«Intsumisioak eragin handiagoa izan du HBn alderantziz baino»


2021eko uztailaren 19an
Intsumisioari buruzko elkarrizketa Rafa Sainz de Rozas abokatuari
«Intsumisioak eragin handiagoa izan du HBn alderantziz baino»
RAFA SAINZ DE ROZAS
Kontzientzia Eragozpenaren aldeko Mugimenduaren `dinosaurua' dugu nahiz eta 33 urte besterik ez izan. KEMeko ageriko burua eta abokatua, intsumiso eta eragozleen aurkako hainbat epaiketetan aritu zaigu gazteon defentsan. Salhaketako kidea, gaur egun Euskal Herriko Unibertsitateko Zuzenbide fakultatean aritzen da Zuzenbide Penaleko irakasle. Bilbotar honekin aritu gara historia hurbilaz eta biharko etorkizunaz.
ARGIA. Bilboko Talde Antimilitarista dugu aitzindari, Espainia mailan, eragozpen politiko eta kolektiboaz hitz egiten dugunean. Gogora itzazu 1976ko hasierako borrokak.
RAFA SAINZ DE ROZAS. Bartzelona, Malaga, Madril, Tarragonako Vic eta Bilboko Betolaza auzunean egindako esperientziak izan ziren talde antimilitaristen oinarria urte horretan. Desobedientzia zibilean oinarritutako zerbitzu zibil alternatiboa eratu zen; ez zen ordezko zerbitzua, baizik eta gobernuak emandako aginduei aurre egiteko jarrera. Bai estatuan bai nazioarte mailan antzeko esperientziak aurrera zeramatzatenekin harremanetan jarri eta kanpoko laguntza izugarria jaso zen, koordinazio eta ideologia mailan. Elkartasun martxa antolatu zen Genebatik Valentziaraino, bertan preso zegoen eragozle baten alde. Estatu mailan lehenengo eragozleak batzeko eta elkarrekin aritzeko lehenengo urratsak izan ziren.
A. Orduan ere joera desberdinak biltzen ziren talde antimilitaristan: kristauak, autonomoak...
R.S.R. Betidanik pentsatu izan da hippy garaiak eta nekazari comuna-tatik jasotako hausnarketak izan zirela eragozpenaren iturri ideologikoa. Egia da bazegoela gazte multzo bat horretan ziharduena, baina nire ustez, eragozpenaz hitz egitean, hiri mugimendu batetaz ari gara; ezkerra eta kristau taldeetatik sortutako hausnarketak izan ziren honen benetako muina. Gure belaunaldian, nor ez da kristau talde batetik pasatu? Kristauak, marxistak, unibertsitatean aritutakoak... Ez ziren joera desberdinak, prozesu desberdinetan aritutako pertsonen emaitza baizik. Hauen biltokia indarkeria ezaren inguruko mugimendua zen, antimilitarismoaren intuizioan oinarritutakoa.
A. Gaur egun, aldiz, talde bakoitzak bere ezaugarriak ditu. Asko sailkatu da soldadutzaren aurkako borroka?
R.S.R. Gaur egungo KEMek Betolazan hasitako esperientzia horien muina gordetzen duela uste dut; baina Kakitzat, AOC (Kontzientzia Eragozpenaren aldeko Elkartea) edo alderdi politikoetako taldeek ez dute zerikusirik esperientzia horiekin eta beste arrazoi batzuk direla medio sortu eta mantentzen dira egun.
A. Zein izan da alderdi politikoen eragina intsumisioaren aldeko mugimenduan?
R.S.R. Alderdi politiko guztiek bereganatu nahi izan dute borroka hau, denek. Hauen partehartzea positiboa izan da, beti ere monopolizazioaren aurka jokatzen jakin dugun neurrian.
Bestalde, guk hutsune handia utzi dugu kritikarako eta hutsune hau gobernuak bi zentzutan erabili izan du: alde batetik, HB eta ENAMen partehartzea intsumisioa kritikatzeko erabili izan da, HBk eragindako mugimendu bat izango balitz bezala, eta hori sinesgaitza da.
Euskal Herrian intsumisioaren arrakasta abertzaletasunean soilik oinarritzen dela esatea dugu beste erabilpena, eta pentsamolde honen aurka borrokatzea zailagoa izan da. Hau da, intsumisioa `euskal herritarren arazo' bezala ulertzea eta horretan soilik oinarritzea Espainiako Armadaren aurkako borroka.
