«Gizarteak ez du erantzuten»


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Xabier Baixeras idazle galiziarrari elkarrizketa
«Gizarteak ez du erantzuten»
Itzulpengitza hizkuntz normalizaziorako tresna dela dio Xabier Baixeras idazle galiziarrak
Normalizazio linguistikoa lortzeko tresna da itzulpengintza eta, aldi berean, hizkuntzaren normalizazioa neurtzeko termometroa ere izan daiteke. Alor hau garatzea edo ez, arrazoi kulturalei, «berez politikoei» zor zaiela iritzi dio Xabier Baixerasek. Berriki amaitu den Galeuzca jardunaldietan galiziarren ordezkari gisa ponentzia nagusia irakurri zuen idazleak. Berak ondo ezagutzen dituen Galizia eta Kataluniako itzulpengintza eta kulturaren errealitateaz jardun dugu orriotan.
AURTENGO Galeuzca mestizaiaren inguruan ibili da. Mestizaiaren onura eta kalteak aztertu dituzte bertan aurkeztu diren hamabost komunikazio eta hiru ponentzietan. Literatur jeneroen nahasketa eta itzulpengintza izan dira gai nagusiak. Azken honek hartu du, hala ere, protagonismoa, hiru kultura hauen literatur errealitatearen premia nagusienetako bat baita. Hain zuzen literatur topaketa hauen baitan osatu den Gasteizko Manifestuaren lehenengo puntuan hiru literaturen arteko itzulpenaren beharra aipatzen da. Egitasmo horren lehen urrats gisa idazleen katalogo historiko bat osatuko da.
Itzulpengintza ez da ekimen bakana. Egoera baten ondorio eta egoera baten isla izan daiteke. Horrela iritzi dio Xabier Baixeras idazle eta itzultzaile galiziarrak.
«Itzulpena normalizazio linguistikoa lortzeko bitarteko bat da eta aldi berean normalizazioaren isla ere izan daiteke. Erroman, inperioaren garaian edota Alemanian XVI. mendean itzulpena hizkuntzaren egoera normalizatzeko erabili zen baliabidea izan zen. Normalizazioa dagoen edo ez dagoen adierazten badu ere, itzulitako lanen kantitate handia egote soilak ez du esan nahi hizkuntza bat normalizatuta dagoenik. Normalizazioaren izaera nagusietako bat kultur arlokoa da eta hein horretan politikoa».
Baixerasek Galiziako eta Kataluniako egoera ezagutzen du hobekien. Bi hizkuntza hauen arteko itzulpenak egiten ditu. Kataluniako eta Galiziako egoera, itzulpena eta hizkuntza normalizazioari begira, erabat desberdinak dira.
Galizia eta Katalunia
ESTATURIK gabeko nazioen alorreko bi adibide paradigmatiko.
«Bi egoera hauen arteko diferentzia nagusia kultur arlokoa da, beraz politikoa. Katalunian itzulpengintzari dagokionez askoz produkzio handiagoa dago, baina ez orain, baita mende hasieran ere. Galizian, berriz, gerra ostera arte ez zen benetan itzultzen hasi. Urtetan hizkuntza galegoak ez du kontsiderazio kulturik izan. Arrantzale, baserritar eta artisauen hizkuntza izan da eta ikuspuntu literariotik begiratuta modu marjinalean erabili izan da hizkuntza. Beraz, itzultzaileak ez zuen kulturazko hizkuntzarik esku artean, horretarako hizkuntza selektibo bat behar delako, minimoki estandarizatutakoa. Hizkuntza batua urtetan falta izan da Galizian eta ziurta dezaket, lekuko izan naizelako, interesik ere ez dela izan hori existi zedin. Katalunian kontrakoa da. Katalana burgesen hizkuntza izan da eta beraz berau garatzeko baliabideak eta borondate politikoa aspaldidanik finkatu dira. Hala ere, ezin esan daiteke normalizazioa erabatekoa denik, hor baititugu hizkuntz normalizaziorako politikari gabe Balear irlak eta Valentzia».
Galegoa oso desprestigiaturik egon den hizkuntza izan da eta horrek ondorio gaitzak ekarri ditu. Hizkuntzarekiko sentsibilitatea piztu bada ere, leku publikoan ez du benetako protagonismoa lortu.
«Galiziar arruntaren alfabetatzea kultura, literatura eta hizkuntza alorrean gutxieneko mailan da. Egoera horretan itzulpenaren arazoa planteatzea gehiegikeria iruditzen zait. Azkarregi goazela iruditzen zait sarritan. Gizarteak ez du erantzuten. Sormenezko lana gutxi saltzen bada, pentsa itzulpena. Galizian jendea oraindik Rosalia de Castrorekin dago. Gainera, irakurketa krisiak jota dago, gero eta gutxiago irakurtzen da. Eta gainera, irakurtzen duena ohituta dago atzerriko autoreak gazteleraz irakurtzera, hori baita bere kultura-hizkuntza betidanik».
Gezurrezko datuak
GALIZIAR kultura marjinalitatetik ateratzeko borondate eza sumatzen du berak. Hizkuntzaren normalkuntzarako politika, hizkuntzaren erabileraren datu estatistikoak eta hizkuntzarekiko atxikimendua Galizian «gezurrezko datuetan» oinarritzen dela dio Baixerasek.
«Gauza bat da intelektualek izan dezaketen kezka eta bestea objetiboa izan eta bizitza sozialera jaistea».
Objetibotasun horretatik abiatuta, Galeuzcako hiru literaturen arteko itzulpengintza oztopo askorekin jaioko litzateke.
«Laguntza instuzionala ezinbestekoa da. Liburuak osatu eta gero ezagutzera eman ezean, alferrikako lana izan daiteke».
LOREA AGIRRE
44-45

