«Esan nahi dudana idazteko atxaki behar izaten dut»


2021eko uztailaren 19an
Martin Iturbe idazleari elkarrizketa
Martin Iturberen «Zelai ezberdiñetan amets-oihu bedeinkatuak» poesia liburua kalean
«Esan nahi dudana idazteko atxaki behar izaten dut»
Baserritarren eta arrantzaleen munduak agertzen dira "Zelai ezberdiñetan amets-oihu bedeinkatuak», Martin Iturbe Baldaren poesia liburuan. Lana, Sendoa argitaldariak kaleratu du eta bertan, bi munduek gaur egun jasaten duten egoera zaila azaltzen du idazleak.
ARGIA. Nekazal eta arrantza munduak dira zure liburuko protagonistak...
MARTIN ITURBE. Ni Hondarribia herri arrantzalean bizi naiz, baina hala ere. jatorriz nekazaria naiz. Aspalditik neukan nekazaritza nahiz baserriei buruz idazlan bat egiteko asmoa eta Xalbador sariak eman zidan gaia lantzeko aukera eta bidea. Baserriari buruzko poemak egin nituen eta ondoren Hondarribira joan nintzen bizitzera. Hau dela eta, itsasoa eta arrantzaleen egoera gertutik ezagutzeto aukera izan dut. "Xalbador" sariketa atxakiatzat hartuta bi gai horiei buruzko poemak egiten hasi eta horrela idatzi nuen «Zelai ezberdiñetan amets-oihu bedeinktuak". Bertan, bai batak eta bai besteak dituen alderdi neketsuak eta egoera zailak azaltzen dira. Dena den mezua hobeto ulertuko du nekazarien bizitza barruan eraman duenak. Arrantzaleak nekez ulertuko bait du baserritarren alderdi hau eta, aldiz nekazariak nekez ulertuko du arrantzalearena. Bi munduak ezberdinak dira baina mamian oso lotuak daude. Askotan, hitz batekin azaltzan da bizitzaren alderdi osoa eta hitz goxoak agertzen badira ere, esaldi gogorrak ere erabiltzen ditut. Lana eta izerdia batentzat izaten bait da, eta irabazia beniz, beste batek jasotzen du, geldi dagoenak.
A. Ezkortasunez azaltzen dira bi munduak...
M.I.B. Bien egoerak latzak dira. Garai gogorrak pasatu ondoren, nekazaritzan aldaketak izan dira, nekazariak beren artean elkartu direlako eta, aurrerapenak emandako erosotasunari esker? baserria hazi edo behintzat lankideak ugaritu egin direlako. Lehen gai gutxirekin moldatzen zirenak, orain gai askorekin lan egiteko aukera dute. Hala ere, nekazaritza egoera ilun eta zaila jasaten ari da. Europatik etorriko diren lege eta neurrien ondorioz baserri asko itxi beharrean bait daude. Etorkizuna beltza ikusten dut berez estutasunez josita dagoen mundu honetan. Garaiak ere aldatu direla argi dago eta orain atzokoari lotuta ez dago egoterik. Atzokoak duenari eutsi bai, baina gaurkoaren gaurkotasona beharrezkoa da. Baserritarra gainera, bakartia izan da betidanik eta bakartia izatearekin gaur egun, ez dago aurrerabiderik.
A. Naturaren aldarrikapena agertzen da poemetan ere
M. I. B. Haurra nintzenean baserrian bizi izan nituen amets eta lurrarekiko loturak erabiltzen ditut, bertan bizi direnen buruhausteak eta arazoak adierazteko. Naturarekiko lotura eta naturak berak duen edertasuna azpimarratuz, baita naturaren zailtasunak eta bera eta gizonaren borroka ere. Azkenik itxaropena agertzen da baserria eta nekazariaren arteko elkar hizketan. Nekazariak bihotzean darama baserria baina beste zerbaiten beharra duenez, ezinbestekoa ikusten du bertatik joan behar izatea.
A. Poesiazgain nobela eta ipuina landu dituzu ere...
M.I.B. Idazlea baino, mihi astintzailea edo hizlaria naiz. Hala ere. prosaz idazteko egokiagoa nintzela uste nuen, baina lehiaketetan poemak saritu dizkidate prosa lanak baino askoz ere gehiago. Idaztea zaila izan da beti neretzat. Esan nahi dudan zerbait idazteko atxakia behar izaten dut, sariketak kasu. Horiei esker egin ditut lan asko.
A. Zer iruditzen zaizu Euskal Herrian egiten den poesia?
M.I. B. Ni autodidakta naiz eta ez dut ondo ezagutzen hemen egiten dena. Jende asko ikusten dut mundu horretan oso sartuta dagoena eta inbidia ematen didate. Nahikoa idazten dela eta jendea bizitasunez dabilela iruditzen zait. Gauzak egin behar dira, egiten ez denean ez bait da ezer izaten. Egiten direnetatik, nereak horien artean, denak onak izango ote diren ez dakit, baina asko egin eta saiatuz gero, gauza on asko ateratzen da. Agian. garai bateko berotasuna pasatu egin da eta beharbada bide errazena aukeratzen dugu orain. Bestalde, poesia gutxi irakurtzen bada, euskal poesia oraindik neketsuagoa izango ez ote den da nere kezka.
Joxi Goikoetxea
48-49

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakITURBE5
PertsonaiazITURBE5
EgileezGOIKOETXEA7Kultura

Azkenak
Su artifizialak

Bitxia egiten zait oso askok su artifizialei dieten miresmena. Ikuskizunak sortzen duen itsutasun eta gorreria aukeran nonahi. Ni uxatu egiten nau giro piroteknikoak. Baina onartzea besterik ez daukat gehiengo batek horretan murgilduta bizi nahi duela; besteak beste, sistema oso... [+]


Herrialde Katalanetako herririk turistikoenak, eskuin muturraren bozen biltoki

Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.


Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu
Puigdemontek nola egin zien iskin poliziei?

Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]


2024-08-09 | Euskal Irratiak
Baionako Euskal Museoak ehun urte bete ditu aurten

Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]


Sustantziarik gabea

Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]


Gasteizko jaietan izandako bi bortxaketak salatu dituzte

Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.


Euskal Herriko ikurrak kendu dituzte Atarrabiako pilotalekuan, Nafarroakoa izan ezik

Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]


Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean

Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.


2024-08-09 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-08-09 | Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan

UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]


2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


Eguneraketa berriak daude