«Presoen eta Euskadiren egoera negoziazioaz bakarrik aldatuko da»


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Izaskun Rekalde errefuxiatuari elkarrizketa
IZASKUN REKALDE
«Presoen eta Euskadiren egoera negoziazioaz bakarrik aldatuko da»
Miarritzeko bere etxean aurkitu dugu Izaskun Rekalde. 77tik Iparraldean bizi da, eta euskal errefuxiatuek azken 15 urteetan ezagun dituzten egoera aldaketak hurbiletik bizi izan ditu, baita polizia frantsesaren errepresioa ere. Bere bi alabekin bizi da, eta nahiz eta errefuxiatuen estatutua eskutan ukan, ez du lan egiteko posibilitaterik.
ARGIA. Istorio zahar batekin hasiko gara. Oroituko zara, zu, Segobiako ihesaz?
IZASKUN REKALDE. Bai. Kontu zaharra da hori. Pena izan zen eta gogoratzon naizelarik ere pena hartzen dut ezin bait zaio bueltarik eman. Gaizki ulertzeak izan ziren eta, gaizki atera zitzaigun. Gu Segobian sartzen ginen kamioiez. Gure kamioia Urepelen utzi genuen, eta mendirantz joan. Biharamunean mendian atxilotu gintuzten, batzuk zaurituak, bat hila. Hortik komisaldegira eraman gintuzten. Ni Burgeten utzi ninduten lehenik eta gero Irunera, non 10 egun pasa nituen.
Santik nik baino tortura gogorragoak jasan zituen. Ni eramaten ninduten ikustera elektrodoak jartzen zizkiotelarik. Ondoren bederatzi hilabete egon ginen preso. Amnistiaren aldeko mobilizazio, manifestaldi inportante horietako garaia zen, eta beraz nola momentu nahasia zen baldintzapeko askatasunarekin atera ginen.
A. 77an Iparraldera etorri zinen. Beste giro bat zegoen hemengo kaleetan...
I.R. Guk 75ean alde egin genuen etxetik, eta 77an etorri ginen hona. Berehala paperak eskatu nituen eta lortu. Orduan giroa askoz eta alaiagoa zen, jende asko zegoen kalean, errefuxiatu asko ginen, harreman asko genituen gure artean. Bestalde, estatu frantsesean ere gureganako elkartasun asko zegoen. Manifestaldi asko izan ziren gure alde garai horretan. Jende askorentzat hautu politiko baten momentoa izan zen, batzuk erreforma onartu zuten eta guk ikusi genuen segitu behar zela. Paperak ukaiten segitu genuen, Santik garai batean lan egin zuen baita ere. Gero, sozialistak pasatu zirelarik, errefuxiatu estatutua lortu nuen, eta orain arte honekin nabil. Santiri iaz kendu zioten, estatutua zuen bitartean ezin bait zioten estradiziorik eman.
A. 81etik hona nola bizi dira errefuxiatuak?
I.R. Nere adibidea hartzeko, nik beti bizitza legala eraman izan dut, estatutua daukat, ez dut bestelako paperik. Gisa guziz hemen, nahiz eta paperak ukan, beti zerbait falta da. Ez ditugu sekulan behar diren guztiak. Eta bizitza normala eramateko lan egin behar da nere ustez, baina hori ezin dugu. Bestalde hona etortzen zarelarik zure bizitzaren parte bat egina da. Baduzu zure laguna, eta hemen beste lagun batzuk egiten dituzu, beste bizi bat antolatzen duzu. Nere bizitza hautsia da, bi partetan, han eta hemen. Hegoaldeko lagunak etortzen dira baina nik hemen nere bizitza dut. Ezin dut denbora pasatu Hegoaldeko lagunak itxaroten. Hemengo jendearekin ere harremanak baditut eta horretarako euskara tresna paregabekoa da, frantsesarekin mugatuagoak gara.
Baina erran daiteke gure bizitza errazagoa dela gaur egun gorderik bizi diren errefuxiatuenarekin gonbaratuz. Batzuk urteak dira gorderik bizi direla, eta gaur egun asko dira egoera horretan. Ez dute familia ikusten, ez dituzte lagunak ikusten. Gartzela gauza bat da, eta oso gogorra, bereziki azken urte hauetan daramaten politika bortitzagatik, baina etxe batean egotea zuhaurrek giltza jarri duzularik, zure buruarekin duzun borroka ere oso gogorra izan behar da. Biziki zaila da horiek bizi duten egoera hitzetan adieraztea. Bestalde, urteak pasatzen dira, eta ez dituzu gehiago hogei urte. Batzuk hogeitahamar beste batzuk berrogei, zure bizitza joaten da.
A. Hala ere jendeak irauten du.
I.R. Bai, jendeak irauten du, segur da. Osasun problemak badira, afektibitate problemak badira, baina jendea ez da Hegoaldera joaten 'damutu' bezala. Har dezagun presoen adibidea ere. Nik ulertzen dut 10 urteren buruan preso batzuek irtenbide bat bilatzea. Ez dut onartzen ordea, azken finean beren buruaren kontra ari bait dira. Borroka oso luzea da, errepresioa handia da eta batzuk nekatu egiten dira. Hemen ez dut kasua ezagutzen. Manipulazioa izugarria da, baina kolektiboa ez da hunkitua.
A. Zure ustez euskal gizartea axolatzen da preso eta errefaxiatuen egoeraz?
