«Kuba begirunean oinarritutako edozer onartzeko prest dago»


2021eko uztailaren 19an
Manuel Somoza, Habana Cuba irratiko zuzendariari elkarrizketa
«Kuba begirunean oinarritutako edozer onartzeko prest dago»
Manuel Somoza, Habana Cuba irratiaren zuzendaria
Kazetariak dira eta Kubako errealitatearen berri ematera hurbildu zaizkigu Euskal Herrira. Bertako komunikabideok Kubako berriak nola jaso eta zabaltzen ditugunari buruzko kezka azaldu digute eta, bide batez, Kubako egungo egoeraren berri eman. Manuel Somoza, 47 urtekoa eta Rigo Diaz bere lankidea, 28koa. Biak irratigintzan murgilduak eta biak iraultza kubatarraren defentsarekin konprometituak.
ARGIA. Baliabide aldetik Kubaren egoera gero eta larriagoa da, noiz arte eutsi ahal izango dio egungo egoerari?.
MANUEL SOMOZA. Kuba ekonomiaren berrantolaketa prozesu batean sartuta dago eta erronka nagusia eskasia gainditzea da, baina hori urteetako kontua da, ez bizpahiru urtekoa. Alabaina, hobeto uler dadin, egoera horren sustraietara joko nuke. Hirugarren Munduaren barruan kokatu behar da Kuba eta azken 30 urteetan izugarrizko aurrerakuntzak egin dira. Latinoamerikako beste herrialde askorekin erkatzea besterik ez dago.
Nolabait ere EEBBek behartuta, Kubak Europako ekialdeko herrialde sozialistekin kontaktatu zuen eta bere ekonomia harreman horietan oinarritu. Gero, bat-batean, ekialde guzti hori erortzean Kubak bere atzerri merkataritzaren harremanen % 85 galdu zuen. FMI eta Mundu Bankuaren mailegutzarik ere ez zuen; horrez gain, aspirina bera erostea galerazten duen blokaketa basati bat ere hor dago. Guzti horri gehitzen badizkiozu gainera proiektu berria den eredu baten berezko akatsak, ez baitago gauzak nola egin behar ditugun azaltzen duen libururik, egungo egoerara heltzen zara.
A. Prozesu horretan atzerriko kapitalari lekua uztea oso garrantzitsua da, baina nola kontrolatu honek izan ditzakeen arrisku potentziala?
M.S. Sektore oso jakinetan parte hartu behar du eta ekonomia atzerriko kapitalen esku gera ez dadin oreka topatu behar da. Partehartze guztia enpresa mistoekin egiten da, estatuarekin erdibana, nahiz eta badauden salbuespenak.
Gaur egun petrolioa da gure ekonomiaren ardatza, eta Kuba hor ari da egiten bere esfortzurik garrantzitsuena. Kubak bere garai onenetan petroliotan 12 kontsumatzen bazuen gaur egun 6 erosteko besterik ez du. Extraofizialki esan diezazuket egun egiten ari den politikarekin, petrolioari dagokionez, bost urte barru Kubak bere burua horni dezakeela.
Eta ezin utzi aipatu barik turismoa, Kuban hazkundea ezagutu duen esparru ekonomiko bakarra (% 30 1991tik 1992ra eta beste % 30etik gora 1993ko lehen sei hilabeteetan). Guzti horrek eguneroko bizitzan nola eragiten duen? Oraingoz ezertan, diru guzti hori inbertsio berriak eta funtsezko produktuen erosketarako erabiltzen baita: esnea, xaboia... Guzti horrek nekea dakar, noski. Baina Kubako inmigrazioa ezin daiteke zentzu horretan bakarrik aztertu, Latinoamerikan mugimendu migratorioak oso hedatu eta sustraituak daudelako. Kuban akats asko daude eta mila gauza hobetzeko, eta mundu guztiak formula miraritsuak eskaintzen dizkigu. Guk eskatzen dugun bakarra begirunea da, guk gure bidea egiteko eskubidea. Nikaragua sandinista, adibidez, ez zen marxista, sozialdemokrata zen, baina hala ere ez zioten garatzen utzi. Suedian egin daitekeena Latinoamerikan ezin da egin.
