«Zinema gizartearen argazkia da, lekuko baliagarrienetariko bat»
Caicedo-Yuso-ko apaizetxea aurkitzea ez zaigu zaila izan. Berrogei biztanletako herritxoa, bertan bizi da Koldo Larrañaga, Euskal Herriko zinema artxibategirik aberatsena duen 69 urteko apaiza. Atea ireki eta sukaldera eraman gaituenean, bere ehundaka mila zinema fitxak gordetzen dituen ordenagailua ikusk dugu. Kafea prestaturik dago, eta kikera bat eskaintzen digun bitartean, hasi zaigu gustokoen duen gaiaz, zinemaz, hitz egiten. Nahi gabe ia.
Baina gero, seminarioan nengoela, Gasteizeko zinemara eramaten gintuzten noizbehinka, eta han ikusi nituen berriro filmeak, gehienak erlijiozkoak izan arren. Gero, meza eman baino urtebete lehenago, Burgosen egin zen biltzar batera joan nintzen, eta han irakurri zuten zein garrantzitsuak ziren komunikabideak misioaren lana zabaltzeko. Pio XI.aren entziklika baten zatiak ere irakurri ziren, eta han zenbait puntu positibo onartzen zitzaizkion zinemari. Aita Sainduarentzat ona bada neretzat ere bai, pentsatu nuen nere artean. Hogeitahiru urte nituen eta orduan hasi nintzen serioski lanean.
Azkenean onartu zuten nere zaletasuna, eta Elizak ere bai. Behin gotzainaren ordezkariak deitu zidan ea zinemara joaten nintzen galdezka. Baietz erantzun nionean, "nik badakit zu asko joaten zarela, baina gotzainak ez, eta nik adierazi egin behar diot ezer egin baino lehen", esan zidan. Poliziak ni atxilotzeko zorian egon nintzela esan zidan, emakume batzuk nere etxean egon zirela eta.
Nahi banuen zinemara joateko, baina jendeak ez ikusteko moduan egin nezala aholkatu zidan. Garai hartan VESA (Vitoriana de Espectáculos) enpresarekin harremanetan jarri nintzen eta harrez geroztik ez dut oztoporik izan. Eliza bera ere aldatu zen. Pio XII.ak idatzi zuen gutunaren ondoren.
Hura kendu nahi izan zuten egunkaritik, baina horrelako gizon baliotsua kentzea oso zaila zela eta, ez zitzaien hain zaila iruditu apaiz xume bat leku batetik bestera mugitzea. Horrela etorri nintzen hona.
Baina hau gure ikuspegia besterik ez da. Ez da Euskal Herriko zinemagintzaren historia. Gainera, ez digute astirik eman gauzak behar bezala egiteko. Laburregia geratu zaigu. Adibide gisa, ezin izan dugu zine-kluben gaia sakondu. Eta nere ustez hauek oso garrantzi handia izan dute Euskal Herrian.
Gaur egun, pentsamendu askatasuna ba omen dugu, eta hori sinesten badugu, ez dago behar handirik. Baina nik uste dut penagarria dela egun duten egoera. Telebistarekin zer eginik ez dutela diote baina nik uste dut oraindik ere badutela beren garrantzia. Ikuslegoak pentsatu egin behar du, eta horretarako telebistak ez du gehiegi balio.
Duela urte batzuk sortu zen talde bat: Elias Kerejeta ,Xabier Agirre, Pedro Olea, Imanol Uribe... Denek alde egin behar izan zuten.
Hori euskal zinemagintzan ikus daiteke. Trantsizio garaian "Irrintzi" eta Uriberen "Ez" ikurriñaren kaleratzea, manifestazioak... Dena zinemak jaso du. Orain gure gizartearen konpromezu eza nabaritzen da zinemagintzan.
Euskal zinemagintzak gaur egun duen gauza onuragarrietako bat Euskadiko Filmategia da. Pello Aldazabalen ardurapean, lan isila eta sakona egiten ari dira. Horri ere lagundu beharko litzaioke. Berari esker berreskuratu dira ezkutuan zeuden hamaika filme.
Gasteizen, esaterako, badira filme zahar asko. Badakigu noren esku dauden, baina oso gaitza egiten zaigu lortzea. Partikularrek dituzte... Horregatik, aspaldiko zintarik duen edonork, oso itsusia dela uste badu ere, argitaratu beharko luke.
Gasteizeko Teofilo Minguezak 1930ean berak erliebez egin zuen filmearen zati bat eman zidan. Oso polita zen, eta Pellori eman nion. Ondoren zati handiagoa eman zion Teofilok berak. Eta zinta hori oso garrantzitsua da, teknikoki garai hartako bitxikeria bat delako eta gainera orduko Gasteiz ikus daitekeelako.
