«“Txikia”ren poesiagintzaren iruditeria goi mailakoa da»


2021eko uztailaren 19an
Jon Aranori elkarrizketa
Jon Arano, poemen bilduma eta prestaketa lanen arduraduna:
«'Txikia'ren poesiagintzaren iruditeria goi mailakoa da»
ARGIA. Zerk bultzatu zaitu 'Txikia'ren poemak bildu eta argitaratzera?
JON ARANO. Txikitan, bere heriotzaren lehen urteurrenean, halako erakargarritasun bat sortu zidan Eustakio Mendizabalen hilobian irakurri nuen bere poema prototipoa. Eta orduz geroztik, neure baitan handitzen joan da bere literatur lanarekiko jakinmina.
A. Ezaguna al zen kultur alderdi hau?
J.A. Neurri handi batean ez da batere ezaguna bere alderdi hau, baina euskaltzale, olerkari eta kanta egile gisa bazen bere berri; izan ere, Guk taldeak bere hainbat olerki kantuz eman zuen.
A. .Nabari al da eraginik itsasondoarraren poesia gintza?
J.A. Eragin ugari igar daiteke, baina ezin ahantz daiteke urte luzeak emana zela Lazkaoko beneditarren artean. Garai haietan, Lazkaoko 'unibertsitatea' dei daitekeen hartan, Orixeren poesia zen jorratu egiten zen ia langai bakarra, oso estimatua bait zen. Lizardi ere langai zuten ikasleek. Lauaxeta oraindik ez zen ikasia izaten hasia eta Aresti eta Miranderen langintzak ez zuen gaur egungo arrakastarik, 1967 urtearen inguruan ia ezezagunak baziren ere, tarteka ezkutuan aritzen ziren berauen irakurketak egiten. Baina zein urtetan izan zen kontuan hartuta, urte haietatik aurrera burutu zuten bilbotarrak eta Parisen sortutako zubrotarrak beren literatur produkzioaren zati handi bat.
A. Zein da literatur mailan Eustakio Mendizabal "Txikia"ren ekarria?
J.A. Bildu ditugun poesia hauetan argi antzematen da hainbat jarrera sozial, bere garaian aurrekari izan zitezkeenak, "Berri zaharra" poeman adibidez. Era berean, erahiltzen duen iruditeria epiko, liriko eta dramatiko aztereta sakona merezi du, goi mailakoa da.
A. Zeintzuk dira erabili zuen euskararen berezitasunak?
J.A. Orokorrean, baturanzko joera nabaria da, ezin ahantz bait duiteke l968an eman zirela euskara baturanzko lehen urratsak: harrigarri egiten zaigu garai hartan idatziak izanik, batura zenbat hurbildu zen ikustea. Gainera, euskalkiak jorratu eta gero, bere sorkuntza lanean bakoitzari osagarriak erabiltzen saiatu zen. Formari begira, aditz trinko edo sintetikoekiko joera ia neurotikoa aipa daiteke.
A. Ia hogei urte pasa izanak zaildu egin al du biltze kan hau?
J.A. Beno, lana izugarria egin dugu batera eta bestera deika, jendearekin hitz egiten... Baina idazlan gehienak Eustakioren koinatak zituen bilduak eta berari esker jaso ahal izan ditugu. Hala ere, azken boladan idatzi zituenetatik batzuk bildu ahal izan ditugu, baina oraino besteren arrastorik izan ez badugu ere. suposatzen dugu agian interesgarrienak izan zitezkeenak falta direla.
Ritxi Lizartza

GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakARANO2
PertsonaiazARANO2

Azkenak
Herrialde Katalanetako herririk turistikoenak, eskuin muturraren bozen biltoki

Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.


Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu
Puigdemontek nola egin zien iskin poliziei?

Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]


2024-08-09 | Euskal Irratiak
Baionako Euskal Museoak ehun urte bete ditu aurten

Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]


Sustantziarik gabea

Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]


Gasteizko jaietan izandako bi bortxaketak salatu dituzte

Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.


Euskal Herriko ikurrak kendu dituzte Atarrabiako pilotalekuan, Nafarroakoa izan ezik

Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]


Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean

Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.


2024-08-09 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-08-09 | Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan

UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]


2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


2024-08-08 | Sustatu
Twitterren alternatiben analisia: Bluesky, Mastodon eta Threads

Elon Musk-en jarrera ultra eta toxikoak egunetik egunera agerikoago izanik, X/Twitter noren eskutan dagoen edozeinek ikusten du. Berriz ere egunotan sare horretatik alde egiteko deiak eta agurrak ikusten ari gara, eta horren harira artikulu interesgarria irakurri dugu Electronic... [+]


Eguneraketa berriak daude