«Inoiz ez dugu SESBeko Hitzarmen Ekonomikoa bere osotasunean sinatuko»


2021eko uztailaren 19an
Independentzia, letoniar kultura eta egoera ekonomikoari buruz, Arvids Ulme eta Peteris Zilgalvis Letoniako Alderdi Berdeko ordezkariak.
Arvids Ulme eta Peteris Zilgalvis Letoniako Alderdi Berdeko ordezkariak:
«Inoiz ez dugu SESBeko Hitzarmen Ekonomikoa bere osotasunean sinatuko»
Arvids Ulme Letoniako Legebiltzarreko diputatua eta Ingurugiro Batzordeko lehendakaria da. Peteris Zilgalvis Ingurugioraren Babeserako Batzordeko talde ekologistaren Kontseilari burua da. Letonia eta Euskal Herriko zenbait arazo oso antzerakoak direla diote eta, beraiek bezala, Euskal Herriak ere aurki independentzia lortuko duela baieztatzen dute segurtasunez. Independentzia, letoniar kultura eta egoera ekonomikoa izan ditugu mintzagai nagusiak.
A. Zer balorazio egiten duzue independentzia prozesuaz?
ARVIDS ULME. Finean, gure herriaren nortasunaren onarpen bat izan da. Independentziaren onarpenarekin justizia egin zaio gure herriari. Orain herria oso pozik dago, eta nazioarte mailako ezagutzaren bidez, posible izango dugu aurreko erregimenaren alor txarrak izan direnak gainditzea. Gehienak, zapalkuntzak ezin bait dezake inoiz gauza onik ekarri.
A. Ez da apur bat bitxia alderdi berde bateko kideak zuek lortu duzuen indarra izatea, eta nazionalismo kontutan aintzindari izatea?
A.U. Ez, hori ona da, eta Baltikoan normala. Errepublika Baltikoetan ezin liteke nazionalismoa eta ekologia banatu, oso elkar lotuta doaz. Baltikoan ekologiaz hitz egitean, ezinbestekoa da nazionalismoen biziraupenaz hitz egitea. Ekologiak erakutsi zuen politika sovietarrak zituen akatsak.
A. Zeintzuk dira orain Letonink dituen arazo nagusienak?
PETERIS ZILGALVIS. Arazo larrienetakoa gure herriaren krisi ekonomikoa da. Halaber, sovietar armadak oraindik gure lurrean jarraitzen du. Letonian garai batean, sovietarren okupazioaren aurretik, nekazaritza zen nagusi. Gero Stalinek. Soviet Batasuneko gainontzeko leku gehienetan bezala, industrializazio prozesu basatiari ekin zion, eta honek ondorio tamalgarriak utzi ditu alor askotan. Kontaminazio handia dugu airean, erreketan eta Baltikoko Itsasoan bertan. Hondakin toxikoei dagokienean, oraindik ez dugu inongo legedirik egin...
A. U. Egungo egoeran errejimen zaharreko egitura guztiak deuseztu behar ditugu, orduko ezer ezin liteke salba eta. Stalinek eraikitako egitura industrial guzti hori letoniar herria menperatzeko beste modu bat besterik ez da izan. Industria astunerako azpiegitura guztia jarri zuten gure herrian baina Letoniak ez du maila horretarako baliabide energetikorik. Beraz, ekonomia aldetik hori izan zen lehenbiziko lotura ekonomikoa. Bigarren lotura eskulana izan zen, hemen ez zegoen eta kanpotik ekarri zuten, batik bat Errusiatik. Euskal Herrian inmigrante espainiarrekin gertatutako antzerako gauza bat izan da.
A. SESBk eraiki zuen sistema ekonomikoak interdependentzia handia ekarri die errepublikei. Orain SESB Hitzarmen Ekonomikoa aurrera ateratzeko ahaleginetan ari denean, parte hartuko al du Letoniak Hitzarmenean.
A. U Guk tratatuak sina ditzakegu Batasuneko beste errepublika batzuekin eta Hitzarmenetik ateratzen den Batasunarekin, baina inoiz ez dugu Hitzarmena bere osotasunean sinatuko. Bi herrialde subiranoen arteko hitzarmena eta bien onerako izango litzateke. Espainia eta Alemaniaren artekoa moduloa esaterako.
A. Zer bilatu nahi duzue hitzarmenekin?
P.Z. Ondasunen eta energi iturrien trukatzea batik bat. Gure egungo industria astuna industria arinera birmoldatu behar dugu, eta horretarako badugu nahiko ahalmen energetiko (altzarigintza, kontsumo ondasunak...). Ez dugu berriro ere erabateko menpekotasun energetikorik pairatu nahi.
Europarekin ere sinatu nahi ditugu akordioak, batez ere, altzariak, produktu kimikoak, irrati eta mikrobus merkeak esportatzeko. Oraingoz Noruegarekin egin ditugu zenbait hitzarmen.
A. 50 urteetako menderakuntza eta gero zein da letoniar kulturaren egoera?
