«Hemen geratuta ezingo nintzateke operatik bizi»


2021eko uztailaren 19an
Maria Bayo sopranoari egindako elkarrizketa
«Hemen geratuta ezingo nintzateke operatik bizi»
MARIA BAYO
Pariseko La Bastille aretoan, Milango Scalan, Londreseko Covent Garden-en... munduko opera aretorik garrantzitsuenetan arrakasta izan duen sopranoak bere gorputz txiki eta begi biziez hartu gintuen Hondarribian. Fiteron jaiotako emakume hau ezin zen luzaro mintzatu, baina bai aberats. Izan ere, biharamunean Irunen eskaini behar zuen kontzertuak isiltasuna eskatzen zion hainbeste txalo jasotako ahotsari.
ARGIA. Fiterokoa beharrean, Milagrokoa dirudizu.
MARIA BAYO. Lanbide honetan, hemen sortu diren profesional guztiak dira apur bat Milagrokoak. Gehienak mirariz kanporatu baikara.
A. Zure kasuan nabarmena da miraria, inolako musika girorik ez zuen nekazari etxean jaioa izanik.
M.B. Fiteron lirikaren mundua guztiz ezezaguna da. Baina kantua barruan daramazun zerbait denez, nire ustez behintzat, aurrera egiten duzu. Nik musikarako joera izan dut betidanik. Hitz egiten hasi nintzenean kantatzeari ekin nion, eta hori barrutik zetorren.
A. Iruñeko kontserbatoriora joan zinen, bide horri jarraitzearren. Kontserbatorio honek musikari onak sortu izana ospea du, baina ez da berdin gertatzen kantu sailarekin. Zergatik?
M.B. Kontserbatorioetako kantu eskolak nahiko azalekoak izaten dira normalean. Baliabide nahiko ez dituztelako, batez ere. Musika kontserbario batean gabezia nabarmenak daude beti. Kantu ikastaroak ez dira nahikoak. Dena den, sakoneko arazoa da, ez soilik kantuaren alorrekoa.
A. Kantu eskola batek arazo hori konponduko luke?
M.B. Oso zaila da kantu eskola bat antolatzea. Musika irakaskuntza osoa, orokorrean, beste era batera moldatu beharko litzateke. Irakasteko erak, kasu, desberdina beharko luke. Gabezia handiak daude, eta bistakoa da atzerrian beste maila bat dagoela arlo honetan.
A. Zailtasunak zailtasun, abeslari gazteen belaunaldi emankorra loratu da azken aldian. Emakumezkoak gehienak.
M.B. Badira gizonak ere. Eguneroko lanari esker atera gara guztiak, gure balioaren proba ekitaldi bakoitzean berretsiz. Arrakastaren % 90 lanean datza. Nire irakaslea izan zen Edurne Agerrek zioenarekin ados naiz: % 10 talentua da, gainontzekoa, lana.
A. Teresa Berganzarekin parekatu izan zaituzte askotan. Kantatzeko eragatik baino, zure ibilbide profesionala jorratzeko eragatik gehiago. Ados al zaude konparaketa honekin?
M.B. Argi dago kantatzeko eragatik ezin gaituztela parekatu. Ibilbide profesionalean, aldiz, badira agian antzekotasun batzuk. Laneko jardunean erabili dugun seriotasunagatik izan gaitezke, apika, parekoak.
A. Pertsonalki ere baduzue harremanik.
M.B. Oso estua gainera. Teresa Berganzak ezagutu eta entzun ninduen une beretik bere babes humano eta morala izan dut. Berak emandako aholkuak jarraitzen ditut, noski, bere jakinduria eskuratuko banu zoriontsua nintzateke-eta; baina musika irizpideetan bakarrik dugu antza.
A. Haren besoetakoa zarela diotenekin ados al zaude?
M.B. Hori tontakeria da. Egia da bere iritziek zeresan handia dutela, baina ez da nahikoa. Zu gomendatu egin bazaituzte, eta ez baduzu ongi kantatzen, ez dizute berriro deitzen.
A. Askotan aipatu izan da Espainiako opera zirkuituan norbaiten besoetako izan behar duzula aurrera egiteko. Taldetxo batzuek monopolizatzen dituztela opera karteldegiak.
M.B. Nire bidea egiten saiatu naiz beti, ez dut horrelakorik ezagutzen. Batez ere nire lana atzerrian egin izan dudalako.
Koadrila horiek ez ditut ezagutzen.
A. Sarri hitz egiten da izugarrizko ahalmenak izanagatik ere bide bazterrean geratu diren kantari gazteez. Hori gainditu duzu. Nola ikusten duzu zure etorkizuna musika munduan?
