«Bertsolari on asko ahaztu ditugu finaletara iritsi ez direlako»


2021eko uztailaren 19an
Jon Enbeitarekin, txapelketa ondorengo errima zuzen eta erratuez
«Bertsolari on asko ahaztu ditugu finaletara iritsi ez direlako»
Arriagako bezperan hartu gaitu bere etxeko ganbara kutunean. Txapelak nahiz trofroak nonnahi. Bakailaoa prestatzen irabazitakoa omen politena. Gosariari heldu aurretiko solasaldian bere hainbat kezka bota ditu mahai gainean. Oso urduriere ez, lasaiago nahi baina. Abenduaren 20aren gainetik jardun dugu, gure buruak ondorengo egunean jarririk.
ARGIA. Bizkaia-Arabako Txapelketan aurten zerbait azpimarratu baldin bada gazteen parte hartzea izan da, kantitatez nahiz kalitatez. Uzta berezia jaso al da?
JON ENBEITA. Gauza berezia bada, baina Txapelketa honetako sorpresa ez. Konfirmazioa izan da, urterik urte egin den lanaren ondorioa. Orain giro polita dago, eta gainera, atzetik asko datoz.
A. Nola ulertzen duzu hainbeste gazte bertsolaritzara hurbiltzea?
J.E. Lehen gazteak bere sasoikorik ez zuen, eta gaur bere inguruan baditu eta askoz ere gehiago identifikatzen da. Bertsolaritza zer den irakatsi egiten da gainera, eta jendeak zenbat eta gehiago ulertzen duen are barrurago sartzen da.
A. Txapelletok gazte hauek ezagutarazi eta jendaurrera ekartzeko egokiak al dira?
J.E. Helburu hori betetzen dute maila batean. Beste modalitaterik sortzen ez den bitartean jendea ezagutarazteko beharrezkoak dira. Herri honetan gainera, jokoa eguneroko ogia da.
A. Ez al zairu Bizkaia-Arabakoa txikia geratu?
J.E. Handiegia, arrisku aldetik batez ere. Gazteek bertsoak ondo egiten dituzte, eta txapelketako egun batean edozer gerta daiteke. Euskal Herriko final batera lasaiago joaten naiz hona baino, zer galdu gutxiago eta zer irabazi gehiago dudalako.
A. Nola dakusazu Bizkaiko bertsolari gazte eta helduen arteko lotura?
J.E. Gazteak aipatu eta upatzen ditugu urtean zehar. Helduak edo zaharrak eurena egina daikate eta kategoria horretan aurrean dabiltza. Erdian edo dabiltzanak, finaletara iritsitakoak ala ahaztutakoak dira. Bertsolari on asko ahazturik daude. Euren akats bakarra ez gaztea ez zaharra eta finalistak ez izatea da.
A. Bertsolaritzaren gorakadan zer alde on ikusten diozu eta zertan zaude kezkati?
J.E. Gorakada guztiak, berez, onak dira. Jendeak gero eta gehiago ulertzen duela ikusten dut, gainera.
Alde txarra berriz, gazteak boom horretara hurbildu eta gero erretiratzen badira ikusten dut. Bestalde, bertsoa bera, inguruko espektakuluaren menpe geratzen ari den arriskua nabari dut. Ordenarik jartzekotan bertsoa lehenik eta espektakulua bigarren mailan utzi behar da.
A. Jendea gehiegi ohitu al da ikuskizunaren bitartez barre egitera?
J.E. Ez dakit ohitu den edo ohitzen ari garen. Bertsolaritza horretara mugatzen bada kalterako izango da. Argi gorria piztu behar dugu. Gai jartzaile, antolatzaile eta bertsolariekin hitz egin eta ea jaialdien eraketan ondo goazen azter dezagun.
A. Duela gutxi Bertsolarien Elkarteak kezkarik plazaratu du bertso saioetako jardunak betikoez osatzen direla eta aukera berriak sortzeko asmoz. Ez dakit zeure burua klub horren baitan ikusten duzun. Soluziorik ba al duzu egoera honen konpontzeko?
J.E. Ni ez nago klub horretan.
Asko egiten du telebista berak, jendeak ikusten duena hartzen du eta horrek badu eraginik. Martxa hori ona da baina akatsa da martxa horren inguruan beste batzuk geldirik geratzen direla. Telebistako bertso onen bilduma sei edo zortziren inguruan osatzen da. Soluzioa beste bertsolari batzuk sartu eta telebistaren eragina baliatzea litzateke. Seiko taldea izan beharrean hemezortzikoa izatea. Azken batean bidea bertsolariak ezagutaraztea behar luke.
Ez dut uste Euskal Herrian hamar bakarrik direnik bertso onak botatzeko gai. Lau estereotiporekin gabiltza, besteak baztertuz. Hogei estereotipo sortu behar dira.
A. Epe laburrean aldaketarako aukerarik ikusten al duzu?
J.E. Zaila da, baina ez dut uste aldaketa hain traumatikoa izan daitekeenik, edo etxea goitik behera bota behar denik; lehenengo gela bat aldatzen da eta gero beste bat.
A. Patziku Perurenak duela gutxi gipuzkoarrak zilborrari begira aritzen direla aitatzen zuen. Zer diozu?
J.E. Errealitatez, bertsolaritzaren enborra izan da Gipuzkoa; bertsolari izateko giro naturala egina du eta historian oso mimatua izan da zorionez. Pribilegio egoera horrek ez du ixtera eraman behar, ordea. Alegia, Gipuzkoan loreak ia berez irteten badira, irteten ez diren landa horietara jo eta hazia erein.
A. Zure larrutan diskriminaziorik ezagutu al duzu?
J.E. Beharbada giputza izan banintz beste zerbait izango nintzateke. Ez dut batere erraza izan, batez ere Gipuzkoan sartzea. Bizkaitarra izateak lan gehiago eman dit.
A. Bertsolaritzan bizkaiera baztertua dagoela esan izan da, ez dela egiten. Nola ulertzen da hori?
J.E. Hori aurrekoarekin lotuta dago. Giputza Bizkaira etortzen bada, bertsotan gipuzkeraz egiten du eta ez da ezer gertatzen. Gipuzkoan bizkaieraz egiten bada berriz... Beharturik geunden bertsolariak izateko gipuzkeraz egitera edo batuaz. Giputza ez da sentitu bizkaiera ikastera behartuta eta alderantziz bai, eta horrek azkenean mesede egin digu, guri bederen, euskara aberastu dugulako.
J.J. petrikorena
46-47