I. R. Neretzat lan handia egina izan da euskal gobernutik eta baita ere espainol gobernutik. Medio biziki indartsuak dituzte, telebista eta abar. Baina 600 preso dira. Horiek beren familiaren bisita dute astero, familiek bidaia egiten dute eta askotan bidaia oso luzeak izaten dira, erasotuak ez direlarik gainera. Jendea nekatua balitz bai Gasteizeko gobernua bai Madrilekoa ez lirateke hain kexu eta hain kezkatuak egongo problema horrekin. Hiltzon utziko lituzkete. Badago giro bat presoen alde, ez dena hainbeste agertzen. Beharbada gure etsaiek tresna oso azkarrak eskuetan dituztelako, eta beti beren bertsioa azaltzen delako. Baino etsaiak bere nahia nahasten du errealitatearekin.
Gobernuak dio: «Errenditzen bazarete, presoak aterako dira». Arazoa ez da hori, presoak ez bait dira hamar urte eta batzuetan gehiago gartzelan egon, eta gu ez gara hemen egon horretarako, etxera itzultzeko lehen bezala egoteko. Ez du balio, bestela aspalditik etxean ginen gure bizitza egiten. Gobernuak ulertu behar du hori, bitartean debaldetan ari gara.
Presoen eta Euskadiren egoera bere orokortasunean aldatuko da negoziazioaren bitartez bakarrik. Eta hori ez da gauza bera erraten ibiltzea. Ez dago beste irtenbiderik. Horretan ez da gure nahia sartzon soilik. Ikusi behar da Europaren egoera, alderdi sozialistaren arazo nagusiak zeintzuk diren. Momentuan gobernuak emaitza gutxiko negoziaketak nahi lituzke eta horretarako EAJren laguntza hartu du.
A. 87ko sarekadaz zer oroitzapena atxiki duzu?
I.R. Neretzako okerrena, lau urte pasatu ondoren. Lehen momentua izan zen, biziki bortitzak izan bait ziren, etxean. Eta gero jendea joaten ikusten nuelarik, nola eramaten zituzten bestaldera. Ezin dut jendearen aurpegia, beren beldurra ahantzi. Banaka banaka kotxean sartzen zituzten, eta jendeak joatea eskatzen zuen, momentu hori gogaitatzea okerragoa bait zen. Gero ni hemen egon nintzen.
Bretainara kanporatu ninduten baina lehenik deitu nuen han izango nituen baldintzak ezagutzeko. Erran zidaten ez zegoela ezer pentsatua, ez nuela ezer ukanen. Beraz erabaki nuen hemen gelditzea nahiz eta arrisku bat izan. Nahiago nuen familia eta lagunengandik hurbil bizi. Orain dela gutxi ere atxilotu naute, nere bizitzari buruz eta Gureak elkarteari buruz galderak eginez. Hiru oren pasa dituzte nere etxea miatzen. Ez zuten besterik, beldurra sartzeko. Egia da familia bezala elkartasuna lortzen dugula eta beraz gure lana kriminalizatzen saiatzen dira. ETA, presoak, familiak... gauza bera direla sinetsi arazi nahi lukete.
A. Zein da Gureak elkartearen lana?
I.R. Gureakek 52 preso kudeatzen ditu, estatu frantses osoan, gehienak Parisen daudelarik. Hasieran gure helburua zen presoak laguntzea, bistan da. Baina gehienbat familia berriei laguntzea. Gehienetan familiar bat preso sartzen delarik izugarrizko kolpea hartzen da. Beraz, lehen urratsak ematen laguntzen diegu familiei, abokatuekin harremanetan sartzeko, epailearengana joateko permisoak eskatzeko. Hots, lehen traba guztiak gainditzen laguntzen diegu. Bestalde, gure inguruko jendea hunkitzen saiatzen gara, presoen berri emanez, informazioa bilduz eta zabalduz.
Diru arazo inportanteak ditugu ere, abokatuak direla, auzitegi gastuak direla. Orain dela gutxi 50.000 libera ordaindu behar izan dugu Jone Idigoras askatzeko, lagun bat bisitatzen ari zela atxilotu zutelarik. Gero, mugatuak gaude. Familiarrak izanik, edo guraso zaharrak edo haurrak direla eta, poteoak edo dantzaldiak antolatzeko momentuan ez da beti erraza. Zorionez laguntza atzematen dugu nahiko erraz. Jendeak ulertzen du gure egoera. Presoak bisitatzera elkarrekin joaten gara maiz, autobusak antolatzen ditugu.
A. Nola iragaiten dira bisitak?
I.R. Gu hiru astetik behin joaten gara. Dena prestatu behar da, ni haurrekin joaten bait naiz. Fresnesera joaten gara. Presondegi oso iluna, itsusia, zikina... Paper guztiak, eta miaketa guztiak egin arte hiru oren iragaiten dira. Ondoren presoa ikusten duzu. Biziki kontent zaude baina nekatuta jada, eta oren erdi bateko bisita daukazu. Ezin duzu elkar hizketa sakonik eraman denbora berehala pasatzen bait da. Ez diogu presoari ezer uzten ahal eta nola bisitak telefonoko kabina bezalako gela batean egiten diren, musu bat eman diezaiokezu presoari, besterik ez. Hortik ateratzen zara izugarrizko frustrazio batekin, eta pentsatzen dut presoarentzat berdin izango dela, eta berriz etxera.
A. Etorkizunari begira baikorra ote zara?
I. R. Bai, nik itxaropena daukat. Zer egin lezakete? Preso gehiago, errepresio gehiago... etsaiak ere irtenbide bat behar du. Euskal arazoa gobernu espainoleko arazo nagusia da, horrela hamabost urte darama irabazi gabe. Paktuko alderdiak beharbada harro sentitzen dira beren herriaren kontra daramaten politikarekin. Ez dut uste. Nere ustez, bere herriaren kontra lan egiten duenak, ezin dezake lasaitasunik aurkitu.

