«Zinema gizartearen argazkia da, lekuko baliagarrienetariko bat»
Caicedo-Yuso-ko apaizetxea aurkitzea ez zaigu zaila izan. Berrogei biztanletako herritxoa, bertan bizi da Koldo Larrañaga, Euskal Herriko zinema artxibategirik aberatsena duen 69 urteko apaiza. Atea ireki eta sukaldera eraman gaituenean, bere ehundaka mila zinema fitxak gordetzen dituen ordenagailua ikusk dugu. Kafea prestaturik dago, eta kikera bat eskaintzen digun bitartean, hasi zaigu gustokoen duen gaiaz, zinemaz, hitz egiten. Nahi gabe ia.
Baina gero, seminarioan nengoela, Gasteizeko zinemara eramaten gintuzten noizbehinka, eta han ikusi nituen berriro filmeak, gehienak erlijiozkoak izan arren. Gero, meza eman baino urtebete lehenago, Burgosen egin zen biltzar batera joan nintzen, eta han irakurri zuten zein garrantzitsuak ziren komunikabideak misioaren lana zabaltzeko. Pio XI.aren entziklika baten zatiak ere irakurri ziren, eta han zenbait puntu positibo onartzen zitzaizkion zinemari. Aita Sainduarentzat ona bada neretzat ere bai, pentsatu nuen nere artean. Hogeitahiru urte nituen eta orduan hasi nintzen serioski lanean.
Azkenean onartu zuten nere zaletasuna, eta Elizak ere bai. Behin gotzainaren ordezkariak deitu zidan ea zinemara joaten nintzen galdezka. Baietz erantzun nionean, "nik badakit zu asko joaten zarela, baina gotzainak ez, eta nik adierazi egin behar diot ezer egin baino lehen", esan zidan. Poliziak ni atxilotzeko zorian egon nintzela esan zidan, emakume batzuk nere etxean egon zirela eta.
Nahi banuen zinemara joateko, baina jendeak ez ikusteko moduan egin nezala aholkatu zidan. Garai hartan VESA (Vitoriana de Espectáculos) enpresarekin harremanetan jarri nintzen eta harrez geroztik ez dut oztoporik izan. Eliza bera ere aldatu zen. Pio XII.ak idatzi zuen gutunaren ondoren.
Hura kendu nahi izan zuten egunkaritik, baina horrelako gizon baliotsua kentzea oso zaila zela eta, ez zitzaien hain zaila iruditu apaiz xume bat leku batetik bestera mugitzea. Horrela etorri nintzen hona.
Baina hau gure ikuspegia besterik ez da. Ez da Euskal Herriko zinemagintzaren historia. Gainera, ez digute astirik eman gauzak behar bezala egiteko. Laburregia geratu zaigu. Adibide gisa, ezin izan dugu zine-kluben gaia sakondu. Eta nere ustez hauek oso garrantzi handia izan dute Euskal Herrian.
Gaur egun, pentsamendu askatasuna ba omen dugu, eta hori sinesten badugu, ez dago behar handirik. Baina nik uste dut penagarria dela egun duten egoera. Telebistarekin zer eginik ez dutela diote baina nik uste dut oraindik ere badutela beren garrantzia. Ikuslegoak pentsatu egin behar du, eta horretarako telebistak ez du gehiegi balio.
Duela urte batzuk sortu zen talde bat: Elias Kerejeta ,Xabier Agirre, Pedro Olea, Imanol Uribe... Denek alde egin behar izan zuten.
Hori euskal zinemagintzan ikus daiteke. Trantsizio garaian "Irrintzi" eta Uriberen "Ez" ikurriñaren kaleratzea, manifestazioak... Dena zinemak jaso du. Orain gure gizartearen konpromezu eza nabaritzen da zinemagintzan.
Euskal zinemagintzak gaur egun duen gauza onuragarrietako bat Euskadiko Filmategia da. Pello Aldazabalen ardurapean, lan isila eta sakona egiten ari dira. Horri ere lagundu beharko litzaioke. Berari esker berreskuratu dira ezkutuan zeuden hamaika filme.
