«Kanpotik ez dugu ezer ekarri behar, bertan duguna hori bezain ona delako»


2021eko uztailaren 20an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Hilario Arbelaitz sukaldariarekin
HILARIO ARBELAITZ
«Kanpotik ez dugu ezer ekarri behar, bertan duguna hori bezain ona delako»
Aurtengo Espainiako Sari Nazionala jaso du Hilario Arbelaitzek, gastronomia alorrean. Oiartzungo Zuberoa jatetxeko sukaldariak negozio familiarra hartu zuenetik, Zuberoa baserriari eta euskal sukaldaritza zaharrari zenbait berrikuntza egin dizkio. Gastronomiako kritikoen iritziz, Zuberoa, Arzak eta Bulli dira Estatu espaniarrean jatetxerik onenak. Arbelaitzen ustez, 20 urteko lanaren emaitza litzateke.
ARGIA. Nola eta noiz hasi zinen sukaldari bezala?
H. ARBELAITZ. Horrek zerikusi handia du gure baserriaren historiarekin. Zuberoa baserria Oiartzungo zaharrena da, 600 urte inguru izango ditu. Ni jaio nintzenean baserriaren zati txiki bat taberna zen eta bertan lau bost mahai zeuden. Auzoko jendearen biltokia zen eta asteburuetan kazuelak eta bazkariak amak eta izebak prestatzen zituzten. Baserrian izaten genituen sagardoko bi bat kupel jendea animatzeko eta zentzu honetan 20 bat urtetan ekin genion. Ikasketak amaitu nituenean, anaia zaharrena nintzenez ama eta izebarekin sukaldean gelditu nintzen eta duela 20 urte erretegi bezala hasi ginen, egunero bazkariak ematen, jantokiak handitzen eta abar. Garai horretan, sukaldaritza zaharra ikasten hamar bat urte eman nituen, eta gero nere kontu liburuak begiratu eta euskal sukaldaritza berriaz arduratu nintzen. Horrela hasi nintzen gauza berriak egiten, beti ere, neretzat oinarrizkoa izan den sukaldaritza zaharra ahaztu eta utzi gabe. Gaur egun, nere kartan dauden platerek fonna edota itxura modernua izan arren, sukalde zaharrean oinarrituta daude.
A. Lanbide hau ikasteko modu asko daude baina, zein da zure ustez eman behar diren pausoak?
H.A. Dudarik gabe, mutil neska gazteak sukaldaritzako eskolara joan behar du. Ni ez nintzen joan baina gaur egun funtsezkoa da titulua izatea, bazter guztietan eskatzen bait dituzte. Gero, posible da, jatetxean asko ikastea baina merezi du behetik hasi eta eskolara joateak.
A. Eta atzerrira joatea?
H.A. Ikastera joateak merezi du baina, adibidez, ni hasi nintzenean ere kanpoko platerak ekartzea merezi zuela pentsatu nuen baina gaur egun atzerrira banoa, denbora gehiago emango dut platera nere sukaldaritzara nola moldatu pentsatzen. Ez du pena balio hemengo sukaldaritza nahasteak, adibidez, frantses sukaldaritzarekin. Posible da lagungarria izatea baina ez da inoiz plater berdina egin behar. Parisera joan, hona etorri eta berdina jatea izugarrizko huts egitea da. Joatea ondo dago, ikastea ere bai, baina gero guk daukagunari moldatu behar dugu.
A. Esan dezakegu, orduan, zure teknika kulinarioa sukaldaritza zaharra dela. Ez al duzu sukaldaritza berririk erabiltzen?
H.A. Bai. Oinarria sukaldaritza zaharra izan arren, leunketa edo akabatua gaur egungoa da, modernoa esan dezakegu. Teknikak balio du baina sukaldaritza zaharra ere errespetatzen badugu. Sukaldaritza berriaren teknika batzuek zaharra hobetzen dute. Adibidez, gauzak gutxiago egosten edo egiten dira, zaporea mantentzen bait da. Hau barazkien kasua da. Zaporea ez dute galtzen, kolorea ere ez eta bizitasun hori, gero, platerean nabarmentzen da. Dena ez da modu klasikoan egiten, teknika berriak balio du plateren presentziak garrantzia duetako, baina aintzineko zaporea galdu gabe ekin behar diogu horri.
A. Beti pentsatu dugu Euskal Herriak itsasoarekin duen gertutasanagatik, arraina zela euskal sukaldaritzaren ezaugarria. Horrek mito bat sorrerazi du, ez?
H.A. Bai, baina, zentzu honetan euskal sukaldaritza berriak bideak zabaldu ditu. Aukera berriak eman ditu, sukaldaritzatik gauza berriak eskaintzen direlako eta, jatetxeetan jendeak plater berriak dastatzeko aukera duelako, arrainetik aparte. Denok dakigu arraina oso ona dela eta zorte handia dugula guk hemen dugun arraina izateagatik, baina beti arraina jatea ez da posible. Barazkiak hor daude eta aukera asko eskaintzen dute. Haragiarekin berdin. Plater izugarriak egin litezke.
Euskal sukaldaritzak ate asko zabaldu ditu eta frogatu du bertako jeneroarekin ere, plater onak egin litezkeela. Arraina ez dugu baztertu baina gainditu bai behintzat.
