«Ondo etorri dira diru murrizketak gauzak bere tokian zuzen jartzeko»


2021eko uztailaren 19an
Eusebio Larrañaga, Kultura Sortu eta Zabaltzeko zuzendariari elkarriz
«Ondo etorri dira diru murrizketak gauzak bere tokian zuzen jartzeko»
Eusebio Larrañaga, Kultura Sortu eta Zabaltzeko zuzendaria:
Joseba Arregiren agindutara, zinema, antzerkia, musika, dantza eta bestelako kultur adierazpenak sustatzeko kargua du bere gain Eusebio Larrañaga azpeitiarrak. Zazpi urte daramatza Lakuako bulegoetan, laugarren pisutik proiektu handien defentsa hartuta. Horietan emandako aurrerapausoak azpimarratu dizkigu, bide zuzena aukeratu dutelakoan.
ARGIA. Euskal Aktoreen Batasunako ordezkaritzarekin bildu zara oraintxe. Zer duzue esku artean?
E. LARRAÑAGA.
Ikerketa bat egiten ari gara, beraiek proposatuta, gaurko antzerkiaren egoera aztertu eta aurrera begira nondik jo behar den jakiteko. Urtebetean burutu nahi dugu, eta topaketa baten inguruan edo aurkeztu. Gidoia egina daukagu, ikerketa nork burutuko duen jakitea falta zaigu. EHUk bere gain hartuko du, ziurrenik.
Antzertiren egoera aipatu dugu ere, urrats berriak ematera baikoaz. Egun, oinarrizko zikloa lau tailerretan banaturik ematen dugu, eta bigarrena Antzertin. Aurrerantzean, Antzertiren bigarren zikloa unibertsitatera pasako dugu. EHUkoak horretarako prest daude.
LOGSE legearen arabera, antzerkigintza hezkuntza berezitzat jotzen da, baina gure aldetik eskola bat antolatzeko gaitasunik ez dugunez erdibideko urratsa landuko dugu unibertsitatearen bitartez diplomatura sortuz. Ondorioz, antzerkira hurbildu nahi dutenen hezkuntza maila igo beharko da. Orain artean, Oinarrizko Heziketa Orokorra edo Lanbide Heziketa eginda sartzen ziren, eta orain, gutxienez Unibertsitatera Bideratzeko Ikasturtea eginda izatea eskatuko da.
A. Orain bitartean, Administrazioak eta konpainiek etsaitzat jo dituzte euren buruak. Instituzio arduradunen eta kultur langileen artean elkarrizketak egokitu behar direla azpimarratu izan da. Zer nolako harremanak dituzu zuk?
E.L. Oso erlazio onak ditugu. Zineman gabiltza okerren. 250 milioi pezetako aurrekontua dugu eta hamar bider gehiago jarrita ere ez litzateke nahikoa izango. Antzerkiaren alorrean gutxiagorekin gehiago egiten dugu. Zinema hain garestia da ezen pelikulak egiteko orduan dirua falta baita. Hor behar genuen dirua, baina ez da iristen. Ez gara Estatu Batuak, ez gara Hollywood.
A. Unibertsitateak zertan hobetu ditzake antzezlearen prestaketa eta profesionaltasunerako urratsak?
E.L. Hasteko, antzerkigintza bere inguru normalera eramatea esa nahi du. Teorikoki, unibertsitateak guk baino azpiegitura hobea du. Jarraipen hobea eta sendotasuna emango dio bestalde, Antzerti beti egon baita hari batetik zintzilik. Gero, tituluari dagokionean, unibertsitatearenak gureak baino onarpen zabalagoa izango du.
Beharbada, euskara salbatzeko esfortzu berezia egin beharko du; Antzertin, irakasle euskaldun peto-petoak hartzen genituen eta ez dakit unibertsitateak horretarako baliabiderik baduen.
A. Antzeko premiarik sumatzen al duzue zinemagintzarekiko? Izan ere, orain hasi berri da ikusentzutekoen master bat, alor honetan ikasketa mailan dauden gabeziak betetzera datorrena.
E.L. Zinemarako eskolarik ez dugu sortuko. Beharrik egon daiteke baina guk ez dugu erantzungo, ez baitugu gaitasunik. Bestalde, hor daude Andoaingo eskola, Leioakoa... ekintza bakartuak egiten dituzte baina ematen duten prestaketa ona da.
