«Ez naiz izkirianta, denbora pasatu eta jendeari plazer egiteko idatzinuen»


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jean Baptiste Etxeberri idazleari elkarrizketa
«Ez naiz izkirianta, denbora pasatu eta jendeari plazer egiteko idatzinuen»
Euskalzaindiak ohorezko euskaltzain izendatu du Jean Baptiste Etxeberri
Hamahiru liburu argitaratu ditu Jean Baptiste Etxeberrik, bere zarpatik dirua ateraz. Gai asko ukitu ditu bere lanetan, munduko gertakizun eta pertsonaia inportanteak, baina baita fedea ere, «Euskaldun fededun» gogoratuko dugu; eta estilo aldetik umorea baliatu du askotan. Ekintzetan asko aritutako gizona ele gutxikoa agertu zaigu elkarrizketa egiterakoan. AURTEN 90 urte bete dituen Etxeberri apeza, Kanboko Arditeian aurkitu dugu, zahartzaroa iragatera etorria orain dela urte batzuk. Apez eta seroren artean irakurtzen eta otoitz egiten pasatzen ditu egunak. Umila, alaia, istorio irrigarriak kontatzeko prest baina bere buruaz eta urteetan egindako lanaz aritzeko, gogorik gabe. «Apez zahar bat» besterik ez dela dio.
ARGIA. Non eta nolako haurtzaroa iragan zenuen?
J.B. ETXEBERRI.
Donostirin sortu nintzen 1903ko martxoaren 14ean, ama bertakoa zen eta aita Armendaritzekoa nuen. 13 haur ginen eta azkena nintzen. Gure etxean beti euskaraz ari ginen. Hamabi urte nituelarik Hazparneko eskolan sartu nintzen eta ondoren Belokera joan nintzen, 13 urte nituela. Berantago Baionako seminarioa ezagutu nuen.
A. Baionako seminarioan nortzuk ezagutu zenituen?
J.B.E. Biziki jakintsuak eta apez santu batzuk, ororen gainetik gero apezpiku sartu zirenak, Mathieu Hazpandarra, Landesetan apezpiku egon zena, Saint Pierre apezpikua ere, Cartagen egon zena. Biak biziki aipatuak eta jakintsuak ziren. Lafitte ere ezagutu nuen, lagunak ginen, hura biziki langilea zen. Izpiritu zorrotza zuen baina osagarri txarrekoa zen, hedadura handiko gizona, aipatua, gartsua eta suharra.
200 bat apezgai ginen denbora hartan; euskaraz ari ginen euskaldunen artean eta bearnesek beren mintzaira zuten. Ondotik Uztaritzera joan nintzen profesor gisa eta gero Hazparnera misionest. Euskal Herri guzia korritu dut predikatzen. 8 urtez Euskal Herrian, zazpi herrietan salbu, denetan predikatu dut.
A. Gerratea iritsi zen gero.
J.B.E. Preso sartu ninduten eta ihes egin nuen; Arbonara joan nintzen erretore, 1940ean. Arbonatik joan nintzelarik, etxe bakoitzetik zerbait eskaini zidaten. Gero Urruñako herrirat joan nintzen erretore. Han 18 urte egin nituen, eta ondoren, Baionara joan nintzen ospitaleko eriez arduratzeko. 500 eri baino gehiago ba ziren, eta horrela 23 urte egona naiz erien ikusten, aumonier.
A. Nola eta noiz etorri zitzaizun idazteko grina?
J.B.E. Hori denborapasa moduan. Ez naiz izkirianta, momentu bat nuelarik izkiriatzen nuen. Baziren ni baino izkirianta hobeak: Monseigneur Saint Pierre, Hiriart Urruti, Emile Larre... Badira 5 bat urte ez dudala gehiago izkiriatzen.
13 liburu agerrarazi nituen, 1959an lehena. Anitz maite nuen erientzat idaztea, loriatzen ziren, ez zituzten menturaz denak sinesten, baina han ziren denak izkiriatuak. Hemengo berriak, gertakariak, ibilitako tokietako kontuak (misionest nintzelarik bizitako edo ezagututako gertakariak) bildu nituen, xehetasunekin. Ez zituzten bakarrik eriek irakurtzen, familiek ere irakurtzen zituzten.
Frantsesez idazteko anitz ziren, beraz euskaraz egiten nuen. Behargabeko aldea irriarazteko daukat. Nire lanetan umorea, haurkeria batzuk izkiriatu ditut, Jainkoak berak manatzen baitigu alegera bizi gaitezen.
A. Artikulu andana ere idatzia zara.
J.B.E. Plazer egiteko igorriak nituen eta Lafitte zuzendariak, «otoi segi ezazu» erran zidan. Ez nuen egin nahi nik eta ene superiorak, Monseigneur Matthieuk erran zidan: «Behar duzu, segi ezazu horrela». Obeditu nuen. Ez nuen inor pagarazten, sos pixkat irabazten nuen eta urririk egiten nuen hori.
A. Egungoaren jarraipenik egiten al duzu?
J.B.E. Anekdotak irakurtzen ditut, anitz irakurtzen dut; teologia eta horiek utzi ditut bazterrera, ez dut horien beharrik orain. Aldizkarietarik «Herria», baina ez da hemengo euskara. Ez dut gehiago segitzen.
A. Zein izan da anitz maitatu duzun presuna?
J.B.E. Mixel Garikoitz, liburu oso bat idatzi dut berataz, gizon biziki ona zen. Ibarren sortua 1797an eta Betarramen zendua 1863an, lan handia egin zuen eta Biotz Sakratuen Kongregazionea sortu. Ttikitatik nahi zuen apez izan, baina bere etxean ez zen sosik eskolak pagatzeko eta lan eginez, Donapaleu ondoan bereziki ikasketak burutu zituen. Zinez gizon handia baitzen, jarraitu dut hurbiletik .
Ixabel Etxeberria
45-47

