"Estatu federala defenditzea akatsa errepikatzea litzateke".


2021eko uztailaren 16an
Ricardo Sanz (EAJ) politikariari elkarrizketa
"Estatu federala defenditzea akatsa errepikatzea litzateke".
Ricardo Sanz, EAJ-ren ordezkaria Espainiako Senatuan
Administrazio zuzenbidean espezialduriko berrogeita bat urteko abokatua, Madrilgo Senatuan ari da euskal taldearen ordezkaritzaren arduran. Pragmatikoegia soilik itxura betetzen duen politikaria izateko, behin-behineko egoera bizi duela aipatzen du. Sistema konfederatuaren aldeko agertzen da, foru sistemaren defenditzaile sutsua den aldetik.
Turtzios eta Trebiñoko Konterriaren kasuak oso gertutik jarraitu dituzu. Nola baloratuko zenuke hauen egungo egoera?
Baliogarriena eta egoera hobeki adierazten duen froga bertako biztanleen bizimodua da. Osasun, heziketa eta hainbat zerbitzu publikoen egoera tamalgarria da, egoera anormalak eta kafkiarrak eragiten ditu honek. Legea gizabanakoen zerbitzurako baldin badago eta arazoei irtenbidea emateko erabiltzen badugu, ulertezina egiten zait honelako egoerak ezin konpondu izana. Hain zehatza den arazoa konpontzen ez badugu asmatzen, zer ez da gertatuko hori baino konplexuagoak diren beste hainbat arazorekin.
Alderdi politiko guztien arteko akordioa premiazko dute biztanle hauek, Trebiñon eta Turtziosen gertatzen ari dena injustizia bat da, biztanleen borondatea ez delako errespetatzen. Estatutuen erreforma bidez edota Konstituzioaren erreforma bidez egin daiteke hau, eta Konstituzioaren erreformarako zabaldu den tarteari egokia deritzot. Gainera, aprobetxatu nahiko nuke zera salatzeko: Trebiñon izan ginenean hauteskunde garaia bukatu bezain laster, ponentziaren aurkezleok berriro ere bertan egongo ginela agindu genuen. Agindu hori betetzeko asmo eta gogo biziak ditut eta deialdia zabaldu nahiko nuke ARGIAko orrialdeak baliatuz.
Turtziosen edota Trebiñon bizi diren hainbat biztanle inguruko udalerrietan erroldatuak izatea lotsagarria iruditzen zait. Erreferenduma eginez gero, honek arazo asko ekarrituko lituzke. Inperialistatzat jo gaituzte irizpide hauek defenditu ditugunean baina paradoxikoa bada ere, euskaldunok badakigu zer den inperialismoa, ez eragiten dugulako, Estatu espainiarraren eta fratsesaren inperialismoa jasaten dugulako baizik.
Espainiako Senatuaren erreformarako eztabaidaren inguruan, beto eskubidearen alde azaldu zara. Nolako harrera izan du?
Senatuaren erreformarako aurkeztu diren ponentziek ekarri duten aportazio bakarra iritziek osatu dute: hainbat akademiko, elkarte autonomoetako lehendakariak eta Konstituzioaren `aitak' izan diren Fraga, Sole Tura, Roca, Cisneros eta beste hainbat _hauen artean abertzale bat bera ere ez da izan, Arzalluz bera baztertu baitute_. Bakoitzak bere errezeta liburuska ekarri du besapean baina oraindik, neuk behintzat, ez dakit norantz goazen erreforma honekin, alderdi nagusiek ez baitute ezertxo ere esan. Ez da Senatuaren barneko eztabaida zabaldu eta ni neu beto eskubidearen alde egon arren, ez dakit erreforma hau apaingarri hutsa den edota benetako erreforma sakon baten aldeko saioa den. Senatuak aldaketa premia du, bere nahia aldaketa honen aldekoa bada, orduan aurkeztuko du euskal taldeak bere proposamena. Eta ez dugu ezer baztertzen, autodeterminazio eskubidea, beto eskubidea, gainordezkaritza... Euzkadi Buru Batzarrak zabaldu beharreko eztabaida dugu hau. Egun goizegi da ezer aurreratzeko.
Senatuak une honetan duen funtzio eskasa, salatu beharra dago?
Egoera argi eta garbi islatzen duen adibidea jarriko dut. Duela gutxi, Senatuak atzera bota zuen Diputatuen Kongresuak onartutako lege proiektua. Honen arrazoiak aztertu beharrean, Diputatuen Ganbarak Estatuaren Aldizkari Ofizialera eraman du lege-proiektu hau, legea indarrean jartzeko asmotan. Ganbara bien artean gatazka sortzen den lehendabiziko aldia da.
Arrazoia du Xabier Arzalluzek Senatua edo aldatu edo kendu behar dugula esaten duenean. Euskal taldeak, Senatura heldu denetik, behin eta berriro errepikatu du Senatuaren erreforma beharrezkoa dela, horretarako Konstituzioaren benetako erreforma egin behar dela.
Izquierda Unidakoek estatu federal baten alde agertu dira. Zuk egindako adierazpen batzuetan estatu konfederatu bati buruz hitz egin duzu. Zure proposamena eta haiena ezkon daitezke?
Egunkari bati egindako adierazpenak dira zuk aipatzen dituzunak eta bere garaian kritika asko jaso nituen.
Ni estatu konfederatu baten alde agertu naiz baina honek ez da zertan EAJren proposamena izan behar. Irrikitan nago alderdiak eztabaida hau zabal dezan, subiranotasunaren inguruko eztabaida delako azken batean.
Hala ere, zure galderari erantzunez, ni sistema konfederalaren alde nago honen esanahia berdinen arteko paktoa delako. Eta berdinen arteko paktoa aipatzen dudanean, Euskadik nazio bezala duen subiranotasuna eta Espainiaren subiranotasuna parekatzen ditut. Nazio bien artean harreman bat hitzartzen bada, berdinen arteko hitzarmena izango dugu. Ildo horretan, Estatutua eta Hitzarmen Ekonomikoa elementu konfederalak dira.
Sistema federalista batek goitik beherako sistema defenditzen du. Konstituzioa abiapuntutzat hartu eta nazioen nahia ez errespetatzeak edota autodeterminazio eskubidea ez aurrikusteak herritarren borondateari muzin egitea dakar. Autonomien Estatuak Estatu federalista baterako bideak zabaltzen ditu eta ildo honetatik, Estatu honek proposatzen duen berdintasuna, minimotan oinarritzen den berdintasuna da. Beraz, sistema federal bat defenditzea orain arte egindako akatsak errepikatzea litzateke. Espainiak behar duen lurralde arloko irtenbideak jatorrizkoa behar du, autentikoa eta Konstituzioak 2. artikuluan esaten duena errespetatuko duena: hemen nazionalitateak _nazioa adierazteko Konstituzioak erabiltzen duen kontzeptu lithg-a_ eta erregioak daudela. Madrid bezalako erregio artifizialak, Errioxak, Kantabriak, Murtziako erregioek ez dute zerikusirik Euskadik duen nazio borondatearekin.
Beste gauza bat aipatuko dizut: Izquierda Unidakoek aulki bat dute Konstituzioaren erreforma eztabaidatzen den mahaian eta aulki hori hutsik dago, ez datoz euren eredua defenditzera.
Dena den, EAJren hainbat kide estatu federal baten alde agertu dira.
Kontraesanak ematen dira batez ere gai hauen inguruan; eztabaidaren beharra dugu. Coaliccion Canariak, adibidez, sistema federal asimetrikoaz hitz egin du. Guk ez dugu aukerarik baztertzen, aukerak argi eta garbi azaltzen diren heinean.
Erradikala zaren ospea duzu Madrilen.
Kontua da nik berdin hitz egiten dudala Bilbon lagun artean eta Madrilgo Senatuan; nahiko harrituta daude. Hala ere, oso harreman pertsonal onak ditut senatukideekin.
Koroak paper bereziren bat joka dezake euskaldunon eta Estatuaren arteko harremanetan?
Hala uste dut. Erregearen argazkia dut bulegoan eta ez da ni monarkiaren aldekoa naizenik, baina badakit Errepublikako lehendakariak bezala, Erregeak zeregin garrantzitsua joka dezakeela gu eta estatuaren arteko harremanetan. Estatuaren egitura territoriala bideratzeko Erregeak gobernuan zein alderdi politikoetan duen eragina ukaezina da.
Abertzaletasunak 100 urte beteko ditu laster. Zeintzuk dira zure ustez landu beharreko puntuak?
Arriagako izpirituaren aldekoa naiz. EAJk bere lehioak zabaldu eta abertzaleen bilgunea bilakatzea gustatuko litzaidake. Sabino Arana Fundazioak horren alde egiten duen lanari oso baikorra deritzot. Patxi Zabaleta, Txema Montero, EAko ordezkari esanguratsuak eta abertzaletasunatik kanpo dauden ideologien ordezkari izan daitezkeen Elorza moduko pertsonak bertan biltzea etorkizunerako urratsak ematea da.
ETAk borroka armatua uzteko jarri duen baldintza marko politikoa aldatzea da. Posible ikusten al duzu?
Saiatu naiz eta saiatzen naiz ETA eta bere inguruko mundua ulertzen baina ezinezkoa egiten zait. Marko politikoari dagokionez, nik ez dakit gauzak oso argi dituzten, Jon Idigorasi behin entzun bainion Suitzako sistemaren aldekoa zela. Konfederazio Helvetikoak konfederazio sistematik hartu duen gauza bakarra izena baita. Joan den mendeaz geroztik Suitzak sistema federal baten elementuak baino ez baititu hartu. Une honetan Euskadik edozein kantoi suitzar baino independentzia handiagoa, autogobernurako ahalmen handiagoa du. Ez dut uste Albaniako eredua dutenik gustuko, baina gustatuko litzaidake gai honen inguruan duten iritzia entzutea.
GARTZIA, Myrian
8-10,11