Zinema alorrean aukera gehiago daude teknikaren aldetik eta baita kanpora joateko ere. Antzerkia euskaldun-euskalduna nahi badugu ordea, deklamazioa nahiz interpretazioa ondo lantzeko baliabideak Euskal Herrian sortu behar ditugu.
A. Beraz, zure zuzendaritzatik antzerkiarekiko lehentasunez jokatuko duzue?
E.L. Bai, azken batean aktoreak sortu behar ditugu, berdin taulatu gainean aritzeko, telebistan edo zineman. Aktoreak ditugunean, beharbada, teknikaren mundua, azpiegitura eta beste landuko ditugu.
A. Euskal Herriko antzerki taldeek zirkuitu iraunkorrik eza eta azpiegitura falta salatu izan dituzte sarritan. Nahi duzun puntutik hasi.
E.L. Maila honetan bi helburu ditugu martxan: hiru diputazioekin batera zirkuitu iraunkorrak bultzatzea, eta honezaz gain, antzerki sare bateratua lotzea, hots, zerrenda batzuez _20 taldeez osatutakoak edo_ antzokietan eskaintza konkretuak egitea.
Azken hilabeteotan diputazioetako jendearekin hamaika bilera egin ondoren gure eginkizunetan nahasketarik badagoela ikusi dugu. Ondorioz, lan banaketa antolatu dugu eta aurrerantzean, zabalkunde nahiz zirkuituetarako dirua diputazioetatik ematea eta guk kreazio lanak laguntzea erabaki dugu.
Beraz, proiektuak hona ekarri eta martxan jartzeko lehendabiziko dirua zuzenduko dugu. Zinemagintzaren alorrean berriz, Euskal Mediaren bitartez, dirulaguntzen filosofia gainditu dugu; lehen diru bat botatzen genuen eta kitto! Orain koproduktore gisa ari gara. Administrazioak errentagarritasuna eman nahi dio diru publikoari. Irabaziak badaude Eusko Jaurlaritzak parte hartzen du irabazi horietan. Une honetan, zinema alorrean 20 produktuan partaide gara eta zenbaitetan dirua jasotzeko moduan.
Funtseran zabalkunderako baino kreaziora jarriko ditugu begiak eta burua.
A. Zazpi urte daramatzazu karguan. Honezkero euskal kulturari buruzko ikuspegia osatzeko aukerarik izango zenuen. Aurrera ala atzera goaz?
E.L. Gure sailean ekintza handietan jarri ditugu indarrak. Ni hona etorri nintzenean Tolosako Abesbatzen Topaketak kasu, 3 edo 4 milioi pezeta baino ez zituen jasotzen; iaz, 37 milioi pezeta hartu zituen. Euskadiko Baleta pare bat milioi pezetaz hartu nuen eta aurten 65 milioi pezeta jaso ditu. Donostiako Zinemaldiak 19 milioi pezeta zituen duela zazpi urte; orain, Euskal Mediarekin batera, 140 milioi luzatzen dizkiogu. Ekintza handiak finkatzera jo dugu beraz, eta hori aurrerapen handia da.
Jende asko dago inguruan hala ere, garai batean milioi erdia edo 100.000 pezeta hartzen zituena, eta horiek baztertzera jo dugu. Antzerki mailan, lehen 35 talderi eman genion dirua eta orain 6 edo 8 talderi, gehienez. Alde horretatik ezinegona sortu da. Zer komeni zaigu baina, 20-30 ekintza nagusi egitea edo txanponak banan-banan banatzea? Guk argi daukagu.
Beste aurrerapena gizarte mailako parte hartzearen aldetik dator. Ez dugu guk bakarrik ekintza kulturalak egin nahi. Osatu gabeko pastelari azken bultzada eman nahi diogu. Itxura txarra emango genuke guztia Administrazioak bultzatu, dirulaguntza guztiak eman eta gizartea motelduko bagenu.
A. Ekintza kultural handiak baina, sarritan kritikatu izan dira etxea teilatutik hasita gero sostengatuko duten hormak ez direlako eraikitzen; zutoinek ahul darraitelako oraindik, eguneroko kultura baztertzen delako. Iaz, adibidez, aurrekontu murrizketaren aurrean erantzun gogorra eman zen.
E.L. Jendea ohitu egin da urtero dirua hartzera, eta dirurik ez dagoela ohartu direnean mentalitatez aldatu beharrean izan dira. Baina hala ere, antzerki munduan kasu, talde bat bera ere ez da krisiak jota erori.
