«Agian % 100ek botoa emango balu demokrazia apurtuko litzateke»


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jose Manuel Matari elkarrizketa hauteskundeei buruz
«Agian % 100ek botoa emango balu demokrazia apurtuko litzateke»
Jose Manuel Mata, Zientzia Politikoetan eta Soziologian doktorea:
Zientzia Politikoetako sailean aritzen den EHUko irakasle honekin hauteskunde guztietan ematen den abstentzioari buruz aritu gara. Hauteskunde askotan gehiengoa lortu ohi duen abstentzioari garrantzia kendu nahi izaten diete politikariek, baina guztiak larritzen ditu. Oso gutxi aztertua izan den gai honek aurpegi ugari ditu.
ARGIA. Botoa ematen ez duenak ez al du politikoki parte hartzen?
J.M. MATA. Abstentzioa eta partehartze politikoa ez nahastea oso garrantzitsua da, pertsona bat abstenitu baitaiteke, eta politikoki parte hartu. Hauteskundeak mitifikatu egin dira eta demokraziaren paradigma bihurtu direla dirudi, hortaz, hauteskundeetan botoa ematen ez duena herritar txarra dela ondorioztatzen da. Hauteskundeak garrantzitsuak dira, baina partehartze politikoa ere beharrezkoa da. Hala ere, egia da beste era bateko partehartze politikoa ezin dela ordezko kontsideratu, demokrazia hauteskundeen bidez neurtzen baita beti.
A. Zer dela eta izaten da abstentzioa?
J.M.M. Arrazoi ugari daude, eta pertsona bakoitzak iritzi bat izan dezake. Arrazoi teknikoak daude, erroldaren ingurukoak, baita geografikoak ere. Hauteskunde motak ere eragina du; ez dira gauza bera udal hauteskundeak edo Europako legebiltzarrerakoak. Instituzioak ulertzeko moduak ere badu zeresanik: instituzioek ez dutela ezertarako balio pentsatzen bada, abstentzioa handitu egiten da. Abstentzio politiko aktiboa ere badago. Abaguneari dagozkion arrazoiez gain, arrazoi orokorrak ere badaude. Presio gurutzatuak ematen dira eta ondorioz, jendeak ez daki nori eman botoa, eta azkenik abstentzioaren bidea hartzen du. Pasibitatea ematen da hauteskundeen aurrean.
A. Abstentzioaren alderik ezezagunenak bere ondorioak direla esan ohi da. Zeintzuk izan daitezke ondorioak?
J.M.M. Bertsio ezberdinak eta nolabait kontrajarriak daude. Zenbait ikerleren ustez, abstentzioak demokraziaren higigaiztasuna dakar, eta askotan gizartearen birrinketa ere. Jendeak ez du hauteskundeetan parte hartzen, ez du uste hauteskundeen ondorioz gertatzen dena kontuan hartu behar dutenik; horregatik, jendea politikatik urrunduz doa. Ezertarako balio ez duen demokrazia sor daiteke, betikoak mantentzeko besterik balio ez duena. Baina beste batzuek diotenez, abstentzioa beharrezkoa da. Abstentzio kopuruak ez du egonkortasun eza adierazten, egonkortasuna baizik. Pertsona hauen ustez, jende guztiak botoa emango balu orduan mugimendu autoritarioak sortuko lirateke. Mugimendu autoritarioek, historian zehar, botoa ematen ez duen kolektiboko jendea erakarri izan dute. Garai batean, abstentzioaren bidez gustura ez zeudela adierazten zuten; orain mugimendu autoritario bati botoa emanez adierazten dute.