A. Euskal produktuen inguruan ere eztabaidas sortu da, atzerritik datozen produktuak merkeagoak eta hobeak omen direlako. Euskal lehengaiak erabiltzearen alde zaude?
H.A. Nik erabiltzen ditudanak denak, bertakoak dira. Adibidez, barazkiak Oiartzungo baserrietatik hartzen ditugu. Kanpoan egiten diren gauza berdinak egitea posible dugu. Ez du merezi Frantziara joateak hemengo lehengaiak onak izanda.
A. Euskal Sukaldaritza berriaz ari zinela eztabaida sortu da kontzeptu horren inguruan. Ez al da sukaldaritza zaharraren garapena?
H.A. Eztabaida sortu da ona den edo ez den ingurnan. Sukaldaritza zaharra ondo egiten bada ona da, baina gaizki egiten bada hura ere ez da ona izango. Euskal sukaldaritza herriaren inguruan berbera gertatzen da. Ondo ez bada egiten, ez da sukaldaritza berriaren errua, ondo ez delako egin baizik. Bide horretatik eskertzekoa da euskal sukaldaritza berriak Euskal Herritik kanpo eman duen irudi ona. Orain arte, gure sukaldaritza atzerrian ezezaguna zen, gaur egun eta berritasun honegatik aukera onak zabaldu dira, sukaldaritzari eta bertan lanean ari garenei ere.
Esportazio hau onuragarria izan da denontzat. Sukaldaritza esportatzeaz aparte, bertan ikasten dutenei ere lan aukera gehiago zabaldu dizkie. Lan postuak sortzen baditu, ari den bezala, hemengo gauza on bat zabaldu badute, eta hemengo hori ondo zabaltzen badute, nik uste dut, hor oso lan handia egina dagoela.
A. Dena den, euskal sukaldaritza berria goi mailako sukaldaritza da, hau da, garestia.
H.A. Goi mailako sukaldaritza esaten denean ez da sukaldea bakarrik kontutan hartzen. Jatetxe horietan zerbitzua hobetzen da, bazterrak txukuntzen dira, harizko mantelak jarri, loreak artifizialak izan beharrean naturalak izaten dira, sukaldean lau izan beharrean zortzi daude... Guzti horrek produktua edo eskaintzén den jeneroa ez du garestitzen, jatetxea azpiegitura bezala garestitzen da. Zoritxarrez, prezio horregatik betidanik etorri zaizun jendeak ezingo du bueltatu, eta ez da zuk ez duzula nahi, baizik eta jatetxearen norabide berria eta zeren bila zabiltzan.
A. Gastronomian eman den beste berrikuntza gida-liburuek hartu duten garrantzia izan da.
H.A. Balio handia dute, batez ere, kanpoko jendearentzat. Inguruan eta Euskal Herrikoek badakite zer jatetxe dauden eta zer sukaldaritza mota egiten den. Horiek ez daukate gida beharrik baina gida hartu eta izarra duen edo ez duen garrantzi handia du kanpotarrentzat. Nik egia esan, ez dut begiratzen gida hau edo bestean zenbat izar ditudan, baina turismoari begira izugarrizko garrantzia hartzen ari da. Gidan agertzea urte askotako lanaren saria izan liteke, lan horren emaitza. Baina onuragarria den bezala kontrakoa ere gerta liteke. Negozioan eragingo du, eta egia da eragin handia dutela eta kolpe morala ere handia izan daitekeela. Beraz, arriskua ere bada.
A. Espainiako Gastronomiako Sari Nazional berria jaso duzu. Zer deritzozu horri?
H.A. Nik egiten ditudan plateren %80 euskal sukaldaritzakoak dira, gainontzekoak gauza berriak dira. Sari hori izaten da Estatu mailakoa eta sukaldaritza guztientzat. Nik sari hau jaso badut, lasaigarri esango nuke saria euskal sukaldaritza berriari eman diotela. Argi eta garbi. Nik egindakoa gustatu zaie eta nere sukaldea euskal sukaldaritza da.

NORTASUN AGIRIA
Oiartzunen jaio zen 1951 n
Normalean, ez da etxeko sukaldean ibiltzen; emaztea haserratu egiten da, dena zikintzen duelako
Batzuetan, plater berriek frogatzeko etxekoek dastatzen dituzte
Zuberoan bera da saltsa guztietako perrexila
Bere sukaldean emakumeak nahiago ditu, lana berdin egin eta garbiagoak direlako
Jatetxean ikatzezko sukaldea erabiltzen du

Myriam Gartzia
34-38

GaiezGizarteaIharduerakSukaldaritz
PertsonaiazARBELAITZ2
EgileezGARTZIA3Gizartea

Azkenak
Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin Gazaren kontrola segurtatzeko

Forensi Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako egoera... [+]


2024-11-22 | Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean

Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]


Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]


2024-11-22 | ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Gemma Piérola
“Historiak ezin du ezikusiarena egin gu protagonista garen eguneroko arazo horien aurrean”

Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]


Añube
Elkar besarkatzeko musika

Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


Eguneraketa berriak daude