GaiezHizkuntzaEuskaraErakundeakEuskaltzain
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakETXEBERR1
PertsonaiazETXEBERR1
EgileezETXEBERRI11Hizkuntza

Azkenak
2025-03-12 | Etzi.pm
Zerocalcare: “Nire bihotza taupaka jartzen duen ezer ez da existitzen jada”

SCk Zerocalcareri egindako galdera sorta eta honen erantzunak, jarraian.


EUSKAL HERRIKO TORTURATUEN SAREA
“Milaka gara tortura sufritu dugunak eta hamarkadatan isilaraziak egon gara”

MARTA PIKAZA GARAIGORTA (Laudio, 1968) Euskal Herriko Torturatuen Sareko kideak eta eskualdeko beste torturatu batzuek ekin diote Aiaraldean ekimena antolatzeari. Egingo dituzten urratsak eta helburuak azaldu dituzte.


Hernaniko natur eremuen sarea osatu dute ikasleek eurek

Eskola inguruko natur guneak aztertu dituzte Hernaniko Lehen Hezkuntzako bost ikastetxeetako ikasleek. Helburua, bikoitza: klima larrialdiari aurre egiteko eremu horiek identifikatu eta kontserbatzea batetik, eta hezkuntzarako erabiltzea, bestetik. Eskola bakoitzak natur eremu... [+]


Ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu du Jaurlaritzak sindikatu nagusiekin

ERNE, ESAN eta SIPErekin egin du akordioa Eusko Jaurlaritzak 2025-2028 aldirako. Besteak beste, urteko soldatan 4.200 euro gordineko igoera "graduala" izango du ertzain bakoitzak. Sindikatuen iturriek El Diario Vascori azaldu diotenez, akordioarekin Ertzaintza Espainiako... [+]


Bost greba egun berri iragarri dituzte Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hezkuntza publikoan

LABek, STEILASek, ELAk eta CCOOek greba egutegi bateratua aurkeztu dute Bilbon: martxoaren 25, 26 eta 27, eta apirilaren 1 eta 2. Egungo hitzarmenak aldarrikatutako edukietatik urrun kokatzen direla adierazi dute, "bai sukaldearen eta garbiketaren kolektiboan zein... [+]


2025-03-11 | Hala Bedi
Izanen gazte aldizkaria jaio da

Euskal Herriko literatura gaztearen eta idazle hauen topagune bilakatu nahi den proiektu berriaren inguruan hitz egingo dugu gaur.


