"Ekonomi atzerakada emakumeen lorpen askoren galga izan da".


1995eko maiatzaren 21ean
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Garapenean dauden herrietako emakumeen egoera
"Ekonomi atzerakada emakumeen lorpen askoren galga izan da".
Patricia Bifani, garapenean dauden herrietako emakumezkoaren ikertzai lea
Garapenean dauden herrialdeetako _batez ere Afrika_ emakumearen egoerari buruzko lan ugari egin ditu emakume honek. Txilen jaioa orain dela 52 urte, Psikologia eta Soziologia ikasketak eginak ditu, eta unibertsitate askotako irakaslea izan da; besteak beste Nairobikoan urte luzez. Txosten eta txosten artean, bost seme-alaba hazteko denbora ere atera du.
Bizi dugun mundu aldakorrean, Mendebaldean emakumezkoak aurrerapauso handiak eman ditu. Izan du honek islarik garapenean dauden herrialdeetan?
Mundu garatuan zein azpigaratuan lorpenak izan dira, baina ekonomi atzerakadak eragin txarra izan du, eta lorpenetan galerak eragin. Afrikan aurrerapenak izan dira baina galga Mundu Bankua eta FMIk ezarritako egiturazko planetatik dator. Lan munduan geldiune handia egon da, eta emakumearen lana egituratu gabeko lan esparrura bideratzen ari da: prestakuntzarik eskatzen ez duena, txarto ordaindua, kale salmenta, prostituzioa...
Garapenean dauden herrialdeetako emakume mugimenduek Mendebaldekoetara asko begiratzen al dute, ala euren bideak ezarri dituzte?
Begiratu bai, baina Menbebaldekoak ez dituzte, inolaz ere, eredu gisa hartzen. Garapenean dagoen mundu horretan txarto ikusten da herri garatuetan haiekiko dagoen aitatasun babesle hori. Aitatasun hau bere ereduak ezartzen saiatzen da eta garapenean dauden herrietako emakumearen oso iritzi estereotipatua du. Alderantzizkoa da, euren egoera eta ereduetan oinarritutako bideetatik jo gura dute, eta batzuetan hemendik hara begiratzen da.
Nola antolatzen da emakumezkoa, gerra, gosea, lehorteak eta antzerako arazo larriak dituzten gizarteetan?
Afrikan, batez ere arazo horiei guztiei aurre egiteko antolatzen dira. Adibidez, leku askotan emakumezkoak beren mailegu sistemak dauzkate, eta batzuetan oso indartsuak gainera: emakumeek dirua jartzen dute eta maileguak handik hartzen dira. Afrikako mendebaldean ezagunak dira mama benz emakumeak (Mercedesagatik) -Ghana, Senegal..._. Emakume oso aberatsak dira, era guztietako produktuak saltzen dituzte, baina hasierarako, sarritan euren artean egindako maileguekin _tontin deitzen zaio_ hasten dira. Baina hau ez da orokorra, noski; beste aldean ozta-ozta bizirauten duen emakumea dago, egunero hiltzen den emakumea. Garapenean dauden herrietan urtero milioi erdi emakume hiltzen da erditzearekin zerikusirik duten arazoengatik: txirotasuna, HIESa, prostituzioa...
Saharapeko zona askotan nekazari ekoizpenaren % 60tik % 80ra emakumeen besoetatik ateratzen da eta prestigio handia ere izan badu; nolaz du gero horren eragin txikia politika eta erabakien munduan?
Batetik emakume analfabetoak gizon analfabetoak baino askoz gehiago direlako; sistema koloniala ondo arduratu zen emakumezkoa baztertu eta gizonezkoari baino hezkuntza gutxiago emateaz. Horrez gain, Afrika, Asia bezala, oso patriarkala da. Esate baterako, Afrikako mendebaldeko gizarte batzuetan menopausia izaten zuen emakumezkoa ohoredun gizona bihurtzen zen. Orduan, jada, erabaki sistemaren prozesuan eragin handiagoa zuten lanetara pasatu zitezkeen. Dena den, Afrika beltzean emakumea oso autonomoa da eta herri mailan bileretan partehartze handia du.
Parte hartu bai baina erabaki gizonek?
Erabaki batzuk bai, beste batzuk ez. Emakumeek erabakitzen dute lurra nola erabili, zer landatu... Baina ez dira lurrarren jabe, gizonaren bidez heltzen da lurrera; hau dela eta aukerak murriztzen zaizkio, adibidez maileguak eskuratzeko.
Eta gizonezkoak, zer egiten du gizarte horietan?
Gizonezkoak soldatapeko lanetan jarduten du. Gizonezkoa, kolonialismoak hala gura izan zuelako, Afrikako soldatapeko lehenbiziko lan-eskua izan zen. Nekazari mundua emakumezkoari utzi zitzaion. Gizonezkoen migrazio handiak ezagutu ziren eta horren ondorioz emakumezkoen % 30 famili-burua da. Dena den, oso gauza orokorrak dira; han herri eta kultura asko daude.
Gaur egun lehengo egituretara itzuli gura da?
Egungo egoera oso iragankorra eta bikoitza da. Batetik, Mendebaldean emakumeak bere bizitza eta pertsonarekin egin gura duenari buruzko eredu ugari daude; baina bestetik, hor daude askatasuna kentzen dioten eragile tradizional ugari ere. Ez dut uste inork atzera egin gura duenik.
Egin al daiteke berba, bereizita, emakume afrikarraz, emakume asiarraz eta Latinoamerikakoaz?
Ez, izugarri kultura mordoa daude, eta Suedia eta Espainiako emakumeaz modu berean berba egitea legez litzateke. Egiten den akatsa da eta ez bakarrik hizketan, baita garapenerako planifikazio guneetan ere. Batzuetan egiten diren garapen proiektuak mesedegarriak baino kaltegarriak dira, eta hori gertatzen da herrien desberdintasun horiek kontuan hartzen ez direlako.
LETONA, Xabier
14-15

Gaiez\Gizartea\Sektore baz\Emakumea\Besteak
Pertsonaiaz\BIFANI1
Egileez\LETONA1\Gizartea

Azkenak
Hegazkinez bidaiatzea trenez baino 26 aldiz merkeago izan daiteke Europan

Europa barruan hegaldiak hartzea trenez bidaiatzea baino 26 aldiz merkeagoa izan daiteke, 31 herrialdetako 142 ibilbidetan oinarritutako Greenpeaceren ikerketa baten arabera. Hegaldien zerga pribilegioei egotzi die desparekotasuna, eta trenbidea merketzeko neurriak eskatu ditu.


