"Inguruaz dugun erantzukizuna da nire artearen kezka nagusia".


2021eko uztailaren 19an
Mikel Anjel Lertxundi eskultoreari elkarrizketa
"Inguruaz dugun erantzukizuna da nire artearen kezka nagusia".
Mikel Anjel Lertxundi eskultorea urteotako jardunaz mintzatu zaigu
Eskultore ondarroarra Alemanian eta Estatu Batuetan aritu ostean gurera etorri da berriro. Euskal artearen hazia etxetik kanpora erein beharraz eta urteotako bere lanean ispilatu duen errealitateaz mintzatu zaigu.
Euskal Herrian zehar bira bat egin zenuen bere garaian, eta «Euskaradun arte unibertsala» liburua kaleratu jarraian. Ordutik hona, Estatu Batuetan eta Alemanian egon zara, eta orain Japoniara zoaz. Gure mundu txikitik, Euskal Herritik, mundu handira egin duzun salto horrek zer ekarri dizu?
Euskal kulturaren ingurua, geografia bezala, ez da handia, jende piloa gabiltza arte munduan, eta denentzat lekurik ez dago. Leku batean bere sustraiak ondo egokitu ezin dituenean beste batera jo behar duen zuhaitzaren modura ikusten dut nire burua. Gure kulturak ere, biziko bada, mundura atera behar ditu adarrak, bere nortasun guztiarekin.
Lekua behar nuen, nire burua eta artea indartzeko beste kulturak ezagutu, eta era berean nire lanak ezagutarazi. Kultura bat beste edozeinen tamainan jartzeko mundu txikitik handira eman behar da pausoa.
Zergatik aukeratu dituzu Estatu Batuak, Alemania eta Japonia?
Momentu honetan kultura indartsuenak dira. Datorren urteetan ere mugimendurik gehiena leku horietan izango da eta nire artegintza eta euskal kultura zabaldu eta altuera berean jarri nahi baditut, gune hauetan egotea beharrezkoa da.
Noraino jo nahi duzu bidaia artistiko honetan?
Hamar urteko bira handia osatu nahi dut. Ez nago asetuta, bidea luzea da, mundua zabala eta ikasteko eta erakusteko asko daukat.
Egurra, harria eta burdina dira nagusi zure lanetan. Zerk eraman zaitu material horiek elkarrekin txertatzera?
Bizi izateko oreka behar dugu, bai gizakiak, bai naturak. Euskal Herrian indar bereziz agertzen zaizkigun elementu hauek elkartuz eskultura orekatua lortu ahal dudala ikusten dut, eta gauza orekatua ondo sartzen denez, ulertzeko eta maitatzeko errezagoa gerta daitekeela nire artea. Azken batean artera hurbiltzea da lehen urratsa, hurbilduz hasten da maitasunaren eta ezagutzaren bidea, eta ezagutze horretan pentsatzeko zerbait gehiago ematea da plastikaren zeregina, mezu bat igortzea.
Naturarekiko kezka ageri duzu lanetan.
Kate batean loturik gaude, batak bestea behar du, hots, naturak gu eta guk natura, eta hori da niretzat nagusia. Nire materialak naturaren zati dira, eta elementu bakoitzak eskatzen duen forman landuz --egurra forma biribiletan, burdina bere indar guztiz eta harria beti oinarri bezala--, naturak laguntzen nauen moduan nik ere bera jendeak maitatzeko bidean ipini dezakedala uste dut, artearen bitartez.
Haizea, ura eta suaren inguruan ari zara orain.
Mundutik espaziora atera naiz orain. Azken batean nire pentsamendua hor dabil: gizona lurrean dago, lurra espazioan, espazioak lurra sortu du eta lurrak gizona; joan-etorri honetan ari naiz, muga nagusion artean oreka bila.
Eta aurkitzen al duzu?
Espazioak berak orekatzen du guztia, nahi eta nahi ez. Hori agertu nahi dut. Espazioak sortu du lurra eta modu berean desager dezake. Eta munduak gu, ekarri gaituen bezala eraman gaitzake. Alfa eta Omegaren kontua. Hau ispilatu nahi dut.