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEAJ
GaiezPolitikaEstatuakEspainiaErakundeakSenatua
PertsonaiazSANZ4
EgileezGARTZIA3Politika

Azkenak
Bonus track: non dago saria?

Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]


Argia Sarien kronika
Galga azkartasunari

Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Ikus-entzunezko Argia Saria: EITB Kultura

EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Prentsako Argia Saria: Irutxuloko Hitza

Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Entzunezko Argia Saria: BaDA!bil podcasta

Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Merezimenduzko Argia Saria: Ene Kantak

Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik,  Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.


2025-01-31 | ARGIA
Urteko kanpaina onenaren Argia Saria: Altxa Burua

Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Interneteko Argia Saria: Oroibidea

Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]


2025-01-31 | ARGIA
ARGIAko lantaldearen mezua: Mundu ilunean, ARGIA gehiago

Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:

"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Banatu ditugu euskarazko komunikazioaren 2025eko Argia Sariak

Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]


Calexit, Kaliforniaren independentzia bilatzen duen ekimena

Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.


Estatuaren biktimek Chivite lehendakariari eskatu diote egon dadila euren aitortza ekitaldian otsailaren 13an

Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.


'Arizona' antzezlana
Muturrekoa, muturreraino eramanda

Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.

-------------------------------------------

Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]


Eguneraketa berriak daude