«Liburua askatasunari buruzko erreflexiotzat jo daiteke»


2021eko uztailaren 19an
Iñigo Aranbarri idazleari elkarrizketa.Bere azken liburua kaleratu du
«Liburua askatasunari buruzko erreflexiotzat jo daiteke»
Iñigo Aranbarrik «Emon biar yako» eleberria kaleratu du
Orain artean poesia idazten jarduna, Iñigo Aranbarri azkoitiarrak eleberrira egin du salto. Hirurogeiko hamarkadan gertatzen den istorioari jarraiki, editore eta zentsore baten artekoak ispilatzen ditu liburuak batetik, eta bestetik, pertsonaia nagusien barruko kezkak eta bizipenak. Errealitatea eta fikzioa eskutik hartuta aritu da idazlea, berak dioenez askatasunaren inguruko erreflexioa eginez.
60ko hamarkadan lekutu duzu liburua. Errealitatearen hainbat aztarna aurki daitezke bertan, fikzioarekin uztarturik.
Errealitatea agertzen bada ere, ez dago dokumental bat bezala ikusita. Agertzen diren keinuak, izpiak, ez dira objetiboak. Beti ere subjetibitate eta fikzioaren munduan jokatzen dut; ez da eleberri historikoa.
Eleberri zabala da, interpretazio anitzekoa. Nik sarea osatu eta sare horren baitan gauza asko iradoki baino ez ditut egiten, eta irakurleari lan bat eskatzen diot, memoriaren bitartez liburuan dauden zuloak bete ditzan. Jolasa dago.
Editorea eta zentsorea pertsonaia nagusiak garai hartako hezur eta haragizko pertsonak al dira? Antzik badute.
Oso elementu bakanak izan ziren euskarazko literatura argitaratzen zutenak, eta zentsore euskaldunak, eta agian, jende batek, kontuok biografiak bailiran hartuko ditu, baina ez da hori asmoa.
Zentsura bera izan daiteke liburu honetako ardatz nagusietako bat.
Bi ardatz nagusi dira: batetik, 60ko hamarkadako giro hori. Julen Azkue, edizioaz gain inplikatuta dago ezkutuko lan batean ere, eta hor lantzen dut jokoa, zentsura eta klandestinitatea baliatuz.
Honezaz gain, editorearen arazo pertsonalak daude, hil zaion anaiaren oroimena dela, betetzen ez den maitasun istorioa, bere gaixotasuna... Eleberria oso itogarria da alde honetatik.
Erresistentzia eta existentziaren inguruko kezkak, beraz, elkarren artean korapilatuta.
Oso mugara eramandako pertsonaiak dira, zalantza eta arazo asko dituztenak. Editoreak berak, bere militantzia ez du oso garbi ikusten, baina halaber, ikusten du egoerak horretara bultzatzen duela, ezin duela beste jarrerarik hartu.
Liburuan, zuri eta beltzen arteko gerra izan beharrean, gris asko dago. Pertsonaiak ez dira antagonikoak.
Eleberri soziala? Existentziala?
Ez bat ez bestea. Elementu ezberdin asko ditu eredu batetik eta bestetik.
Forma aldetik, beharbada, beste errealitate bat planteatzen dut liburuan. Atzera-aurrera asko dago, denbora aldaketak, gogoetak... Ematen diodan itxurarekin nabarmen geratzen da, nahiz eta errealista kutsuz, fikzioa dela.
Elementu asko baliatu dituzu. Liburu laburra egin duzu, ordea, jorratutakoak jorratuta askoz ere orrialde gehiagorako ematen zuenean.
Poesian eta prosan asko ezkutatzen dugu, beti. Liburua biren kontua da, eta nik ardatz nagusiak eman eta interpretazioa nondik joango den nahiko garbi adierazi dut, eleberri oso sujerentea egiten saiatu naiz, irakurleak berak bete dezan asmoz.
Aipatzen duzun errealitatea abiapuntu harturik egin al daiteke gaur egungo alegoria bat?
Gerta daiteke antzeko egoerak errepikatzea egun, baina ez da alegoria bat.
Zerk eraman zaitu Lauaxetaren zita titulurako baliatzera?
Julen Azkue zerbait izatekotan askatasuna maite duen pertsonaia da, eta eleberri hau zerbait izatekotan astatasunari buruzko erreflexioa da. Askatasuna nahi aske ez izanda edo aske izan eta askatasunik nahi ez... hor dago. Lauaxetaren zita hortik dator.
Zergatik jardun duzu gai honetaz?
Aspaldian nerabilen buruan, beste ezeren gainetik kontatu beharreko istorioa dela uste dut. Hain zuzen ere, badago hutsune handi bat, 60. hamarkadako garai hori ez da ezagutzen, eta alde horretatik heltzeko egokia iruditu zait.
J.J. PETRIKORENA
40-41

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakARANBARRI1
PertsonaiazARANBARRI1
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
Herrialde Katalanetako herririk turistikoenak, eskuin muturraren bozen biltoki

Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.


Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu
Puigdemontek nola egin zien iskin poliziei?

Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]


2024-08-09 | Euskal Irratiak
Baionako Euskal Museoak ehun urte bete ditu aurten

Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]


Sustantziarik gabea

Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]


Gasteizko jaietan izandako bi bortxaketak salatu dituzte

Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.


Euskal Herriko ikurrak kendu dituzte Atarrabiako pilotalekuan, Nafarroakoa izan ezik

Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]


Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean

Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.


2024-08-09 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-08-09 | Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan

UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]


2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


2024-08-08 | Sustatu
Twitterren alternatiben analisia: Bluesky, Mastodon eta Threads

Elon Musk-en jarrera ultra eta toxikoak egunetik egunera agerikoago izanik, X/Twitter noren eskutan dagoen edozeinek ikusten du. Berriz ere egunotan sare horretatik alde egiteko deiak eta agurrak ikusten ari gara, eta horren harira artikulu interesgarria irakurri dugu Electronic... [+]


Eguneraketa berriak daude