Euskal artegintza modernoan arlorik goraipatuena da eskulturarena. Maisu handien izenak nonnahi aipatzen dira. Eta besteok non zaudete? Zer helduleku izan duzue?
Euskal Herrian betidanik ezagutu da plastikarako ahalegina. Hemen artisau izan gara beti, lurrerako tresneria, nahiz arrantzurakoa, egurra dela, burdina, gure eskuez landu izan ditugu. Arrasto horrek gaur arte iraun du.
Oteiza, Txillida eta beste guztiak, beraz, ez ziren kasualitatez etorri. Lehengo antropologia arrastoetatik eta artisauen lanetatik ateratako artistak dira. Gero beste belaunaldi batzuen txanda iritsi da. Gure heldulekua, eskultore horiengan baino aurreko guztian dago, baina. Egia da hala ere, mito batzuk izateak asko indartu duela gure zeregina.
Gure belaunaldia aurrekoa baino ugariagoa da, lan oso onak egiten dituztenak badaude, baina beti ere aurrekoen gerizpean gabiltza.
Zer nola ikusten duzu egun hemen egiten den artea?
Ondo dago, beste adar kultural batzuk baino indartsuago, agian. Ez dut uste beste edozein lekutakoak baino gutxiago garenik.
Zer kezka artistiko nabaritzen dituzu?
Gizakiak bere inguruaz duen erantzukizuna da nire kezka. Munduaren aurrean indartsu atera nahi badugu, hori dena errespetatuz eta maitatuz jardun behar dugu.
Hemengo kezkak, zoritxarrez, ez dira zuzenenak. Gure kulturgileek nazio indartsuen eraginpean eta ildotik segitzeko azaltzen dituzten jarrerek hemengo kultura irentsi dezakete. Kontsumoaren azpian kultura faltsua garatzen ari da eta gu horren ukitupean gaude eta atera behar dugu, haizeak zer dakarren baino gehiago oinen azpian daukagunari begiratuz.
Zer leku uste duzu irabazi behar duela eskulturak gure herrian?
Nortasuna zintzotasunean aurkitu behar du, bere ingurua maitatuz. Munduko jarrera komertzial tentagarriak onak dira, behar dira, baina bere neurrian. Non bizi garen ohartu behar dugu, hor baitago berezitasuna, geografiak eta kulturak markatzen du gure izatea.
Artegintzan arazorik azpimarratzekotan, zein?
Kanpoko tendentzia indartsuek aurretik eraman gaitzakete, gure geografia gal dezakegu, biluzik geratu. Hauek dira arazo larrienak. Zein ditugu etsai eta lagun nagusiak? Lagun nagusia, mantenduko gaituena, natura. Eta etsai nagusia, berriz? Gu jan nahian dabilena.
Eta honi aurre egiteko jo al duzu `etsaiaren' geografia konkistatzera?
Gure izatea hor defenditzen dugun neurrian, defenditu ahal izango dugu ondoren etxea. Indartsuenen aurka gure indarrak erakusten baditugu, gero etxean nabarituko dugu.
Eta zer da Guggenheim?
Lehen aipatu dizudan arrisku hori guztia. Estatu Batuek munstro bat eraiki dute gure etxe aurrean, eta proiektua ez badugu iraultzen, ez digu nortasuna agertzeko aukera larregirik eskainiko. Ingelesez datorren izenak berak adierazten du atzetik datorrena. Horrek ematen digu erabat proiektuaren mamiaren berri.
Hor sartu diguten lehergailu hori nola lehertu izango da kontua. Gure erara, halako batean denak aurka jarri eta izen hori atzera bota eta beste bat jartzetik hasi, eta munstro horren asmoak irauli eta suzko ahoa eurei erakusten badiegu salbatzea lortuko dugu. Baina irensten bagaitu, akabo gure arte plastikoa!
PETRIKORENA, J.J.
41-43

