«Euskaltzaindiak ospea eta legitimazioa baino, pertsona langileak behar ditu»


2021eko uztailaren 20an
Miren Azkaraterekin Euskaltzaindiari buruz
MIREN AZKARATE
«Euskaltzaindiak ospea eta legitimazioa baino, pertsona langileak behar ditu»
Miren Azkaratek 1979an hasi zuen bere lana Euskaltzaindian. Gaur egun, lehen emakume euskaltzain osoa da. 13 urte hauetan, donostiar honek gogor ekin dio lanari: Gramatika Batzordeko, Lexiko Erizpideen Finkapenerako Batzordeko eta Euskara Batuko Hiztegi Batzordeko kidea da hauen sorreratik. Badirudi, sarrerarako hitzaldia Barandiaran eta euskararen ingurukoa izango dela, eta bere tesiaren zuzendari eta laguna den Patxi Altuna aukeratu du aitabitxi bezala. Telebistarako ere kolaborazio batzuk egin ditu.
ARGIA. Emakundek zure kandidatura bultzatu zuen. Zer suposatzen du lehen emakume euskaltzaina izateak?
M. AZKARATE. Emakundekoek Euskaltzaindiari karta bat idatzi zioten, emakume baten izendapena eskatuz, eta Haritxelarren erantzuna izan zen Euskaltzaindiak badituela bideak euskaltzain berriak aukeratzeko, emakume izatea edo ez izatea alde batera utzita.
Neretzat, oraingoz, zoramena suposatu du... poztasun handia ere. Guzti honetaz, orain konturatzen ari naiz. Dena den, nere ustez gauzak bere onetik atera dira. Emakumeen aldarrikapenak ulertzen ditut, baina ez dut uste Euskaltzaindiaren erizpideen artean emakume baten izendatzea edo ez dagoenik. Gauzak aldatu egin dira, eta garai batean, beharbada, bazeuden euskaltzain izan zitezkeen emakumeak, eta ez zituzten izendatu garaia halakoa zelako. Baina gaur egun ez da horrela gertatzen. Orain arte Euskaltzaindian emakumerik ez bada egon, aukera egokirik ez delako eman izan daiteke agian baina ez euskaltzainek emakumeen kontra zerbait dutelako.
A. Komunikabideetan agertutako beste hautagai posiblea Txillardegi izan zen. Zein da zure iritzia berataz?
M.A. Nik asko estimatzen dut Txillardegi , baina hautagai bezala ez zen aurkeztu. Egia da bere aldeko hainbat artikulu agertu direla komunikabideetan, eta bere kandidatura bultzatu nahi izan zela. Baina badirudi euskaltzainek ez dutela horrela ikusi. Edo behintzat ez dute aurkeztu...
A. 1979an hasi zinen lan egiten Euskaltzaindian. Espero al zenuen egunen batean euskkaltzain osoa izatera heltzea?
M.A. Hasieran ez nuen horrelakorik espero, baina gero, egunen batean, beharbada, helduko nintzela pentsatu nuen. Baina ez hain azkar... Dena den, nere buruari ez diot gehiegi planteatu halako edo bestelako erronkarik. Batzordeak eta Lana hor daude, eta ez dut pentsatu hau egiten badut euskaltzain osoa izango naiz.
A. Baina zure ustez, zein izan da zure tranpolina euskaltze osoa izateko?
M.A. Nik uste dut, Gramatilka eta LexkLo Erizpideen Finkapenerako Batzordeetako lanak izan direla eta hauek nere tesiarekin lotura zuzena dute. Azken urteatan gramatika eta lexiko kontuetan burubelarri ibili naiz, eta lexikoa, batez ere, izugarrizko garrantzia hartzen ari da. Beharbada, hau izan da.
A. Euskaltzaindiak erabakiak hartzeko behar duen denbora luzearen ingurukoa aspaldito eztabaida da.
M.A. Euskaltzaindiari beste inungo akademia bati eskatzen ez zaiona eskatzen zaio, eta zuk aipatutako zentzu horretan ni naiz erabaki falta hori sentitzen duen lehena, baina askotan oso desberdina izaten da kanpoan esaten dena eta barruko lan egiteko modua. Euskaltzaindiako lana gure ogi bideaz kanpo egiten den lana da, eta horre k erritmo jakin bat ezartzen du. Euskaltzaindian ez dago liberatuirik, euskaltzainak eurak ere ez. Bestetik, ez da batere erraza erabaki hauek hartzea, eta jendeak ez daki gauza txikienak ere zenbat lan ordu eskatzen dituen. Eztabaidatu, berriro egin... Hala eta guztiz ere, denboraren aurka goaz, eta askotan ezintasuna sentitzen dugu. Oinarri sendo bat izateko denbora asko behar da, baina gaudenak gaude, eta ez gehiago.
A. Euskaltzaindia mitifikatuta al daukagu?
M.A. Badirubi Euskaltzaindia gauza guztien gainetik dagoen zerbait dela, eta ikuspuntu hori denok izan dugu. Bestetik, oso ondo iruditzen zait horrelako erakunde bat edukitzea, hizkuntza batzeko beharrezkoa bait da, nahiz eta akademia ez izan. Bidea markatuko duen eta guztiek onartutakoa den erakunde bat izan behar da, eta zentzu honetan Euskaltzaindiak funtzionatu egin du; eta oraindik ere indarra badauka. Nik ez dakit Euskaltzaindia beste guztiaren gainetikako zerbait den ala ez den. Azken finean, euskaltzainak pertsonak dira, eta mugak dituzte. Eta denbora aldetik oso muga estuak daude.