A. Neurri batean ez al da egia? Zein da abertzaletasunaren garrantzia intsumisioan?
R.S.R. Neurri batean hala da, baina intsumisioaren arraskasta ezin da ulertu soilik ikuspegi abertzaletik. Garrantzirik izan du, baina ez da izan oinarrizkoena. Eusko Jaurlaritzak egindako inkestaren arabera, Espainiako Armadari uko egin dioten gehienek ez dute balizko euskal armadara joateko asmorik. Eta, gainera, ez dute begi onez ikusten halako armada baten eraketa. Funtsean, Euskal Herrian pentsatzen da, nagusiki, armada ez dela gatazka baten irtenbidea. Eskubide sozialen aldeko borroka gizartetik bideratu behar den auzia dela uste da, beste inon baino gehiago, gako militarrik gabe. Zentzu honetan diotsut abertzaletasuna ez dela intsumisioaren arrakasta ulertzeko irakurketa bakarra.
A. Herri zapaldua izatearen sentipenak ez du ezer esan nahi armaden kontrako borroka horretan?
R.S.R. Zapalkuntza sentimendu hori maila askotan nabaritzen da, eta ez bakarrik herri bezala. Eta nik ez dakit intsumisioaren aldeko borrokan ari diren gehienek herri zapaldu izanaren sentipena duten. Badago multzo garrantzitsu bat horrela irizten diona, baina ez dut uste gehienak direnik.
A. Zein izan da HBk izan duen eragina intsumisioaren aldeko borrokan?
R.S.R. Nire ustez, intsumisioak HBn izan duen eragina handiago izan da HBk intsumisioan izan duena baino. Askotan galdetu izan diogu geure buruari zer gerta zitekeen HBk hasierako jarrera aldatu izan ez balu. Hau da, intsumisioa ez onartzetik, intsumisioa onartzera pasatzea. Geure aburuz, HBk jarrera aldatu orduko guk lortua genuen gizartearen sinesgarritasuna, eta horregatik uste dugu jarrera aldatu zuela HBk, premiazkoa zuelako, hau da, gizarteak pentsatzen zuena eta alderdiak proposatzen zuena oso urrun zirelako. Intsumisioaren alde ekiteko egin behar izan duten diskurtsu aldaketa nahiko lagungarria izan da, bai haientzat bai antimilitarismoarentzat. Ez da, inolaz ere, HBk ETAren inguruko eztabaida zabaldu behar duenik, baizik eta ETA hor egon arren eta honek HBrentzat antimilitarismo hutsaren diskurtsoa ezin hartua esan nahi arren, intsumisioaren alde ekitean antimilitarismoaren aurkako aurriritzi asko baztertu dituela. KASeko gazte erakundeen txostenetan, adibidez, oso garbi ikusten da bilakaera: «Intsumisioa ez da bidea» esatetik, «intsumisioa bidea da» esatera pasatu dira, nahiz eta haiek planteatzen duten intsumisioa diskurtsu antimilitarista huts horretatik sortua ez izan.
A. Talde desberdinek intsumisioa berdin ulertzen dute?
R.S.R. Ez. Bi multzo egingo nituzke; alde batetik KEM, AOC eta Kakitzat; eta bestetik alderdi politikoetako gazte erakundeak. Desberdintasuna diskurtsuaren osotasunean datza. KAS, EAJ eta alderdi politikoetako gazteek intsumisioaren alde egiteko erabiltzen duten diskurtsua ez da antimilitarismoarena, nahiz eta elementu antimilitarista asko izan. Azken batean, alderdi politikoen diskurtsu osoa da, eta alderdiak ez dira antimilitaristak.
Horrexegatik ez dago intsumisioaren aldeko mugimendu bat, bakarra. Intsumisioa fenomeno soziala da eta leku desberdinetatik laguntza jasotzen du. Mugimendu sozial batek beste ezaugarri batzuk ditu. Teknikoki intsumisoa den jendeak oinarrizko diskurtsu desberdinak ditu.
A. Espainiako kode penal berria Estatuaren tresna mingarria izan daiteke intsumisioarentzat?
