"Bake prozesua geldo doala esatea iragana ahaztea da"


2007ko otsailaren 21an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Israel eta Palestinaren arteko bake prozesua aurrerantz pausoz-pauso
"Bake prozesua geldo doala esatea iragana ahaztea da"
Natan Lerner, Tel Aviveko Unibertsitateko katedraduna
Gaur egun Ukrainiakoa den herritxo batean jaiotakoa, berehala Argentinara abiatutakoa eta bertan bizitza erdi egindakoa. Beste erdia Israelen, hara jo baitzuen 1966an. Lerner jaunak 69 urte ditu eta azken hogei urteetan Tel Aviveko Unibertsitateko Nazioarteko Zuzenbide Publikoko katedradun gisa ari da. Halaber, hiri hartako Juduen Mundu Kongresuaren Bulegoko zuzendari izan da. Sabino Arana Fundazioak ekarrita Bilboko hotel batean mintzatu gara patxadaz.
PAE eta Israelen arteko bake prozesua une larria iragaten ari da, nola ikusten duzu bere etorkizuna?
Alde bietatik aurrera jarraitzeko borondatea ikusten dut eta hori da garrantzitsuena. Orain Palestinako Kontseilu Nazionalerako hauteskundeen data eta hauen inguruko xehetasunak negoziatu behar dira. Alde bateko zein bestekoak kexu dira zenbait gauzaren inguruan.
Prozesu hau epekakoa da, lehenbiziko bi epe hauetan autonomia palestinarraren oinarriak finkatu behar dira, eta hirugarren tarte horretan, 1996ko maiatzean gai arantzatsuagoei helduko zaie: Jerusalen, errefuxiatuak, muga zehatzen kokapena...
Eta palestinarren diru arazoak? Azkenean horiek konpontzen ez badira prozesuaren aurkako osagai bihur daitezke.
Hori batez ere palestinarren arazoa da, baina Israelek ordezkaritzak bidali izan ditu Europako estatuetara Gazako palestinarrei diru laguntzak eman diezazkieten. Gaza txirotasun egoera larrian bizi da, baina orain arte emaitza nahiko kaskarrak lortu dira.
Ez al doa geldo preso palestinarren askatasun prozesua?
Akaso bai, baina hori beteko da, ez da arazo handirik izango. Geldo doa, batetik Israelgo oposizioak Gobernuaren aurka erabili ez dezan, eta bestetik, beste aldearen aurrean ere gehiegi ez lasaitzearren.
Zer gerta liteke datozen hauteskundeetan Likudek irabaziko balitu?
Arriskua hor dago baina zenbait gauza dagoeneko atzeraezinak dira: Gaza eta Jeriko, esate batera. Zenbait gauza estatuaren betebeharrak dira eta ez alderdi batenak edo bestearenak.
Teorian behintzat, nazioarteko hitzarmenak bete egin behar dira, gobernuan edonor egonda ere. Likudek akordioak beteko ez balitu nazioarte mailako Israelen posizioa oso kaskar geratuko litzateke, ez baita ahaztu behar Estatu Batuek eta Errusiak babestu zutela akordioa.
Hemen dagoen inpresioaren arabera, Israelgo agintariak prozesuari oztopo gehiegi jartzen ari zaizkio.
Arabiar eta juduen arteko gatazkak ehun urte dauzka, Israelek, 45 urteko bizitzan gerra mordoa izan ditu... Duela hiru urte norbaitek esan izan balit atzo bertan Rabin eta Iasser Arafat bilduko zirela, zorotzat joko nukeen.
Gaza eta Jerikok autogobernua dute, Israelgo Armada handik kanpo dago, hauteskundeak egingo dira laster, Jordaniarekin bakea sinatu da. Guztia urte t'erdian pasatu da; beraz, geldotasunaz berba egitea iragana ahaztea da.
Duela hiru, lau, bost urte, talde terrorista zela eta, PAErekiko elkarrizketa ukatzen zen. Gaur egun zer iritzi dute horretaz, oro har, herritar arruntek?
PAEren zati batek oraindik terrorista izaten jarraitzen du. Ez da lehenbiziko aldia historian gobernuek lehen talde terroristatzat jotzen zituzten taldeekin negoziatu dutena. Israelen, aspaldidanik jada, jende askok esaten zuen bakea etsaiarekin sinatzen dela eta ez lagunarekin. Negoziaziorako oinarria behar zen, PAEk Israel ezagutzea; behin hori egin ondoren guztia arrapaladan etorri da. Kontua da zein eskubidetan eman behar dugun amore eta zein gauzatan mantendu behar dugun gogor, eta pentsatzen dut beste aldeak ere antzera pentsatuko duela.
Zisjordania noizko egon daiteke Autonomia Palestinarraren barruan?
Zisjordania? Pentsatzen dut Judea eta Samariaz arituko zarela, Jordaneko mendebaldeko aldeaz. Teorian zenbait transferentzia egin dira jada, baina espero da Gaza eta Jerikoko hauteskundeen ondoren izango dela. Indar armatuen birredatzeaz lotuta dagoenez, elkarrekin erabaki behar da, baina batez ere Arafaten esku dago.
Asentamenduak egiten jarraitzen da.
Ez, dauden asentamenduetan etxebizitak eraikitzen uzten da, baina berririk ez da egiten.
Ez al da asentamenduekin jarraitzeko ezkutuko modu bat?
Ez, hori bigarren mailakoa da. Berdin da asentamendu batek 105.000 biztanle izatea edo 110.000. Asentamenduak egon badaude, nola bizi behar diren da gainditu beharreko zailtasuna. Asentamenduen aurka egon naiz beti, baina han dagoen jendea kontuan hartu behar da, eta arazoa mapa eskuetan konpondu behar da.
Noizko Siriarekiko bakea?
Ez dakit, baina oso arazo desberdina da, arazo arrazionalagoa da, erlijioa ez dago tartean. Arazo militarra da gehiago, enbaxadoreak eta buruzagi militarrak elkarrekin bildu dira eta, geldo baina gauzak aurrera doaz.
Dena den, akordio ugari egon arren, erregio mailako ekonomi integrankuntza barik etorkizuna beltza da, baita Israel berarentzat.
Ez ezazuela pentsa Europako Batasunaren antzeko zerbaitetan. Proiektu komunak dauden erregio bat imajina liteke: ura, argindarra, industria mailako taldeak... Jordania eta Egiptorekin samurra izango bide da, baina nazioarte mailako laguntza behar dugu.
LETONA, Xabier
14-15

