«Artistak gizartearen aurrean zomorro arraroa dela barneratu du»


2021eko uztailaren 19an
Angel Garraza eskultoreari elkarrizketa
«Artistak gizartearen aurrean zomorro arraroa dela barneratu du»
Angel Garraza, labean erretako buztinarekin jolasten duen eskultorea:
Nafarroako Allon jaio zen eta Taiwanen irabazi du nazioarte mailako erakusketa batean sari nagusia. Ez du horretaz luzatu nahi baina Angel Garrazak. Bere obrak, sutan lantzen dituen irudiak, zeramikari loturiko eskulturaren ildo berritzaileen artean kokatu dizkigu. Bilboko Arte Ederretako fakultatean irakasle, etxeko tailerrean hartu gaitu 42 urteko artista honek.
ANGEL GARRAZA.
Sariaren kontua leku askotan atera da, beti ere kutsu anekdotiko batez, Taiwanen irabazi dudalako... Azken batean, norbait saritua delako eta ohartzen dira komunikabideak arteaz, edo erakusketa handiak gertatzen direnean; albora uzten dira baina, egunerokoak. Hots, kultura mailako gertaerak ahaztu samar daude. Sariren bat lortzen baduzu onartzen zaituzte, bestela bizitza osoan aritu zaitezke inor ohartu gabe.
ARGIA. Betidanik eskultura alorrean aritu zara, material ezberdinak baliatuz. Egurretik abiatu eta buztinera iritsi zara. Zer dela eta aldaketa?
A.G. Buztinaren prozesu zeramikoa ezagutu nuenetik barruraino sartu nintzen. Tratu berezia du buztinak. Materiala forma batzuetara moldatzeko prozesuan, sua eta labearen erabilerak maila batean kontrolaezinak diren aukerak zabaltzen ditu. Horrek erakarri nau. Jolasa da. Oso garrantzitsua da materiala bere kabuz espresa dadin, zeren eta materialak hori eskertzen baitu. Zu egiteko gai ez zarena askotan prozesuak berak egiten du. Etengabekoa da harridura, beraz. Sutan sartu ondoren espero ez diren hainbat forma sortu ohi dira eta hori onartzeak, dimentsio berrietarako ateak irekitzen dizkizu.
Askotan ezezagutza dela eta ixten ditugu ateak; gauza oso zehatzak eskatzen dizkiogu gure buruari, beti berdintsuak; buztinaren prozesu artistikoan berriz, batzuetan berak inposatzen ditu jokoaren arauak; bestetan artista jartzen da aurrean; etengabeko elkarrizketa da. Lan eta bizitza filosofia bezala inportantea da hau.
A. Hogei urte daramatzazu artegintzan. Taiwanen ere ezaguna zara dagoeneko... eta Euskal Herrian zer?
A. Erakusketak egin ohi ditut. Orain bertan europar artistak bilduko dituen erakusketa batean parte hartzeko deia jaso dut Alemaniatik. Azken aldian nahikoa ateratzen ari naiz kanpora. Ez nago kexatzeko moduan.
Euskal Herrian ere hainbat erakusketa burutu ditut. Hala ere, zeramika-eskultore gisa ari naiz, eta horri, askotan, zentzu txarra ere ematen zaio. Buztina erabiltzeagatik baztertu izan naute. Arte hauskorra dela ikusten dute, publikoaren aldetik harrera gutxi duena.
A. Ohitura kontua ere izango da. Herri honetan egin den eskultura egurra, harria eta burdinari lotua izan da.
A.G. Baina Txillida burdinarekin hasi aurretik ez zen batere egiten eta orain badirudi burdinez egiten den guztia Euskal Herritik ateratzen dela. Gaur egun sortu da baina, material klasikoarekiko, buztina kasu, interes berezirik. Lehen, bnuztinarekin ari zirenek funtzional kutsuko lanak egiten zituzten, eta orain, artelanak egiteko joera nagusitzen ari dela nabaritzen da.
A. Oteizaren jarraitzaile eta miresle izan zara.
A.G. Oteiza eta Txillida belaunaldi askorentzat erreferentzia nagusiak izan dira. Nire kasuan Oteizak erabat bete nau. Orain berriz, New Yorkeko eragina nagusitu da, modernotzat ditugu gure buruak, nahiz eta gure erreferentziak non dauden argi ez izan. Guzti honen aurrean, edozein artistaren helburua bere nortasuna adieraziz inguruarekiko lotura duen obra eraiki eta horrek nazioarteko hedapena izatea behar du, Txinan ulertzea kasu.
Euskal Herritik oso gutxi atera gara ordea. Abarkadunak gara. Frankoren garaiak izan du bere eraginik. Frantziar, italiar... artistek urteak daramatzate Europan erakusketak egiten, eta hemen, zilborrari begira aritu gara jatortasunaren izenean, kanpora irtetea kutsatzea bailitzan. Kriterio honen arabera arte lokalista bultzatu da.
A. Ez al zarete bakartuegi bizi, bakoitza berera?
A.G. Logikoa iruditzen zait. Arteak, beste alorren moduan, barrura begiratzea eskatzen dio norberari, eta batzuetan bakardadea beharrezkoa da horretarako. Baina prozesu horrek gauza gutxi konpartitzera ere eramaten zaitu denboraren poderioz, zuhurra bihurtzen zara. Artearen mundua oso gogorra da bestalde, bizitzeko diot, oso txikia da denon artean banatu beharreko tarta, banatzeko gutxi dago. Hortik sor daitezke hainbat jarrera kaltegarri.
A. Emango al zeniguke gizarteak artistarekiko duen ikuspegia?
A.G. Artistak barneratu du gizartearen aurrean zomorro arraroa dela. Ez dago bere buruan gehiengoaren esku ulertua izatearena. Erakusketak dira horren adibide: oso jende gutxi joaten da. Obrak ez dira talde handiek onar gaitzaten egiten. Zergatik nabilen honetan? Neure burua asetzeko, eta asko jota, neure ingurukoak.
A. Artearen munduak arrazoi emango al dio Guggenheimi?
A.G. Posibilitate bat irekitzen du Bilbon kultura mailako gune inportantea izan dadin; Madrilera, Bartzelonara joan gabe hainbat obra ikusteko aukerak zabal ditzake ere. Oso maila handikoa izango da gainera, baina izen handiei zuzenduta dagoen heinean, errekurtso gutxiko gure kulturari ez dizkio bere arazoak inola ere konponduko.
Guggenheim etxearen errematea da, teilatua. Oso ederra eta sendoa, baina hormak altxatu behar dira bere funtzioa bete dezan. Azpian etxebizitza sendoa behar du, posibilitate kultural ezberdinak aurrikusiko dituena. Guggenheimez gain, historia honi bizitza emango dioten beste iniziatiba batzuk landu behar dira.
Berriro ere etxea teilatutik hasita egin dugu.
A. Zure obrari galdera handiak egiten al dizkiozu?
A.G. Ez dakit handiak ala txikiak diren, nire galderak egiten dizkiot. Ez dut inor salbatzeko arterik egiten, neure burua salbatzeko baino. Ezin zaio inori bidea erakutsi. Neure bideari duintasunez jarraituz norbaitengan eraginik badut ondo.
A. Artistaren duintasunarekin zerikusirik ba al du artearen negozioak?
A.G. Guztiok daukagu gure kontraesana. Askotan hainbat lan burutu behar izaten dira biziraupenerako. Artistaren duintasunaz hitz egiten dudanean baina, bere lana egiten duenean biluzten den artistaz ari natzaizu. Ezin da arte oportunista egin, hori berehala ikusten da. Interes gehiagoko edo gutxiagoko artea egin daiteke, berritzailea edo ez, baina azkenean duintasunez aritzea da dugun helduleku bakarra.
Negozioa berriz uherra da, aldatzeko aukerarik gabe gainera. Arteak hortik ere pasatu behar du. Ez dugu gure burua negozioari loturik ikusten baina, eta azken batean, artista gutxik egiten dute bere lanetik negozio.
J.J. Petrikorena
J.J. Petrikorena
46-48


