«Hizkuntza da literaturaren aurpegia, baina atzean arima batek egon behar


2021eko uztailaren 19an
Pako Aristi idazleari elkarrizketa
«Hizkuntza da literaturaren aurpegia, baina atzean arima batek egon behar
«Autoestopeko ipuinak» kaleratu berri du Pako Aristik
Lau urte libururik argitaratu gabe igaro ondoren, ipuin laburretara jo du oraingoan Pako Aristik. Eguneroko istorioak dira, arruntak, hogeita hamaika ipuinetan zehar Erein argitaletxeak liburu berrian argitaratutakoak. Autoestopeko bidaiatxo batean kontatzeko modukoak. Ondoko elkarrizketan, besteak beste, bere idazte prozesuaz, euskal literaturari buruz duen ikuspegiaz edota etorkizun hurbilean egiteko asmo dituen proiektu berriez aritu zaigu.
ARGIA. Ipuin laburrez osatu duzu liburua.
PAKO ARISTI. Hogeita hamaika ipuinez osatua dago, eta gaia, ipuin guztietan, bidaia baten inguruan egina dago. Bi ikuspegi nahasten dira liburuan; batetik, denak leku, herrialde desberdinetan kokatuak daude, eta denak oso laburrak dira, hiru-sei folio bitartekoak, autoestopeko bidaia laburretan kontatzeko modukoak.
Bestetik, nahasketa dago istorio zahar eta berrien artean. Batzuk orain dela 40 urte gertatutako anekdota batean oinarrituta daude, orain dela mila urteko istorio bat ere badago, eta baita gaur egungoak ere. Berezitasun bat ere badaukate: ipuin bakoitza, nork egin duen sinatuta agertzen da bukaeran, lehenengo pertsonan kontatua dago. Ipuin hura zeini gertatu zitzaion, hari eman nahi izan diot ahotsa.
A. Ba al dago osotasunik ipuin guztien artean? Nola bururatu zaizkizu?
P.A. Egotekotan, bizitzari oso lotuak daudela esan daiteke, oso istorio errealak dira, ohizkoak eta arruntak. Adibidez, emakume bat etxera iritsi eta berea ez den belarritako bat aurkitzen du; gaia oso aktuala da, infidelitatea.
Azkeneko bost urtetan sortzen joan diren istorioak dira.Egiten hasi nintzenean ez zegoen liburu baten asmo edo proiekturik. Gaiak alde askotatik sortzen joan zaizkit. Asko kazetaritza lanetik, solte gelditzen diren istorioak...
Adibidez, elkarrizketa bukatzean jende askorekin adiskidetu, hizketan jarraitu eta istorio gehiago kontatzen dizkizu; horien haritik eta baita niri gertatutakoen haritik ere sortu dira asko. Kasualitateak dira maila batean, buruan bueltaka dabilzkizun gauzak. Zerbaitek pizten du istorioa, eta gero istorio hori idazteko beharra sentitzen duzu, zure buruarekin ere bakean gelditzeko.
A. Oraingo honetan ipuin laburretara jotzeko arrazoi berezirik ba al zegoen?
P.A. Laburtasunera jo dut, ipuin luzeenak sei folio ditu. Liburuari halako arintasuna eman nahi nion. Nire idazteko prozesuarekin lotutako zerbait da. Asko bidaiatu dut, eta gehien tren eta autobusean irakurri dut. Liburu laburrak irakurri ditut batipat, seiehun orriko libururik ez dut urtetan irakurri. Izan ere, ipuin laburra, gaurko munduarekin lotuen dagoen jeneroa dela uste dut. «Literatura portatila» delako kontzeptua landu dut liburuan, batetik bestera eraman daitekeen literaturarena, edozeinentzako modukoa dena, bidaiatzen duen jendeak irakurtzeko modukoa.
A. Orri kopuruari dagokionez, txikitik handira pasatu beharrean, alderantzizko idatz-prozesua izan duzu.
P.A. Ez nintzen berriro beste eleberri bat idazteko gai sentitzen, eta bide hori utzi beharra neukan, ito egingo ninduen. Nire bizitza estilorako ere askoz egokiagoa da bestea, eskurago dago. Baina honek ez du esan nahi agian berrogei urterekin beste eleberri bat idazteari ekingo ez diodanik.
A. Oraingo narratiban errealismoren bidea indartzen ari dela dirudi. Zure kasuan gauza bera gertatzen al da?
P.A. Denetik dago. Ipuinetan kuestionatze desberdinak agertzen dira, hori izan da helburua. Nolabait, nik gaia atera bai, baina soluziorik ez dut planteatzen. Idazlearen lana ere hori bada, arazoa planteatzea, ez konpontzea. Dena iritzi kritiko batez ikustea da gaztetan jaso nuen altxorrik onena. Hori mantentzen saiatu naiz orain arte, eta liburuan ere badago horren islarik, gai guztietan.
A. Zer da euskal literaturan edota euskal idazleengan faltan botatzen duzuna?
P.A. Beharbada errealismo handiagoa. Gaur eta hemen, hurbilarekiko erreferentzia areagotzea. Narratiba laburrean oso gauza gutxi daude. Umore eta katxondeo gehiago ere, eta autokritika pixka bat. Irakurlea ez nekaraztea liburu mardul eta zailekin. Gauza arinagoak eta irakurterrazagoak. Literatura ez da hizkuntza bakarrik, hizkuntza da literaturaren aurpegia, baina atzean arima batek egon behar du, mundu batek egon behar du. Irakurtzea gustagarri egin behar da.
A. Euskal literaturara kanpotik zerbait ekar daitekeela ikusten al duzu?
P.A. Hainbat literatur teknika. Esate baterako, Ipar Amerikako olerkariengandik istorio bat ez bukatzen ikasi dut nik, istorioa puntu batean utzi eta hor sujerentziak gelditzen dira, klabe batzuk, zergatik izan zitekeen... Hori ipuin modernoari dagokion teknika bat da esate baterako. Gero beste kontua da zein maisutasunarekin lortzen dituzun sujerentziak, eta ipuina bukatzen ala ez...
A. Euskal literaturari esker bizi al daiteke?
P.A. Bai, kubatarren antzera (irribarrez). Egunean eta modu indibidualista batean, familiarik gabe, emazterik gabe, seme-alabarik gabe, eskiatzera joan gabe... Egile eskubideetatik eta hitzaldietatik pixka bat, eta erabat absorbituko ez zaituen lanbide paralelotik beste pixka bat bizi daiteke, dirua irabaziz eta bizitza galdu gabe, oreka hori beharrezkoa da.
A. Etorkizun hurbila nola ikusten duzu?
P.A. Gazteleraz idatzi berri dut olerki liburu bat. Argitaletxe bila nabil orain, ea aurten bertan argitara daitekeen... Galizian nengoela gazteleraz sortu zitzaidan, agian hango lagunei zerbait demostratzeko ere, han izan nuen ideia baten harira. Oso poesia narratiboa da, inpultso bat izan da. Momentuz, orain arte bezala, prentsan eta ipuin laburrak idazten jarraitu nahi dut.
Patxi Sarriegi
48-49

