«Indarkeria nazionalistaren biktima izan naiz urtetan»


2021eko uztailaren 19an
Agustin Ibarrolari elkarrizketa
«Indarkeria nazionalistaren biktima izan naiz urtetan»
Gasteizko gertaerek erresumindu dute Ibarrola
Oma bailarako «Kurtziñe» baserriaren atarian bildu ditu Agustin Ibarrolak Gasteizen gorabehera handiz aurkeztutako artelanak. Buru hotzez mintzatu zaigu elkarrizketan zehar. Fronte nazionalista jotzen du erasotzaile nagusitzat eta boterearekiko kritika azkeneraino eramaten du. Guggenheimi etekinik ateratzea zaila den arren esfortzuak bideratzearen alde agertu da. Artista baztertutzat jotzen du bere burua.
ARGIA. Gasteizko gertaeren ondoren gauzak erabat bere onetik atera dira. Santos Iñurrietaren ekintzaren atzean fronte nazionalista dagoela diozu. Emango al diguzu horren berri?
AGUSTIN IBARROLA.
Oso gogorra izan da, pentsaezina, ez baita mundu osoan honen antzeko edo parekorik gertatu.
Santos Iñurrietaren ekintza baino bi aste lehenago, gaztetxearen inguruan nire obraren kontra egin zuten etengabeki: hainbat lan lurrera bota ziren, pintadak, lapurketak, makina erre... eta gaztetxeak ez du ahorik ireki; arte lanak ezin direla inongo arrazoiak direla medio erasotu esan zezakeen, adibidez.
Guzti honen erdian, Gasteizko prentsa lokalean, artista gazte batek obratzar horiek enbarazu egiten zutela eta zerbait egitera animatzen zituen herritarrak. Saez Gorbeak era berean, «Deia»tik, Euskal Herriko arazoak pintatzera animatzen ninduen herri honetako sektore politiko bati interesatzen zaizkion lanak egin nitzan behartuz. Hori jasanezina eta onartezina da, are gehiago arte kritika egiten duela aldarrikatzen duen batengandik datorrenean. Beraz, nire lanaren aurkako erasoa lumaren bitartez ere gauzatu da.
Santos Iñurrietaren ekintzak gauza gehiago ekarri zituen. Gasteizko pintorea dugu, lehen fronte nazionalistako partaidea, Mieg, Ortiz de Elgea eta beste zenbaitekin batera. Frontea duela asko asmatu zen. Frankismo amaierako PNVko Leopoldo Zugazak gidatua, euskal eskolaren mugimendua (pluraltasun ideologiko eta estetikoa onartzen zituena eta aitzindaria aste kulturalak eta herrietako erakusketak antolatzen) ordezkatzera zetorren.
Mugimendu hau izan da Gasteizkoa bultzatu duena, animatzailea, Iñurrietaren ekintzaren ondoren eta berea azken traka baino ez da izan_ babesa eman eta adostasun plataforma sortu duena. Iñurrietak kritika PSOErengana zuzendu du soilik. HBren komunikatua jaso du bere alde. Nestor Basterretxearena ere; eta jakin dakizuenez, Eusko Jaurlaritzako arte mailako aholkularia izan ondoren EAren banderaduna da egun arte plastikoen esparruan.
Fronteak bakartu eta baztertu gintuen bere garaian, kultura nazionalistaren ikuspegiaz landa besterik defendatzen genituelako, inongo diskriminaziorik eragin gabe jardun nahi genuelako. Gauzak honela, indarkeria nazionalista eta aipatzen direnean atentatuak bakarrik ikusten dira, eta ez dute ulertzen HB eta ETAren baitatik fronte guztiak irekiak daudela diotenean. Terrorismo kulturala ere hor dago aspaldian; hori bai, bestelako lehergailu eta hildakoak baliatzen dituzte. Terrorismo kultural horrek tiro egin dit garondoan, Gasteizen.
A. Ez al zoaz urrutiegi halako akusazioak egitean?
A.I. Oso zaila da jendeak ulertzea, berdin guretzat ere, hainbat klabe ditugun arren. Hautesleak eskuratzeko borrokaz gain, kultura eta artearen inguruan ere borroka partidista basatia izan da. Zoritxarreko politika osatu dute agintariek kultura, artea eta pertsonen arteko zatiketak eta enfrentamendurako estrategiak bultzatuz, zatituak gauden bitartean gurekin jolastea errazagoa zaielakoan.
Gehiegizko partehartze politikoak gure esparrua txirotu, ahuldu du.
A. Artearen inguruko egitura ofizialaz erabat kritiko zaitugu.