GaiezKulturaArteaEskulturaEskultoreakGARRAZA1
PertsonaiazGARRAZA1
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
2024-12-27 | Julene Flamarique
Elkarte memorialistek manifestatzera deitu dute urtarrilaren 18an, Erorien Monumentua eraistea galdegiteko

Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]


2024-12-27 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Myanmarreko gerra zibila, laugarren urtera

Hutsaren hurrengo arreta mediatikoarekin –batez ere Ekialde Hurbileko edo Ukrainako gatazkekin alderatzen badugu; baina Sudangoaren aldean ere bai–, laugarren urtea betetze bidean da Myanmarreko gerra zibila.


2024-12-27 | Leire Ibar
Txanpainaren industriaren arrakastaren oinarrian eskulan esplotatua dago

The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.


2024-12-27 | ARGIA
Gutxienez 5.212 eraso matxista salatu dituzte aurten EAEn, iaz baino %8 gehiago

2024ko azarora bitarte 683 sexu eraso salatu dituzte, iaz baino %16,7 gehiago, Emakunderen arabera. Familia barruko indarkeria salatu duten emakumeen kopurua ere handitu da (975 izan dira), baita bikotekide edo bikotekide ohiek egindakoa ere (3.554).


2024-12-27 | Euskal Irratiak
Benito Lertxundi
“Zuzeneko emanaldietan beharrezko den xarma galtzen ari nintzela sentitzen nuen”

Benito Lertxundi 60 urte iraun duen kantugintza uzten zuela jakinarazi du Durangoko azoka aitzin. 2023an Gernikan grabatu zuen kontzertu baten diskoarekin bururatuko du bere ibilbide handia bezain aberatsa. Bazuen urtea hartua zuela erabakia, ez da erraza izan horren berri... [+]


2024-12-27 | Gedar
Eguberrietan 110 osasun-zentrotan ezarri ditu murrizketak Osakidetzak

Iazko Gabonetan, hamabi ordurainoko itxaronaldiak izan ziren. Urtean 180 egunetan ezartzen ditu nolabaiteko murrizketak Osakidetzak.


Ibai Ripodas: “Balorazio oso positiboa egiten dugu, orain gazteek sortu beharko dituzte presoei elkartasuna helarazteko bide berriak”

Hatortxu Rock jaialdiko 29. edizioa egingo da larunbatean Atarrabian. Sarrerak jada agortuta daude, baina txandak osatzeko laguntza behar da oraindik.


2024-12-27 | ARGIA
“Euskaraz ez dakien pertsona bat” izendatu dute Eitb.eus-eko zuzendari, LABek salatu duenez

"Euskalduna ez den pertsona bat –Nagore de los Rios– hautatu du EITBko zuzendaritza nagusiak Eitb.eus eta Social Media atalerako zuzendari posturako, eta, ondorioz, euskaraz ez dakien pertsona bat izendatu dute helburuen artean euskararen... [+]


Lore Lujanbio
“Zaintza lanak ez dira jarduera zehatz bat; produkzio-erlazio patriarkalek ekoizten dituzte”

Tesia amaituta, pozik dago Lore Lujanbio. Militantziarako denbora gehiago du, besteak beste. Mugimendu transfeministaren erronkez galdetuta, hauek identifikatzen ditu: neoliberalismoak mugimenduaz egin duen apropiazioari heltzea, faxismoaren eta erreakzio heteropatriarkalen... [+]


2024-12-26 | Leire Ibar
Nafarroak garraio publikoaren %50eko deskontuak ekainera arte mantenduko ditu

Garraio publikoaren %50eko deskontuak sei hilabetez luzatuko ditu Nafarroako Gobernuak, 2025eko ekainaren 30era arte. Espainiako Gobernuak garraio-txartelaren kostuaren %30 hartuko du bere gain, eta Nafarroako Gobernuak %20. Aurreko urtearekin alderatuta, 2024ean garraio... [+]


‘Prentsa' bereizgarria zeraman autoa jomugatzat hartu eta beste bost kazetari hil ditu Israelek Gazan

Gutxienez 201 dira 2023ko urriaz geroztik Israelek Gazan hildako kazetariak. Abenduaren 26 honetan hildako azken bostak Al-Quds telebista katean zebiltzan lanean.


Eguneraketa berriak daude