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakARISTI1
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
PertsonaiazARISTI1
EgileezSARRIEGI1Kultura

Azkenak
Errege Magoen desfilean zati lasaiak tartekatu dituzte, autisten elkarteek aldarrikatuta

Dezibelio eta argiztapen muturrekoak ohiko diren makro-ikuskizunen eta makro-estimuluen garaiotan, autismodun haurren bueltako elkarteek aspalditik egindako eskaera zabaltzen ari da pixkanaka, baita Errege Magoen desfileetan ere: ez musika, ez argiztapen, ez abiadura... [+]


Urtarrila, intxaurrondoaren loaldia

Kolore morez margotu dut urteko lehen hilabetea, sormena, irudimena, jakintza eta espiritualitatearen kolorez.


2025-01-06 | Nagore Zaldua
Itsas-bare kantauriarra
Ohartarazpenaren artelanak

Koloretsuak, distiratsuak, forma xelebre bezain ederrekoak diren heinean, nudibrankioek beste planeta batetik iritsitako izakiak dirudite. Itsas hondoko izaki biluzi hauek 1980ko hamarkadako gandorretako kolore biziak eta Parisko joskintzako izen handien moda arkitektonikoa... [+]


2025-01-06 | Jakoba Errekondo
Elkarren beharra bizitzeko

Lagun txiletar batek bere herriko istorio bat kontatu dit, eta ahoa bete inplante utzi nau. Han “quintral” esaten dioten landare batena da, Tristerix corimbosus. Txile eta Argentina hegoaldeko baso epeletan bizi da, eta gure lurralde epeletan hazten den mihuraren... [+]


2025-01-06 | Garazi Zabaleta
Trebatu elkartea
Lehen sektoreko erreleboa bultzatzeko egitasmoa Gipuzkoan

Urteak daramatza martxan Ipar Euskal Herrian Trebatu elkarteak, laborantzan proiektua abiatu nahi duten pertsonek aurrez trebatzeko aukera izan dezaten. Ipar Euskal Herriko proiektua eredutzat hartuta eta ideia berari tiraka, Gipuzkoan ere izen bereko elkartea sortu dute aurten... [+]


LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


Eguneraketa berriak daude