«Zinemagintza latinamerikarrak ikuslearen nahi berriak asetzen ditu»


2021eko uztailaren 19an
Rolando Diaz zinemagileari elkarrizketa
«Zinemagintza latinamerikarrak ikuslearen nahi berriak asetzen ditu»
Rolando Diaz, zinemagile kubatarra
Bilboko Nazioarteko Zinemaldiko epaimahaiko kide lanean izan da gure artean, eta bide batez bere lana ikusteko eta gozatzeko aukera eskaini digu. Berarekin aritu gara, Kuban egun egiten den zinemagintzaz.
Zer maila antzeman diozu, epaimahaikide gisa, Bilboko Laburmetraia eta Dokumentalen Zinemaldiari?
Maila altua oro har. Zoritxarrez, fikziozko lanek dokumentalen kopurua gainditu dute, nahiz eta jenero bien arteko mestizajea gero eta nabarmenagoa izan. Bestetik, gehienak zinemagile gazteak direnez, gauza berritzaileak ikusteko parada izan dugu. Baliabide desberdinekin egindako munduko herrialde desberdinetako laburmetraiak eta dokumentalak ikusi ditugu eta bakoitzak bere ezaugarriak ditu. Biziki interesgarria izan da epaimahaian egon izanaren esperientzia.
Zertan da Kubako arte eta zinema industria?
Baliabide faltagatik produkzio kopurua asko jaitsi da. Duela bost urte fikzioa, dukumentalak, animazioa, laburmetraiak zein luzemetraiak egiten ziren. Egun, bizpahiru luzemetraia eta zortziren bat dokumental baino ez dira egiten.
Hala ere, Institutuak bizirik darrai; «Fresa y chocolate» edota Huelvako Zinemaldian saria jaso duen «Reina y rey» filmeak lan honen eredu dira. Baliabide mailako arazo hau neurri batean gainditzeko koprodukziora jo da, eta honen bitartez, Kubako zinemagintza nazioarte mailan oihartzuna eta merkatuan arrakasta erdiesten ari da.
«Fresa y chocolate» asko zabaldu bada ere, Kubako zinemagintzak apenas du oihartzunik nazioarte mailan. Zergatik?
Egoera kontua da, eta ez dut uste Kubako zinemagintzaren arazoa bakarrik denik, hau da, EEBB alde batera, munduko herrialde gehienen arazoa da. Filme espainiarrak adibidez, Espainiako aretoetan ikusten dira soilik, eta ez dira Europara ateratzen. Kubako zinemagintzak arazo bera du.
Merkatu eta zinema industriaren irizpideak dira nagusi eta arlo hau aski ondo ezagutzen dute Iparramerrikarrek. Gainera, industria indartsua eta baliabide anitzekoa dute. Ez da erraza hauekin konpetitzea, nahiz eta egokiena, nire ustez, hori den: hots, filmeen arteko lehia osasuntsua garatzea.
Hala ere, Latinamerikako zinemagintzak gero eta harrera hobea du.
Gero eta titulu gehiago dira Latinamerikako mugak hautsi eta kanpora ateratzen direnak. Argentina, Brasil, Mexiko, Kuba edo Kolonbia bezalako herrialdeak ari dira mugimendu hau elikatzen. Mugimendu estetikoa da, ezaugarri propioak ditu eta berria ez bada ere _urteak daramatza_, sasoi garrantzitsua bizi du.
La Habanako Latinamerikar Zinemagintza Berriaren jaialdian, eredu honen garapena ikusteko aukera izan dugu. «La estrategia del caracol», «La tarea», «Fresa y chocolate», «Como agua para chocolate» filmeek arrakasta eta oso harrera ona izan dute, merezi ere merezi dutelako. Pozgarria da benetan. Ikusleak, estatubatuar zinemagintzaz gain, gauza berriak eskatzen ditu. Zinemagintza latinoamerikarra desberdina, igergaitza, beroa da eta ikuslearen eskaera berriak aski ondo asetzen ditu.
Zeintzuk dira «Fresa y chocolate» filmeak jaso duen arrakastaren arrazoiak?
Ulergaitza da. Sei aldiz ikusi nuen merkaturatu baino lehen, eta ez nuen horrelakorik espero. Tolerantziaren gaia ondo jorratzen duen filmea da, baina ez genuen espero nazioarte mailan jaso duen boom-a. Soziologoen esku utziko nuke fenomeno honen azterketa eta argumentazioa.
Hainbat jenero landu dituzu, dokumentalak barne. Aipatu izan duzunez, dokumentalak fikziozko lanen aldean alboratu samarrak daude. Zer dela eta?
Kubari dagokionez, gazteek egiten duten aukeraketa da. Beste ikuspuntu bat dutela nabari da, eta fikzioa nahiago dute dokumentalak egitea baino. Duela bospasei urte dokumentalen kopurua 40koa zen; aurten lauzpabost besterik ez dira egin. Hala ere, fikzioa lantzeko joera hau nazioarte mailakoa da.
Bestetik, Kubako zinemagintzak badu jeneroak nahasteko ohitura. «Fresa y chocolate»k, nahiz eta fikzioa den, baditu dukumentalaren ezaugarri nabarmenak, kaleko irudiak hartzeko moduagatik eta abar. Izan ere, jeneroen ortodoxia aspaldi galdu zen Kuban, eta nahasketa honek bide naturala jarraitzen du.
MYRIAM GARTZIA
44.45

GaiezKulturainemauzendariakDIAZ1
PertsonaiazDIAZ1
EgileezGARTZIA3Kultura

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Osasunbideak erizain lanpostu bat kendu du Erronkariko bailaran

Amparo Viñualesek, Erronkariko alkateak, salatu du Erronkariko, Burgiko, Gardeko eta Bidankozeko kontsultategiek arreta txikitu beharko dutenez prebentzioan eragingo duela.


Eguneraketa berriak daude