"Ezkorra naiz: herrien askatasuna gero eta gezur handiagoa da".


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Luis Fernandez kazetaria-ren liburu berria
"Ezkorra naiz: herrien askatasuna gero eta gezur handiagoa da".
Luis Fernadezek "Tetris" liburua kaleratu du Elkarrekin
Kazetaria dugu Luis Fernandez, euskal prentsan lerro asko egindakoa, ARGIAn, «Arrasate Press» eta «Euskaldunon Egunkaria»n. Horietarik hainbat bildu ditu liburuan. Estilo zorrotzekoa, zirikatzailea, hainbat topiko astindu eta ideia proposatu ditu lehen liburuan.
Liburuak bi parte ditu. Aurretik argitaratutako kazetari zutabeek osatzen dute lehen atala, eta artikulu berriak diren lerro solteek bigarrena. Batzuen eta besteen artean zer antzekotasun eta diferentzia daude?
Lerro solteak sakonagoak dira, zutabeen aldean perspektiba gehigorekin idatziak, saiakera modukoak. Gai berak jorratzen ditut, baina, bi ataletan.
Liburuan badago ideia nagusi bat, Berlingo harresia erori zenetik ez dagoela munduan gertatzen direnak esplikatzeko eskema bat, eta Tetris jokoan bezala, adi ibili behar dugula pieza bakoitza bere lekuan ondo kokatzeko. Zuk nola kokatzen dituzu nazioarteko pieza nagusiak?
Nahiko ezkorra naiz. Berlingo harresia ireki zenean Europak hobera egingo zuela uste nuen, zenbait herrik, Lituaniak, Esloveniak, eta bestek, askatasuna lortuko zutela... baina gauzak ez doaz bide horretatik. Mundua gaiztotzen ari da, Afrikan gertaera negargarriak bizi dira, eta larriagoak ikusteko gaude. XXI. mendean egoerak txartzera egingo du gainera, hemendik ehun urtera teknologia nuklearra edozein tontoren esku egongo da...
Europan gertatu direnak beraz, beste ikuspegi batetik ikusten ditut orain: herrien askatasuna gero eta gezur handiagoa da, ekialdean eta nabarmendu denez. Ekialdean sistema zaharra desagertu da, eta gauetik goizera herri batzuk independenteak bihurtu dira, baina ez da hautu propioa izan. Autodeterminazioak ez du zeregin handirik izan ekialdeko prozesuan, eta daukaten panorama politikoa gangsterismo hutsa da. Hemengoa ere bai. Sistema demokratikoa lapurren agintean oinarriturik dago.
Nazioarteko ikuspegia jorratzen duzu, baina beti ere Euskal Herriari begira ikasgaia jasoz. Euskal Herrian ere ezkor izateko arrazoirik ba al dugu?
Hemen gero eta okerrago gabiltza. Bakeaz mintzatzen gara, baina gertuago gaude jendeari gurpilak buruan jarri eta su ematetik. Bide hori daramagu. Gero, hemen nazioarteari ez zaio batere arretarik jartzen. Gure gatazka politikoan kateatuta bizi gara, eta dena ikuspegi tonto horrekin ikusten dugu; eta gainera uste dut ikuspegi horrek ez duela berebiziko garrantzirik Euskal Herriaren iraupen propioarentzako. Iraupena hizkuntzaren eta kulturaren mailan jokatuko da, eta honi gutxik egiten diote kasu.
Testuetan erosokeria intelektuala astindu eta topikoei aldegiteko joera nabari zaizu. Intelektualen koadrila topikoetatik elikatzen delako, edo?
Topikoak ez dira intelektual koadrilarenak, jende lauarenak baizik. Kalean daude. Liburuan topiko arruntak astintzen ditut. Gehiago irakurriko bagenu, eta munduan zer gertatzen den hobeto jakingo bagenu... baina Euskal Herrian jatorra izatea ezjakina izatea da. Eskolan nota onak ateratzen genituenak txarto ikusiak geunden.
«Footing egiten dutenak tontoak dira...» moduko esaldi probokatzaileak aurki daitezke liburuan. Zeren bila zabiltza zirikatuz?
Izaeraz naiz horrela. Gustukoa dut nik idatzitakoen inguruan erantzuna jasotzea, eta horretarako modurik onena kolpatzea izaten da. Gauzak argi esan behar dira gainera, eta nik tontokeria asko ikusten ditudanez, aurpegira botatzen ditut.
Lerro solteen atalean proposamen praktikoak aipatzen dituzu. Horietarik bat multikulturalismoaz mintzo da. Zertan da fenomeno hau?
Amerikan gai honen inguruan eztabaida oso indartsua dago, eta Europara zabaltzen ari da. Kultura nagusi baten moldeak hautsi behar direla dio, eta kulturak sustatu behar direla, ez gutxiengoenak bakarrik, elbarrituena, emakumeena, edo ilea kolorez ematen dutenena... Eztabaida atomizazio absurdo bateraino lerratzen ari da. Hala ere, arriskutsuagoa da multikulturalismoaren aurkako jarrera, unibertsalismo jakobinistarena, kultura unibertsala bakarra dela eta partikularismoak zatiketa eta arazoen sorburua direla dioena. Hemen hori Savaterrek defenditzen du.
Euskaldunok badugu gure kultura eta mugak defenditu eta zehazteko eskubidea, eta euskaldun eta baserritar izanda Frantziako filosofo gorenak bezain unibertsal garela aldarrikatzekoa, eta hau guztia bateragarria da unibertsal izatearekin.
Autodeterminazioaz ere mintzo zara, eta abertzaleen jarrera hegemonikoaren aurka, faltsua delakoan.
Zer autodeterminatu behar da hemen? Nori aitortzen zaio eskubidea? Autodeterminatuko bagina ere, multzo guztiaren %25 izango ginateke euskaldunak, egun dugun indar bera izango genuke beraz, eta hori horrela onartu beharra dago. Ni gutxiengo sentitzen naiz. Baina politikoek hau ez dute ikusten, eta ez dakit ba ote dakiten nor den euskalduna, nor abertzalea, nor vascoa...
Gutxiengoa garela onartu eta horrela onar gaitzaten lortu behar dugu. Euskal Herrian euskara ez da guztion ondarea, euskaldunona baizik (hemen euskaldunok ezin dugu euskaldunak garenik esan, eta edozeinek esaten du denon patrimonioa dela), eta guk ordezkatzen dugun gizartearen zati txikiari hizkuntz eta kultur eskubide batzuk dagozkio. Euskararen kontrolak gure esku behar du.
«Politically correct» deitzen dena edo komunikabideetan, hezkuntzan eta hizkeran transmititzen diren joera nagusiak aipatzen dira azken atalean. Zer nolako tratua jasotzen dugu euskaldunok alorrotan?
Oso modan daude gauza hauek: gurea zer da gizartea edo sozietatea? Batzuek esaten dute sozietatea esan behar dugula, eta gizartea baino pertsona. Hizkeran horrelako joera politikoa mantentzea ondo dago. Irainetara heldu beharrik ez dago. Hala ere, oso puntu arriskutsuetara ere iristen ari gara. Euskaldun batek ezin du «beltz» hitza aipatu. Berdin da zer esaten den ere, «beltz» hitza aipatuz gero arrazistak bihurtzen gara, tabu horretaraino iritsi gara. Espainolek kontrolatzen digute hizkera politikoa zuzentasun politikoaren tamiz horrekin.
PETRIKORENA, J.J.
41-42,43