A. Euskalkien inguruan ere aspaldiko eztabaida euskara batua eta gipuzkeraren inperialismoarena izan da. Duela gutxi euskaltzain batzarrak bizkaiera ere aldarrikatzen zuten.
M.A. Nik ez dakit jendeak horrelako iritziak nondik ateratzen dituen, ez eta Kintanak dituenak ere. Nik dakidanez inork ez du ofizialki esan eseri eta ez jarri edo etorri eta ez jin euskara batukoak direnik. Euskara batuaren lexikoaz inork ez du ezer esan, eta ideia horiek hemen ateratzen dira! Gipuzkoa inguruan euskararen aldeko indar handienak daudelako Argitaletxe nagusiak hemen daude. Itzultzaileen artean edo administrazioaren munduan ari direnak Gasteizen arituko dira, baina azken finean gipuzkoarrak dira denak, eta hitz egiterakoan, idazterakoan, gure euskalkia markatzen dugu. Hiztunak ere badu erantzukizuna bereari eusterakoan eta hori txertatzerakoan amore ez ematerakoan. Ez da Kintana bakarrik, duela gutxi Davantek artikulu bat idatzi zuen gipuzkoarrok Lapurdikoak, Nafarroa Beherekoak eta Zuberoakoak ere hortxe daudela jakin beharko genukela esanez Beste hauek ez lukete hain erraz amore eman beharko, eta eutsi beharko lukete. Beraiena gehiago erabiliz errazago ikasiko genuke, bai guk besteen gauza hatzuk, bai besteek gureak.
A. Zuberera eta behe nafarrera euskalkiak oso egoera larrian daude.
M.A. Egia esan oso irtenbide txarra dauka horrek, jendeak bertatik alde egiten duen neurrian. Zuberoan oso euskaldun gutxi geratzen omen dira milaka batzuk besterik ez, eta egoera honetan oso zaila da bertako euskalkiei eustea. Eskoletan bestalde, ezin da zuberera edo behe nafarrera bakarrik irakatsi, nahitanahiez, euskara batuagoa erakutsi behar da. Arazoa ez da euskararen indar falta, baizik eta bertako gizartearen problema bat, hizkuntza berarekin daramana baina askoz ere orokorragoa dena.
A. Datorren udazkenean, sarrera hitzaldia aurkeztuko duzu, eta komunikabideetan agertu denez, Joxemiel Barandiaran eta euskararen inguruan hitz egingo duzu.
M.A. Oraindik ez daukat batere argi zein izango den nere hitzaldiaren gaia. Astirik ere ez dut eduki horretan pentsatzeko. Gai polita izan zitekela atera zitzaidan galdetu zidatenean eta orain, badirudi dena erabakirik dagoela. Zer dagoen ikusi eta pentsatu egin behar dut... Gustatuko litzaidake, baina Barandiaranen euskarazko idazkiak begiratu beharko nituzke... Ez dakit oraindik hizkuntzaren ikuspegitik zer esan daitekeen. Agian beste gai bati heldu beharko nioke.
A. Badirudi, Barandiaran euskaltzain osoa izendatu zutenean, jende ospetsua behar zutela Euskaltzaindian. Egun, pertsona langileak behar omen dituzte.
M.A. Bai, Euskaltzaindiari ospea emateko. Nik uste dut planteamendu hori zuzena dela. Uste dut Joxemiel Barandiaran behin azaldu zela Euskaltzaindian, eta berriro ez zela azalduko esateko. Izendapena onartu zuen. Ohoretzat hartu zuelako, eta berak zuen ospea ere Euskaltzaindiari emateko. Eta, diotenez, frankismoaren garai horretan akademiak babesa emango zioten izenak eta lanean jarraitzeko legitimazioa bilatzen zituen. Baina gaur egun, egoera zeharo aldatu da. Euskaltzaindiak erabateko onarpena dauka erakunde eta gizartearen aldetik, eta orain lan egingo duen jendea behar du. Eta zentzu honetan, ni identifikatuta sentitzen naiz. Lanerako noa aurrera, eta ez beste ezertarako.
A. Patxi Altuna aukeratu duzu sarrerarako aitabitxi bezala. Zergatik?
M.A. Horrela izatea espero dut, oraindik berari serioski ez esan arren. Bestetik, bera izan da aurkezten nautenetako bat, eta Patxi da azken urteetan gehien animatu eta bultzatu nauena. Nigan ikaragarri sinestu izan du betidanik. Eskerrak azaltzeko modu hat izango litzateke.
A. Dena den, hasieratik pertsona ospetsuez egon zara inguratuta: Koldo Mitxelena, Ibon Sarasola, Patxi Altuna...
M.A. Suerte handia izan dut bizitzan. Behar nituen pertsonak behar nituen momentuan eduki ditut eta, gainera, beraien laguntza osoa izan dut. Inguruan animatu eta bultzatzen zaituzten pertsonak izatea oso garratzitsua da.
Myriam Gartzia
NORTASUN AGIRIA
36 urteKo donostiarra dugu bere familia osoá Bergaraka izan arren
Beti izan da liburuzalea, eta horregatik ikasle fin eta langilearen ospea izan du
Dituen helburuak oso epe laburrekoak dira, eta euskaltzain oso izateak ez du aldaketarik supósatu
Hizkuntzak izugarri gustatzen zaizkio, eta euskaraz aparte hiru hizkuntza menperatu eta beste bi ulertzen ditu
Denetik irokurtzen du, Agatha Christie edo hizkuntzalaritzari buruzko edozein liburu
20-24