GaiezHizkuntzaGalegoa
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakBAIXERAS1
PertsonaiazBAIXERAS1
EgileezAGIRRE9Kultura

Azkenak
2025-03-20 | Sustatu
‘Eta erasotzailea ni banaiz?’ ziberjazarpena ikuspegi berri batetik

Puntueusek eta Cyberzaintzak elkarlanean ikusentzunezko baliabide pedagogiko bat sortu dute gazteentzat eta haiekin lan egiten duten profesionalentzat: irakasle, guraso eta hezitzaileentzat. Ikusentzunezko honen bidez, ziberjazarpena ezohiko ikuspegi batetik... [+]


BSHko lantokiko sarbidea itxi dute langileek euren etorkizuna negoziatu nahi dutela aldarrikatzeko

Kamioiak ez sartu ez atera. Horrela eman dute goiza BSHko Eskirozko lantokian. Parez-pare langileak aurkitu dituzte protestan. Hilkutxa batekin, elkarretaratze formatuan lehenbizi eta Foruzaingoak esku hartu behar zuela jakin dutenean eserialdia egin dute erresistentzia pasiboa... [+]


2025-03-20 | Estitxu Eizagirre
EH Bizirikek manifestazioa deitu du larunbaterako ‘Euskal Herria ez dago salgai!’ lelopean

Sareak nabarmendu du Euskal Herri osoko eragileak daudela bertan eta deialdiak 140tik gora atxikimendu jaso dituela: "Horrek islatzen du zein den gaur egungo errealitatearen urgentzia, lurraren defentsaren beharra eta auziarekiko dagoen konpromezua".


2025-03-20 | ARGIA
Arratzua-Ubarrundiako EH Bilduko zinegotziek dimititu egin dute, Solariaren proiektuarekin “eskuak lotuta” dituztelako

Koalizio abertzaleko hiru ordezkariek ohar baten bidez euren "frustrazioa" adierazi dute proiektu fotovoltaikoa ezin gelditzeagatik: "Egoera horren aurrean, ez gara legegintzaldia amaitzeko indarrez sentitzen". Proiektu honi ez! plataformak salatu du EH Bilduren... [+]


2025-03-20 | El Salto
Kataluniako erreferendumean gomazko balak jaurti zituzten lau poliziari ez diote amnistia emango, eta auzipetu egingo dituzte

Lau agenteak lesio-delituengatik ikertzen ari dira eta horrek galarazten du 2024ko amnistia aplikatzea. Polizia horietako batek, ustez, gomazko bala batekin begi bat zartatu zion Roger Español kataluniarrari.