Gaiez\Politika\Nazioartea\Estatuak/Na\ISRAEL
Gaiez\Politika\Nazioartea\Gerra/Iraul\Palestina
Pertsonaiaz\LERNER1
Egileez\LETONA1\Politika

Azkenak
Adin txikikoak dira Osakidetzako genero identitateko unitatetik pasa diren erdiak

1.075 pertsona artatu ditu Barakaldoko ospitaleko genero-identitateko unitateak, 2016ean unitate hori martxan jarri zenetik. Erdiak baino gehiagok adin-nagusitasuna bete aurretik jaso zuen lehen arreta. Eta, kopuru osoaren herenak hamasei urte baino gutxiago zituen.


BBK Livek bisitarien oinarrizko hainbat eskubide urratzen ditu eta salaketa ipini diote

OCU kontsumitzaileen Elkarteak hiru arrazoi zehaztu ditu, horien artean kanpoko janaria eta edaria Kobetamendiko esparruan sartzeko debekua, eta eskudirutan edo banku-txartelaren bitartez ordaintzeko ezintasuna. Facuak aurreko urtean egindako salaketan zehazturiko arazoak... [+]


Arrazakeria salaketen erdiak Polizia jotzen du “agente diskriminatzailetzat” Bizkaian

Diskriminazioaren ahotsak txostenak zenbakitan jasotzen ditu 2023an Bizkaiko SOS Arrazakeriaren Informazio eta Salaketa Bulegoan pertsona ugarik agertarazitako esperientziak, eta haietan "arrazoi arrazista eta xenofoboen aurkako indarkeria, eraso eta diskriminazioak”... [+]


Meaka-Irimo bizirik!