Gasteizen, esaterako, badira filme zahar asko. Badakigu noren esku dauden, baina oso gaitza egiten zaigu lortzea. Partikularrek dituzte... Horregatik, aspaldiko zintarik duen edonork, oso itsusia dela uste badu ere, argitaratu beharko luke.
Gasteizeko Teofilo Minguezak 1930ean berak erliebez egin zuen filmearen zati bat eman zidan. Oso polita zen, eta Pellori eman nion. Ondoren zati handiagoa eman zion Teofilok berak. Eta zinta hori oso garrantzitsua da, teknikoki garai hartako bitxikeria bat delako eta gainera orduko Gasteiz ikus daitekeelako.
NORTASUN AGIRIA:
Azkoitian jaio zen, 1923an
Telebista, laburmetraiak, irratia, prentsa... Komunikabideen arlo guztietan lan egin du
Auñamendi entziklopedian azaltzen diren euskal zinemagintzari buruzko datuak berak bildu zituen
Sukaldaritza eta irakurtzea gustokoak ditu
Ford, Houston, Hughes eta Erice dira berarentzat zinemagile onenak
Musika zalea, Gershwin, Cole Porter eta antzekoen orkestrak eta Elvis Presley miresten ditu
AMAK
Konpainia: Txalo teatroa.
Sortzailea: Elena Diaz.
Zuzendaritza: Begoña Bilbao.
Aktoreak: Intza Alkain, Tania Fornieles, Oihana Maritorena eta Iraitz Lizarraga.
Noiz: urtarrilaren 10ean.
Non: Itsas Etxea auditoriumean... [+]
Ostegun arratsaldean egin dute bozketa eta, aurreikusitako moduan, François Bayrou lehen ministroaren aurkako zentsura mozioak ez du aurrera egin. Izan ere, eskuin muturreko Batasun Nazionalaren sostengurik gabe, ez zuen aurrera egiteko aukerarik.
Asteazkenean egin zuten ekitaldia Astigarragako Alorrenean, Sagardoaren Lurraldeak hala erabakita. Ostegunean egin du txotx hasierako festa propioa Usurbilgo Saizarrek.
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Gaur egun, emakumeen eta haurren ahotsei zilegitasuna kentzen dien kulturaren arrastoak diraute, haien esperientziak isilaraziz, haien oinarrizko eskubide eta beharrak minimizatu edo alde batera uzteko joera duen sistema baten barruan. Arazo horren adibide mediatiko bat Juana... [+]
2024ko bigarren seihilekoaren lanaren emaitzak jaso ditu Euskaltzaindiak. Forma berriak eta aurretik zeudenen osatzeak aurkeztu ditu. Forma berrietan, oraingoan, batez ere, sukaldaritzako hiztegia landu dute. EITB eta Berria-ko edukiak hartu dituzte iturritzat.
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Lursailaren jabeak hitzarmena sinatu du Lurgaia Fundazioarekin eta Sagarrak talde ekologistak deialdia zabaldu du landaketara batzeko. Zaraobe Institutuko ikasleak asteartean aritu ziren zuhaitzak landatzen.
Irunen autoinkulpazio sinadurak biltzeko deia luzatu dute San Juan plazan urtarrilaren 18an, larunbatarekin, 10:00etatik 13:00era. Urtarrilaren 26an «modu masiboan» Irunen hasiko den manifestazioan parte hartzera deitu dute eragileek, «migrazio politika... [+]
Ekainaren 5ean bota zituzten Desokupacyl enpresako bi matoi Sorazuletik, eta bi pertsona identifikatu zituen Poliziak. Urtarrilaren 29an deklaratu beharko du haietako batek.
Espainiako Gobernuko Trantsizio Ekologikorako eta Erronka Demokratikorako Ministerioak atzera bota du Statkraf multinazionalak Araba eta Gipuzkoa artean eraiki nahi zuen Itsaraz parke eolikoa.
Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bizkaiko Foru Aldundiko langileak elkarretaratzea egin dute langileen egonkortzearen eta euskalduntzearen alde.
Departamenduko Laborantza Ganbarako hauteskundeen kanpaina abiatu da. Urtarrilaren 14an bozetara aurkezten diren hiru sindikatuen ordezkariekin bi oreneko eztabaida sakona antolatu zuten Euskal Hedabideek, osoki euskaraz.