Antzerkigintzaren porrotaz hitz egiten denean argi utzi behar da zerk huts egin duen. Produktuak, gizarteari eskaintzen zaion horretan ez da askotan asmatu, zeren eta jendeari produktu ona eskaini zaionean antzokia bete egin baita.
Gauzak honela, horrelako murrizketa baten bidez mahaiari astindua emanda adi jarri da jendea. Ondo etorri zaigu gauzak bere tokian jartzeko. Krisialdi honetan, ideiak garbi zituzten zenbait taldek inoiz baino lan gehiago egin dute, adibidez.
A. Dirulaguntzen banaketaren aurrean hainbat kezka errepikatzen dira urtero. Irizpideak ez direla publikoak, hainbat talde erabat baztertuak dituzuela.
E.L. Nik uste garbi daudela: gidoia ondo egituratu, planteamendu ekonomikoa finkatu, autoreak hemengoak izatea... zera gertatzen da, 80tik 8 aukeratu behar ditugula. Noski, aukeraketan beti dago konposagai subjetiboa, gidoiari dagokionean kasu. Honetan ere aurrerapausorik emango dugu, aurrerantzean, taldeek proiektuak aurrez-aurre defendatu ahal izango baitituzte.
A. Zaila izango da Guggenheim bezalako proiektua aurrean izanda, hainbat diru murrizketa eragin eta kulturaren oinarriak jo dituena, jendea komentzitzea?
E.L. Baina jende batek inoiz ez du ulertuko zergatik filme bati 50 milioi pezeta ematen dizkiogun. Edota Donostiako Musika Hamabostaldiari 300 milioi pezeta. Hori bera gertatzen da Guggenheimekin. Azken batean, sektore kualifikatu batek parte hartzen du ekintza horietan, ez da jende asko mugitzen, nahiz eta zabaltzen saiatu.
A. Aurten zenbat diru banatu duzue antzerki munduan?
E.L. 90 milioi pezeta proiektuak egiteko. Gero, Gasteizko festibalari 12 milioi pezeta zuzendu dizkiogu eta Azpeitikoari 2 milioi pezeta. Antzertiri berriz, 20 milioi pezeta eta beste 20 tailerretan. Baina, 1991n EAEn, foru aldundiek, Eusko Jaurlaritzak eta udal nagusienek 1.000 milioitik gora gastatu zituzten.
A. Dirulaguntza horietan euskarak zer leku betetzen du?
E.L. Kriterio bezala euskarari lehentasuna ematen diogu. Baina ezin diogu euskarari hainbeste eta erdarari hainbeste jarri. Ahal den gehiena euskaraz bultzatzea dugu helburu. Egia da euskarazko antzerkigintzak bide zaila duela. Gaur egun euskaraz egiten duten taldeek txapela kentzeko moduko meritua dute.
A. Hala ere euskarak hutsaren hurrengo izaten jarraitzen du antzerkigintzan, zinema mundua ez aipatzeagatik. Administrazioak ez al du erantzukizun berezia irtenbiderik emateko orduan?
E.L. Eusko Jaurlaritza behartuz ezer gutxik egingo du aurrera. Gizartearen gogoa behar du aurretik. Administrazioak bere lana egin behar du, baina ez berak bakarrik. Dudarik gabe, euskararekiko diskriminazio positiboaz aritu behar dugu. Egia da baina, kultura alorrean erdaldun produktuetan euskarazkoetan baino aurrerapen handiagoa egin dugula.
A. Antzerki munduak kalitateari dagokionez aurrerapausorik eman al du?
E.L. Ikusle bezala duela zortzi urte eta oraingoak ikusita alde handia dagoela aipatu behar, amateur talde berriak sortu dira, aktore askok lana dute ETBn... Agian produktuan ez da asmatzen, baina aktoreetan urrats handiak eman dira.
A. Talde amauterrak zuen kalkuluen barruan ala kanpoan daude?
E.L. Garai batean ematen genien dirua baina orain ez diegu ematen. Hobby bat da, lantokitik aparte egiten dena, txalogarria, noski. Euskarazko antzerki talde asko dira, gainera, tartean, baina guk profesionaltzearen aldetik egin dugu apustua, maila honetan talde on batzuk edukitzea nahi dugu. 25 pezeta ditugu eta ez gaitezke bakoitzari erreal bi emanez aritu.
J.J. Petrikorena
60-63