Enpresa batek Irimo mendian zentral eolikoa eraikitzeko asmoa zuela iragarri zigun aspaldi batean haize kolpe batek. Gehienek ezin zuten sinistu, inondik ere. Are gutxiago Irimo mendiaren orografia eta izaera harritsua ezagutzen dituztenek. "Baina ba al dakizu ze nolako... [+]


2024-07-12 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektua hasia da konponketa lanak, landaketak eta formazio saioak egiten

Zestoako Iraeta auzoan, Urola ibaiaren meandroan daude Amilibia baserria eta bere lurrak. Horiek modu kolektiboan erosteko dirua biltzen ari da Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkartea. 2025 bukaerarako dute hitzartua azken ordainketa, baina erosketa fasean egon arren,... [+]


Emakume alkateentzako jantzi erronkariarra diseinatu dute, Hiru Behien Zergan parte hartzeko

Larunbatean egingo dute San Martin Harriaren inguruan 600 urte baino gehiago dituen ohitura eta aurten emakume alkateentzako jantzi erronkariarrak prestatu dituzte, orain arte gizonezkoentzako baino ez baitzeuden.


2024-07-12 | Gedar
Pertsona bat atxilotu dute Gasteizen, faxista bati aurre egiteagatik

Orgullo Cazurro talde faxistako kide bati kontra egin zion atxilotuak, eta bideo batean jaso zuen hori. Guardia Zibilak atxiki du berriki, eta badirudi "gorroto-delitu bat" egotzi diola.


Donostian 300 pertsona baino gehiago “muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute

Donostian, 300 pertsona baino gehiago “pobrezia eta muturreko bazterkeria egoeran” bizi direla salatu dute Kaleko Afari Solidarioak (KAS) eta Hiritarron Harrera Sarea taldeek. “Michelin izarrak dituzten zortzi jatetxe dituen hirian eta Basque Culinary Center... [+]


2024-07-12 | Euskal Irratiak
Cyclopotes elkartea: Ikusmenik gabeko jendeen inklusioaren alde, bizikletaz ibiltzeko

Angeluko Cyclopotes elkarteak ikusmen-gabeko jendeer parada ematen die bizikletaz ibiltzeko. Tandem club des déficients visuels du zinezko izena elkarteak eta 2004ean sortu zen. Joan den astean Amikuze eta Oztibarren gaindi pasa dute aste osoa, egun guziez ibilbide... [+]


Kataluniara itzuli dira Tsunami auziko erbesteratuak

Ostiral goizean ekitaldi politiko bateratua egingo dute Gironan, Herrialde Katalanetan. Puigdemont faltako da, ezin baitu itzuli.


Maximo Aierbe hil da, Euskaldunon Egunkariaren sortzaileetakoa

Bere sorterri Ataunen hil da Maximo Aierbe Muxika, 74 urterekin. Euskaldunon Egunkariaren sortu aurreko eta ondoreneko urte malkartsuetako eginahaletan parte hartu zutenek gogoratuko dute proiektu berriaren akziodun bila hainbeste lan egindako gizon hura. Disziplina eta... [+]


2024-07-11 | Uriola.eus
Gentrifikazioaren aurka, pisu turistiko bat okupatu dute Bilbon

Bilboko AZET plataformak pisu turistiko bat okupatu zuen atzo, auzoaren turistifikazioa salatzeko.


Fronte Herritar Berria garaile atera da, eta hirugarren kokatu da eskuin muturra

20:00etan atera dira lehen datuak, harridura orokorra eraginez: zundaketa guziek lehen kokatzen zuten eskuin muturreko RN hirugarren atera da eta ezkerreko FHB Fronte Herritar Berria garaile. Gehiengoan edota gehiengo osoan ikusten zen RN Batasun Nazionalarentzat zaplaztekoa... [+]


Anibal direktiba
Urriaren 7an Israelgo Armadak bere soldaduak eta zibilak ere hil zituen, ‘Haaretz’-en arabera

Israelgo egunkari Haaretz-ek hilabeteetako ikerketa egin du Israelgo Armadak iragan urriaren 7an Hamaseko erasoari nola erantzun zion aztertzeko. Armadako soldadu eta ofizial ugarirekin hitz egin du eta ondorioa argia da: Israelek Anibal direktiba indarrean jarri zuen, aurretik... [+]


Eguneraketa berriak daude