«Gizarteak ez du erantzuten»


2021eko uztailaren 19an
Xabier Baixeras idazle galiziarrari elkarrizketa
«Gizarteak ez du erantzuten»
Itzulpengitza hizkuntz normalizaziorako tresna dela dio Xabier Baixeras idazle galiziarrak
Normalizazio linguistikoa lortzeko tresna da itzulpengintza eta, aldi berean, hizkuntzaren normalizazioa neurtzeko termometroa ere izan daiteke. Alor hau garatzea edo ez, arrazoi kulturalei, «berez politikoei» zor zaiela iritzi dio Xabier Baixerasek. Berriki amaitu den Galeuzca jardunaldietan galiziarren ordezkari gisa ponentzia nagusia irakurri zuen idazleak. Berak ondo ezagutzen dituen Galizia eta Kataluniako itzulpengintza eta kulturaren errealitateaz jardun dugu orriotan.
AURTENGO Galeuzca mestizaiaren inguruan ibili da. Mestizaiaren onura eta kalteak aztertu dituzte bertan aurkeztu diren hamabost komunikazio eta hiru ponentzietan. Literatur jeneroen nahasketa eta itzulpengintza izan dira gai nagusiak. Azken honek hartu du, hala ere, protagonismoa, hiru kultura hauen literatur errealitatearen premia nagusienetako bat baita. Hain zuzen literatur topaketa hauen baitan osatu den Gasteizko Manifestuaren lehenengo puntuan hiru literaturen arteko itzulpenaren beharra aipatzen da. Egitasmo horren lehen urrats gisa idazleen katalogo historiko bat osatuko da.
Itzulpengintza ez da ekimen bakana. Egoera baten ondorio eta egoera baten isla izan daiteke. Horrela iritzi dio Xabier Baixeras idazle eta itzultzaile galiziarrak.
«Itzulpena normalizazio linguistikoa lortzeko bitarteko bat da eta aldi berean normalizazioaren isla ere izan daiteke. Erroman, inperioaren garaian edota Alemanian XVI. mendean itzulpena hizkuntzaren egoera normalizatzeko erabili zen baliabidea izan zen. Normalizazioa dagoen edo ez dagoen adierazten badu ere, itzulitako lanen kantitate handia egote soilak ez du esan nahi hizkuntza bat normalizatuta dagoenik. Normalizazioaren izaera nagusietako bat kultur arlokoa da eta hein horretan politikoa».
Baixerasek Galiziako eta Kataluniako egoera ezagutzen du hobekien. Bi hizkuntza hauen arteko itzulpenak egiten ditu. Kataluniako eta Galiziako egoera, itzulpena eta hizkuntza normalizazioari begira, erabat desberdinak dira.
Galizia eta Katalunia
ESTATURIK gabeko nazioen alorreko bi adibide paradigmatiko.
«Bi egoera hauen arteko diferentzia nagusia kultur arlokoa da, beraz politikoa. Katalunian itzulpengintzari dagokionez askoz produkzio handiagoa dago, baina ez orain, baita mende hasieran ere. Galizian, berriz, gerra ostera arte ez zen benetan itzultzen hasi. Urtetan hizkuntza galegoak ez du kontsiderazio kulturik izan. Arrantzale, baserritar eta artisauen hizkuntza izan da eta ikuspuntu literariotik begiratuta modu marjinalean erabili izan da hizkuntza. Beraz, itzultzaileak ez zuen kulturazko hizkuntzarik esku artean, horretarako hizkuntza selektibo bat behar delako, minimoki estandarizatutakoa. Hizkuntza batua urtetan falta izan da Galizian eta ziurta dezaket, lekuko izan naizelako, interesik ere ez dela izan hori existi zedin. Katalunian kontrakoa da. Katalana burgesen hizkuntza izan da eta beraz berau garatzeko baliabideak eta borondate politikoa aspaldidanik finkatu dira. Hala ere, ezin esan daiteke normalizazioa erabatekoa denik, hor baititugu hizkuntz normalizaziorako politikari gabe Balear irlak eta Valentzia».
Galegoa oso desprestigiaturik egon den hizkuntza izan da eta horrek ondorio gaitzak ekarri ditu. Hizkuntzarekiko sentsibilitatea piztu bada ere, leku publikoan ez du benetako protagonismoa lortu.
«Galiziar arruntaren alfabetatzea kultura, literatura eta hizkuntza alorrean gutxieneko mailan da. Egoera horretan itzulpenaren arazoa planteatzea gehiegikeria iruditzen zait. Azkarregi goazela iruditzen zait sarritan. Gizarteak ez du erantzuten. Sormenezko lana gutxi saltzen bada, pentsa itzulpena. Galizian jendea oraindik Rosalia de Castrorekin dago. Gainera, irakurketa krisiak jota dago, gero eta gutxiago irakurtzen da. Eta gainera, irakurtzen duena ohituta dago atzerriko autoreak gazteleraz irakurtzera, hori baita bere kultura-hizkuntza betidanik».
Gezurrezko datuak
GALIZIAR kultura marjinalitatetik ateratzeko borondate eza sumatzen du berak. Hizkuntzaren normalkuntzarako politika, hizkuntzaren erabileraren datu estatistikoak eta hizkuntzarekiko atxikimendua Galizian «gezurrezko datuetan» oinarritzen dela dio Baixerasek.
«Gauza bat da intelektualek izan dezaketen kezka eta bestea objetiboa izan eta bizitza sozialera jaistea».
Objetibotasun horretatik abiatuta, Galeuzcako hiru literaturen arteko itzulpengintza oztopo askorekin jaioko litzateke.
«Laguntza instuzionala ezinbestekoa da. Liburuak osatu eta gero ezagutzera eman ezean, alferrikako lana izan daiteke».
LOREA AGIRRE
44-45

GaiezHizkuntzaGalegoa
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakBAIXERAS1
PertsonaiazBAIXERAS1
EgileezAGIRRE9Kultura

Azkenak
Herrialde Katalanetako herririk turistikoenak, eskuin muturraren bozen biltoki

Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.


Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu
Puigdemontek nola egin zien iskin poliziei?

Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]


2024-08-09 | Euskal Irratiak
Baionako Euskal Museoak ehun urte bete ditu aurten

Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]


Sustantziarik gabea

Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]


Gasteizko jaietan izandako bi bortxaketak salatu dituzte

Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.


Euskal Herriko ikurrak kendu dituzte Atarrabiako pilotalekuan, Nafarroakoa izan ezik

Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]


Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean

Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.


2024-08-09 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-08-09 | Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan

UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]


2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


2024-08-08 | Sustatu
Twitterren alternatiben analisia: Bluesky, Mastodon eta Threads

Elon Musk-en jarrera ultra eta toxikoak egunetik egunera agerikoago izanik, X/Twitter noren eskutan dagoen edozeinek ikusten du. Berriz ere egunotan sare horretatik alde egiteko deiak eta agurrak ikusten ari gara, eta horren harira artikulu interesgarria irakurri dugu Electronic... [+]


Eguneraketa berriak daude