«Vietnamekoaren ondoren agintariek kazetarien lana kontrolatzen dute»


2021eko uztailaren 19an
Jacques Pavlovskyri elkarrizketa
«Vietnamekoaren ondoren agintariek kazetarien lana kontrolatzen dute»
JACQUES PAVLOVSKY
Donibane Lohizunen sortu zen, 1931n, mundu osoan zehar ibilitako erreportari ezagun hau. Arkitekturaz liburu bat ere agertu zuen orain dela bi urte. Argazki eta aktualitate giroan buru belarri sartuta egon ondotik, bere herrian bizitzeko asmoak aipatu dizkigu. Baita kazetariek ezagutzen dituzten lan baldintzen aldaketak ere. Agintariek informazioaz duten kontrola aipatu arren, erreportari grafikoen beharra ezinbestekoa ikusten du oraindik.
ARGIA. Nolaz sartu zinen argazkigintza munduan?
J. PAVLOVSKY. Nire aitari esker. Oso argazkilari ona zen. Gure etxean laborategi bat zegoen beti. Euskal Herriko zoko guztiak argazkitan hartu zituen, eta txikitatik segitzen nuen bere lana, laborategian. Han ikusten nuen irudiaren mirakulua nola gertatzen zen. Garai hartan irudia oso erakargarria zen gazte batentzat, gaur egun bideoa den bezala. Baina gaizki ikusia zen familietan. Ikasketa serioagoak egin behar ziren.
A. Zer motatako argazkiak egiten hasi zinen?
J.P. Argazki industrialarekin hasi nintzen.
A. Eta ondoren?
J.P. Argazki industrialaren ondotik publizitate mundua etorri zen. Ilustraziora pasatu nintzen. Libertate gehiago nuen jadanik, eta betitik gustokoa nuen gaurkotasunezko argazkilaritza egiten bukatu dut.
Nire lehen agentzia Rapho deitzen zen. Gerra ondoko agentziarik garrantzizkoena zen. Gero Gama sortu zen, eta honetatik sortu zen Sigma izenekoa, banaketa baten ondorioz. Ni Sigmara joan nintzen. 1974. urtea zen, eta geroztik hor nago.
Oso lan aberasgarria da: medio inportanteak, bidaia anitz, denetan parte hartu, gertakizun nagusi guztiak jarraitu...
A. Zeintzuk izan dira gehien hunkitu zaituztenak?
J.P. Boat People delakoak Txinako itsasoan; Iran-Irak gerra, hamar urtez egon bainaiz han; Saigoneko erorketa, amerikarren ihesa, Mendebaldearen lotsa... asko gogoratzen ditut.
A. Zu bertan geratu zinen.
J.P. Frantziarren artean geratzea erabaki genuen, eta dena ongi iragan zen. 1975ean Kouchner-ekin nintzen Vietnamen. Mediku ausarta, ez show gizona. Ipar Vietnameko tropak Saigonen sartu zirelarik, ebakuntza bat egiten ari zen. Ebakuntza gelan sartu zelarik nagusiak Hegoaldekoak ziren, ateratzean Iparraldekoak. Hauek egin zuten lehen gauza bertan gelditzeagatik eskertzea izan zen. Ondoren elkarrekin joan ginen Txinako Itsasora, vietnamdarrei laguntzera.
A. Nola bizi izan zenuen Iran-Irak gerra?
J.P. Irakiarren aldean nintzen. Hango egoera oso konplikatua zen, bertako Ministerioak dena behatzen baitzuen. Ekintza askatasunik ez genuen. Beraz, kazetari asko joan egin ziren. Nik, aldiz, isildu eta bertan gelditzea erabaki nuen, joko hori onartzea.
24 aldiz egon naiz bertan hamar urtetan zehar, hilabeteko egonaldiekin. Horren inguruan egin behar zen lan, antolaketa eta jostaketa aipatu gabe. Hango sisteman sartu nintzen eta ahalmen asko eskaini zizkidan jarrera horrek. «News Week» eta «Time» aldizkarien laguntza ukan nuen aldiro. Isilean geratzen nintzen. Hilabete edo hilabete t'erdiz egotea lortzen nuen, eta guda eraso bat gertatzen zelarik han nintzen. Lehen planoan nintzen. Horrela lortzen nituen irudi interesgarriak. Orduan, bertako agintariek nire lana onartzen zuten, nire informazioa zabaltzea interesatzen zitzaielako. Bereziki garaile ateratzen zirenean. Horrela jokatuz aukerak daude beti. Irautea zen inportantea niretzat.
A. Nola uler daiteke agintarien jokaera hori?
