Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

astelehena 2025eko urtarrilaren 20an

«Lehen Errepresioz Lortu Zena, Tolerantziaz Lortu Nahi Du Buesak»

2021eko uztailaren 26an

Inaxio Agirre, euskera teknikariari elkarrizketa
Inaxio Agirre
«Lehen Errepresioz Lortu Zena, Tolerantziaz Lortu Nahi Du Buesak»
Aspaldi honetan, Inaxio Agirre tolosarrak, euskara teknikari lanetan dihardu Donostiako Udalean. Hitz jario etengabean, alde zaharreko Euskal Txokoan harrapatu eta honako entrebista egin diogu. Bertan administrazioaren euskalduntzea, erdaldunen jarrera normalkuntzarekiko, udal euskaldunen auzia eta beste hamaika kontuz hitz egin dugu.
ARGIA. Tolosaldeko lehen euskara taldeko partaidea izan zinen. Tolosaldea Berreuskaldantzeko elkartekoa. Sasoi haiek zer datarkizute burura?
INAXIO AGIRRE. Orduan horrelako gauzetarako gizarte mugimenduetan bizitasun handiagoa zegoen, eta koadrila handi bat bilduta, gauza politak egin genituen. Uste dut Euskal Herriko lehen azterketa soziolinguistikoa guk egin genuela, Iñaki Larrañagak zuzenduta; Tolosaldeko hogeitalau herriak hartu genituen, eta berrehun lagunen artean, azterketa burutu.
A. Egun, herri askotan, horrelako euskara taldeak sortu dira. Nola dakusazu fenomeno hori?
I.A. Ezinbestekoa da euskara taldeak osatzea; gizartea egituratu egin behar da, eta bertan dauden egikari sozial, ekonomiko eta bestelako guztiak euskararen normalkuntzaren bidean inplikatu. Beste gauza bat da talde horien izaerak nolakoa izan beharko duen, hori eztabaidagarria da. Baina gauza bat argi dago: normalkuntzarako sujetu ekilea eta aktiboa herria da.
A. Zein eboluzio ikusi duzu ordutik hona?
l.A. Aldaketa handia tresna teknikoei dagokiena izan da. Gu hasi ginenean gogoa besterik ez genuen, nahiz gogoak asko esan nahi duen. Edozein normalkuntza prozesu abiatu eta burutzeko. lehenengo ezinbesteko baldintza herriak normalkuntza prozesu hori nahi izatea da; nahi hori, beraz, argi eta garbi formulatu behar da–ez hemen Euskal Herrian askotan egiten den bezala, mahai azpietan eta isiltasunez-. Gogoa ez baldin badago argi esan dadila. Alderdi horretatik atzerapen moteltze bat dago.
Bestalde soziolinguistika aplikatuko tresnei dagokionez, aurrerapausoak eman dira; nik uste dut bagaudela apunte batzuk egiteko moduan plagintza sistema integral bat egitekotan. Baina plagintza onenak ere ez dauka herriaren bultzada ordezkatzerik.
A. Tolosatik Donostiako Udalera... bertako euskara teknikaria bait zara. Udalari dagokionez zer programa ari dira aurrera eramaten euskararen normalkuntzarako?
I.A. Arlo ezberdinetan horrelako ekintza eta iharduera batzuk aurrera eramaten ari gara? baina gizarte erabilera guztiak biltzen dituen erabatako plana ez dago eginda. Alde batetik, udalari begira egiten diren normalkuntza iharduerak daude, udal langileek gaitasuna lor dezaten hizkuntz eskakizunak. Bestalde, lanpostuan bertan erabilera bultzatzeko, programa bat martxan dago. Hirugarrenik, udalak hirira begira egiten dituen iharduerak daude, hiria euskalduntzeko, zentzu horretan motibapen kanpaina asko egin ditugu... baina guzti hori azken finean osatu egin behar litzateke. Programa horiek, nahiz eta erabat biribilduta ez egon, teknikoki ondo diseinatuta daude, baina gero beste gauza bat da noraino garatzen diren. Aurrera eramateko borondate politikoa baino ez da behar.
A. Donostiak euskaltzale ospea du. Zer jarrera dute donostiarrek euskararetiko?
I.A. Jarrera ezberdinak daude, bai euskaldungoaren eta bai erdaldungoaren artean. Euskaldunoi dagokigunez aldeko jarrera garbia da, normalkuntzaren aldekoa. Erdaldunen aldetik, batzuen artean, pasibotasuna ageri da, baina aurka dagoen talderik ia ez dago; aurka dagoena minoria hutsala da, errekaltzitranteak. Ezinbestekoa da Donostiako hiritarrak eta taldeak hain modan jarri den "trinkotze" prozesuan aurrera egitea, euskaldunak biltzea euskaraz bizi daitezen. Bestalde, horrekin batera, erdaldunak pasibotasun jarrera horretatik atera eta aldeko jarrera har dezaten, positibizazio jarrera bat eman behar da; biak elkartu behar dira, izan ere, trinkotze prozesua ondo burutuko bagenu eta positibizazio jarrera horiek ondo egingo bagenitu, urrats handia emango genuke. Nik uste dut zenbait jenderen aldetik trinkotzearena ez dela ondo ulertu, lehentasun osoa eman bait zaio, eta lehentasuna badu, baina horrekin batera positibizazio prozesuari ere eman behar zaio. Erdaldunen pasibotasunezko jarrerak hautsi eta positibizatu egin behar dira, eta aurkakoena neutralizatu. Azken finean, Donostia eta Euskal Herria erdaldunen laguntzarekin euskaldunduko ditugu. Gaur egun erdaldunak direnen laguntza lortzen ez baldin badugu, ez dugu mormalkuntza lortuko.
