"Ekonomi atzerakada emakumeen lorpen askoren galga izan da".


2007ko otsailaren 21an
Garapenean dauden herrietako emakumeen egoera
"Ekonomi atzerakada emakumeen lorpen askoren galga izan da".
Patricia Bifani, garapenean dauden herrietako emakumezkoaren ikertzai lea
Garapenean dauden herrialdeetako _batez ere Afrika_ emakumearen egoerari buruzko lan ugari egin ditu emakume honek. Txilen jaioa orain dela 52 urte, Psikologia eta Soziologia ikasketak eginak ditu, eta unibertsitate askotako irakaslea izan da; besteak beste Nairobikoan urte luzez. Txosten eta txosten artean, bost seme-alaba hazteko denbora ere atera du.
Bizi dugun mundu aldakorrean, Mendebaldean emakumezkoak aurrerapauso handiak eman ditu. Izan du honek islarik garapenean dauden herrialdeetan?
Mundu garatuan zein azpigaratuan lorpenak izan dira, baina ekonomi atzerakadak eragin txarra izan du, eta lorpenetan galerak eragin. Afrikan aurrerapenak izan dira baina galga Mundu Bankua eta FMIk ezarritako egiturazko planetatik dator. Lan munduan geldiune handia egon da, eta emakumearen lana egituratu gabeko lan esparrura bideratzen ari da: prestakuntzarik eskatzen ez duena, txarto ordaindua, kale salmenta, prostituzioa...
Garapenean dauden herrialdeetako emakume mugimenduek Mendebaldekoetara asko begiratzen al dute, ala euren bideak ezarri dituzte?
Begiratu bai, baina Menbebaldekoak ez dituzte, inolaz ere, eredu gisa hartzen. Garapenean dagoen mundu horretan txarto ikusten da herri garatuetan haiekiko dagoen aitatasun babesle hori. Aitatasun hau bere ereduak ezartzen saiatzen da eta garapenean dauden herrietako emakumearen oso iritzi estereotipatua du. Alderantzizkoa da, euren egoera eta ereduetan oinarritutako bideetatik jo gura dute, eta batzuetan hemendik hara begiratzen da.
Nola antolatzen da emakumezkoa, gerra, gosea, lehorteak eta antzerako arazo larriak dituzten gizarteetan?
Afrikan, batez ere arazo horiei guztiei aurre egiteko antolatzen dira. Adibidez, leku askotan emakumezkoak beren mailegu sistemak dauzkate, eta batzuetan oso indartsuak gainera: emakumeek dirua jartzen dute eta maileguak handik hartzen dira. Afrikako mendebaldean ezagunak dira mama benz emakumeak (Mercedesagatik) -Ghana, Senegal..._. Emakume oso aberatsak dira, era guztietako produktuak saltzen dituzte, baina hasierarako, sarritan euren artean egindako maileguekin _tontin deitzen zaio_ hasten dira. Baina hau ez da orokorra, noski; beste aldean ozta-ozta bizirauten duen emakumea dago, egunero hiltzen den emakumea. Garapenean dauden herrietan urtero milioi erdi emakume hiltzen da erditzearekin zerikusirik duten arazoengatik: txirotasuna, HIESa, prostituzioa...
Saharapeko zona askotan nekazari ekoizpenaren % 60tik % 80ra emakumeen besoetatik ateratzen da eta prestigio handia ere izan badu; nolaz du gero horren eragin txikia politika eta erabakien munduan?
Batetik emakume analfabetoak gizon analfabetoak baino askoz gehiago direlako; sistema koloniala ondo arduratu zen emakumezkoa baztertu eta gizonezkoari baino hezkuntza gutxiago emateaz. Horrez gain, Afrika, Asia bezala, oso patriarkala da. Esate baterako, Afrikako mendebaldeko gizarte batzuetan menopausia izaten zuen emakumezkoa ohoredun gizona bihurtzen zen. Orduan, jada, erabaki sistemaren prozesuan eragin handiagoa zuten lanetara pasatu zitezkeen. Dena den, Afrika beltzean emakumea oso autonomoa da eta herri mailan bileretan partehartze handia du.
Parte hartu bai baina erabaki gizonek?
Erabaki batzuk bai, beste batzuk ez. Emakumeek erabakitzen dute lurra nola erabili, zer landatu... Baina ez dira lurrarren jabe, gizonaren bidez heltzen da lurrera; hau dela eta aukerak murriztzen zaizkio, adibidez maileguak eskuratzeko.
Eta gizonezkoak, zer egiten du gizarte horietan?
Gizonezkoak soldatapeko lanetan jarduten du. Gizonezkoa, kolonialismoak hala gura izan zuelako, Afrikako soldatapeko lehenbiziko lan-eskua izan zen. Nekazari mundua emakumezkoari utzi zitzaion. Gizonezkoen migrazio handiak ezagutu ziren eta horren ondorioz emakumezkoen % 30 famili-burua da. Dena den, oso gauza orokorrak dira; han herri eta kultura asko daude.
Gaur egun lehengo egituretara itzuli gura da?
Egungo egoera oso iragankorra eta bikoitza da. Batetik, Mendebaldean emakumeak bere bizitza eta pertsonarekin egin gura duenari buruzko eredu ugari daude; baina bestetik, hor daude askatasuna kentzen dioten eragile tradizional ugari ere. Ez dut uste inork atzera egin gura duenik.
Egin al daiteke berba, bereizita, emakume afrikarraz, emakume asiarraz eta Latinoamerikakoaz?
Ez, izugarri kultura mordoa daude, eta Suedia eta Espainiako emakumeaz modu berean berba egitea legez litzateke. Egiten den akatsa da eta ez bakarrik hizketan, baita garapenerako planifikazio guneetan ere. Batzuetan egiten diren garapen proiektuak mesedegarriak baino kaltegarriak dira, eta hori gertatzen da herrien desberdintasun horiek kontuan hartzen ez direlako.
LETONA, Xabier
14-15

Gaiez\Gizartea\Sektore baz\Emakumea\Besteak
Pertsonaiaz\BIFANI1
Egileez\LETONA1\Gizartea

Azkenak
Herrialde Katalanetako herririk turistikoenak, eskuin muturraren bozen biltoki

Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.


Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu
Puigdemontek nola egin zien iskin poliziei?

Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]


2024-08-09 | Euskal Irratiak
Baionako Euskal Museoak ehun urte bete ditu aurten

Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]


Sustantziarik gabea

Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]


Gasteizko jaietan izandako bi bortxaketak salatu dituzte

Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.


Euskal Herriko ikurrak kendu dituzte Atarrabiako pilotalekuan, Nafarroakoa izan ezik

Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]


Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean

Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.


2024-08-09 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-08-09 | Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan

UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]


2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


2024-08-08 | Sustatu
Twitterren alternatiben analisia: Bluesky, Mastodon eta Threads

Elon Musk-en jarrera ultra eta toxikoak egunetik egunera agerikoago izanik, X/Twitter noren eskutan dagoen edozeinek ikusten du. Berriz ere egunotan sare horretatik alde egiteko deiak eta agurrak ikusten ari gara, eta horren harira artikulu interesgarria irakurri dugu Electronic... [+]


Eguneraketa berriak daude