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakBesteak
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakFERNANDEZ3
PertsonaiazFERNANDEZ3
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
Gure gorputza gudu zelai bat da

Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]


“Irtenbidea Polizia kopurua handitzea balitz, arazoa jadanik konponduta legoke”

Albiste izan da Gasteizko Errota auzoa azken asteetan, urriaren 8az geroztik delinkuentziaren aurkako eta segurtasunaren aldeko mobilizazioak burutzen baitituzte zenbait auzokidek asteartero, bi lonja huts okupatu zituzten gazte migratzaile batzuk jo-puntuan jarrita. Inguruan... [+]


2024-11-25 | ARGIA
A-25: mugimendu feministak gizonei dei egin die konplizitatea eta justifikazioa desagerrarazteko konpromisoa hartzera

Azaroak 25 Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Eguna da. Mugimendu feministak Bilbo, Iruñea, Gasteiz, Donostia eta Baionan mobilizazioak egingo ditu. Mugimenduak argitaratu duen manifestuan, 2024an Euskal Herrian eraildako bost emakumeak gogoratu dituzte. Aurtengo... [+]


Udazkena agurtzen negua besarkatzeko

Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]


2024-11-25 | Iñaki Sanz-Azkue
Sugandila bat “ezer ez dagoen lekuan”

Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]


2024-11-25 | Jakoba Errekondo
Birigarroak zirinetan heriotza

Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko dira.


2024-11-25 | Garazi Zabaleta
Gaztaina feria basaburuan
Gaztainadiak eta gaztainaren kultura protagonista

Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]


Funtsezkoa jendea da

Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]


Lanbroa

Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]


Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika

Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean

Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]


Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


Eguneraketa berriak daude