A. Euskaldunen trinkotze prozesu horren barruan, udal euskaldunen alorra garrantzitsua izango da...
I.A. Bai, noski. Trinkotze prozesuak Euskal Herrian geografikoki eta funtzionalki joan behar bait du. Alde horretatik legearen zabaltasuna beharrezkoa da, euskarari erabilera sozialaren esklusibotasuna ukatzen baldin bazaio, euskarari biziraupena ukatuko litzaiokeelako.
A. EAEko Auzitegi Nagusiak, bestalde, UGTk hizkuntz perfilen bi dekreturi eginiko errekurtsoa atzera bota du. Iazko ARGIAren urtekarian administrazioaren irlandizazioa ematen ari dela zenioen. Egoera hain larria al da?
I.A. Hori nik han esaten nuen, baina ez da nere hitza. Hori Funtzio Publikoaren lehendakariordea den Iglesiasen hitzak dira: hizkuntz perfilen programa horrekin irlandizazio prozesu bat gerta daitekeela Euskal Herrian. Nik uste dut hori garbi dagoela. Gauza asko egiten ari gara, baina motibapen, ezagupen eta erabilpen programak betetzen ez badira eguneroko administrazioko lanetan, aurreko guztiak tarteko helmugak izango dira. Helburua, azken finean, erabilera da. Esfortzu handia eskatzen duten lanak hor daude, baina egiten diren lekueetako emaitzak baldin baditugu, irlandizazio prozesuarena begi bistakoa da. Nahiz eta gauza asko egiten ari garen, euskararen normalkuntzak behar dituen gutxienekoen azpitik geratzen clira. Paradoxa hori hor dago. Hori ukatzeak euskararen normalkuntza prozesua ukatzea esan nahi du, eta irlandizazio prozesurengatik apostu egitea.
A. Hain eskasa gertatzen ari al da, hizkuntz perfilen aplikazioa?
I.A. Aplikazioa ez da beharko lukeena bezalakoa izaten ari. Halako prozesuak makroprozesuak izaten bait dira eta ez bait da erraza izaten. Baina hemen, 1982tik, nolabaiteko beherapen jarreretan gaudela dirudi... hasierako intentzio deklarapenetik aplikaziora murrizpen prozesu handi bat eman delako. Nererzat, larriena da, prozesu guzti hori ezagupenari buruzkoa dela, eta ez legeak dioen bezala, erabilpenari buruzkoa; erabilera normaltzeko dekretuak ez du erabileraz ezer xedatzen. Normalkuntzaren helburua erabilera denez, horren arabera egin beharko litzateke dena, eta malgultasunez jokatu erabilerari begira.
A. Zer behar da bada, gauzak alda daitezen?
I..A. Borondate politikoa erabakikorra da, etahori lortzeko euskal alderdi politikoen arteko adostasuna behar da, euskararen normalkuntzarako adostasuna. Baina batek ez du bestea esan nahi; bat izango litzateke alderdi politikoek euskararen gaiaren inguruan lor dezaketen hitzarmena, eta normalkuntzak behar dituen minimoen azpitik egotea. Bestea, gutxienezkoak zeintzuk diren definitu ondoren, hortik gora jokatzea izango litzateke; hau, administrazioaren aldetik. Gero hiritarren jarrera beharko litzateke, eta administrazioarekin euskaraz hitz egitea, amore eman gabe.
A. Zeintzuk dira euskararen normalkuntzarako bete belardiren minimo hoiek?
I..A. Hori ez da erraza. Batetik politikoen adostasuna behar da, gizartearena, aurrekontuetan egin beharreko makroiharduera ekonomikoena... eta gero guzti horien koordinazio eta positibizazioa. Gainera, iruditzen zait, une ezberdinetan eta tokian tokiko egoera linguistikoaren arabera ezberdinak direla minimo horiek. Ezinbestekoa egikari sozial guztiak elkartzea da, horiek definitzea, eta alor bakoitzean minimo horiek finkatzen joatea: administrazioan zer egingo den, lan munduan... zer beste guztietan. Hori nolabait finkatu ondoren, lege biburtu beharko genuke, eta lege hori guztientzat. Baina ez gero inposizio bezala har dadin, kendu zaigun zerbaiten berreskurapen bezala proposatuz baizik.
A. Ez du ematen, hala ere, adostasunerako giro egokia dagoenik. Hara bestela Buesa jaunaren deklarazioak...
I.A. Bai, dudarik gabe. Buesaren deklarazio horiek tranpa hutsa dira. Gizon horren asmoa, aurreko beste diktadore baten helburu bera litzateke. Ez du balio planteatzeak, hiritarrek dutela hizkuntza aukera egiteko erabakia, erabaki pertsonala balitz bezala. Denok dakigu desberdintasuna oinarrian dagoenean, berdintasunez jokatzea inmorala dela, ekonomian gertatzen den neoliberalismoa bezala. Buesak nahi duena, hezkuntza prozesu guztia gaztelaniaz jartzea da, eta Francoren garaian errepresioz lortu zutena orain tolerantziaz lortu. Jarrera horrek, berez euskararen desagerpena dakar. Hizkuntza elementurik sozialena da, komunikazio eta gizarte tresna; euskarari bere dimentsio soziala ukatuta, bere biziraupena ukatzen dio Buesak.
A. Zentzu borretan, ez al dago euskararen aldeko legeria berri baten premia?
I.A. Dekretuek, berez, ez dute euskara normaltzen, borondatea behar da. Baina lege bati, gutxienez, normalkuntzarako oztopagarri izan ez dadin eskatu behar zaio. Alde horretatik, legeen aldaketa edo zabalpena, beharrezkoa da.
Alberto Irazu