GaiezHizkuntzaEuskaraErakundeakEuskaltzain
GaiezKulturaKultur ErakEuskaltzain
PertsonaiazAZKARATE4
EgileezGARTZIA3Hizkuntza

Azkenak
LAB: “Klase elkartasunaren oinarrizko printzipioa da langile migranteei harrera egitea”

Botere sindikalaren inguruko bigarren azterlana argitaratu du Ipar Hegoa fundazioak. 2016an argitaratu zuen lehena eta, beraz, orain 2016 eta 2023 arteko eboluzioa ikus daiteke. Ondorio nagusien berri emateko prentsa agerraldia egin dute ostiral honetan LABeko koordinatzaile... [+]


2025-01-03 | Leire Ibar
Etxegabetzeko arriskuan daude bi familia Burlatan

Burlatan, Nafarroan, bi familia euren etxeetatik kaleratuak izateko arriskuan daude. Iruñerriko Etxebizitza Sindikatu Sozialistak azaldu duenez, familia bat putre-funts batek bota nahi du, alokairu kontratua berritzea ukatu diolako; beste familia, berriz, etxejabeak bota... [+]


WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms plugina euskaratu du Iametzak

WordPress-en formularioak sortzeko Ninja Forms pluginaren euskaratzea utzita zegoela ikusita, Iametzak bere gain hartu du itzulpena eguneratzeko lana.


Analisia
2025ean etxebizitza zer?