2025-03-20 | Euskal Irratiak
Arrazismoaren kontrako giza-katea egingo dute Baionan larunbatean

Arrazismoaren aurkako nazioarteko eguna kari, larunbat honetan 16 alderdi, kolektibo eta elkartek deia luzatu dute, Baionako Marengo eta Pannecau zubien artean giza kate bat osatzeko. Aniztasuna, elkartasuna eta giza eskubideen errespetua aldarrikatzera deitu dute,... [+]


2025-03-20 | Gedar
“Ertzainek aita jipoitu zuten nire alboan, 65 urte ditu eta elbarria da”

Ertzaintzak martxoaren 13an Bilbon zauritutako bi pertsonaren testigantza jaso ditugu. Athleticen partidaren ostean larriki zauritu zituzten aita-semeak, borra-kolpeka, eta atxilo eraman zuten haietako bat. Furgonetatik ikusi zuen ertzainek nola egin zuten tiro jendearen kontra,... [+]


Israelen genozidioa salatzeko protesta andana antolatu dute

Palestinarekin Elkartasuna plataformak osteguna, ostiral eta larunbatean eginen ditu protestak, Israel genozida. Palestinar erresistentzia aurrera! lelopean. Gernika-Palestina-k ere manifestazio nazionala antolatu du larunbaterako Donostian. Euskal Herriko Kontseilu Sozialistak... [+]


2025-03-19 | ARGIA
“Proiektu honi ez!” Arratzua-Ubarrundiako plataformaren adierazpena

Arratzua-Ubarrundiako "Proiektu honi ez!" plataformak adierazpen hau kaleratu du, udalerri horretako EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa aurkeztu berritan. Izenburu hau darama testuak: "EH Bilduren moketako politika edo Iparra nola galdu".


2025-03-19 | ARGIA
Dimititu egin duten Arratzua-Ubarrundiako EH Bilduko zinegotziek herritarrei zuzendutako agurra

Arratzua-Ubarrundia (Araba) herriko EH Bilduko hiru zinegotziek dimisioa eman dute Solariaren zentral fotovoltaikoagatik. Hau da hiru zinegotziek, Txetxu Zengotitabengoak, Laura Sanchok eta Javier Ruiz de Arkautek, herritarrei zuzendu dieten agur mezua.


2025-03-19 | Bertsozale.eus
Maiatzean jokatuko da Udabarria Bertsotan

Maiatzaren 8an hasiko da Bizkaiko Bertsolari Txapelketako sailkapen fasea. Zortzi saio bikoitz jokatuko dira maiatzeko eguenetan. Sarrerak eskuragai daude bertsosarrerak.eus atarian.


Hwei-Ru Tsou. Brigadista txinatarrak xede
“Batera gogoratzen ditugu Gaza eta Gernika!”

Iazko uztailean, ARGIAren 2.880. zenbakiko orrialdeotan genuen Bego Ariznabarreta Orbea. Bere aitaren gudaritzaz ari zen, eta 1936ko Gerra Zibilean lagun egindako Aking Chan, Xangai brigadista txinatarraz ere mintzatu zitzaigun. Oraindik orain, berriz, Gasteizen hartu ditu... [+]


2025-03-19 | June Fernández
Meloi saltzailea
Black lives matter

Hurrengo ariketa egin ezazu zure lantokian, euskaltegian edo gimnasioan:

Altxa eskua Minneapoliseko George Floyd nor den dakizuenok.

Altxa eskua Madrilgo Mame Mbaye nor den dakizuenok.

Altxa eskua Barakaldoko X nor den dakizuenok.

Mame Mbaye manteroa duela zazpi urte... [+]


Eguneraketa berriak daude