«Europako zinemak babes beharra du, merkatua EEBBen kontrolpean dago» B


2021eko uztailaren 20an
Imanol Arias aktoreari elkarrizketa, euskal zineari buruz
«Europako zinemak babes beharra du, merkatua EEBBen kontrolpean dago» B
IMANOL ARIAS
B ederatzi urte igaro dira Imanol Ariasek Euskal Herrian lan egin zuen azken alditik. «Arruinados» izeneko filmea grabatzera Bilbo aldera etorri zaigula eta, filmaketa minutu batzuk lapurtu dizkiogu berak ondoen ezagutzen duen gaiari buruz mintzateko, zinemaz alegia. Espainiako telebistako «Anillos de oro» saioarekin egina ezagun, berehala eman zuen zinemarako jauzia. «Mikelen heriotza», «El Lute» eta beste hainbat filme eta telebista saioen bitartez sartu zaigu gure bizimoduetan.
ARGIA. Filmaketan izan gara eta jendetza eta mugimendu ikaragarria ikusi dugu. Nola lortzen duzue lanera jartzea? Horretan al datza benetako profesionaltasuna?
IMANOL ARIAS. Batzuetan neronek ere galdera hori egiten diot neure buruari. Hori metodo bidez lortzen da, gogoa horretara jarri eta lasaituz. Badaude, dena den, lanean jarraitzeko eta zurekin dauden pertsonekin ondo aritzeko _zuzendaria, makilatzailea..._ laguntzen dizuten elementu batzuk. Beraiek badakite nolakoa zaren eta nola lan egiten duzun. Funtsean horrela da: ez diozu inguruan begira daukazun jendeari erreparatzen, zarata bakarrik nabaritzen duzu.
A. Zer moduz sentitzen zara Euskal Herrira lanera itzulita?
I.A. Urte asko igaro dira. 1985ean azken lana egin nuen hemen, eta ordutik gauzak pixka bat aldatu dira. Hizkuntza gehixeago normaldu da, euskaraz filmatu da... Ondorioz, nahiz eta bertakoak izan, elebidunak ez garen antzezleok lan gutxiago egiten dugu orain hemen. Hala ere, inoiz ez zait gustatu euskara txar batean filmatzea, edota gaztelaniaz hitz egin eta gero bikoiztua izatea. Nahiago izan dut euskara menperatzen duten antzezlei lan hori uztea.
A. Orain zineman ari zara batez ere, baina telebistak jarri zintuen, nagusiki, gure begien aurrean. Pantaila handirako jauzi hori egin nahi izanez gero, bitarteko egokia al da telebista?
I.A. Lan egiteko era ezberdinak dira telebista eta zinema. Espainiako telebistan lan egin nuenean kate bakarra zegoen, eta «Anillos de oro» telesailaren azken atala, esaterako, 24 milioi pertsonak ikusi zuten. Gaur egun, beste telebista kate batzuk ere badaudelako, gehienezko entzulegoa bederatzi milioi lagunekoa da. Garai horietan bazen zure burua ezagutarazteko medioa. Oraingo telebista lanak, berriz, ez dut uste inor ezagutarazteko eginak daudenik. Aitzitik, antzezleari espezialtze lan bat eskatzen dioten lanak izaten dira: lan azkarra, abiadura handikoa, testuak oso arin ikasi behar dira... Nik ez dakit hori zinemarako urratsa den, gehiago ikusten dut lan oso zehatz eta espezialdu bezala.
A. «Mikelen heriotza» izan zen hemen egin zen lehenengoetako filmea, bertako gai bati lotua gainera. Nola heldu zenion erronka hari?
I.A. Imanol Uribe lehendik ezagutzen nuen, eta berarekin lan egiteko gogo ikaragarria nuen. Imanolekin lan egiteko beste eskaintza batzuk ere izan ditut baina ez dira aurrera atera. Esperientzia oso ona bezala gogoratzen dut filme hori; Imanol Uriberen zinema gradu askotako zinema da. Hura bezalako lan bat egitea erronka ezezik abentura ere bazen.
A. «Mikelen heriotza»z geroztik, nahiz tarteka gauza batzuk egin ziren, euskal zinema oraindik ez zela hezurmamitzen zirudien. Azken urteotan, berriz, zuzendari berriak agertu dira: Juanma Bajo Ulloa, Julio Medem, Alex De la Iglesia, Enrique Urbizu... Nola ikusten dituzu?
I.A. Bitxia egiten zait ematen duzun definizioa. Euskal zinema une zehatz batean existitu zen: hor daude «Tasio», «Tiempo de silencio», «27 ordu»... Batzuk oso ederrak eta ospe handikoak. Gero normalizazioaren garaia heldu zen. Nik zinema horri testimonio balioa ematen diot baina mailarik ez zuela izan iruditzen zait; geroxeago lortuko zuen maila, gaur egun, alegia. Eta ez da izan zuzendariak kanpotik datozelako, hemen sortu direlako baizik. Zuzendari berri oso indartsuak direla uste dut. Bestalde, garai hartako zortzi edo bederatzi zuzendarik jarraitzen dute lanean. Hiru milioi biztanleko herri txiki batentzat ez dago batere gaizki.