Belfasteko Kneecap musika taldea jo-puntuan: epaiketak, zentsura, jazarpena...

Israel Gazan egiten ari den genozidioaren aurkako mezuak adierazteagatik mota askotako errepresioa jasan du Irlandako Kneecap musika taldeak: Liam Óg Ó hAnnaidh kidea asteazkenean epaitu zuten, Londresen emandako kontzertu batean Hezbollah miliziaren bandera... [+]


Gutxieneko soldata propioaren alde 138.495 sinadura lortu dituzte sindikatuek

ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek aurkeztu dituzte Herri Ekimen Legegilearen sinadurak Eusko Legebiltzarrean. Orain pilota alderdien teilatuan dagoela esan dute, eta herritarren borondatea kontuan izatea eskatu diete.


Gazako genozidioan hildakoen %83 zibilak dira, Israelgo armadaren datuen arabera

Israelgo armadaren barne agiri batean agertzen diren datuek diote Gazan hil dituzten sei palestinarretatik bost zibilak direla, azken hamarkadetan aurrekaririk ez duen sarraskia izanik. Israelgo zerbitzu sekretuek maiatzean zioten armadak Hamaseko eta Jihad Islamikoko 8.900... [+]


Sexu erasoak “kopuruz eta intentsitatez handitu” dira Bilboko Aste Nagusian

Bilboko Konpartsek elkarretaratze jendetsua egin dute Arriaga Antzokiren aurrean azken egunetako eraso sexisten aurka egiteko. Konpartsek adierazi duten arabera, erasoak kopuruz eta intentsitatez handitu dira. Aste Nagusiaz gozatzera gonbidatu dituzte herritarrak, eta... [+]


Kartzelan jaioa eta Israelek eraila adin nagusitasunera iritsi aurretik: Youssef Al-Zuqen historia

Youssef Al-Zuq munduko preso gazteena izandakoaren bizitza Gazako zigor zikloaren ikur da. Al-Zug 2008an jaio zen kartzelan, ama atxilotu eta epaiketarik gabe espetxeratu ondoren. Uztailaren 12an hil zuten Israelen bonbardaketa batean.


Oporrak ere gaixotasun?

Abuztua heldu zaigu, irakurle. Oporretan zaude eta zuretzako denbora gehiago daukazu? Edo agian ez daukazu denborarik, oporrak planez bete dituzulako? Edozein modutan, kontuz! Egungo bizimoduaren psikologizazioak edonon sailkatzen ditu sindrome berriak, eta oporraldiak ez daude... [+]


Txikiren eta Otaegiren mural bati eraso egin diote Durangon

Durangoko Ernaik salatu du Txiki eta Otaegiren muralaren kontrako erasoa. Ostegun arratsaldean murala berregiteko dei egin dute.


Nazien kontzentrazio esparruetan palestinar zapia ezin dela jantzi ebatzi du Alemaniako epaitegi batek

Turingia estatuko Auzitegi Gorenak ebatzi du Buchenwald konzentrazio esparruko memorialak eskubidea duela kufija daraman edonori sarbidea ukatzeko, "judutar ugariren segurtasuna" arriskuan jarri baitezake.


AEBek beltzez margotu dute Mexikoko mugaren hesia haren tenperatura igo eta migratzaileak pasatzea saihesteko

Mexikoko mugako hesia beltzez margotu du AEBetako Gobernuak. Lehenengo brotxakadak ematera bertaratu da Segurtasun Nazionaleko idazkaria bera, Kristi Noem. Neurri horren bidez, hesiaren tenperatura igo nahi dute, eta horrela migratzaileen pasabidea zailtzeko.


Ibai Iturria Garmendia, mendi gidaria
“Jende asko ez da modu egokian joaten mendira, kezkagarria da”

Garmendi mendi gidaritza zerbitzuaren bitartez zeharkaldi eta ateraldiak antolatzen ditu Ibai Iturriak. Argitara eman diren datuekin kezkatuta, mendian "kontzientziaz eta arduraz" jokatzearen beharra azpimarratu du.


2025-08-21 | Gedar
Zumaiako Bedua jatetxeko esplotazioaren testigantza gehiago bildu dituzte

Ez kobratzea, nagusiaren senideen etxeak garbitu behar izatea, lantokian lo egin behar izatea, irainak... Luxuzko jatetxeko esklabotza-baldintzen lekukotzak argitara ateratzen jarraitzen dute Urola Kostan.


Israelek Gaza hiria okupatzeari ekin dio, Hamasek azken su-eten proposamena onartuta ere

Erakunde palestinarrak astelehenean jakinarazi zuen ohar batean Egiptoko eta Qatarreko bitartekariek proposatutako su-eten akordioa ontzat jo duela. Israelgo armadak, ordea, dagoeneko inguratuta dauka Gaza hiria, eta han dauden palestinarrei urriaren 7ra arteko epea eman die... [+]


Eguneraketa berriak daude