«Idazleoi ikuspegi zabalagoa izaten uzten digute»


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Rosa Montero espainiar idazleari elkarrizketa
«Idazleoi ikuspegi zabalagoa izaten uzten digute»
Rosa Montero, idazlea eta «El Pais»eko kazetaria
Ehiztaria naiz». Ezezagunaren ehiza da idaztea, etengabe ihes egiten duen zerbaiten bila aritzea. Emakumezkook kultura ofizialaren konkistaren gaia betetzeke dugula pentsatzen du Rosa Monterok eta horretan saiatzen da egunero, mahaiaren bi aldeetan jokatuz, «El Pais» egunkariko kazetari, eta idazle ospetsu bezala.
ARGIA. Zure azken liburua kaleratu berri duzu, «Bella y oscura».
ROSA MONTERO.
Idazle guztiek diote azken liburuaz maitemintzen direla, eta ni berdin azken honekin, baina arrazoi nagusi batengatik, errealitatea eta fantasiaren arteko nahasketan oreka lortu baitut.
Idaztea jakintza bide bat da, eta zentzu honetan, liburu bakoitza pauso bat. Atzera begiratzen dudan bakoitzean nire bidea irudimenaren konkista bezala hartzen dut. Batzuetan errealitate zakar bat islatu nahi duzu, eta beste batzuetan istorio fantastikoa mundu fantastiko batean; baina oraingoan, erronka bi munduen nahasketan datzan.
A. Benetako bizimodurako denok beharrezkoa dugun fantasia dosi bat izango balitz?
R.M. Hori da. Gizakion irudimen ahalmena, jaiotzean, mugagabea da. Geroago, sozializazio prozesua dela medio dugun ahalmen hori murriztuz doa, munduaren interpretazio bakarra jasotzen dugulako. Ikuspegi horrekin bat ez datorrenari eroa esaten diogu. Idazleoi, ordea, ikuspegi zabalagoa izatea uzten digute.
A. Eleberrigintza kazetaritzatik ihes egiteko bidetzat hartzen duzu?
R.M. Ez. Nire burua munduarekin erlazionatzeko bi harreman mota dira. Baina ihesa ez dut atsegina. Fantasia ez da ihes egitea, errealitateak ere fantasia barneratzen duelako.
Errealismotzat jotzen dena ohiturakeria estuegia besterik ez da. Errealitatea askoz ere zabalagoa da, bertan gure barruan bizi diren deabruak zein desioak, beldurrak... biltzen dira. Nahiz eta hauek ukigarriak ez izan, bizitzaren funtsezko zatiak dira, eta ildo honetatik errealitatearen barruan bizi dira.
A. Esan izan duzu kazetaritza senartzat eta literatura maitaletzat hartzen zenituela.
R.M. Nik horrela sentitzen ditut. Kazetaritza lanbidea dut, ohizkoa, egunerokoa. Hala ere, izugarri gustatzen zait, denok oso mundu txikian bizi bagara ere, kazetaritzak mugak apurtzera behartzen gaitu, beste mundu batzuk ezagutzera. Eta ez bakarrik geografikoak, errealitatearen beste ikuspegi batzuk edota beste barne mundu batzuk eskaintzen dizkit. Baina azken batean, lanbide bat besterik ez da. Aldiz, ezin dut nire bizitza eleberrigintzarik gabe jasan. Erabat beharrezkoa dut, eleberrigintza bizitzeko era bat da, nire bizitzeko era.
Irakurle amorratua eta idazlea arraza berekoak dira. Arraza honetakoak errealitatearen moldera ez gara guztiz egokitzen, brintzadura edo egonezina bat jasaten dugu, eta hori betetzeko hitzez eginiko zubi batez baliatzen gara.
A. Espainiar kazetaritza eta emakumezko idazleen artean aitzindarietakoa zara.
R.M. Ez naiz horrela sentitzen. Aitzindariez hitz egitekotan, nire aurreko belanauldiaz hitz egingo nuke. Emakume horiek baziren itsaso ekaiztsu batean galduak, edo naufragoak. Basamortuaren zeharbidea egin dutenei ezker, gaurko emakume idazle edo kazetariak beste lasaitasun batez egon gaitezke. Nire belanauldiaz esango nukeena da normalitatearen lehen uhina izan ginela, baina ez gara aitzindariak.
A. Gaur egungo emakume idazleen arteko ezaugarri komunik ikusten duzu?
R.M. Gaur egun ez. Duela urte batzuk emakumeari buruzko literatur testimoniala egon zen, aurreko gabezia zela medio. Emakumearen hainbat gauzari izena jartzea beharrezkoa zen, baina epe labur hori amaitu zela uste dut. Gaur egun gizon zein emakume idazleen artean izugarrizko eklektikotasuna nabaritzen dut. Jadanik ez dago munduaren azalpen bakarra, bakoitzak norberaren estiloa, begirada edo literatur perspektiba pertsonalaren bila jarduten du.
Emakume idazleei dagokienez, berdin gertatzen da. Ikusten dudan ezberdintasun bakarra da emakumeok gure emakume izatearen kontzientziatik idazten dugula. Orain arte eginiko literatur guztia gizonezkoen moldetan mugitu denez, idazterakoan beti mimetismoaren beldur izan naiz, molde horiek oharkabean segitzearen beldur. Hauetatik at saiatzea ez da izan gauza erraza. Normalkuntzaren bidean gaudenez, emakume idazleen pausoak gure emakume kontzientziaren dimentsiotik ematen ditugu.
Ainhoa G. Etxaniz
48-50

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakMONTERO3
GaiezKomunikabidPrentsaEgunkariakEl Pais
PertsonaiazMONTERO3
EgileezETXANIZ4Kultura

Azkenak
2025-03-12 | Etzi.pm
Zerocalcare: “Nire bihotza taupaka jartzen duen ezer ez da existitzen jada”

SCk Zerocalcareri egindako galdera sorta eta honen erantzunak, jarraian.


