«Zinemagintza latinamerikarrak ikuslearen nahi berriak asetzen ditu»


2021eko uztailaren 19an
Rolando Diaz zinemagileari elkarrizketa
«Zinemagintza latinamerikarrak ikuslearen nahi berriak asetzen ditu»
Rolando Diaz, zinemagile kubatarra
Bilboko Nazioarteko Zinemaldiko epaimahaiko kide lanean izan da gure artean, eta bide batez bere lana ikusteko eta gozatzeko aukera eskaini digu. Berarekin aritu gara, Kuban egun egiten den zinemagintzaz.
Zer maila antzeman diozu, epaimahaikide gisa, Bilboko Laburmetraia eta Dokumentalen Zinemaldiari?
Maila altua oro har. Zoritxarrez, fikziozko lanek dokumentalen kopurua gainditu dute, nahiz eta jenero bien arteko mestizajea gero eta nabarmenagoa izan. Bestetik, gehienak zinemagile gazteak direnez, gauza berritzaileak ikusteko parada izan dugu. Baliabide desberdinekin egindako munduko herrialde desberdinetako laburmetraiak eta dokumentalak ikusi ditugu eta bakoitzak bere ezaugarriak ditu. Biziki interesgarria izan da epaimahaian egon izanaren esperientzia.
Zertan da Kubako arte eta zinema industria?
Baliabide faltagatik produkzio kopurua asko jaitsi da. Duela bost urte fikzioa, dukumentalak, animazioa, laburmetraiak zein luzemetraiak egiten ziren. Egun, bizpahiru luzemetraia eta zortziren bat dokumental baino ez dira egiten.
Hala ere, Institutuak bizirik darrai; «Fresa y chocolate» edota Huelvako Zinemaldian saria jaso duen «Reina y rey» filmeak lan honen eredu dira. Baliabide mailako arazo hau neurri batean gainditzeko koprodukziora jo da, eta honen bitartez, Kubako zinemagintza nazioarte mailan oihartzuna eta merkatuan arrakasta erdiesten ari da.
«Fresa y chocolate» asko zabaldu bada ere, Kubako zinemagintzak apenas du oihartzunik nazioarte mailan. Zergatik?
Egoera kontua da, eta ez dut uste Kubako zinemagintzaren arazoa bakarrik denik, hau da, EEBB alde batera, munduko herrialde gehienen arazoa da. Filme espainiarrak adibidez, Espainiako aretoetan ikusten dira soilik, eta ez dira Europara ateratzen. Kubako zinemagintzak arazo bera du.
Merkatu eta zinema industriaren irizpideak dira nagusi eta arlo hau aski ondo ezagutzen dute Iparramerrikarrek. Gainera, industria indartsua eta baliabide anitzekoa dute. Ez da erraza hauekin konpetitzea, nahiz eta egokiena, nire ustez, hori den: hots, filmeen arteko lehia osasuntsua garatzea.
Hala ere, Latinamerikako zinemagintzak gero eta harrera hobea du.
Gero eta titulu gehiago dira Latinamerikako mugak hautsi eta kanpora ateratzen direnak. Argentina, Brasil, Mexiko, Kuba edo Kolonbia bezalako herrialdeak ari dira mugimendu hau elikatzen. Mugimendu estetikoa da, ezaugarri propioak ditu eta berria ez bada ere _urteak daramatza_, sasoi garrantzitsua bizi du.
La Habanako Latinamerikar Zinemagintza Berriaren jaialdian, eredu honen garapena ikusteko aukera izan dugu. «La estrategia del caracol», «La tarea», «Fresa y chocolate», «Como agua para chocolate» filmeek arrakasta eta oso harrera ona izan dute, merezi ere merezi dutelako. Pozgarria da benetan. Ikusleak, estatubatuar zinemagintzaz gain, gauza berriak eskatzen ditu. Zinemagintza latinoamerikarra desberdina, igergaitza, beroa da eta ikuslearen eskaera berriak aski ondo asetzen ditu.
Zeintzuk dira «Fresa y chocolate» filmeak jaso duen arrakastaren arrazoiak?
Ulergaitza da. Sei aldiz ikusi nuen merkaturatu baino lehen, eta ez nuen horrelakorik espero. Tolerantziaren gaia ondo jorratzen duen filmea da, baina ez genuen espero nazioarte mailan jaso duen boom-a. Soziologoen esku utziko nuke fenomeno honen azterketa eta argumentazioa.
Hainbat jenero landu dituzu, dokumentalak barne. Aipatu izan duzunez, dokumentalak fikziozko lanen aldean alboratu samarrak daude. Zer dela eta?
Kubari dagokionez, gazteek egiten duten aukeraketa da. Beste ikuspuntu bat dutela nabari da, eta fikzioa nahiago dute dokumentalak egitea baino. Duela bospasei urte dokumentalen kopurua 40koa zen; aurten lauzpabost besterik ez dira egin. Hala ere, fikzioa lantzeko joera hau nazioarte mailakoa da.
Bestetik, Kubako zinemagintzak badu jeneroak nahasteko ohitura. «Fresa y chocolate»k, nahiz eta fikzioa den, baditu dukumentalaren ezaugarri nabarmenak, kaleko irudiak hartzeko moduagatik eta abar. Izan ere, jeneroen ortodoxia aspaldi galdu zen Kuban, eta nahasketa honek bide naturala jarraitzen du.
MYRIAM GARTZIA
44.45