NORTASUN AGIRIA:
Deban jaio zen 1947an. Sei urte zituenetik Tolosan bizi da. Filologoa, bere burua soziolinguistika zaletzat jotzen du. Gustokoen dituen hiru euskal idazleak: BernandoAtxaga,J oseba Sarrionandia eta Joxemari Iturralde. Ezkondua dago eta bi seme-alaba ditu: Eneko eta Oihana. Bere denbora librean mendira joatea atsegin du. Norabaitera joaekotan, Suedia aldera edota eskimalengana joango litzateke
18-22

GaiezHizkuntzaEuskaraTeknikariak
PertsonaiazAGIRRE11
EgileezIRAZU1Hizkuntza

Irakurrienak

Matomo erabiliz

‘Goazen lagunok’: sare sozial toxikoetatik fedibertsora trantsizio kolektiboa

Lander Arbelaitz Mitxelena

Hezkuntza politiken “noraeza” geldiaraztea helburu duen taldea sortu du hainbat irakaslek: “Burokrazia jasanezina da”

Mikel Garcia Idiakez

“Joera bilakatu da, baina ez dago sukaldea eta egongela bateratzeko pisuzko arrazoirik”

Amets Aranguren Arrieta

David Lynch antidoto gisa

Gorka Bereziartua

Amazonek bat egin du olatu ultrarekin, eta pertsona LGBTQ eta beltzen eskubideak babesteko politikak apaldu ditu

El Salto

Azkenak

2025-01-20 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Migratzaileen aurkako ehiza abiatuko duela hitzeman du Trumpek, larrialdi egoera ezarrita Mexikorekin mugan

"Ameriketako Estatu Batuen gainbehera aldia amaitu da", esanez abiatu du kargu hartze ekitaldiko diskurtsoa Donald Trumpek. Besteak beste, trans eta pertsona ez-bitarren eskubideak deuseztatuko dituela hitzeman du, baita energia berriztagarrien aldeko politikekin... [+]

2025-01-20 | ARGIA

Otegi buru, “belaunaldi berri batek” hartuko du EH Bilduren gidaritza

EH Bilduk astelehen honetan abian ipini du mahai politikoa berritzeko barne prozesua. Zuzendaritzak zerrenda proposatu du. Arnaldo Otegik buruzagi izaten segituko du.

