«Amerikan, Expo gisako gauzak zuriei bakarrik interesatzen zaizkie»


2021eko uztailaren 19an
Xabier Lopez Mendizabal, "Amerika eta Euskaldunak" batzordeko kideari elkarrizketa
Xabier Lopez-Mendizabal, «Amerika eta Euskaldunak» batzordekoa
«Amerikan, Expo gisako gauzak zuriei bakarrik interesatzen zaizkie»
Duela bost mende Amerika aurkitu zutela eta, Euskal Herrian batzorde bat sortu zen kontinente hartan ibilitako euskaldunen eragina aztertzeko. Batzorde horretako partaide den Xabier Lopez Mendizabalen hitzak ekarri ditugu ARGIAra.
ARGIA. "Amerika eta Euskaldunak" batzardeak Juan de Garay, Instituto eusko-argentinarraren ordezkari gisa zaude. Erakunde horren ezaugarriak azal iezazkiguzu.
LOPEZ-MENDIZABAL. Hemen 140 bazkide inguru ginen, baina Margarita Imaz lehendakaria hil zenetik nahiko geldirik dago. Argentinan indar handiagoa du, lauehun bazkide inguru dira. Garrantzi handiko jendea. Orain adibidez, euskal liburuaren erakusketa bat antolatu berri dute. Argentinan bizi diren hirugarren eta laugarren belaunaldiko euskaldunak dira. Gu bezain euskaldunak dira edo askotan gehiago. Espainiar, turkiar, arabiar eta italiarrengandik bereizi nahi dute. Orain beste elkarte bat ari gara bultzatzen Donostian, Argentinar Etxea. Hirurogeitamar bat gara, gehienak duela urte gutxi hona lanera etorritako argentinarrak. Maiatzaren 24ean, hango jai nazionalaren bezperan, Zizurkilen bilduko gara "asado criolo" bat egiteko.
A. Noiz eta nola sortu zen "Amerika eta Euskaldunak" batzordea?
X.L.M. Duela lau urte. Neri Juan de Garay Institutoko ordezkari gisa deitu zidaten, Argentina eta Uruguayko gauzez dakidanagatik. Hamabost-hamasei ordezkari ginen hasieran: RSBAP, BBV fundazioa, EHU, Deustuko Unibertsitatea, Donostia eta Gasteizeko Merkatal Ganbarak, Eusko Jaurlaritzako Industria, Komertzio, Kultura eta Hezkuntza Sailak, Bizkaiko Bolibariana elkartea (gurea bezalakoa, baina Venezuelako gaiez arduratzen dena). Gehienak Amerikaz oso gutxi zekiten. Orain zortzi bat gelditzen gara.
A. Zein da batzorde horren eginkizuna?
X.L.M. Urtero diru kopuru bat dugu aurkezten diren proiektuen artean banatzeko. Hasieran, Deustutik eta EHUtik barra-barra etorri zen jendea beka eske. proiektu asko ez ziren batere interesgarriak, beste batzuk bai. Onartu eta lagundu ditugun asko daude: iaz Venezuelako Andeetan espeleologia egiten aritu zirenak informazio zabala ekarri dute, XVIII eta XIX mendeetako euskal migrazioaz ikerketa sakon bat egin da, Baztan eta Iparraldeko artzainek zuhaitzetan egindako idatziez beste lan bat egin da, Xabi Otero argazkilariak liburu bat egin du Labrador lurraldean ibilitako euskal arrantzaleez, Iñaki Zumalde ETBrako bideo batzuk ari da egiten, Fermin Leizaola eta Miren Egaña toponimia aztertzen ari dira, Lope de Agirreri buruzko komikia, filme bat ere egin da. Serioa eta aberasgarria iruditzen zaiguna onartu egiten dugu. Lana polita da. Guztira 30-40 liburu argitaratuko direla uste dut.
A. Abenduan batzordea desegingo da. Egindako lanak izango al du jarraipenik?
X.L.M. Batzordean gelditu garen azkenoi pena iruditzen zaigu urtea bukatzearekin lan hau uztea Amerikako gaiez aholkulari gisa edo jarraitzea gustatuko litzaiguke, bostgarren mendeurrena alde batera utzita.
A. Eta zer iruditzen zaizkizu Amerikako aurkikundearen bostgarren mendeurrena ospatzeko antolatutako ebitaldiak?
X.L.M. Diru asko gastatu da Sevillako Expon. Amerikan zuri asko dago eta besteen eskubide berdinak dituzte. Indigenak berriz oso umilak dira eta behartsuak. Indio enpresariorik edo aberatsik ez duzu ezagutuko. Euskaldun asko ere pobre bizi da Venezuelan eta Argentinan. Zuriek agintzen dute luralde guztiak indioei kentzen joan direlako eta Europara begira bizi dira, horiei baino ez zaizkie interesatzen Erakusketa Unibertsalaren moduko gauzak. Duela urtebete egon ginen ikusten. Enpresa handien pabilioi asko gerorako geldituko dira. Hori ondasun bat izan daiteke hangoentzat. Andaluzian ez dago lan asko eta begiak irekitzeko aukera izan daiteke.
Joxemi Saizar
48-49

GaiezKulturaKulturgintz
PertsonaiazLOPEZ1
EgileezSAIZAR2Kultura

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude