«Urtetan lan serio eta sakonak egiten egon zaitezke ia inork jakin gabe»
Proiektu berria abiatu da Rosa Miren Pagolaren zuzendaritzapean Louis Lucien Bonaparte dialektologoak utzitako ondareaz. Deustuko Unibertsitateko Euskal Ikasketen Institutuko buru denak euskal dialektologiaren egoeraz hainbat xehetasun eman dizkigu eta baita ikerketa lanen egoerari buruz ere.
Metodologia aldetik, bere laguntzaileei, itzulpenak eskatzen zizkien, eta gehienak argitaratu gabe gelditu ziren. Momentu honetan horixe da egiten ari garen lana: eskuizkribu horiek hartu eta horien edizioa prestatu.
Batzuetan eskuizkribu interesgarriak aurkitzen zituzten, nahiz eta beraiek idatziak ez izan: sermoiak, olerkiak, edo herri kantuak zirela. Laguntzaileek hartu eta bidali egiten zizkioten, bere lana egiteko interesgarriak izango zirelakoan. Horrela, eskuizkribu horien artean, bere laguntzaileenak ez diren lanak ere aurkitu ditugu. Esate baterako, bizkaierarenak egin ditugu eta hor 30 bat sermoi ere badaude, Oñatiko apaiz batek eginak, XIX. mendekoak.
Baina, batua zabaltzen ari den neurrian, euskalkiak indarra galtzen ari al dira? Nire ustez, oso zaila da euskara eta euskalkiak bereiztea. Erabilera zabaltzen doan neurrian, zalantzarik gabe, euskara batua zabalduz doa.
Soziolinguistek diotenez edozein hizkuntza gordetzen da, nagusiki, erabiltzen diren bertako hizkerak gordetzen diren neurrian, eta ez hizkuntza horrek hiztun berriak bereganatuz. Bizirik dagoen edozein hizkuntza aldatuz joaten da, eta euskalkiak ere aldatuz doaz. Aldatu bai, baita egokitu ere, baina desagertuko direnik ez dut uste. Itxura aldatuko dute, normala denez. Horregatik, hauei buruzko lanek garrantzi handia daukate, beharbada, momentu hau oso egokia delako, oraindik garaiz gabiltzalako euskalkiak diren bezala jasotzeko.
Bestalde, edizioa kritikoa baino, anotatua dela esango nuke. Zergatik? Kritikoa ezin da egin, eskuizkribu gehienak orain arte argitaratu gabe daudelako, eta argitaratuta baldin badaude, egin den argitalpen bakarra, kasu askotan, Bonapartek berak egindakoa delako. Guk, testua bera, egileak egin duen bezala errespetatzen dugu. Gero, orrialdeen behealdean komentagarria dena, batez ere hizkuntzalaritza aldetik, bildu eta komentatu dugu: komunztadura dela, deklinabide kasuren bat dela, komentario linguistikoak edota lexikoak... Irakurleari irakurgaitz gerta dakiokeena argitzen saiatzen gara ohar horien bitartez. Hori bai, jatorrizko testua aldatu gabe.
Hala ere, badago ikertzeko gogoa, baina gero errealitatea oso bestelakoa da; ez dago ikerketa mundua batzen duen gunerik eta orduan lanak ere solteagoak dira, eta laguntzak ere ez dira berdin ematen. Nire iritziz, ikerketak egiteko problema nagusia ez da horrenbeste jende prestaturen falta, dirulaguntzena baizik. Eta ikerketa gune hori erakundeek bideratu beharko lukete.
Patxi Sarriegi
Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]
Albiste izan da Gasteizko Errota auzoa azken asteetan, urriaren 8az geroztik delinkuentziaren aurkako eta segurtasunaren aldeko mobilizazioak burutzen baitituzte zenbait auzokidek asteartero, bi lonja huts okupatu zituzten gazte migratzaile batzuk jo-puntuan jarrita. Inguruan... [+]
Azaroak 25 Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Eguna da. Mugimendu feministak Bilbo, Iruñea, Gasteiz, Donostia eta Baionan mobilizazioak egingo ditu. Mugimenduak argitaratu duen manifestuan, 2024an Euskal Herrian eraildako bost emakumeak gogoratu dituzte. Aurtengo... [+]
Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]
Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]
Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko dira.
Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]
Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]