R.S.R. Haien helburua ahalik eta errepresio handiena egitea da, ahalik eta iskanbila txikienarekin. Eta horretara dator kode penala. Espetxean kontzientzia presoak izatea iskanbila da, eta horregatik presondegietatik atera nahi dituzte. Bestetik, banaketa eragin nahi dute, intsumisioaren alde dauden gehienak ez direlako ordezko zerbitzu zibilari intsumiso, soldadutzari insumiso baizik; horrela, lehenengoek espetxe zigorra dute eta bigarren taldekoek ez dute izango. Intsumisioa ez da zigorgabetzen, baina kolektiboa banatzeko asmo garbia suma liteke da kode penal berriaren atzean. Teknikoki ere ez dakit bidezkoa den, une honetan intsumiso guztiek zigor berdinak jaso eta hauek berdintzeko asmoa dagoenean. Koherentzia errepresibo hau kode penalarekin desagertzen da eta, gainera, erabiltzen den errepresioa erabilgarriagoa izan dadin nahi dute.
Kode penala guretzat kaltegarria izango da zer den ez badugu ondo azaltzen, beste errepresio mota bat dela argi eta garbi esaten ez badugu. Orain arte, intsumisioaren alde dauden denek kritikatu izan dute errepresio bide hau. Orain, aldiz, intsumisioak izan dituen laguntzak murriztera etorri da erreforma, baina oraingoz ez dute lortu.
A. Espainian aurten 35.000 eragozpen eskaera egin dira, iazko kopurua hirukoiztuz. Estatu espainiarrak badu ahalmenik, alemaniarrak bezala, borroka neutralizatzeko?
R.S.R. Ezin du. Alemaniako kode penala mugimendu antimilitarista eratu baino lehen aldatu zen, eta mugimenduak ez zuen isla nahikoa izan horren aurka ekiteko. Alemanian oso normala da mugimendu alternatiboetan murgildutako eragozleak soldadutzara ez joatea, baina oso arrunta da, era berean, ordezko zerbitzu zibila egitea. Hori da hemen lortu ezin dutena.
Bestetik, Estatu alemaniarrak gizartetik jasotako laguntza Estatu espainiarrak ez du izango ordezko zerbitzuak antolatzeko orduan. Alde batetik erakunde independenteek ez dutelako laguntzarik ematen; Horregatik, orain arte zerbitzari gehien hartu dituzten erakundeak publikoak dira. Euskal Herrian, dena den, ez da horrelako kasurik ikusi, euskal administrazioaren jarrera garbia izan delako, baina erne ibili beharko dugu.
A. Hirugarren gradua ez onartzearen estrategiak oso emaitza onak ekarri ditu, baina hau mantentzea gogorra ere bada. Noiz arte iraun daiteke?
R.S.R. Hirugarren gradua ez onartzearen arrakasta, neure iritziz, gizarteari ekimen hau azaltzeko gure ahalmenean datza. Gazte batzuek izan duten elkartasun ahalmenan. Nahiz eta gogorra izan, horri gazte kopuru ederrak ekin dio, eta guretzat oso inportantea izan da azaltzea askatasun osoz hartutako erabakia izan dela, gizarteari zein gazte horien inguruan dauden lagun eta senideei.
Noiz arte? Errepresioa bukatu arte.
A. Zer gertatu da Iruñean?
R.S.R. Nafarroan intsumiso asko daude eta hango epaileen erabakia aurrera egitea izan da. Ez dut uste Nafarroa frogalekutzat hartu denik, nahiz eta errepresioa oso selektiboa izan. Ez dut uste gobernuaren esku beltza denik. Nafarroako epaileek hartutako erabakia izan da. Bizkaiko Entzutegiko epaileek, esaterako, Gobernuaren asmoarekin sintonia dute. Entzutegiko politika oso argia da, nahiz eta ideologikoki ados ez egon: Espainiako Justizia Minister0iotik datozen asmoak beteko dituzte.
A. Belloch delako ministroa?
R.S.R Beharbada.
A.Zer deritzozu Frantziako Armadak laguntza humanitarioaren izenean Ruandan partehartzeari?
R.S.R.Militarrak, Varsoviako blokea erortzearekin batera, etsairik gabe gelditu ziren, eta badirudi orain aurkitu dutela. Gatazka sortu den lekuetan laguntza humanitarioak bideragarri egitea eta Europaren interes ekonomikoak defenditzea dira ildo berriak. Horregatik, dikurtsu antimiliarista globala ez baduzu, aldaketa hauen aurrean defentsarik gabe gelditzen zara.
Myriam Gartzia
34-38