2025-03-11 | Euskal Irratiak
Daniela Albizu euskaltzale eta abertzaleari plaza bat eskaini diote Urruñan

Larunbatean, martxoaren 8an, Urruñako herriak Daniela Albizu izena ezarri dio herriko etxearen aitzineko plazari, emazte abertzale honen memoria omentzeko.


Gurutzetako Ospitaleko Larrialdiak “kolapsoaren ertzean” daudela salatu du ESK sindikatuak

Barakaldoko ospitaleko larrialdi zerbitzuan sufritzen ari diren "saturazioa larria" dela ohartarazi du sindikatuak. Pazienteak korridoreetan artatu dituztela eta krisia kudeatzeko "behar adina langile" ez dagoela salatu du. Errealitate horren aurrean... [+]


2025-03-11 | Estitxu Eizagirre
Makroeolikoez hitzaldia Andoainen eta egunpasa Aranon
Komunitatean hitz egin eta kultura sortu, haize-erroten aurrean

Komunitatea bildu, pilpilean dauden gaiez hitz egin, informazioa trukatu eta beste herrien esperientziak ezagutzea da herritar kritikoek egiten duten lehen ekintza, makroeoliko bat herrian jarriko diotela jakiten duenean. Halaxe egingo dute martxoaren 13an Andoainen: mendi... [+]


‘Statu quo’-a mantentzea espero da Groenlandiako hauteskundeetan, Trumpen presiopean

Inkesta gehienen arabera, Inuit Ataqatigiit alderdi ezkertiar independentistaren eta Siumut sozialdemokrataren arteko aliantzak jarraituko du indarrean parlamentuan. Herrialdeko lehen ministro Mute Egedek hauteskundeak aurreratzea proposatu zuen, AEBen "kanpo presioek"... [+]


2025-03-11 | Joan Mari Beloki
Euskal Herria Europa berrian

Ukrainako gudaren amaierak ondorio sakonak ekarriko ditu Europa osora. Europako elite ekonomikoek beren indar guztia jarri dute guda-zelaian eta galdu egin dute. Galtzaileek, elite globalistek, beren egitasmo kuttuna galduko dute, Europako Batasuna, eta Bruselatik europar... [+]


Pablo Gonzálezen aurkako zigor auzibidea itxi du Poloniako Justiziak

Varsoviako Barrutiko Auzitegiak argudiatu du González jada ez dagoela Polonian, eta ezin dutela jakin noiz aterako den Errusiatik. Auzitegiak ez du kazetari nabarniztarraren aurkako bestelako prodezurarik abian jarriko.


2025-03-11 | ARGIA
Euskal Herria antimilitarista dela aldarrikatuko du EH Bilduk apirilaren 20ko Aberri Egunean

Mundua "oso azkar" aldatzen ari dela azaldu du Arnaldo Otegik, militarismorantz eta autoritarismorantz doala, eta norabide horren aurkako jarrera duela koalizio subiranistak.


Duela bost urte baino %155 aldiz arma astun gehiago inportatzen ditu Europak

Ukraina da munduan arma gehien erosten dituen herrialdea; munduko erosketa guztien %8,8. Merkatuaren ia erdia kontrolatzen duena, berriz, AEB dira: Europak erosi dituen armen erdia baino gehiagok jatorri estatubatuarra dute.


Eguneraketa berriak daude