GaiezKulturaArteaEskulturaEskultoreakLERTXUNDI5
PertsonaiazLERTXUNDI5
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


2024-08-08 | Sustatu
Twitterren alternatiben analisia: Bluesky, Mastodon eta Threads

Elon Musk-en jarrera ultra eta toxikoak egunetik egunera agerikoago izanik, X/Twitter noren eskutan dagoen edozeinek ikusten du. Berriz ere egunotan sare horretatik alde egiteko deiak eta agurrak ikusten ari gara, eta horren harira artikulu interesgarria irakurri dugu Electronic... [+]


Israel Donostiako Klasikotik kanporatzeko eskatu du Gernika-Palestina herri ekimenak

Larunbatean zeharkatuko ditu hiriko kaleak Donostiako Klasikoak, eta Gernika-Palestina herri ekimenak Israelek bertan duen presentzia salatu du, prentsaurreko batean. Adierazi dutenez, “genozidioa eteten ez duten bitartean” klasikoak ez luke Israel-Premier Tech... [+]


Egiazko arrazoia Israelek Hamas eta Hezbollahko buruzagiak hiltzeko

Israelek Hamas eta Hezbollahko buruzagiak hiltzeko helburua ez da erresistentzia ahultzea. Benetako asmoa da inteligentzian eta arlo militarrean bere nagusitasunaren irudia berrezartzea Israelgo iritzi publikoaren aurrean .


Puigdemontek esan du osteguneko inbestidura saioan izango dela

2017tik Bruselan dago Kataluniako presidente ohia, baina itzultzea erabaki du Generalitateko hurrengo presidentearen inbestidura eztabaidarako. “Normaltasun demokratikoko baldintzak ez” izatea salatu du, eta aipatu du itzultzeak suposatzen duen atxiloketa arriskua.


Donostian jarrera eta eraso arrazistak ugaritzen ari direla salatu eta borrokatzera deitu dute

Udaletxe aurrean eginiko prentsaurreko jendetsuan, Donostian gertatzen ari diren jarrera arrazista, klasista eta faxistekin kezka adierazi dute hiriko eragile sozial eta politiko ugarik. Irakurketa bateratua eskaini dute 37 eragilek, besteren artean, Ernai, GKS, Bilgune... [+]


Venezuelako oposizioak dei egin die poliziei eta militarrei gobernuaren kontra egitera

“Herriaren eta beren familien alde” jartzeko eskatu diete Edmundo Gonzálezek eta María Corina Machadok adierazpen bateratu baten bitartez. Maduroren gobernuak erantzun egin die, eta erabaki dute dokumentuaren sinatzaile biei “ikerketa penala... [+]


Israelgo armagile nagusiaren fabrika batera sartu eta gerrarako materiala suntsitu dute Erresuma Batuan

Palestine Action taldeak dio bere ekintzaileek astelehen goizean (abuztuak 6) Elbit-ek Bristolen duen fabrika "inbaditu" dutela. Ikerketa eta fabrikazio zentroa oso zainduta dago, eta espetxeko furgoneta bat erabili dute kanpoko perimetroa txikitzeko.


2024-08-07 | Euskal Irratiak
Oihana Goiriena
“Haserre gara, Polonia airos atera baita Pabloren kontrako salaketa frogatu gabe”

Osasun artak biltzen ari da Pablo Gonzalez Moskun une honetan. Joan den astean, Poloniako Radomgo segurtasun handiko espetxetik atera zen kazetaria bi urte eta bost hilabeteko preso egon ondoan. Poloniak leporatzen zion espioitza frogatu gabe libre atera da.


Eguneraketa berriak daude