2025-01-20 | Julene Flamarique

Iruñeko Erorien Monumentua eraistea eskatu dute

Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]

2025-01-20 | Leire Ibar

Ortuzar prest agertu da EAJren buru izaten segitzeko

Abian da EAJren barne prozesua. Lehen fasea urtarrilaren 20tik otsailaren 2ra bitartean egingo da. Gaurtik aurrera, Ortuzarrek alderdiaren buru izaten jarraituko duen erabakitzeko aukera izango dute EAJko afiliatuek.

2025-01-20 | Estitxu Eizagirre

Aroztegia: sorgin ehizari stop

2025-01-20 | Julene Flamarique

Sunsundegiren aldeko manifestazioa: “Sakanan bizi eta lan egin nahi dugu”

Sunsundegik “produktua eta merkatua” dituela azpimarratu dute Altsasun eginiko manifestazioan. “Nafarroarentzat enpresa estrategikoa” izan daitekeela defendatu dute langileek, eta itxiera “aukera gisa ulertzen ez dutela” ziurtatu.

2025-01-20 | Oinharri eskola

Oinharri eskola - Gure begirada formakuntza politikoaz

MULTIMEDIA - erreportajea

2025-01-20 | ARGIA

Nazioarteko eskuin muturrak inguratuta hartuko du presidente kargua Trumpek

Donald Trumpek asteleheneko 18:00etan (12:00ak Washingtonen) egingo dio zin AEBetako presidente izateari. Europako eta beste hainbat herrialdetako eskuin muturreko estatu buruak gonbidatu ditu inbestidura ekitaldira. Egun bakar bat lehenago emandako mitinean aurreratu duenez,... [+]

2025-01-20 | Axier Lopez

3.700 arrazoi

2025-01-20 | Leire Ibar

Su-etena indarrean, Israel eta Hamas hasi dira bahituak trukatzen

Igandetik indarrean da Hamasek eta Israelek nazioarteko bitartekaritzarekin adostutako su-etena. Lehen egunean 69 emakume eta 21 nerabe askatu ditu Israelek, horietako bederatzi adingabeak, eta Hamasek hiru israeldar. Gazara laguntza humanitarioko 630 kamioi ere sartu dira.

2025-01-20 | Axier Lopez

Sua eten da, okupazioa ez

2025-01-20 | Pello Argiñarena | Euskalerria irratia

Joxe Mari Esparza: “Txikitik handira borrokatu behar dugu, egunerokoan gertu ditugun gauzak aldatuz”

Tafallan, nekazal giroko etxe batean sortu zen 1951. urtean. “Neolitikoan bezala bizi ginen, animaliez eta soroez inguratuta”. Nerabe zelarik, 'Luzuriaga’ lantegian hasi zen lanean. Bertan, hogei urtez aritu zen. Lantegian ekintzaile sindikala izan zen;... [+]

2025-01-20 | dantzan.eus

Martxora arte kalez kale eta etxez etxe ibiliko dira kaskarotak Lapurdin

Bi asteburu direla atera dira lehen kaskarotak: Beskoitzekoak. Eta martxora arte larunbatez eta igandez astero ibiliko dira herriko auzoetan etxez etxe dantzan eta festan. Goiztiarrenak eta irteera gehiena egiten dituztenak dira Beskoitzeko kaskarotak, baina ez bakarrak... [+]

2025-01-20 | Gorka Bereziartua Mitxelena

David Lynch antidoto gisa

2025-01-20 | Bertsozale.eus

Gasteizen aurkeztu da 2025eko Arabako Bertso Kuadrilla artekoa

Gasteizko Amaia Zentroan elkartu dira larunbatean Arabako Bertso Kuadrilla artekoan parte hartuko duten 14 taldeetako ordezkariak. Kuadrillartekoaren zortzigarren edizioa izango da aurtengoa.

Eguneraketa berriak daude