"Ezkorra naiz: herrien askatasuna gero eta gezur handiagoa da".


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Luis Fernandez kazetaria-ren liburu berria
"Ezkorra naiz: herrien askatasuna gero eta gezur handiagoa da".
Luis Fernadezek "Tetris" liburua kaleratu du Elkarrekin
Kazetaria dugu Luis Fernandez, euskal prentsan lerro asko egindakoa, ARGIAn, «Arrasate Press» eta «Euskaldunon Egunkaria»n. Horietarik hainbat bildu ditu liburuan. Estilo zorrotzekoa, zirikatzailea, hainbat topiko astindu eta ideia proposatu ditu lehen liburuan.
Liburuak bi parte ditu. Aurretik argitaratutako kazetari zutabeek osatzen dute lehen atala, eta artikulu berriak diren lerro solteek bigarrena. Batzuen eta besteen artean zer antzekotasun eta diferentzia daude?
Lerro solteak sakonagoak dira, zutabeen aldean perspektiba gehigorekin idatziak, saiakera modukoak. Gai berak jorratzen ditut, baina, bi ataletan.
Liburuan badago ideia nagusi bat, Berlingo harresia erori zenetik ez dagoela munduan gertatzen direnak esplikatzeko eskema bat, eta Tetris jokoan bezala, adi ibili behar dugula pieza bakoitza bere lekuan ondo kokatzeko. Zuk nola kokatzen dituzu nazioarteko pieza nagusiak?
Nahiko ezkorra naiz. Berlingo harresia ireki zenean Europak hobera egingo zuela uste nuen, zenbait herrik, Lituaniak, Esloveniak, eta bestek, askatasuna lortuko zutela... baina gauzak ez doaz bide horretatik. Mundua gaiztotzen ari da, Afrikan gertaera negargarriak bizi dira, eta larriagoak ikusteko gaude. XXI. mendean egoerak txartzera egingo du gainera, hemendik ehun urtera teknologia nuklearra edozein tontoren esku egongo da...
Europan gertatu direnak beraz, beste ikuspegi batetik ikusten ditut orain: herrien askatasuna gero eta gezur handiagoa da, ekialdean eta nabarmendu denez. Ekialdean sistema zaharra desagertu da, eta gauetik goizera herri batzuk independenteak bihurtu dira, baina ez da hautu propioa izan. Autodeterminazioak ez du zeregin handirik izan ekialdeko prozesuan, eta daukaten panorama politikoa gangsterismo hutsa da. Hemengoa ere bai. Sistema demokratikoa lapurren agintean oinarriturik dago.
Nazioarteko ikuspegia jorratzen duzu, baina beti ere Euskal Herriari begira ikasgaia jasoz. Euskal Herrian ere ezkor izateko arrazoirik ba al dugu?
Hemen gero eta okerrago gabiltza. Bakeaz mintzatzen gara, baina gertuago gaude jendeari gurpilak buruan jarri eta su ematetik. Bide hori daramagu. Gero, hemen nazioarteari ez zaio batere arretarik jartzen. Gure gatazka politikoan kateatuta bizi gara, eta dena ikuspegi tonto horrekin ikusten dugu; eta gainera uste dut ikuspegi horrek ez duela berebiziko garrantzirik Euskal Herriaren iraupen propioarentzako. Iraupena hizkuntzaren eta kulturaren mailan jokatuko da, eta honi gutxik egiten diote kasu.
Testuetan erosokeria intelektuala astindu eta topikoei aldegiteko joera nabari zaizu. Intelektualen koadrila topikoetatik elikatzen delako, edo?
Topikoak ez dira intelektual koadrilarenak, jende lauarenak baizik. Kalean daude. Liburuan topiko arruntak astintzen ditut. Gehiago irakurriko bagenu, eta munduan zer gertatzen den hobeto jakingo bagenu... baina Euskal Herrian jatorra izatea ezjakina izatea da. Eskolan nota onak ateratzen genituenak txarto ikusiak geunden.