A.I. Ez da euskal kuturaren sustapenerako azpiegitura errealik sortu. Pertsonen babeserako baliabideak sortu dituzte soilik. Koordinatzen eta animazio lanetan dabiltzan hainbat ez dira gainera, kultura mundukoak; jende kaskarra da oro har, pertsona baliotsuen aurkako politika bultzatu duena. Gaztediaren profesionalak izendatzen ditut, nazionalismo moderatutik erradikalera bitartekoen interesen defendatzaile sutsuak.
Faltsifikazio eta manipulazio handienak bultzatu dituzte gizonok; presio talde eta mafiak osatu dira administrazioetako azpiegitura konplexu eta aberats horren babesean. Behatzez eta konfidantzazko botoen bitartez bideratzen da dena; hori bai, gero legalitate itxura ematen zaio, konkurtsoak eta bultzatuz, errealitate iluna bestelakoa denean.
Guzti honen erdian, nazionalismo erradikalenak beti esaten du instituzioen aurka egon eta egiten duela, baina hala ere, kultura munduan, instituzioetatik etekin handiena eskuratzen dutenak dira.
A. Tomas Uribetxeberriak, Bizkaiko Kultura diputatuak, boterera gehien hurbildutako artista zarela zioen.
A.I. Gizon honek nire eskulturak bota ez baditu ausartu ez delako izan da, ez pentsatu ez duelako. Astakeriak esan ditu. Agerian geratu da partiduaren eta nazionalismoaren zakur leiala dela.
Nire konpromezu mailako gizonak gutxietsiak izan dira herri honetan, eta nazionalismoaren nahiz burgesiaren sektore boteretsuenak ohitu egin dira ni bezalakoak gaizki tratatzen. Botere profesionala kendu didan honetxek aginteak erabili nauela dio. Berak kargu bat dauka, jendea erabili eta manipulatzeko. Ez dakit erabili nauen baina ziur naiz beste jende asko baietz.
Zerrikeria bat egin dit. Eta argi utzi behar dut, urteotan instituzioen lanik jaso badut ere, oraindik Joseba Arregiren kontseilaritzak ez didala inongo enkargurik eman edo libururik argitaratu.
A. Santos Iñurrietaren kritikak ez al datoz bat, maila batean bederen, zuk Administrazioari zuzentzen dizkiozunekin?
A.I. Ez. Guggenheim Museoa ari da honen atzean bueltaka. Ez dut bazterrera utzi nahi, Iñurrietak, nire prestigioa baliatuz, bere izena goratzea ez ote duen bilatu ekintza honen bitartez.
Honekin lotuz, Iñurrietaren eremutik Guggenheim euskal kultura eta artearen kolonizaziorako baliatuko dutela argudiatzen dute zuzen, baina boteretik eta administraziotik kanpoko alternatiba gisa aurkezten ari dira, eta horrek are gehiago birrinduko ditu kultura eta arte mailan zerbait egin eta barrutia hausteko aukerak.
A. Zer proposamen duzu zuk Guggenheimekiko?
A.I. Guggenheimek ez nau promozionatuko, ez baitut herri honetako edota nazioarteko mailako onarpenaren beharrik. Euskal botere politikoa presionatu behar da, ordea, negoziatzeko zain dauden hainbat arlotan atzera egin dezan eta inposatuko diguten museoa ez dadin erabateko kolonizazioa bilakatu.
Amerikarrek euren artisten bideoak, gidak eta liburuak edukiko dituzte. Ez da egongo inongo dokumentazio serio eta erabilgarririk hemengo ikuspegiaren islatzeko, baina. Guzti honen aurrean, euskal artisten kongresu serio bat antolatzea proposatzen dut, guztien interes komunak bilduta kolonizazioari aurre egin eta barrutia hausteko moduan jar gaitezen.
Badaukagu esperantzarik zerbait berria eta handia sor daitekeela eta hori ez da protesta eta oihuen bitartez gauzatzen. Artista guztiek espero dute euren obra ezagutu dadin, inbestigazio zentroak ireki daitezen, trukaketa esperientziak burutu... Kritikak ez dute desagertu behar baina politizazio faltsu eta partidistari uko egin behar diogu, enfrentamendua baino ez dakartelako.
A. Oteiza eta Txillidaren atzean klasifikatu izanak ez al zaitu mindu behin baino gehiagotan?
A.I. Noski. Edozein sasipolitikarik, Uribetxeberriak hori egin du orain, ez du arteaz ulertzen eta modu honetan klasifikatzen zaitu. Zein arraio dira bera edo Arregi artista inportantea zein den edo ez katalogatzeko? Artista jendeari edo adituei galdetzeko ohitura balute, gaitzerdi; baina, hauek ez dute horrelako ohiturarik. Begira zer egin duten Oteizarekin; nitaz berriz, edozer gauza esateko gai dira, beti ere nere merituak gutxitu nahiz kenduz. Gure aurrean baina, ez dira inor.