A. Vicente Arandari buruz, berarekin lan egiten duten antzezleen lan ezaugarriez oso ondo baliatzen dakiela esaten da. Zuk bost filme egin dituzu berarekin. Zer izan da zuretzat? I.A. Uriberekin batera, nigan gehien eragin duen zuzendaria da. Hasiera batean, beti egiten nituen pertsonaien antzeko paperak ematen zizkidan, baina gero joera horretatik atera zen. Berarekin egin ditudan antzezpenen artean _«El lute» filmearen bi zatiak eta «El amante bilingüe» adibidez_, oso pertsonaia ezberdinak jokatu ditut. Berak dioenez, antzezpenari dagokionez, aukera histrioniko bat sortu du nigan. Uste dut nire lanean gehien eragin duen pertsona dela, eta nire ahalmenei etekinik handiena berak ateratzen diela.
A. «El Lute»rena ere egin duzu, frankismo garaiko Espainian oso ezaguna izan zen pertsona. Zurekin zerikusi gutxi duen pertsonaia. Gogorra izan al zen haren larruan sartzea?
I.A. Bai. Vicentek, tarteka elkartu eta hitz egiten genuenean, zera esaten zidan: «Egin ezingo duzun filme bat idazten ari naiz». Berak baietz pentsatzen zuen, egin ahal izango nuela, baina frogak beste batzuekin egin zituen, eta dirudienez inor ez zen egokia. Azkenean nik egin nuen. Kontua ez zen itxura fisikoa bakarrik, esentzia eta hizkera eta gaizkilearen mitotik bere bizitzaren bi etapak ateratzea baizik: lehenengoa errugabea, eta bigarrena baldrestu egiten denekoa. Eta nola hemendik, artifizialki, bergizarteratutako gizona sortzen den.
Hizkera praktikatzeko Huelvan egon nintzen, merchero-ekin. Zailena beraien pentsakerarekin bat egitea zen, beraien kontzientzia nomadarekin, alegia. Are zailago niretzat, guretzat jaioterria eta etxea oso garrantzitsuak baitira. Antzezpen honek nik ez daukadan barne aktibitate bat eskatzen zidan.
A. Filmeetan beti antzezle ezagunak agertzen zarete. Badirudi aurpegi berririk ez dela ateratzen. Zuzendariek ziurtasunez jokatu nahi dute?
I.A. Oreka egon behar du. Filme bateko pertsonaiak 40 bat urtekoak badira, adin horretako antzezle berriak aurkitzea ia ezinezkoa da. Zuzendariek, kasu horietan, segurura jotzen dute. Pertsonaia gazteak dituzten filmeak, ostera, ez dira egiten. Horrelako bat nik ezin izango nuke egin, bai ordea gazteren batek. Belaunaldi berria ateratzeko, hori ikusiko duen belaunaldiarentzat egin behar dira produktuak. Egia da ez dela aktore berri askorik ateratzen, baina jende gaztearentzat ez dela filmerik egiten ere bai. Ni irten nintzenean, adibidez, nire belaunaldiarentzako filmeak egiten ziren, hogeitaka urte nituenean alegia.
A. Espainian, agian Almodovar izan da aurpegi berri gehien ezagutarazi dituena. Zer deritzozu haren lanari?
I.A. Pedrok zuzendari egindakoek duten zerbait dauka. Toki askotara heltzen da bere komunikazio ahalmena. Oso zirarragarria da «Atame» filmea mundu guztian zehar ikustea, eta nik filme horren publizitatea Tokion eta beste zenbait lekutan ikusi dut. Zinema espainiarraren alde lan asko egin du; Sevillako Expo-k baino gehiago eta gainera merkeago. Zinema espainiarrak munduan zehar izena izatea lortu du. Bere zinema, bestalde, oso pertsonala eta berezia iruditzen zait. Orain, gainera, uste dut «Kika» zerbaiten bukaera dela, hots, beste gauza asko dituela egiteko.
A. GATT dela eta, salaketa gogorrak egin dira Europako zinema gogor astinduko duelakoan. Zein iritzi duzu horretaz? Europako zinema babesteko neurriak hartu beharrean al da?
I.A. Industriaren iritzi bera daukat. Bestalde, Estatu Batuetako zinemak gurekin hartzen dituen neurriak hartuz gero, konformatuko nintzateke. Estatu Batuetako industriak oso neurri gogorrak hartu ditu Europarekiko. Babestu beharra daukagu, merkatuaren % 90 beraiek daukate. 300 milioi jaso beharrean 200 jasota ere ez liratekeela hondatuko uste dut.
Nere Portillo
34-38

GaiezKulturainemaAktoreakARIAS1
PertsonaiazARIAS1
EgileezPORTILLO1Kultura

Azkenak
LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]


Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA  40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]


Sostengua adierazi diote Marieniako lurren aldeko borrokari hogei kolektibok

Kanboko Marienia eremuan etxebizitzak eraikitzeko proiektua badu Bouygues Immobilier agentziak. "Elkarlanaren bidez" zein "indar harremana" mantenduta, proiektua ezeztatzeko borroka eramateko determinazioa plazaratu dute adierazpen bateratu... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Langile bat hil da Zornotzan, Forest Trafic SL enpresan

Boroa industrialdean hil zen 41 urteko I.P.C langilea, abenduaren 30ean biltegiko inbentarioa egiten ari zenean. ELA eta LAB sindikatuek, eta Jaurlaritzako Segurtasun Sailak eman dute istripuaren berri.


Eguneraketa berriak daude