GaiezKulturaKulturgintz
GaiezKulturaAntzerkiaElkarteakEHko aktore
GaiezKulturaAntzerkiaElkarteakAntzerti
PertsonaiazLARRAÑAGA11
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
2024-10-15 | Leire Ibar
Hiru pertsona atxilotu ditu Ertzaintzak sexu-esplotaziorako gizakien salerosketa egotzita

Prostituzioan aritzera behartuta zeuden lau emakume askatu dituzte Donostian eta Gasteizen, eta giza salerosketa leporatu diete operazioan atxilotutako bi emakume eta gizon bati. Biktimen salaketari esker hasi zuen ikerketa Ertzaintzak. Atxilotuak Ertzain-etxera eraman dituzte... [+]


2024-10-15 | Estitxu Eizagirre
Aixeindar enpresak Iturrietako mendilerroan jarria duen dorreak ez ditu hegaztien babeserako neurriak bermatzen, Arabako Mendiak Askek salatu duenez

Aixeindar enpresak haizea neurtzeko 82,5 metroko dorre meteorologikoa instalatua du 2023tik Analamendin. Dorrearen egonkortasuna eta segurtasuna bermatzeko, lurrera altzairuzko hainbat kablerekin ainguratu zuen enpresak. Arabako Mendiak Aske elkarteak salatu du hegaztiek... [+]


2024-10-15 | Mikel Aramendi
Urriak 10: komeria bihur ote daiteke mundu mailako drama?

Zeurea ez dela –eta ez duela izan behar– deritzozun herrialde bateko gertakari historikoa izan al daiteke nonbaiteko festa nazionalaren sorburua? Bai, horixe. Gertatu ere gertatzen da Taiwanen: “Hamar Bikoitzean”, alegia, urriaren 10ean ospatzen da... [+]


“Tratu iraingarria” salatu dute Laudioko San Roke adinekoen egoitzan

"Duintasuna urratzerainoko gertakariak" sarri errepikatzen direla seinalatu dute egoitza horretako senideek Arabako Foru Aldundiari bidalitako gutunean. Aldundiak dio egoera ez dela "hain larria".


2024-10-15 | iametza
Euskarazko ahots teknologia zertan da? Norantz goaz?

Euskal Herriko hainbat zentro teknologikotako ordezkariek parte hartuko dute euskarazko ahots teknologiaren egoera eta etorkizuna aztertuko dituen mahai-inguruan, Jon Torner ARGIAko kazetariak gidatuta. Topaketa urriaren 17an izango da, Donostiako San Telmo museoan egingo den... [+]


2024-10-15 | Leire Ibar
Fiskaltzak EHUko zuzenbideko irakaslearen “mezu faxistak” ikertzeko eskatu dio Ertzaintzari

Urri hasieran kaleratutako EHUko irakaslearen inguruko txosten bat egiteko eskatu dio Fiskaltzak Ertzaintzari. Kasuaren nondik norakoak sakonki ikertzeko eta gorroto deliturik egon den ala ez aztertzeko helburua du, salaketa jartzea erabaki aurretik.