GaiezKulturaBertsolaritTxapelketakAraba-Bizka
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaENBEITA2
PertsonaiazENBEITA2
EgileezPETRIKOREN1Kultura

Azkenak
2024-12-27 | Leire Ibar
Estatu Batuek eta aliatuek 260.000 milioi dolar eman dizkiote Ukrainari laguntza militarrerako

AEBek eta Mendebaldeko aliatuek guztira 260.000 milioi dolarreko laguntza eman diote Ukrainari, gehienbat armamentuan eta laguntza militarrean, Errusiak 2022an egindako inbasioaren ostean. Nahiz eta laguntza horrek Ukrainaren defentsa indartzea helburu duen, Nazio Batuen... [+]


2024-12-27 | Julene Flamarique
Elkarte memorialistek manifestatzera deitu dute urtarrilaren 18an, Erorien Monumentua eraistea galdegiteko

Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]


2024-12-27 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Myanmarreko gerra zibila, laugarren urtera

Hutsaren hurrengo arreta mediatikoarekin –batez ere Ekialde Hurbileko edo Ukrainako gatazkekin alderatzen badugu; baina Sudangoaren aldean ere bai–, laugarren urtea betetze bidean da Myanmarreko gerra zibila.


2024-12-27 | Leire Ibar
Txanpainaren industriaren arrakastaren oinarrian eskulan esplotatua dago

The Guardian egunkariak Épernayn (Frantzia) txanpain-industrian aritzen diren migratzaileen egoera aztertu du. Ikerketak agerian utzi ditu luxuzko xanpaina-marken mahastietan lan egiten dutenen baldintza prekarioak eta legez kanpokoak.


2024-12-27 | ARGIA
Gutxienez 5.212 eraso matxista salatu dituzte aurten EAEn, iaz baino %8 gehiago

2024ko azarora bitarte 683 sexu eraso salatu dituzte, iaz baino %16,7 gehiago, Emakunderen arabera. Familia barruko indarkeria salatu duten emakumeen kopurua ere handitu da (975 izan dira), baita bikotekide edo bikotekide ohiek egindakoa ere (3.554).


2024-12-27 | Euskal Irratiak
Benito Lertxundi
“Zuzeneko emanaldietan beharrezko den xarma galtzen ari nintzela sentitzen nuen”

Benito Lertxundi 60 urte iraun duen kantugintza uzten zuela jakinarazi du Durangoko azoka aitzin. 2023an Gernikan grabatu zuen kontzertu baten diskoarekin bururatuko du bere ibilbide handia bezain aberatsa. Bazuen urtea hartua zuela erabakia, ez da erraza izan horren berri... [+]


2024-12-27 | Gedar
Eguberrietan 110 osasun-zentrotan ezarri ditu murrizketak Osakidetzak

Iazko Gabonetan, hamabi ordurainoko itxaronaldiak izan ziren. Urtean 180 egunetan ezartzen ditu nolabaiteko murrizketak Osakidetzak.


Ibai Ripodas: “Balorazio oso positiboa egiten dugu, orain gazteek sortu beharko dituzte presoei elkartasuna helarazteko bide berriak”

Hatortxu Rock jaialdiko 29. edizioa egingo da larunbatean Atarrabian. Sarrerak jada agortuta daude, baina txandak osatzeko laguntza behar da oraindik.


2024-12-27 | ARGIA
“Euskaraz ez dakien pertsona bat” izendatu dute Eitb.eus-eko zuzendari, LABek salatu duenez

"Euskalduna ez den pertsona bat –Nagore de los Rios– hautatu du EITBko zuzendaritza nagusiak Eitb.eus eta Social Media atalerako zuzendari posturako, eta, ondorioz, euskaraz ez dakien pertsona bat izendatu dute helburuen artean euskararen... [+]


Lore Lujanbio
“Zaintza lanak ez dira jarduera zehatz bat; produkzio-erlazio patriarkalek ekoizten dituzte”

Tesia amaituta, pozik dago Lore Lujanbio. Militantziarako denbora gehiago du, besteak beste. Mugimendu transfeministaren erronkez galdetuta, hauek identifikatzen ditu: neoliberalismoak mugimenduaz egin duen apropiazioari heltzea, faxismoaren eta erreakzio heteropatriarkalen... [+]


2024-12-26 | Leire Ibar
Nafarroak garraio publikoaren %50eko deskontuak ekainera arte mantenduko ditu

Garraio publikoaren %50eko deskontuak sei hilabetez luzatuko ditu Nafarroako Gobernuak, 2025eko ekainaren 30era arte. Espainiako Gobernuak garraio-txartelaren kostuaren %30 hartuko du bere gain, eta Nafarroako Gobernuak %20. Aurreko urtearekin alderatuta, 2024ean garraio... [+]


Eguneraketa berriak daude