J.P. Agintariek gure beharra zeukaten, haiek zabaltzen zuten informazioa sinesgaitza baitzen. Gurea, aldiz, pasatzen zen. Baina guztiari so egon behar ginen: hilak zeudelarik, gertakizunak neurtzeko faktore guztiei erreparatu behar genien. Luzaz onartu gintuzten, eta lan bat eman nahi baziguten, edozein lekutan atzematen gintuzten.
Niretzat esperientzia hau Golkoko gerra baino lehen bukatu zen. Joateko esan zidaten, kazetarien kuota gainditua baitzen, eta Golkoko gerra hasi zelarik ez zen bisarik izan niretzat. Nire azken lanak ez ziren beharbada beraien gustokoak izan.
A. Bidaiez gain, pertsonalitate famatuak ere jarraituko zenituen.
J.P. Politika eremuan zabiltzalarik, beti dituzu Mitterrand, Reagan, Aita Santua... Azken hau izan da Sigman ukan nuen lehen erreportaia, eta Vaticanora, plazara, goizeko bostetatik agertu nintzen, jendea heltzen hasi baino lehen nire materiala prest eduki ahal izateko.
Baina orduan ikuskizuna hasi zen. Aita Santua iritsi zenean jendea materialaren gainetik ibili zen. Ez nuen deus ere ikusten.
Denetarik egin behar dugu, prentsa guztientzat lan egiten baitugu: amerikarra, peruarra, frantziarra, edozein herrikoa. Gure agentzia frantziarra da, sistema hori frantziarrek asmatu zutelako. Bestalde, erran behar da Parise bidegurutze handia dela eta argazkia Amerikara baino sei oren lehenago heltzen dela Parisera. Horrek ere abantaila bat dauka, New Yorken bulegoak irekitzen dituztelarik dena prest dutela.
Erratekoa da ere frantses erreportariek beren profesionaltasunaren froga asko eman dituztela hogei urtez. Sistema horretan ez dago hilabete saririk. Gure gastuen % 50 guhaurrek ordaintzen ditugu, eta Frantzian egiten diren salmenten % 50 ere ukitzen ditugu. Nazioartean saltzaileari % 30 ematen zaio eta % 35 guretzat da. Merkatua 42 herrialdetan banatua dago.
A. Argazkilaritza garatzen ari al da zure ustez?
J.P. Telebistak konkurrentzia handia sortzen du, baina argazkia gelditu egiten da. Irudi handiak argazkietan ematen dira, ez telebistan. Ez dakit iraunen duen. Aldaketa teknikoen garaian gara. Banaketa sistema numerikoa ez da ez diapositibetan ez filmeen bitartez egiten. Sistema numerikoa denetan sartua da. Argazkia kamara baten bidez aztertua da, ordenagailuan sartua eta edozein kazetako arduradunak hauta dezake nahi duen argazkia. Botoi bat zanpatu eta kalitate handiko argazkia eskuratzen du bere ordenagailutik, koloretan.
Filmeak ere pittakan desagertuz joanen dira. Igorketa erraztuko da, baina beti behar izango dira argazkilariak. Frontera joateko, arriskuak hartzeko. Hori ez da aldatuko. Begi onak beharko dira, baina lan zailagoa bihurtuko da, kalitate ona gero eta errazagoa izanen baita.
A. Irudiak ba al du lehen bezainbat eragin?
J.P. Argazkilarien lana berriak biltzea eta banatzea da. Ez da eragin gutxiago, askatasun gutxiago baizik. Kazetariak gero eta bideratuagoak dira. Gobernu guztiek dute prentsa bulego bat. Armada guztiek. Golkoko gerra adierazgarria izan da alde horretatik. Telebistan agertu zizkiguten irudi guztiak desberdinki lortu dira, bide arruntetatik atera diren kazetari batzuei esker; eta hori da azken urteetako aldaketa nagusia.
Vietnamen kazetariek nahi zutena filmatu zuten. Kazetari bakoitzak komandante gradoa zeukan eta eskatzen ahal zuen edozein ekintzatan parte hartzea. Horrela, iparramerikarrak jendea torturatzen filmatu zituzten. Irudi harrigarriak. Gerraren ondotik denek erran zuten: «Hori ezinezkoa da». Eta denek antolaketa berri bat sortu dute, hori ekidin asmoz; baina hala ere lan egin daiteke, nahi izanez gero.
A. Edozein momentutan egon al daiteke tresnaren gibelean?