Hobari fiskalak gazteei: ‘On falling' filmaren eragina?

Gazteei PFEZa murriztea edota zenbait kasutan deuseztatzea proposatu du Portugalgo Gobernuak, baina momentuz hizpidea baino ez du ipini, ez baitago argi aurrekontuak onartu ahalko dituen, gobernua osatzen duten alderdiek ez baitute-eta gehiengo parlamentariorik. Espainiako... [+]


Eskola-jantokietan catering-enpresen zerbitzua blindatu du Jaurlaritzak

Catering-enpresarik gabe jardun nahi duten eskolentzat bestelako eredu bat arautzea adostu zuen Eusko Legebiltzarrak 2019an. Horren ordez, catering-enpresen bidezko zerbitzua ematera derrigortzen ditu ikastetxeak Eusko Jaurlaritzak berriki argitaratu duen aginduak. Bitartean,... [+]


2024-10-15 | Julene Flamarique
Gabriel Arestiren argitaratu gabeko olerki bat eskuratu du Jon Kortazarrek

Urriaren 14an 91 urte bete dira bilbotar idazlea jaio zenetik. Errota gorria poema eta idazleak dedikaturiko argazki bat Jon Kortazar EHUko katedradunaren esku utzi ditu Zubiri Moragues familiak. Orain arte ezezaguna zen olerkia laster argitaratuko dutela ziurtatu du... [+]


2024-10-15 | Jon Torner Zabala
Zubietako erraustegiaren “ezohiko” jarduera onartu du Jaurlaritzak

Hondakinak tratatzeko Artaxoako plantara Zubietako erraustegitik milaka tona lixibiatu modu ilegalean eraman izanaz galdetu dio EH Bilduko parlamentari Mikel Oterok, Eusko Jaurlaritzako Industria, Trantsizio Energetiko eta Jasangarritasun sailburu Mikel Jauregiri. Iragan... [+]


Urruña eta Segurako udalek ofizialdu egin dituzte herritarrek sortutako zubiak

Herritarrengandik sortu eta hiru hamarkadaz eraikitako harremanaren ondotik, Hego Lapurdi eta Goierriko bi herri hauen arteko senidetze edo birazkatze ofiziala egin dute igandean Urruñako plazan. 30 urteko mugarri, egun «historikotzat» jo dute Filipe Aramendi... [+]


Mecaner Herriarentzat
“Fabrikaren erosketa publikoa behar dugu”

Stellantis multinazionalak Mecaner lantokia itxi eta 148 behargin kalean utzi ditu Urdulizen (Bizkaia); horren aurrean, "Mecaner Herriarentzat" alternatiba ekosoziala sortu dute hainbat eragilek. LAB sindikatuko Iraide Juaristik eta Jauzi Ekosozialeko Aitor Gallastegik... [+]


2024-10-15 | Julen Orbea | Zuzeu
Bizitza oroit dezagun

1944an, Stauffenberg-en agindupean, Hitler bonba batekin hiltzen saiatu ziren, soldadu eta herritar alemaniar batzuen artean prestatutako ekintza baten. Hurrengo hilabeteetan naziek 90 pertsona exekutatu zituzten ekintza haren ondorioz.


Galizieraren egoera larriaz ohartarazi dute, azken datuak ikusita

Ezagutza eta erabilerak, biek, egin dute atzera Galiziako Estatistika Institutuak jakinarazitako azken datuetan. Galera handiagoa da adin tarte gazteenetan. 5 eta 14 urte artekoen herenak adierazi du galiziera gutxi edo batere ez dakiela.


Eguneraketa berriak daude