Frankismo garaian, poliziak Ibarrolari buruz zituen notatxoek zera zioten: «artea politika egiteko baliatzen duen komunista». Orduko erregimenak ere, klasifikatu gintuen, bere jokoan parte hartu ez eta aurpegia garbitzen ez geniolako lagundu. Jokoan parte hartu zuten beste zenbait artistak aurka egin ziguten, gainera.
Euskadin ere botere horrekin topo egin dut, eta inguruan boterea babesten dutenekin. Nik ez dut inoiz horrelako gauzarik egiteko beharrik izan, ez PSOErekin, ez EAJrekin...
A. Zure obran zer nagusitzen da azken aldian, eskultura, pintura...?
A.I. Inbestigazio lan serioa egiten ari naiz, trukean ezer eskatu gabe. Azken aldian Arteagako harkaitzetan marrazten.
Omako bailaran pintatu nuen basoarekin kezkaturik nago oso, bestalde. Hona, Bilboko museora bezainbat jende dator. Irakasleei eta egokiagoa zaie haurrak paseatu eta ekologia mailan balio handiko zonalde honetara ekartzea. Naturak gero eta garrantzia handiagoa du gainera eta leku guztietatik hurbiltzen dira. Baina, hala ere, ez dute basoa garbitzen. Uribetxeberriak du horren ardura, ez da bidea behar bezala ireki...
Guggenheimera bideratu dituzte errekurtso guztiak. Honen aurrean, nire obra osoa Oman uztea eskaintzen diedanean instituzioei, handikeria nahiak omen nireak! Proiektua baino bost aldiz gehiagoko aurrekontu faltsuak kaleratu ditu gainera, Uribetxeberriak. Den-dena gezurra.
A. Non bukatzen da artea eta hasten negozioa?
A.I. Enpresek koadroak erosi eta promozio eta publizitate marketinga egiteko gainbaloratzen dituzte, egun. Zer harreman du horrek artearekin? Bat ere ez. Gure kasuan, Guggenheimek euskal herritarrei koadro bat edo birengatik nire obra guztia biltzeko egoitza bezainbeste eskatuko badie, zer erlazio izan dezake horrek artearen baloreekin? Multinazional batek Eusko Jaurlaritzari prezioa jarri dio, eta Eusko Jaurlaritzak, abarkadun eta fanfarroi gisa, diru guztia eman dio, sortzen dituen espadasunei batere inportantziarik eman gabe.
J.J. Petrikorena
J.J. Petrikorena
46,47-49


GaiezKulturaArteaEskulturaEskultoreakIBARROLA1
PertsonaiazIBARROLA1
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
Herrialde Katalanetako herririk turistikoenak, eskuin muturraren bozen biltoki

Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.


Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu
Puigdemontek nola egin zien iskin poliziei?

Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]


2024-08-09 | Euskal Irratiak
Baionako Euskal Museoak ehun urte bete ditu aurten

Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]


Sustantziarik gabea

Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]


Gasteizko jaietan izandako bi bortxaketak salatu dituzte

Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.


Euskal Herriko ikurrak kendu dituzte Atarrabiako pilotalekuan, Nafarroakoa izan ezik

Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]


Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean

Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.


2024-08-09 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-08-09 | Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan

UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]


2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


2024-08-08 | Sustatu
Twitterren alternatiben analisia: Bluesky, Mastodon eta Threads

Elon Musk-en jarrera ultra eta toxikoak egunetik egunera agerikoago izanik, X/Twitter noren eskutan dagoen edozeinek ikusten du. Berriz ere egunotan sare horretatik alde egiteko deiak eta agurrak ikusten ari gara, eta horren harira artikulu interesgarria irakurri dugu Electronic... [+]


Eguneraketa berriak daude