A. Zure ustez, bi teoria hauetatik zein da egokiena?
J.M.M. Uste dut biek ere badutela arrazoi zati bat. Abstentzioa etengabe igotzen badoa, demokrazia apurtu daiteke. Baina uste dut, halaber, % 100ek botoa emango balu demokrazia apurtuko litzatekeela. Zenbakiak ikusita egokiena denek botatzea litzateke, baina jende horrek sistema demokratikoa apurtzeko ematen badu botoa, arriskutsua izan daiteke.
A. Norentzat da onuragarria abstentzioa?
J.M.M. Politikoki mobilizatuagoak daudenen aldekoa da. Normalean Euskal Herrian alderdi abertzaleentzat izaten da onuragarria, politikoki mobilizatuagoak daudelako. Gauza politikoak asko dramatizatu dira herri honetan. Hau horrela izanik isiltasunaren espiralak funtzionatzen du. Pertsona batzuek, gutxiengo diren taldeetakoak direlako, garrantzitsuak ez direlako, abstentziorako bidea hartzen dute. Hau da, adibidez, PSOE edo PPko kideekin hemen gertatzen dena. Hautesle abertzalea, berriz, leialagoa da eta botoa emateko jarrera du. Baina ez dakit hauteskunde hauetan honek indarrik izango ote duen.
A. Abstentzioren aurka egiten diren kanpainek zerbaitetarako balio al dute?
J.M.M. Kanpainek ez dute balio jendeak aurretik zuen iritzia aldatzeko. Gai batzuk beste batzuk baino gehiago aipatzeko balio dute, beste gai batzuk ahantzaraziz. Oroitarazteko eta defenditzeko balio dute.
A. Zer eragin dute inkestek?
J.M.M. Inkestek iritzi publikoak nola funtzionatzen duen ikusteko balio dute, baina iritzi publikoa hori baino askoz gehiago da. Sondeoak iritzi publikoaren neurria dira. Hauteskundeen kasuan, inkestek estrategiak definitu eta aldatzeko balio dute. Hauteskundeetan erabili beharreko taktika inkesten arabera eratzen da. Propagandarako ere balio du, eta talde bakoitzak interesatzen zaizkion datuak hartzen ditu.
A. Azken aldian amerikar erako kanpaina nagusituz doala dirudi, eta telebistako eztabaidek gero eta garrantzi handiagoa dutela.
J.M.M. Egia da komunikabideek eragin handia dutela, eta batez ere telebistak. Hauteskunde hauek telebistaren hauteskundeak dira, eta hau arriskutsua da. Jendeak aukera egin ondoren bildu arren informazioa, informazio gutxi edukitzea oso arriskutsua izan daiteke. Telebistak oso erreferentzia konkretuak eta deigarriak hartzen ditu, arazoaren barnean sartu gabe. Eztabaida ona da, baina hauek irudia besterik ez dira.
A. Gaur egun sistema demokratikoa nola gauzatu den ikusita, sistemarekin ados ez dagoen pertsona batentzat zein izango litzateke jarrerarik egokiena?
J.M.M. Abstentzioa, inolako zalantzarik gabe. Oso ezberdina baita alderdi bati botoa eman eta gero hauteskundeek ez dutela ezertarako balio esatea, edo hauteskundeetan ez parte hartzea. Botoa batzuetan indar adierazle bezala erabiltzen da, baina hauteskundeetan parte hartzen den momentutik denek ordezkaritza moduan hartuko dute, ez indar bezala. Gehien borrokatzen denak ez du eskubide gehiago, eskubide bera du: botoaren ekintza. Hala ere, partehartze politikoak garrantzi handia du sistema politikoari bultzada emateko.
Aitziber Yarza
8-9