«Footing egiten dutenak tontoak dira...» moduko esaldi probokatzaileak aurki daitezke liburuan. Zeren bila zabiltza zirikatuz?
Izaeraz naiz horrela. Gustukoa dut nik idatzitakoen inguruan erantzuna jasotzea, eta horretarako modurik onena kolpatzea izaten da. Gauzak argi esan behar dira gainera, eta nik tontokeria asko ikusten ditudanez, aurpegira botatzen ditut.
Lerro solteen atalean proposamen praktikoak aipatzen dituzu. Horietarik bat multikulturalismoaz mintzo da. Zertan da fenomeno hau?
Amerikan gai honen inguruan eztabaida oso indartsua dago, eta Europara zabaltzen ari da. Kultura nagusi baten moldeak hautsi behar direla dio, eta kulturak sustatu behar direla, ez gutxiengoenak bakarrik, elbarrituena, emakumeena, edo ilea kolorez ematen dutenena... Eztabaida atomizazio absurdo bateraino lerratzen ari da. Hala ere, arriskutsuagoa da multikulturalismoaren aurkako jarrera, unibertsalismo jakobinistarena, kultura unibertsala bakarra dela eta partikularismoak zatiketa eta arazoen sorburua direla dioena. Hemen hori Savaterrek defenditzen du.
Euskaldunok badugu gure kultura eta mugak defenditu eta zehazteko eskubidea, eta euskaldun eta baserritar izanda Frantziako filosofo gorenak bezain unibertsal garela aldarrikatzekoa, eta hau guztia bateragarria da unibertsal izatearekin.
Autodeterminazioaz ere mintzo zara, eta abertzaleen jarrera hegemonikoaren aurka, faltsua delakoan.
Zer autodeterminatu behar da hemen? Nori aitortzen zaio eskubidea? Autodeterminatuko bagina ere, multzo guztiaren %25 izango ginateke euskaldunak, egun dugun indar bera izango genuke beraz, eta hori horrela onartu beharra dago. Ni gutxiengo sentitzen naiz. Baina politikoek hau ez dute ikusten, eta ez dakit ba ote dakiten nor den euskalduna, nor abertzalea, nor vascoa...
Gutxiengoa garela onartu eta horrela onar gaitzaten lortu behar dugu. Euskal Herrian euskara ez da guztion ondarea, euskaldunona baizik (hemen euskaldunok ezin dugu euskaldunak garenik esan, eta edozeinek esaten du denon patrimonioa dela), eta guk ordezkatzen dugun gizartearen zati txikiari hizkuntz eta kultur eskubide batzuk dagozkio. Euskararen kontrolak gure esku behar du.
«Politically correct» deitzen dena edo komunikabideetan, hezkuntzan eta hizkeran transmititzen diren joera nagusiak aipatzen dira azken atalean. Zer nolako tratua jasotzen dugu euskaldunok alorrotan?
Oso modan daude gauza hauek: gurea zer da gizartea edo sozietatea? Batzuek esaten dute sozietatea esan behar dugula, eta gizartea baino pertsona. Hizkeran horrelako joera politikoa mantentzea ondo dago. Irainetara heldu beharrik ez dago. Hala ere, oso puntu arriskutsuetara ere iristen ari gara. Euskaldun batek ezin du «beltz» hitza aipatu. Berdin da zer esaten den ere, «beltz» hitza aipatuz gero arrazistak bihurtzen gara, tabu horretaraino iritsi gara. Espainolek kontrolatzen digute hizkera politikoa zuzentasun politikoaren tamiz horrekin.
PETRIKORENA, J.J.
41-42,43