Urte berria hasi dugu, baina etxebizitza arazo oso potoloa bihurtu zaigula aspaldi honetan, hori ez da berria. Hala ere, azkenaldian zabaldu diren datuak ikusita, 2025a mugarri bat markatzekotan dela esan daiteke, eta iragar ezinak diren ondorio sozial eta politikoak antzeman... [+]


Boli Kosta: Frantziako armada kanporatzen duen zazpigarren estatu afrikarra

Joan den asteartean, hilaren 31n, Boli Kostako presidente Alassane Ouattarak iragarri zuen bertan behera utziko zituela Frantziarekiko harreman militarrak. Horren ondorioz, datozen asteetan 1.000 bat soldadu frantses atera beharko dira herrialdetik.


2025-01-03 | Leire Ibar
2025etik aurrera, Hego Euskal Herrian alokairuak gehienez %2,2 igoko dira berritzean

Espainiako Estatistika Institutuak erreferentziazko indize berria argitaratu du urtarrilaren 2an. Horren arabera, alokairuen prezioak gehienez %2,2 garestitu ahalko dira urtean. Indize hau 2023ko maiatzaren 25ean indarrean sartu zen Etxebizitza Legearen ondorio da, eta data... [+]


2025-01-03 | Gedar
Pertsona afroamerikar bat kolpeka erail dute kartzelariek AEBetako espetxe batean

Hiru funtzionariok jipoitu zuten Robert Brooks, eskuak bizkarrera lotuta zituela. Hurrengo egunean hil zen, eta autopsiak dio asfixia izan zela heriotzaren kausa.


2025-01-03 | ARGIA
Surf irakasle batentzat 85 urteko kartzela zigor-eskaera, adin txikikoei sexu gehiegikeriak egiteagatik

Gipuzkoako Fiskaltzaren ustez, 40 urteko irakasle hondarribiarrak 9 eta 17 urte arteko hamaika adin txikikori sexu gehiegikeriak egin zizkien 2011 eta 2021 urte artean. 2021ean kartzelatu zuten, bere sei ikaslek salaketa jarri eta gero.


2025-01-03 | Jon Torner Zabala
Espainiako Pilota Federazioa
“Eskura dauzkagun lege-erreminta guztiak baliatuko ditugu Espainiaren eskubideak babesteko”

Askok espero zuen moduan, Nazioarteko Pilota Federazioak Euskadikoa onartu ostean eskubide osoko kide gisa, Espainiako kirol-erakunde, alderdi politiko edota hedabideek erabakiaren aurkako oldarraldia hasi dute, nork beretik presioa eginez. Ostegunean, Espainiako Pilota... [+]


Euskararen kontrako oldarraldia salatzeko pintaketak egin dituzte epaitegietan eta CCOO eta UGTren egoitzetan

Baionako eta Donostiako epaitegiak margotu ostean, ostegun gauean Eibarko epaitegian pintaketa egin dute zenbait ekintzailek. "Oldarraldia gelditu" idatzi dute eta pintura berdea jaurti diote eraikinari. Abenduan, CCOO sindikatuaren egoitza ugari margotu dituzte, baita... [+]


Segi dezala akelarre antifaxistak

FERMIN MUGURUZA  40. URTEURRENA
Noiz: abenduaren 21ean.
Non: Bilbo Arenan.

-------------------------------------------

Urtero janzten da festa giroz Bilbo abenduaren 21ean. Sagardoa eta taloa protagonista, San Tomas eguneko azoka eguna da. Aurten, gainera,... [+]


Zunda bat Eguzkitik inoizko gertuen igaro da, arrakastaz

NASAren Parker zunda 6,1 milioi kilometroko distantziara arte gerturatu da Eguzkiaren azalera, bere misioaren lehen gerturatzean. Hala, Eguzkitik inoizko gertuen egon den objeku artifiziala bilakatu da. 692.000 kilometro orduko abiaduran igaro da, eta jasotako datuak funtsezkoak... [+]


Kultur transmisioa feminismotik zikloa izanen dute asteburuan Beran

Goldatz talde feministak antolatua, ortziralean, urtarrilaren 3an, Jantzari dokumentala proiektatuko dute Beralandetan (17:30ean) eta biharamunean, urtarrilaren 4an, Berako bestetako tradizioak aztergai izanen dituzte Maggie Bullen antropologoarekin leku berean (10:30).


Eguneraketa berriak daude