M.B. Ardatz batean oinarritu izan dut beti etorkizuna: egiten dudana ongi egitea. Gainera, uste dut jada ez naizela hemengo kazetariek behin eta berriro dioten «promesa». Bospasei urte daramatzat kantatzen, errealitate bat naiz. Atzerrian ez dute promesa batetaz hitz egiten, opera kantariaz baizik.
A. Atzerria aipatzen duzu behin eta berriro. Kanpora joatea da errekonozimendua lortzeko era bakarra?
M.B. Pablo Sarasate kontserbatorioan ikasketak amaitu nituenean, atzerrira joatea erabaki nuen, heldu gabea ikusten nuelako neure burua, eta hemengo panorama oso zaila. Alemania aukeratu nuen irakasleak kultura germaniarrarekiko grina piztu zidalako.
Kostata, beka bat lortu nuen. Gayarre lehiaketa bi urte beranduago sortu zen, eta hona etorri nintzen ikasitakoa erakutsi asmoz. Finalera heldu nintzen, eta ikasketa boltsa bat eman zidaten, 250.000 pezetakoa. Bekaren luzapena lortu ez arren, han geratzea erabaki nuen, bertan kontzertuak lotzen hasia bainintzen. Niri dagokidanez behintzat, onena izan zela uste dut.
A. 1988an eman zenuen osperako jauzia. Lehiaketek zein garrantzi izan zuten horretan?
M.B. Handia. Sariketek ez dute jarduera ziurtatzen, baina ezagutarazteko bide aproposenetakoa dira hemen. Viñas, Callas eta Belbedere sariketak oso garrantzitsuak izan ziren nire ibilbidean. Lehen bietan finalera iritsi nintzen, eta hirugarrena irabazi egin nuen. Hor izan zen eztanda.
A. Ordutik Londreseko Covent Gardenen erabateko arrakasta izatera heldu arte bide luzea izan duzu.
M.B. Madrilen eskainitako «Figaroren ezteiak»en asko ezagutarazi nintzen. Gero Marseillara joan nintzen, eta handik Pariseko La Bastillera. Duela hiru urte Donostian kantatu nuenean ere arrakasta izan nuen. Hala ere, egia da atzerrian hemen baino gehiago kantatu izan dudala.
A. Musika irakaskuntzak duen azpiegitura arazoa ondoren ere agertzen dela esan nahi duzu?
M.B. Hemengoa ez da kanpokoa bezain zirkuitu ona. Egutegia aurrerapen handiz osatu behar da, eta Kultura Ministerioak urtebeteko aurrerapenez jokatzen duenez, askotan ezin dut nire egutegia egokitu, bi urteko aurrerapena behar baitut gutxienez. Egutegia osatua dut jada. Horrez gain, hemengo musika panorama oso murritza da, ez baitago areto nahikorik.
Hemen geratuko banintz, ezingo nintzateke operatik bizi.
A. Alfredo Krausekin batera grabaturiko «Doña Francisquita» zarzuela salgai jarri berria da. Zer deritzozu jenero honen gorakadari?
M.B. Grabaketa hori eta gero beste batzuk egin ditut. Placido Domingorekin azkena, «La Verbena de la Paloma». Hala ere, ez dut boom-etan sinesten.
A. Baina azken urteetan gero eta izen ospetsu gehiago ari dira animatzen orain arte «jenero ttipi» deitu izan dena kantatzera.
M.B. Uste dut zarzuelari operarekin erabiltzen diren irizpide berekin heldu behar zaiola. Azpiegitura eta zehaztasun ezagatik ez dira landu azken urteetan. Ahots aldetik, maiz, opera bera baino zailagoa da. Ttipi deitura ez da batere zehatza, nire ustez. Denetarik dago jenero honetan, baina baita operan ere.
A. Zer izan da teloi atzean utzi behar izan duzun gauzarik baliagarriena?
M.B. Neure bizitza pertsonala, esklusiboa baita zeharo ogibide hau. Areago maila bat lortua duzunean. Debozio antzeko zerbait da, eta horrela planteatzen duzu, edota bestela akabo. Ahotsari edozein txikikeriak eragiten dio.
A. Zer garrantzi du isiltasunak bokazio horretan?
M.B. Izugarria. Kontzertu baten aurretik ezin da gehiegi hitz egin. Kontzentratu egin behar duzu. Zerbait mistikoa da.
Kontzertu biren artean egun bat ezinbestekoa da, funtzio batean hainbeste energia erretzen baita ezen gero berreskuratu egin behar baita beste funtzio on bat eskaini ahal izateko.
A. Zein izan da zure bizitza profesionalean kantatu duzun do-rik garrantzitsuena?
M.B. La Bastillen, Parisen, Milango Scalan eta Londreseko Covent Gardenen. Buenos Aireseko Colon aretoa ere oso hunkigarria izan da niretzat.
Amagoia Iban
26-30