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakBesteak
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakFERNANDEZ3
PertsonaiazFERNANDEZ3
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
2025-03-21 | Axier Lopez
‘Pikoletoak’ ere Euskal Herrian euskaraz

Guardia Zibilaren historia bat - Hemendik alde egiteko arrazoiak izenburupean, datorren astean argitaratuko dugun 305. LARRUN aldizkariaren pasarte batzuk dira ondorengoak, erakunde armatuaren sorrera garaietan girotutakoak.


Rosa Zarra Ertzaintzaren pilotakadak hil zuen

Rosa Zarra Ertzaintzaren pilotakada baten ondorioz hil zela da Eusko Jaurlaritzako Poliziaren Biktimen Balorazio Batzordeak atera duen ondorioa, Berria-k jakinarazi duenez. Orain arte, Ertzaintzak beti egin dio uko bertsio horri, eta Rosa Zarra berak zuen gaixotasunaren ondorioz... [+]


Oier Sanjurjo
“D eredua bultzatzen eta ikastolen nortasuna zabaltzen ahaleginduko naiz”

Nafarroako Ikastolen Elkarteak lehendakari berria du. Oier Sanjurjok hartu dio lekukoa Elena Zabaleta Andresenari.  Beste zazpi kide izanen ditu alboan Sanjurjok.


2025-03-21 | ARGIA
Ertzainen %20ak eta udaltzainen %30ak ez dute euskara-eskakizunik azken deialdian

ELA sindikatuak azaldu duenez, azken Lan Eskaintza Publikoaren oinarrien arabera, Ertzaintzarako eskainitako lanpostuen %20ak eta Udaltzaingoaren %30ak ez daukate euskara-eskakizunik. Gasteizen, adibidez, udaltzain-lanpostuen erdietan, 24tan, ez dago euskara-eskakizunik.


Donostiako Birunda gune autogestionatua “ilegalki” hustu dute

Ustez, lokalaren jabetza eskuratu dutenek bidali dituzte sarrailagileak sarraila aldatzera; Ertzaintzak babestuta aritu dira hori egiten. Birundak epaiketa bat irabazi du duela gutxi.


Inoren Ero Ni + Lisabö
Eta eromenaren lorratzetan dantzatu ginen

Inoren Ero Ni + Lisabö
Noiz: martxoaren 14an.
Non: Gasteizko Jimmy Jazz aretoan.

----------------------------------------------------

Izotz-arriskuaren seinalea autoko pantailatxoan. Urkiola, bere mendilerro eta baso. Kontzertuetara bideko ohiko errituala: Inoren... [+]


2025-03-21 | Euskal Irratiak
Iparraldeko euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea galduko du

Euskalgintzak Senpereko Larraldea etxea faltan botako du. Uda gabe, Bertsularien lagunak, bertan gelditzen den azken elkarteak, lekuz aldatuko du eta etxea hetsiko dute. Euskararen, euskal kulturaren eta arteen ohantzea izan da Larraldea, urte luzetan Andoni Iturrioz mezenasak... [+]


2025-03-21 | Elhuyar
Autismoak: normaltasuna zabaltzeko aukera bat

Berrogei urte dira Euskal Herrian autismoaren inguruko lehen azterketak eta zerbitzuak hasi zirela. Urte hauetan asko aldatu da autismoaz dakiguna. Uste baino heterogeneoagoa da. Uste baino ohikoagoa. Normalagoa.


Euskal Herriko Filosofia Zaleen Sarea eratzeko prozesua abian da

Txinparta izeneko prozesua Martxoaren 21ean hasiko da eta urte bete iraungo du. "Udaberriaren hasierarekin batera proiektu herritar berri bat" aurkeztu nahi dutela adierazi dute. 


Duero ibaitik gora otsoa berriz ehizatzea onartu du Espainiako Kongresuak

PP, Vox, Junts eta EAJren botoekin Espainiako Kongresuak onartu du otsoa espezie babestuen zerrendatik ateratzea eta, horren ondorioz, berriz ehizatu ahal izango dute Duero ibaitik iparrera.


Burlatako gaztetxearen aldeko protesta amaitutzat eman dute Gazte Asanbladako kideek

Protestak 24 ordu bete dituenean, suhiltzaileak bertaratu dira udaletxera eta kateak moztu dizkiete bi gazteei. Bi kateatuek gaua bertan igarotzea "udaletxearen hautua" izan dela adierazi du Gazte Asanbladak, eta udalaren ordezkariek "ekintza deslegitimatzeko eta bi... [+]


Etxegabetzeetara ohitu zaitezke, baina egon, badaude

Ez da gauza berria politikari profesionalak gizarteko arazoak estaltzeko ahaleginetan ibiltzea. Azkenaldian Denis Itxaso -EAEko Etxebizitza sailburua- entzun dugu etxegabetzeei garrantzia kenduz eta aditzera emanez gurean bazterreko fenomenoa direla; eta Begoña Alfaro... [+]


Eguneraketa berriak daude