GaiezKulturainemauzendariakDIAZ1
PertsonaiazDIAZ1
EgileezGARTZIA3Kultura

Azkenak
2024-12-27 | Julene Flamarique
EuskarAbentura 2025: izena emateko epea zabalik martxoaren 5era arte

EuskarAbentura 2025 espedizioak aukera emango die 127 gazteri zazpi lurraldeak oinez zeharkatzeko kulturan, historian eta paisaietan murgilduta. EuskarAbenturako parte-hartzaileen hautaketa ez da proiektuen kalitatean bakarrik oinarritzen, baita generoa,... [+]


2024-12-27 | Leire Ibar
AEBek eta aliatuek 260.000 milioi dolar eman dizkiote Ukrainari laguntza militarrerako

AEBek eta Mendebaldeko aliatuek guztira 260.000 milioi dolarreko laguntza eman diote Ukrainari, gehienbat armamentuan eta laguntza militarrean, Errusiak 2022an egindako inbasioaren ostean. Nahiz eta laguntza horrek Ukrainaren defentsa indartzea helburu duen, Nazio Batuen... [+]


2024-12-27 | Julene Flamarique
Elkarte memorialistek manifestatzera deitu dute urtarrilaren 18an, Erorien Monumentua eraistea galdegiteko

Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]


2024-12-27 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Myanmarreko gerra zibila, laugarren urtera

Hutsaren hurrengo arreta mediatikoarekin –batez ere Ekialde Hurbileko edo Ukrainako gatazkekin alderatzen badugu; baina Sudangoaren aldean ere bai–, laugarren urtea betetze bidean da Myanmarreko gerra zibila.


2024-12-27 | Leire Ibar
Txanpainaren industriaren arrakastaren oinarrian eskulan esplotatua dago

The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.


2024-12-27 | ARGIA
Gutxienez 5.212 eraso matxista salatu dituzte aurten EAEn, iaz baino %8 gehiago

2024ko azarora bitarte 683 sexu eraso salatu dituzte, iaz baino %16,7 gehiago, Emakunderen arabera. Familia barruko indarkeria salatu duten emakumeen kopurua ere handitu da (975 izan dira), baita bikotekide edo bikotekide ohiek egindakoa ere (3.554).


2024-12-27 | Euskal Irratiak
Benito Lertxundi
“Zuzeneko emanaldietan beharrezko den xarma galtzen ari nintzela sentitzen nuen”

Benito Lertxundi 60 urte iraun duen kantugintza uzten zuela jakinarazi du Durangoko azoka aitzin. 2023an Gernikan grabatu zuen kontzertu baten diskoarekin bururatuko du bere ibilbide handia bezain aberatsa. Bazuen urtea hartua zuela erabakia, ez da erraza izan horren berri... [+]


2024-12-27 | Gedar
Eguberrietan 110 osasun-zentrotan ezarri ditu murrizketak Osakidetzak

Iazko Gabonetan, hamabi ordurainoko itxaronaldiak izan ziren. Urtean 180 egunetan ezartzen ditu nolabaiteko murrizketak Osakidetzak.


Ibai Ripodas: “Balorazio oso positiboa egiten dugu, orain gazteek sortu beharko dituzte presoei elkartasuna helarazteko bide berriak”

Hatortxu Rock jaialdiko 29. edizioa egingo da larunbatean Atarrabian. Sarrerak jada agortuta daude, baina txandak osatzeko laguntza behar da oraindik.


2024-12-27 | ARGIA
“Euskaraz ez dakien pertsona bat” izendatu dute Eitb.eus-eko zuzendari, LABek salatu duenez

"Euskalduna ez den pertsona bat –Nagore de los Rios– hautatu du EITBko zuzendaritza nagusiak Eitb.eus eta Social Media atalerako zuzendari posturako, eta, ondorioz, euskaraz ez dakien pertsona bat izendatu dute helburuen artean euskararen... [+]


Eguneraketa berriak daude