GaiezPolitikaEuskal HerrBozketakHauteskunBesteak
PertsonaiazMATA1
EgileezYARZA1Politika


Azkenak
2025-03-12 | Etzi.pm
Zerocalcare: “Nire bihotza taupaka jartzen duen ezer ez da existitzen jada”

SCk Zerocalcareri egindako galdera sorta eta honen erantzunak, jarraian.


EUSKAL HERRIKO TORTURATUEN SAREA
“Milaka gara tortura sufritu dugunak eta hamarkadatan isilaraziak egon gara”

MARTA PIKAZA GARAIGORTA (Laudio, 1968) Euskal Herriko Torturatuen Sareko kideak eta eskualdeko beste torturatu batzuek ekin diote Aiaraldean ekimena antolatzeari. Egingo dituzten urratsak eta helburuak azaldu dituzte.


Hernaniko natur eremuen sarea osatu dute ikasleek eurek

Eskola inguruko natur guneak aztertu dituzte Hernaniko Lehen Hezkuntzako bost ikastetxeetako ikasleek. Helburua, bikoitza: klima larrialdiari aurre egiteko eremu horiek identifikatu eta kontserbatzea batetik, eta hezkuntzarako erabiltzea, bestetik. Eskola bakoitzak natur eremu... [+]


Ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu du Jaurlaritzak sindikatu nagusiekin

ERNE, ESAN eta SIPErekin egin du akordioa Eusko Jaurlaritzak 2025-2028 aldirako. Besteak beste, urteko soldatan 4.200 euro gordineko igoera "graduala" izango du ertzain bakoitzak. Sindikatuen iturriek El Diario Vascori azaldu diotenez, akordioarekin Ertzaintza Espainiako... [+]


Bost greba egun berri iragarri dituzte Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hezkuntza publikoan

LABek, STEILASek, ELAk eta CCOOek greba egutegi bateratua aurkeztu dute Bilbon: martxoaren 25, 26 eta 27, eta apirilaren 1 eta 2. Egungo hitzarmenak aldarrikatutako edukietatik urrun kokatzen direla adierazi dute, "bai sukaldearen eta garbiketaren kolektiboan zein... [+]


2025-03-11 | Hala Bedi
Izanen gazte aldizkaria jaio da

Euskal Herriko literatura gaztearen eta idazle hauen topagune bilakatu nahi den proiektu berriaren inguruan hitz egingo dugu gaur.


2025-03-11 | Euskal Irratiak
Daniela Albizu euskaltzale eta abertzaleari plaza bat eskaini diote Urruñan

Larunbatean, martxoaren 8an, Urruñako herriak Daniela Albizu izena ezarri dio herriko etxearen aitzineko plazari, emazte abertzale honen memoria omentzeko.


Gurutzetako Ospitaleko Larrialdiak “kolapsoaren ertzean” daudela salatu du ESK sindikatuak

Barakaldoko ospitaleko larrialdi zerbitzuan sufritzen ari diren "saturazioa larria" dela ohartarazi du sindikatuak. Pazienteak korridoreetan artatu dituztela eta krisia kudeatzeko "behar adina langile" ez dagoela salatu du. Errealitate horren aurrean... [+]


2025-03-11 | Estitxu Eizagirre
Makroeolikoez hitzaldia Andoainen eta egunpasa Aranon
Komunitatean hitz egin eta kultura sortu, haize-erroten aurrean

Komunitatea bildu, pilpilean dauden gaiez hitz egin, informazioa trukatu eta beste herrien esperientziak ezagutzea da herritar kritikoek egiten duten lehen ekintza, makroeoliko bat herrian jarriko diotela jakiten duenean. Halaxe egingo dute martxoaren 13an Andoainen: mendi... [+]


‘Statu quo’-a mantentzea espero da Groenlandiako hauteskundeetan, Trumpen presiopean

Inkesta gehienen arabera, Inuit Ataqatigiit alderdi ezkertiar independentistaren eta Siumut sozialdemokrataren arteko aliantzak jarraituko du indarrean parlamentuan. Herrialdeko lehen ministro Mute Egedek hauteskundeak aurreratzea proposatu zuen, AEBen "kanpo presioek"... [+]


2025-03-11 | Joan Mari Beloki
Euskal Herria Europa berrian

Ukrainako gudaren amaierak ondorio sakonak ekarriko ditu Europa osora. Europako elite ekonomikoek beren indar guztia jarri dute guda-zelaian eta galdu egin dute. Galtzaileek, elite globalistek, beren egitasmo kuttuna galduko dute, Europako Batasuna, eta Bruselatik europar... [+]


Pablo Gonzálezen aurkako zigor auzibidea itxi du Poloniako Justiziak

Varsoviako Barrutiko Auzitegiak argudiatu du González jada ez dagoela Polonian, eta ezin dutela jakin noiz aterako den Errusiatik. Auzitegiak ez du kazetari nabarniztarraren aurkako bestelako prodezurarik abian jarriko.


2025-03-11 | ARGIA
Euskal Herria antimilitarista dela aldarrikatuko du EH Bilduk apirilaren 20ko Aberri Egunean

Mundua "oso azkar" aldatzen ari dela azaldu du Arnaldo Otegik, militarismorantz eta autoritarismorantz doala, eta norabide horren aurkako jarrera duela koalizio subiranistak.


Duela bost urte baino %155 aldiz arma astun gehiago inportatzen ditu Europak

Ukraina da munduan arma gehien erosten dituen herrialdea; munduko erosketa guztien %8,8. Merkatuaren ia erdia kontrolatzen duena, berriz, AEB dira: Europak erosi dituen armen erdia baino gehiagok jatorri estatubatuarra dute.


Eguneraketa berriak daude