A. Izan duen garapen maila ukatu barik, askatasunen eremuan izan dituen akatsak aipatzen dira: oposizioari jartzen zaizkion oztopoak, adierazpen askatasuna...
M.S. Azken hauteskundeei buruzko adibide bat jarriko dizut. Espainiako «ABC» egunkarian azaltzen zen, oposizioaren arabera, % 31,5eko abstentzioa izan zela, ehuneko eta guzti. Sinesgaitza. Kubako oposizioa datuak horren zehatz eskaintzeko bezain indartsu balitz, egun horretatik aurrera, Kubak dituen arazo guztiekin gainera, iraultzak ez luke 24 ordu iraungo. Kubako egungo oposizioak ez du indarrik eta bere kritika guztiekin, kubatarren gehiengoa sistemarekin bat dator. Botoa ematea ez da beharrezkoa Kuban. Alabaina, jendea bozkatzera presioz behartzen dela esaten da. Baina, nork ikusten du gortina batzuen artean herritarrak papertxoan zer jartzen duen? Hala ere, paper txuri eta baliogabeak % 8ra ere ez ziren iritsi.
A. Zuk kazetari moduan nahi duzuna esan dezakezu? Debekatzen al zaizu zerbait?
M.S. Kazetaritza kubatarraren ezaugarri nagusiena iraultzaren defentsa da. Zintzotasun osoz diotsut: inpartzialitate ospetsu hori Kuba, Frantzia zein EEBBetan ikusteko dago oraindik. Ez daukagu zuk izan dezakezun askatasun maila, ez txikiagoa ez handiagoa. Izan gara Eusko Jaurlaritzaren irratian, eta arduradunekin laguntza eta abarrez hitz egin dugu, baina irratian Kubako arazoez hitz egitea ez zen posible.
Egungo Kubako gizartean proiektu zehatz bat defenditzen dugu, besteak beste zein kazetaritza egin nahi dugun pentsatzeko aukerarik ere ez dugulako izan. Kazetaritza kubatarrak erasokorragoa izan behar du, iritzi kazetaritza askoz gehiago landu behar du, eta gauza gehiago. Baina egungo egoeran, gure hausnarketa zera da, zer da garrantzitsuagoa erreformatzea ala defenditzea?
A. Hauteskunde sistema berria lehen urrats bat moduan hartu behar da?
M.S. Bai, eta bide horretan jarraitu behar da. Baina Kubarentzat garrantzitsuena da kudeaketan herriak parte hartzea, eta sistema honek herritarren partehartze handiagoa eskaintzen du. Kubako iraultzaren instituzionaltzea hasi zenean, 70eko hamarkadaren hasieran, Kubak boto zuzenaren ordez, boto ez zuzena aukeratu zuen. Beti salatu izan zaigu hori, orduan zuzena ez izatea. Orain egin da hori, urrats handi bat da. Baina horri oihartzun eskasa eman zaio. Ikustekoa zen bizardun gizon horrek kalean prozesua azaltzen jardun zuenean zein erakarpen mailan handia zuen. Atzerriko kazetariek hartu zuten hura, gutxiek kontatu zuten.
A. Zein esperantza duzue Clintonekin?
M.S. Gutxi. Aldaketa bakarra tonuarena da, hizkuntza mailan zerbait nabaritzen da. Keinu batzuk dira, gutxi baina zerbait da. Kubaren aldetik ere tonu aldaketa bat dago, kontu handiarekin erabiltzen da hizkuntza. Begirunean oinarritutako edozer onartzeko prest dago; guk beraie eta beraiek guri.
Xabier Letona
14-16

GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaKUBA
GaiezKomunikabidIrratiaHabana Cuba
PertsonaiazSOMOZA1
EgileezLETONA1Komunikabid

Azkenak
Joxe Mari Esparza: “Txikitik handira borrokatu behar dugu, egunerokoan gertu ditugun gauzak aldatuz”

Tafallan, nekazal giroko etxe batean sortu zen 1951. urtean. “Neolitikoan bezala bizi ginen, animaliez eta soroez inguratuta”. Nerabe zelarik, 'Luzuriaga’ lantegian hasi zen lanean. Bertan, hogei urtez aritu zen. Lantegian ekintzaile sindikala izan zen;... [+]


2025-01-20 | dantzan.eus
Martxora arte kalez kale eta etxez etxe ibiliko dira kaskarotak Lapurdin

Bi asteburu direla atera dira lehen kaskarotak: Beskoitzekoak. Eta martxora arte larunbatez eta igandez astero ibiliko dira herriko auzoetan etxez etxe dantzan eta festan. Goiztiarrenak eta irteera gehiena egiten dituztenak dira Beskoitzeko kaskarotak, baina ez bakarrak... [+]


2025-01-20 | Bertsozale.eus
Gasteizen aurkeztu da 2025eko Arabako Bertso Kuadrilla artekoa
Gasteizko Amaia Zentroan elkartu dira larunbatean Arabako Bertso Kuadrilla artekoan parte hartuko duten 14 taldeetako ordezkariak. Kuadrillartekoaren zortzigarren edizioa izango da aurtengoa.

2025-01-20 | Euskal Irratiak
%221ko gainpopulatzea, Baionako presondegian

Alarma jo du, beste urte batez, OIP Presondegien Nazioarteko Behatokiak. Abenduaren lehenean marka berri bat hautsi zen frantses estatuan, 80.792 pertsona atxiloturekin. Espetxe-administrazioaren aitzinikuspenen arabera, gainera, 86.000 baino gehiago izan litezke 2027an egungo... [+]


‘Goazen lagunok’: sare sozial toxikoetatik fedibertsora trantsizio kolektiboa

Trumpek AEBetako presidentetza hartuko duen eguna baliatuta, Goazen lagunok lelopean, multinazionalen jabetzako sare sozial "toxikoak" utzi eta fedibertsora trantsizio kolektiboa bultzatzeko kanpaina egiten ari dira eragile ugari. “Internet gizatiarrago batean... [+]


Aurtengorako irakurgaiak

Urte berriaren hasieran asmo berritu egiten gara dirudienez, eta egin beharreko zereginen zerrendak egiten ditugu gutako batzuk. Egiteko horien artean irakurtzeko ditudan liburuen zerrenda izaten da bat, gero eta zerrenda gizenagoa. Zuetako ez gutxik zer irakurtzen dudan galdetu... [+]


2025-01-20 | Iñaki Sanz-Azkue
Hotza maite duen igela

Arboletako hostoak eroriak dira eta basoko lurra estalia dute. Lurraren eta hosto gorrituen artean, alabaina, sortzen da geruza fin bat, arreta gutxi jasotzen duena, baina espezie askoren biziraupenerako garrantzi handia izan dezakeena. Hezetasuna mantentzen du, zomorroak... [+]


2025-01-20 | Jakoba Errekondo
Euskal Herria banana errepublika

Sekula bananarik jan ez duten bi lagun ezagutzen ditut; nerau bat. Bananazalea da, ordea, jendea. Afrika eta Asia aldean sortutako landare generoa da banana (Musa x paradisiaca), baina gaur egun Ameriketan ere asko egiten da. Ekoizlerik handiena India da, eta esportatzaile... [+]


2025-01-20 | Garazi Zabaleta
Aleko
“Nekazaritza birsortzailerako eta proiektu kolektiboetarako test gunea da gurea”

Nekazaritzan trebatzeko eta proiektu propioak abiatu aurretik ekoizpenean eta merkaturatzean norbere burua probatzeko, abian dira gurean nekazaritzako hainbat test gune. Araban, 2023an abiatu zuten Aleko nekazaritzako test gunea, baina, antzeko egitasmo gehienekin alderatuta,... [+]


2025-01-19 | Urtzi Ugalde
Agur, amatxu

Hauek izan ziren nire azken hitzak zure lo arnas sakonean eskutik helduta ginela joan zinenean. Aparteko minik gabe, xume, duin, geratu zen betiko zure bihotza. Zuk nahi eta eskatu bezala. Guk nahi eta errespetatu bezala.

Jada hilabete, neguaren atarian, gaurik luzeenak diren... [+]


Amatasunaren giltzarik gabe

AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea:  Elena Diaz.
Zuzendaritza:  Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]


Bayrouren aurkako zentsura mozioak porrot egin ondoren, Herritar Fronte Berria zatituta dago

Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.


2025-01-17 | ARGIA
Hasi da denboraldia, Saizarren eta Alorrenenean txotxa irekita

Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.


Iruñeko Erorien Monumentuaren eraispena eskatzeko manifestazioa egingo dute larunbat honetan Iruñean

Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]


Eguneraketa berriak daude