J.P. Noski. Hasi nintzelarik, Biafrara joan behar nintzen eta ordura arte ez nuen erreportaia inportanterik egin. Arazo pertsonalengatik ez nintzen joan eta beste bat joan zen. Hamar egunen buruan itzuli zen deus gabe, sobera zaila izan zela erranez. Orduan pentsatzen egon nintzen, horretan segitu ala ez erabaki behar bainuen. Erreportaria irudiak hartzeko dago, gero badu denbora ea zabalduko dituen pentsatzeko, baina ez doakio berari jokoan sartzea. Gauza larriago bat gertatzen da: batzuetan gertakizuna aldatzen dela argazkilari edo kamara hor dagoelako. Gogora heldu zait Pakistanen gertatutakoa. Soldaduek, kazetarien presentziagatik buru beroturik, aurkako bat hil zuten. Baina uste dut, ezagutzen baititut, kazetariek lan ona egiten dutela. Aldiz, egon daitezke beste mota bateko presio batzuk publizitatearen eraginez.
Oro har, prentsaren askatasuna bizirik dagoela uste dut. Ez dut kontrako egoerarik ezagutu nire erreportaiak zabaltzeko momentuan. Mota guztietako prentsa dago.
A. Jarraitzen al duzu horrelako erreportaiak egiten?
J.P. Hemengoa naiz, hemen sortua eta arras ongi sentitzen naiz nire herrian. Gainera aktibitate anitz dauzkat, eta gero eta zailago zait kanpora ateratzea. Horrelako bizitza batek arazo asko sortzen dizkizu: tentsioan bizi behar, gehiena sakrifikatu behar diozu erredakzio lanari. Joanen naiz oraindik, baina ez luzaz ibili naizen bezala.
A. Euskara ikasten ari zara.
J.P. Hemengoa izanik aspaldiko gogoa zen. Urtetan Irakera joan naiz euskara ikasteko metodo batekin, eta ehunka oren pasa ditut nire gelan, ikasten. Gaur egun AEKn nabil, gogo handiarekin gainera eta aitzintzen ari naiz.
A. Euskaldunen borrokak zer gogoeta ekartzen dizu burura?
J.P. Arazo larria da hori. Bortizkeriarekin bukatu behar dela pentsatzen dut. Uste dut mintzatzeko tenorea iritsi dela, eta Europaren sorkuntza parada ederra da. Bortizkeria borroka horri oso lotua egon da, tortura asko izan da. Frankismoaren garaian erreportaia asko egin nituen eta herri osoak ziren altxatuak; baina gaur egun hitz egin behar da eta zirkulu horretatik atera.
Nire lanen artean gutxien zabaldu direnak Euskal Herriari buruzkoak dira. Kanpoan gaizki ulertutako arazoa da, ez dakit zergatik. Miarritzeko atentatua gertatu zelarik, Tomas Perez hilik gertatu zen hartan, hori zabaldu zen libanizazioa aipatzeko. Alta, hor egon zen kazetaria kasualitatez izan zen. Nik bera ongi ezagutzen dut, eta ez zuen ulertu zergatik sortu zitzaizkion horrenbeste istilu, bera ez baitzen ezertan sartua. Erreportari baten kalitate nagusiak xantza asko eta lasaitasun handiko gizona izatea da.
Ixabel Etxeberria
Ixabel Etxeberria
30,31-34


GaiezKulturaArteaArgazkigintArgazkilar
PertsonaiazPAVLOVSKY1
EgileezETXEBERRI11Kultura

Azkenak
LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]


Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA  40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]


Sostengua adierazi diote Marieniako lurren aldeko borrokari hogei kolektibok

Kanboko Marienia eremuan etxebizitzak eraikitzeko proiektua badu Bouygues Immobilier agentziak. "Elkarlanaren bidez" zein "indar harremana" mantenduta, proiektua ezeztatzeko borroka eramateko determinazioa plazaratu dute adierazpen bateratu... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Langile bat hil da Zornotzan, Forest Trafic SL enpresan

Boroa industrialdean hil zen 41 urteko I.P.C langilea, abenduaren 30ean biltegiko inbentarioa egiten ari zenean. ELA eta LAB sindikatuek, eta Jaurlaritzako Segurtasun Sailak eman dute istripuaren berri.


Eguneraketa berriak daude