EUSKAL HERRIKO TORTURATUEN SAREA
“Milaka gara tortura sufritu dugunak eta hamarkadatan isilaraziak egon gara”

MARTA PIKAZA GARAIGORTA (Laudio, 1968) Euskal Herriko Torturatuen Sareko kideak eta eskualdeko beste torturatu batzuek ekin diote Aiaraldean ekimena antolatzeari. Egingo dituzten urratsak eta helburuak azaldu dituzte.


Hernaniko natur eremuen sarea osatu dute ikasleek eurek

Eskola inguruko natur guneak aztertu dituzte Hernaniko Lehen Hezkuntzako bost ikastetxeetako ikasleek. Helburua, bikoitza: klima larrialdiari aurre egiteko eremu horiek identifikatu eta kontserbatzea batetik, eta hezkuntzarako erabiltzea, bestetik. Eskola bakoitzak natur eremu... [+]


Ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu du Jaurlaritzak sindikatu nagusiekin

ERNE, ESAN eta SIPErekin egin du akordioa Eusko Jaurlaritzak 2025-2028 aldirako. Besteak beste, urteko soldatan 4.200 euro gordineko igoera "graduala" izango du ertzain bakoitzak. Sindikatuen iturriek El Diario Vascori azaldu diotenez, akordioarekin Ertzaintza Espainiako... [+]


Bost greba egun berri iragarri dituzte Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hezkuntza publikoan

LABek, STEILASek, ELAk eta CCOOek greba egutegi bateratua aurkeztu dute Bilbon: martxoaren 25, 26 eta 27, eta apirilaren 1 eta 2. Egungo hitzarmenak aldarrikatutako edukietatik urrun kokatzen direla adierazi dute, "bai sukaldearen eta garbiketaren kolektiboan zein... [+]


2025-03-11 | Hala Bedi
Izanen gazte aldizkaria jaio da

Euskal Herriko literatura gaztearen eta idazle hauen topagune bilakatu nahi den proiektu berriaren inguruan hitz egingo dugu gaur.


2025-03-11 | Euskal Irratiak
Daniela Albizu euskaltzale eta abertzaleari plaza bat eskaini diote Urruñan

Larunbatean, martxoaren 8an, Urruñako herriak Daniela Albizu izena ezarri dio herriko etxearen aitzineko plazari, emazte abertzale honen memoria omentzeko.


Gurutzetako Ospitaleko Larrialdiak “kolapsoaren ertzean” daudela salatu du ESK sindikatuak

Barakaldoko ospitaleko larrialdi zerbitzuan sufritzen ari diren "saturazioa larria" dela ohartarazi du sindikatuak. Pazienteak korridoreetan artatu dituztela eta krisia kudeatzeko "behar adina langile" ez dagoela salatu du. Errealitate horren aurrean... [+]


2025-03-11 | Estitxu Eizagirre
Makroeolikoez hitzaldia Andoainen eta egunpasa Aranon
Komunitatean hitz egin eta kultura sortu, haize-erroten aurrean

Komunitatea bildu, pilpilean dauden gaiez hitz egin, informazioa trukatu eta beste herrien esperientziak ezagutzea da herritar kritikoek egiten duten lehen ekintza, makroeoliko bat herrian jarriko diotela jakiten duenean. Halaxe egingo dute martxoaren 13an Andoainen: mendi... [+]


‘Statu quo’-a mantentzea espero da Groenlandiako hauteskundeetan, Trumpen presiopean

Inkesta gehienen arabera, Inuit Ataqatigiit alderdi ezkertiar independentistaren eta Siumut sozialdemokrataren arteko aliantzak jarraituko du indarrean parlamentuan. Herrialdeko lehen ministro Mute Egedek hauteskundeak aurreratzea proposatu zuen, AEBen "kanpo presioek"... [+]


2025-03-11 | Joan Mari Beloki
Euskal Herria Europa berrian

Ukrainako gudaren amaierak ondorio sakonak ekarriko ditu Europa osora. Europako elite ekonomikoek beren indar guztia jarri dute guda-zelaian eta galdu egin dute. Galtzaileek, elite globalistek, beren egitasmo kuttuna galduko dute, Europako Batasuna, eta Bruselatik europar... [+]


Pablo Gonzálezen aurkako zigor auzibidea itxi du Poloniako Justiziak

Varsoviako Barrutiko Auzitegiak argudiatu du González jada ez dagoela Polonian, eta ezin dutela jakin noiz aterako den Errusiatik. Auzitegiak ez du kazetari nabarniztarraren aurkako bestelako prodezurarik abian jarriko.


2025-03-11 | ARGIA
Euskal Herria antimilitarista dela aldarrikatuko du EH Bilduk apirilaren 20ko Aberri Egunean

Mundua "oso azkar" aldatzen ari dela azaldu du Arnaldo Otegik, militarismorantz eta autoritarismorantz doala, eta norabide horren aurkako jarrera duela koalizio subiranistak.


Duela bost urte baino %155 aldiz arma astun gehiago inportatzen ditu Europak

Ukraina da munduan arma gehien erosten dituen herrialdea; munduko erosketa guztien %8,8. Merkatuaren ia erdia kontrolatzen duena, berriz, AEB dira: Europak erosi dituen armen erdia baino gehiagok jatorri estatubatuarra dute.


Eguneraketa berriak daude