitu egin behar badira, gutxitu egin behar dira. Zergatik? Langabetuak _batez ere gazte eta emakumeak_ lan merkatu duin batera sartzeaz ari garelako. Finean, familia batean, batek lan eginda baino bik edo hiruk lan egiten badute sarrerak handitu egiten dira. Europan hau leku askotan egiten ari dira, esate batera krisiaren aurreko defentsa sistema: lan orduak gutxitu eta soldata ere bai, eta bitartean enpresa egokitzen saiatzen da. Arrasateko kooperatiba taldea aspaldi ari da hori egiten. Urteetan beren langileen %6 enpresaz enpresa ibili izan zen langabeziari aurre egiteko.
EEBBetan langabezia txikia da baina lan egonkortasuna oso handia, soldadak gero eta eskasagoak... Eredu hura zabalduko al da alde guztietara?
Ez dut uste, Europa desberdina da. Hemen ongizate gizartea berraztertu behar da eta subsidiaritatea langabeziaren arazoa konpontzera bultzatu. Ongizate gizartearekin ez dago ageriko horrenbeste marginazio, baina langabezia dugu. Bestetik lehiakortasuna ezin da urrezko altxorra bihurtu, lehiakortasuna ez da enpresen kontua bakarrik, gizarte osoarena baizik.
LETONA, Xabier
18,19

Gaiez\Gizartea\Sektore baz\Langabezia
Gaiez\Politika\Euskal Herr\Erakundeak\Jaurlaritza
Pertsonaiaz\EGEA1
Egileez\LETONA1\Politika

Azkenak
2025-01-20 | dantzan.eus
Martxora arte kalez kale eta etxez etxe ibiliko dira kaskarotak Lapurdin

Bi asteburu direla atera dira lehen kaskarotak: Beskoitzekoak. Eta martxora arte larunbatez eta igandez astero ibiliko dira herriko auzoetan etxez etxe dantzan eta festan. Goiztiarrenak eta irteera gehiena egiten dituztenak dira Beskoitzeko kaskarotak, baina ez bakarrak... [+]


2025-01-20 | Bertsozale.eus
Gasteizen aurkeztu da 2025eko Arabako Bertso Kuadrilla artekoa
Gasteizko Amaia Zentroan elkartu dira larunbatean Arabako Bertso Kuadrilla artekoan parte hartuko duten 14 taldeetako ordezkariak. Kuadrillartekoaren zortzigarren edizioa izango da aurtengoa.

2025-01-20 | Euskal Irratiak
%221ko gainpopulatzea, Baionako presondegian

Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]


‘Goazen lagunok’: sare sozial toxikoetatik fedibertsora trantsizio kolektiboa

Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]


Aurtengorako irakurgaiak

Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]


2025-01-20 | Iñaki Sanz-Azkue
Hotza maite duen igela

Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]


2025-01-20 | Jakoba Errekondo
Euskal Herria banana errepublika

Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]


2025-01-20 | Garazi Zabaleta
Aleko
“Nekazaritza birsortzailerako eta proiektu kolektiboetarako test gunea da gurea”

Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]


2025-01-19 | Urtzi Ugalde
Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]


Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


2025-01-17 | Oihane Artetxe
Urratutako haurtzaroa: indarkeria instituzionala gure testuinguruan

Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]


Eguneraketa berriak daude