NORTASUN AGIRIA:
Santiago Arrospideren emaztea, alaba bizkiak ditu 44 urteko emakume honek
Egin nahi lukeen bidaia: Hegoaldera
Ezagutu nahi lukeen pertsonaia: Joseba Sarrionandia
Bere anaiak hamar urte daramatza gartzelan
87ko sarekadan atera zioten argazki bat ezaguna egin zen oso, eta Kortatu taldeak bere single bateko azalean erabili zuen
Pastelak egiten oso txarra dela dio.
Ixabel Etxeberria
30-33

GaiezPolitikaEuskal HerrPresoakErbesteaErrefuxiatu
PertsonaiazREKALDE3
EgileezETXEBERRI11Politika

Azkenak
Gure gorputza gudu zelai bat da

Azaroaren 25ean, Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Egunean, Steilas sindikatuko Idazkaritza Feministak kartel bat argitaratu du: Gure gorputza gudu zelai bat da du leloa, eta Hego Euskal Herriko ikastetxe guztiek jaso dute. Gatazka armatuetan emakumeek eta adingabeek... [+]


“Irtenbidea Polizia kopurua handitzea balitz, arazoa jadanik konponduta legoke”

Albiste izan da Gasteizko Errota auzoa azken asteetan, urriaren 8az geroztik delinkuentziaren aurkako eta segurtasunaren aldeko mobilizazioak burutzen baitituzte zenbait auzokidek asteartero, bi lonja huts okupatu zituzten gazte migratzaile batzuk jo-puntuan jarrita. Inguruan... [+]


2024-11-25 | ARGIA
A-25: mugimendu feministak gizonei dei egin die konplizitatea eta justifikazioa desagerrarazteko konpromisoa hartzera

Azaroak 25 Indarkeria Matxistaren Aurkako Nazioarteko Eguna da. Mugimendu feministak Bilbo, Iruñea, Gasteiz, Donostia eta Baionan mobilizazioak egingo ditu. Mugimenduak argitaratu duen manifestuan, 2024an Euskal Herrian eraildako bost emakumeak gogoratu dituzte. Aurtengo... [+]


Udazkena agurtzen negua besarkatzeko

Abenduak hostoen kolore marroia dauka: lurrean, intxaurrondo biluziaren azpian, geratu diren hostoena. Intxaurrondoak bukatu du bere zikloa. Atseden hartzera doa: zuztarrak indartuz, elikatuz, nutritzea du helburu. Barrura begira, barrenak osatzeko garaian dago, orain arte egin... [+]


2024-11-25 | Iñaki Sanz-Azkue
Sugandila bat “ezer ez dagoen lekuan”

Asko hitz egiten da basoaz azken aldian. Basoak berreskuratzeaz, basoak sortzeaz eta basoaren hedadura zabaltzeaz entzungo duzu sarri. Eta ekintza ona izan daiteke zalantzarik gabe, ekosistema moduan duen balioa handia delako. Baina, basoari jartzen diogun atentzio eta indar... [+]


2024-11-25 | Jakoba Errekondo
Birigarroak zirinetan heriotza

Datozen 100-150 egunak erdi lo negukatzen igaroko dituzte landare askok. Beren jakiak sortzeko nahitaezkoak dituzten hostoak askatu eta aurreko 200-250 egunetan metatutako erreserbei esker biziko dira.


2024-11-25 | Garazi Zabaleta
Gaztaina feria basaburuan
Gaztainadiak eta gaztainaren kultura protagonista

Nafarroako beste zenbait herritan bezala, duela lauzpabost urte hasi ziren Basaburuan gaztainondoen inguruko lanketarekin. “Bertako gaztain barietateei lotutako ikerketa abiatu zuen Nafarroako Gobernuak, eta orduan hasi zen hemengo herrietan ere gaztainaren historia... [+]


Funtsezkoa jendea da

Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]


Lanbroa

Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]


Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika

Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean

Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]


Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


Eguneraketa berriak daude