GaiezKulturaMusikaMusika klasOperaPertsonak
PertsonaiazBAYO2
EgileezIBAN1Kultura

Azkenak
2024-12-27 | Julene Flamarique
Elkarte memorialistek manifestatzera deitu dute urtarrilaren 18an, Erorien Monumentua eraistea galdegiteko

Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]


2024-12-27 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Myanmarreko gerra zibila, laugarren urtera

Hutsaren hurrengo arreta mediatikoarekin –batez ere Ekialde Hurbileko edo Ukrainako gatazkekin alderatzen badugu; baina Sudangoaren aldean ere bai–, laugarren urtea betetze bidean da Myanmarreko gerra zibila.


2024-12-27 | Leire Ibar
Txanpainaren industriaren arrakastaren oinarrian eskulan esplotatua dago

The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.


2024-12-27 | ARGIA
Gutxienez 5.212 eraso matxista salatu dituzte aurten EAEn, iaz baino %8 gehiago

2024ko azarora bitarte 683 sexu eraso salatu dituzte, iaz baino %16,7 gehiago, Emakunderen arabera. Familia barruko indarkeria salatu duten emakumeen kopurua ere handitu da (975 izan dira), baita bikotekide edo bikotekide ohiek egindakoa ere (3.554).


2024-12-27 | Euskal Irratiak
Benito Lertxundi
“Zuzeneko emanaldietan beharrezko den xarma galtzen ari nintzela sentitzen nuen”

Benito Lertxundi 60 urte iraun duen kantugintza uzten zuela jakinarazi du Durangoko azoka aitzin. 2023an Gernikan grabatu zuen kontzertu baten diskoarekin bururatuko du bere ibilbide handia bezain aberatsa. Bazuen urtea hartua zuela erabakia, ez da erraza izan horren berri... [+]


2024-12-27 | Gedar
Eguberrietan 110 osasun-zentrotan ezarri ditu murrizketak Osakidetzak

Iazko Gabonetan, hamabi ordurainoko itxaronaldiak izan ziren. Urtean 180 egunetan ezartzen ditu nolabaiteko murrizketak Osakidetzak.


Ibai Ripodas: “Balorazio oso positiboa egiten dugu, orain gazteek sortu beharko dituzte presoei elkartasuna helarazteko bide berriak”

Hatortxu Rock jaialdiko 29. edizioa egingo da larunbatean Atarrabian. Sarrerak jada agortuta daude, baina txandak osatzeko laguntza behar da oraindik.


2024-12-27 | ARGIA
“Euskaraz ez dakien pertsona bat” izendatu dute Eitb.eus-eko zuzendari, LABek salatu duenez

"Euskalduna ez den pertsona bat –Nagore de los Rios– hautatu du EITBko zuzendaritza nagusiak Eitb.eus eta Social Media atalerako zuzendari posturako, eta, ondorioz, euskaraz ez dakien pertsona bat izendatu dute helburuen artean euskararen... [+]


Lore Lujanbio
“Zaintza lanak ez dira jarduera zehatz bat; produkzio-erlazio patriarkalek ekoizten dituzte”

Tesia amaituta, pozik dago Lore Lujanbio. Militantziarako denbora gehiago du, besteak beste. Mugimendu transfeministaren erronkez galdetuta, hauek identifikatzen ditu: neoliberalismoak mugimenduaz egin duen apropiazioari heltzea, faxismoaren eta erreakzio heteropatriarkalen... [+]


2024-12-26 | Leire Ibar
Nafarroak garraio publikoaren %50eko deskontuak ekainera arte mantenduko ditu

Garraio publikoaren %50eko deskontuak sei hilabetez luzatuko ditu Nafarroako Gobernuak, 2025eko ekainaren 30era arte. Espainiako Gobernuak garraio-txartelaren kostuaren %30 hartuko du bere gain, eta Nafarroako Gobernuak %20. Aurreko urtearekin alderatuta, 2024ean garraio... [+]


‘Prentsa' bereizgarria zeraman autoa jomugatzat hartu eta beste bost kazetari hil ditu Israelek Gazan

Gutxienez 201 dira 2023ko urriaz geroztik Israelek Gazan hildako kazetariak. Abenduaren 26 honetan hildako azken bostak Al-Quds telebista katean zebiltzan lanean.


Eguneraketa berriak daude