Felipe Barandiaran: «Konkistari buruz hemengo ikuspuntua eman nahi genuen»


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Felipe Barandiaran, ETBko aurkezleari elkarrizketa
Felipe Barandiaran: «Konkistari buruz hemengo ikuspuntua eman nahi genuen»
Colonek Amerika aurkitu zuenetik 500 urte bete diren honetan ETBk ere tartetxo bat eskaini dio gertaera honi. "Amerika eta euskaldunak" izeneko saioan bertan gertatutakoan euskaldunek beteriko papera azaltzen da. Erreportaia hauen aurkezle gisa ibili da Felipe Barandiaran.
ARGIA. Nola sortu zen saio hau egiteto ideia?
F. BARANDIARAN. 5. mendeurena zela eta jendeak proiektuak aurkeztu zituen telesailak egiteko, liburuak idazteko eta abar. Zumalde gionista, historiadorea da eta gidoi bat prestatzea pentsatu zuen euskaldunak Amerikan, konkista garaian gaia jorratuz. Zazpi atal egin genituen eta neri eskatu zidaten aurkezle lanak egingo ote nituen eta neri ideia ona iruditu zitzaidan. Gogo handia bait nuen Ameriketako zenbait paraje ezagutzeko.
A. Nola joan da grabaketa?
F.B. Talde oso txikia ibili gara grabaketan eta oso atsegina izan da. Bost bidaia inguru egin genituen eta lurralde ederrak ikusi ditugu. Euskaldunen aztarnak jarraitzen ibili gara.
A Zein izan da saio honen helburua?
F.B. Konkistako garaian euskaldunak ibili zirela agertzea, gure ikuspegitik. Aurten Espainiako telebistan eta beste zenbait telebistetan zorioneko konkistarekin denetarik ikus behar izango genuela uste genuen. Orduan pentsatu genuen komeni zela hemengo ikuspuntua ematea konkistari buruz eta han parte hartu zutenen gainean denetarik izan bait zen han. Honen adibide dira, alde batetik Agirre, Venezuelan oraindik ere umeak beldurtzeko bere izena erabiltzen baita. Bestetik, Juan De Zumarraga Mexicon izan zen indioei laguntzeko asko egin zuen. Guzti hori eskaini nahi izan dugu, baina ez dakit lortu ote dugun.
A. Saioa grabatzerakoan zein izan da aurkitu duzuen oztoporik nagusiena?
F.B. Saioa egin baino lehen ez ginen hara joan lokalizazioak egitera, oso garestia ibaitzen. Horregatik aurkitzea pentsatzen genituen zenbati leku ez ditugu aurkitu. Terremoto bat dela eta, edo beste edozein arrazoi dela eta jadanik ez zeuden. Urrutiraino joaten ginen askotan zerbaiten bila eta ez genuen ezer aurkitzen. Bestetik, askotan leku batera iristeko arazo handiak izaten ditugu komunikabideak oso txarrak bait dira. Zenbaitetan sei ordu baino gehiago behar izan ditugu ehun kilometro egin ahal izateko.
AITZIBER YARZA
63


GaiezKomunikabidTelebistaETBSaioak
GaiezKomunikabidTelebistaETBAurkezleak
PertsonaiazBARANDIARA1
EgileezYARZA1Komunikabid

Azkenak
2024-11-27 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


2024-11-27 | Leire Ibar
180 eragile baino gehiagok egin dute bat etxebizitzaren eskubidea bermatzearen aldeko mobilizazioarekin

Abenduaren 14an Bilbon etxebizitzaren negozioaren aurkako mobilizazio nazionala antolatu dute Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak eta Euskal Herriko Etxebizitza Sindikatuen Sareak. Ia 200 izan dira auziarekiko elkartasuna adierazi duten eragileak.


2024-11-27 | Julene Flamarique
Gutxienez 2027ra arte atzeratu dituzte berriro ere AHTren obrak EAEn

2024ko otsailean Astigarraga-Hernani tartea amaitu zutenean Abiadura Handiko Trena 2027an prest egongo zela aurreikusten zuen Eusko Jaurlaritzak. Orain Arkautiko lotunearen obren lizitazioari ekin dio Jaurlaritzak; Euskal Trenbide Sarea enpresaren esku utzi du, eta 2027an hasiko... [+]


Erretiroa hartuko du Benito Lertxundik

82 urteko abeslari oriotarrak azken disko bikoitza kaleratu du, Gernikan 2023ko azaroaren 11n eskainitako kontzertuaren zuzenekoa. Eta horrekin bere ibilbideari amaiera eman diola iragarri du.


2024-11-27 | Castillo Suárez
Pertseberantziaz

Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]


2024-11-27 | Onintza Enbeita
Aran Calleja. Filmetako musika egilea
“Musikan, emakumeok lan handia egiten ari gara ikus gaitzaten”

Inguruan dituen emakume sortzaileek halakorik izateak harritu egiten du, baina berak urte askotan izan du iruzurtiaren sindromea. Irauteak erakutsi dio, ordea, gauza asko ondo ere egin dituela. 2021ean Espainiako Estatuko Goya saria irabazi zuen
Maite Arroitajauregirekin... [+]


Francis Williamsen bikaintasunaren froga

Londres, 1928. Victoria and Albert Museum-era koadro berezi bat iritsi zen dohaintzan: margolanean gizon beltz bat ageri da, ileordea eta lebita jantzita, liburuz eta tresna zientifikoz inguratua. Museoan horrela katalogatu zuten: “Erretratu satiriko bitxia, beltzen... [+]


2024-11-27 | Mikel Zurbano
Trumpkonomia

AEBetako agintaldi berriak ekonomiaren esparruan ekarriko duena zehaztea ez da lan erraza. Estrategia ekonomiko berriaren ardatza liberalismoaren eta kanpo sektorerako protekzionismoaren arteko uztarketa bitxia izango da. AEBetan aldian-aldian halakorik gertatu den arren,... [+]


Valentziako ilargia

Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]


2024-11-27 | Mati Iturralde
Gogoan ditut

2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]


Luis González Reyes
“Desazkunderako kapitalismoa gainditzea ezinbestekoa da”

Sustrai Erakuntza fundazioak desazkundeari buruzko jardunaldiak egin zituen Iruñean urriaren amaieran. Han eman zuen hitzaldia Luis González Reyesek (Madril, 1974). Adrián Almazánekin batera 2023an argitaratutako liburua izan zuen oinarri:... [+]


Teknologia
Hartzea ematea delako

Azken 15 urteetan dugun Internetak hartu duen bilakaera ikusita, duen eredu teknologiko eta negozio ereduari lotuta, gizatasunaren alde txarrenak areagotzeko tresna dela pentsatu dezakegu. Ideia horrekin konforme ez dauden eragileak sortu dira mundu osoan zehar. Honako... [+]


Eguneraketa berriak daude