GizarteaSoldaduzkaItsumisioaTaldeakKEM
PertsonaiazSAINZ DE1
EgileezGARTZIA3Gizartea


Azkenak
Migratzaileak delinkuentziarekin lotu eta mugen kontrola areagotzearen alde egin du Pirinio Atlantikoetako prefetak

Espainiako Estatutik Frantziakora “legez kanpoko” gero eta migratzaile gehiago igarotzen direla argudiatuta, mugetako kontrolak indartzea begi onez ikusi du Pirinio Atlantikoetako prefetak. Migratzaileek delitu txikietan “eragin hautemangarria” dutela... [+]


Kanibalismoa bizirauteko

Poloniako Maszycka kobazuloan duela 18.000 urteko arrastoak topatu zituzten XIX. mendearen amaieran. Baina berriki giza hezurrak teknologia berriak erabiliz aztertu eta kanibalismo zantzu garbiak aurkitu dituzte. 

Ez da ikerlan bat ondorio horretara iristen den lehen... [+]


Aliatuen errekorrak

Porzheim (Alemania), 1945eko otsailaren 23a. Iluntzeko zortziak jotzear zirela, hegazkin aliatuak hiria bonbardatzen hasi ziren bonba su-eragileekin. Erasoak sarraski izugarria eragin zuen denbora gutxian. Baina Pforzheimen gertatutakoa itzalean geratu zen, egun batzuk lehenago,... [+]


Zer gertatu da DBH 2n? “Ezohiko bi jaitsiera handi” nabarmendu ditu ebaluazio diagnostikoak zientzia eta gaztelanian

Matematika, zientzia, euskara, gaztelania eta ingelesa konpetentzietan EAEko ikasleek duten maila neurtzen duen ebaluazio diagnostikoaren emaitza festan, 13-14 urteko ikasleek zientzia eta gaztelanian izan duten deskalabrua "zuhurtziaz" gogoetatzeko beharra adierazi... [+]


Eta hemen gaude berriro, erlijioa eskolan

Otsailaren 3an hasi da gure umeak eta gaztetxoak eskoletan aurre-matrikulatzeko garaia, eta urtero bezala gogoratu nahi genizueke zergatik ez zaigun ideia ona iruditzen erlijioan matrikulatzea. Iaz artikula bukatzen genuen esanez “askori idazki hau ezaguna egingo zaizue,... [+]


Donostiako emakume batek salatu du Ertzaintza bere aurka oldartu ostean ZIUan amaitu zuela, konorterik gabe

Emakumearen familiako kideek jarri dute salaketa Bilboko Kolonbiaren kontsulatuan. Otsailaren 1ean jasan zuen erasoa, Donostiako Manterola kaleko diskoteka baten atarian. Hainbat testigantzen arabera, konorterik gabe egon arren berari kolpeka jarraitu zuen ertzain batek.


La Furia. Mimoa eta indarra
“Cascante Euskal Herria bada, zergatik ez dira jotak euskal kultura?”

Ilezko prakak, gerritik oinetaraino, latexa besoetan eta soinean, eta adatsa laranja gori. Horrela aurkeztu du La Furiak bere bosgarren lan luzea: Ultra. Horrek guztiak ederki islatzen du rap abeslariaren apustua: dena eman, bere irizpideen arabera.


Pantailen erabileraren inguruko hausnarketak

Tranbia txiki Arratia Institutuko Guraso Elkartetik pantailen erabileraren inguruko hausnarketa bultzatu nahi dugu ikas komunitatean.

Azkenaldian kezka handia dago ume eta nerabeengan pantailek duten eragina dela eta. Ardura hori etxeko erabileratik eskola eta institutuetako... [+]


Hidrodukto batek zeharkatuko du Aiaraldea?

Petronorrek adierazi du asmoa duela hidrogenoa ekoizteko lantegia abiatzeko Bilboko Portuan eta erregai mota hori Tubacex, Tubos edota Vidrala enpresetara heltzeko, beharrezkoa izango dela hidroduktoa eraikitzea.


Hirigintza araudia malgutu eta etxebizitzen eraikuntza sustatzeko dekretua sinatu du Jaurlaritzak

Etxebizitza berrien promozioak ez atzeratzea da Eusko Jaurlaritzako Gobernu Kontseiluak onartu duen dekretuaren helburu nagusietako bat. Zentzu horretan, udalei "autonomia" gehiago emango diela ziurtatu du Denis Itxaso sailburuak.


2025-02-19 | Nicolas Goñi
Mozambiken kontratatu zituen militarren torturak isilpean gorde ditu Total multinazionalak

Mozambiken gas eremu zabal batean erauzketa prozesu bat martxan ezartzeko prest zen 2020an TotalEnergies enpresa frantsesa, eta gunearen segurtasuna bermatzeko Mozambikeko unitate militar bat kontratatu zuen. Baina Afrikan egitekoa zuen "inoizko inbertsio pribaturik... [+]


Izena duenak badu izena

Bai, bai, holaxe. Ez naiz harago joatera menturatzen. Pleonasmo bat dela? Tautologia bat agian? Baliteke, baina egia-oste deitzen dioten garai honetan, oinarri-oinarrizko egitateak beharrezkoak dira. Begira, bestela, “Ez da ez!” lelo indartsuari. Bagenekien hori... [+]


2025-02-19 | Castillo Suárez
Porcelana Irabia

Baneukan lagun bat Porcelana Irabian lan egin zuena itxi zuten arte, eta jatetxe edo taberna batera joaten ginen aldiro kikara eta plateraren ipurdia begiratzen zituena pieza non egina zegoen jakiteko. Gauza bera egiten dut nik gauza zaharren azoketara joaten naizenetan:... [+]


Eguneraketa berriak daude