NORTASUN AGIRIA:
Azkoitian jaio zen, 1923an
Telebista, laburmetraiak, irratia, prentsa... Komunikabideen arlo guztietan lan egin du
Auñamendi entziklopedian azaltzen diren euskal zinemagintzari buruzko datuak berak bildu zituen
Sukaldaritza eta irakurtzea gustokoak ditu
Ford, Houston, Hughes eta Erice dira berarentzat zinemagile onenak
Musika zalea, Gershwin, Cole Porter eta antzekoen orkestrak eta Elvis Presley miresten ditu
Gobernuak aberriratu ondoren, ia urtebetez bizi behar izan dute aterpetxeetan eta ostatu pribatuetan, eta etengabe lekualdatu dituzte. Gaur egun erabiltzen duten aterpetxea urriaren 31n utzi beharko zutela esan zieten azkenekoz, nahiz eta badirudien beste luzapen bat ezarriko... [+]
Hainbat emakume-langile esplotatu eta horiei sexualki eraso egin dieten jabeen taberna pinturaz margotu zuten ezezagunek domeka gauean Getxoko Areeta auzoan. Pinturaz gainera, aldarri bat ere margotu zuten ondoko horman: "Erasoen aurrean klase batasuna".
Gaur gauean, urriak 17, 88 urte faxistek Jose Ariztimuño, Aitzol, hil zutena. Fusilamendu pelotoiaren aurrean ez zuela isilik gelditu nahi irakurri berri dut. Soldaduei tiro egitea kosta egin omen zitzaien, behin eta berriz agindu behar izan omen zieten su egiteko. Hala... [+]
Espainiako Lan ministro Yolanda Diazen proiektuaren aurka agertu da Banaketa Enpresa Handien Elkartea (Anged): "Joko-arauen aldaketa" ez du onartzen.
"Erraldoiei buruzko ipuina nahi dugu, haur txiki nahiz koskortuagoentzat". ARGIAk enkargua egin zien etxekoak ditugun Gorka Bereziartua kazetariari eta Adur Larrea ilustratzaileari. Emaitza: Abentura erraldoia. Salba dezagun kalejira. "Gauza berriak probatzeko... [+]
TikTok enpresaren barne-dokumentuen filtrazio batek adierazi duenez, enpresa jakitun zen 15 urteko hainbat neska zuzenekoetan biluzten zirela gizonezko helduek bidalitako txanpon birtualen truke. Sare sozialeko hainbat dokumentutarako sarbidea ahalbidetu zuen akats bati esker... [+]
Kritiken artean deportatu ditu Italiak hamasei errefuxiatu Albanian eraiki duen "harrera-zentro" batera. Proiektua 2023. urtean erabaki zen Meloniren Italiaren eta Albaniako Ramaren arteko akordio bat izan zela eta, eta "migrazio-kudeaketak bizkortzea" du... [+]
Goiburu hori soilik irakurri eta ezinezkoa nor den edo nor zen asmatzea, baina bazen nor!
Ángel González Olvera, Mexikon ezagutu genuen duela 11 urte bertsolariok hango inprobisatzaileekin jardunaldi batzuetara gonbidatu gintuztenean. Mendi gain batean bizi zen,... [+]
Mexiko Hiria, 1968ko urriaren 2a. Hilabete batzuk lehenago, ekainaren 22an abiatutako ikasle mugimenduak mitin bat antolatu zuen Hiru Kulturen Plazan, hiriko Nonoalco-Tlatelolco unitatean. Mexikoko ejertzitoak eta Batallón Olimpia talde paramilitarrak bildutako ikasleei... [+]
Erdi Aroan Jaungoikoa jaun eta jabe zen bezala, garai modernotan merkatuaren eta bere lege zurrunen menpe bizi gara. Goi mailako soldata erraldoiak merkatuak zehazten omen ditu; izan ere, Iberdrola edo BBVAko CEO-en sariak beraien arloko merkatuek finkatzen omen dituzte, nahiz... [+]
Tomas Mororen Utopia liburuko utopiarrek leitzea maite omen zuten. Hizkien bueltako hezkuntza onaren ondorioz, haurtzaroan hasi eta helduaroan ere aritzen ei ziren, inork manatu beharrik gabe, leitzen eta ikasten eta gehiago leitzen. Pentsa, aisialdia horretara emanak bizi zuten... [+]
Sandra Cisnerosek idatzitako The House on Mango Street mugaldeko liburuan pertsonaia baten txakurrak bi izen ditu: bat, espainolez; bat, ingelesez. Beharbada kontu harrigarria gerta liteke lehen begiratuan, baita liburu baterako ere, baina lasaiago pentsatuz gero ohartuko gara... [+]
Iraileko igandeetan ohitura da gure inguruetan Erniora igotzea, Zelatunen dantzan aritzea eta txorizo muturra, edo, jatea. Eguraldi txarrenaz ere ez da jenderik falta izaten. Aurten lagunak goizago abiatu eta ni berandututa, bakarrik nindoan estratan gora, beherantz zetozen... [+]
Berrogei urte eginen du urriaren 24an Georges Ibrahim Abdallah libanoarra atxilotu eta preso sartu zuela Frantziako Estatuak, eta horrenbestez Europako preso politiko zaharrena da. Palestinaren askatasunaren aldeko militantea, Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea... [+]