A.U. Urte guzti horiek oso eragin txarra ekarri diote letoniar kulturari. Baina hala ere nahiko ondo eutsi diogu, batez ere, sovietarren inbasioaren aurretik Letoniak oso aurrerapausu handiak ezagutu zituelako. Oso zaila izan zaie lan hura ezabatzea. Maila horretan, Letonian mendebaldeko nazionalitateak baino gutxiago galdu izan dugula iruditzen zait.
Ikustean sovietarrek gure kultura ezabatu nahi zutela, letoniarrek oso gogor ekin genien gure kulturaren ikerketa eta defentsan, folklorea, musika... Gazteentzat guzti hori bere bizitzen alde bat izatera iragan da. Hizkuntza ere ondo mantendu izan dugu, eta gaur egun populazioaren %70k letonieraz hitz egiten edu.
A. Populazioaren %50 ordea kanpotarra da, %54 errusiorra gainera. Sektore horiek ere integratu egin al dira?
P.Z. Bai, asko bai. Errusiarren %20 letonieraz mintzatzen da. Errususiar gehienek gainera erreferendumean baiezkoa eman zioten independentziari. Hala ere badaude zenbait errusiar sektore integratzen ez direnak eta maila horretan oraindik ahalegin handiak egin beharko ditugu. Unibertsitatean esaterako integrazio eza hau oso garesti ateratzen zaigu, bi adar paralelo mantendu behar ditugulako. Hezkun mailan gaur egun gure ikasketa plan gehientsuenak letonieraz dira, eta gutxi batzu besterik ez errusieraz.
Orain garatu dugun lege berri baten arabera, 1993rako Letonian bizi diren guztiek hiru hizkuntz ulertu beharko dituzte, ez hitz egin baina bai ulertu. Arazoak izan litezke lehen aipatutako sektore txiki horiekin: armada, sovietar burokrazia, Letoniara apropos ekarri zituzten armadako jubilatuak...
A. Ze eratako erregimen politikoa eraikiko zenukete? Eta defentsa sistemari begira?
A.U. Sovietar inbasioaren aurreko errepublika parlamentarioa da gure eredua. Defentsa aldetik, desmilitarizazoaren aldekoak gara. Guk konkretuki, Alderdi Berdeak, Goardia Nazionala eta Muga Polizia nahi genituzke bakarrik. Inolaz ere ohizko armadarik.
A. Eta zein indar du Alderdi Berdeak?
A.U. Duela bi urtetik hona alderdi indartsuenak Alderdi Berdea eta Ingurugiroaren Babeserako Kluba izan dira, eta bietan daude letoniarrak zein inmigranteak. Biak dira Herri Frontearen partaide nagusienak. Ikuspuntu desberdinak ditugu, baina legebiltzarrean elkar lanean dihardugu.
A. Nola dakusazue Europako herrien independentzia bolada?
A.U.0so ondo. Defendatu egin behar ditugu talde etniko guztiak, eta horretarako ezinbestekoa da autodeterminazio eskubidearen jabe-izatea, herri bakoitzak bere etorkizunaz erabaki dezan. Ziur Euskal Herriak independentzia lortuko duela. Horren seinalerik onena guk egin ditugun gauz.t asko zuek ere egiten ari zaretela: hizkuntza eta folklorea bizirik mantenarazteko lana ingurugiroaren errespeturako eskakizun eta ahaleginak... Guzti hori independentziaren garantia da.
A. Ba al dago antzekotasunik Letonia eta Euskal Herriaren artean?
A.U. Guk burutu duguna eta zuek zuen herriaren alde egiten ari zareten borroka antzerakoa da. Zuek bezala, badugu haritz sakratua, San Juan eguna ere antzerako moduan ospatzen dugu eta letoniar olerkariak duela 200 urtetatik hona zuek erabiltzen duzuen antzerako txapel bat erabiltzen dute. Gure mezua zuzena da: jarrai ezazue zuen kultura eta hizkuntza defendatzen! azkenean gure bide demokratiko eta berdea independentziaraino hel dadin. Etorkizuna Europako nazio txikien arteko elkar lanean dago.
Xabier Letona
16-18

GaiezGizarteaIrakaskuntzUnibertsitaUEU
PertsonaiazALTONAGA1
EgileezGARTZIA3Gizartea

GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaLETONIA
GaiezGizarteaIdeologiakNazionalism
PertsonaiazULME1
PertsonaiazILGALVIS1
EgileezLETONA1Politika

Azkenak
Herrialde Katalanetako herririk turistikoenak, eskuin muturraren bozen biltoki

Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.


Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu
Puigdemontek nola egin zien iskin poliziei?

Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]


2024-08-09 | Euskal Irratiak
Baionako Euskal Museoak ehun urte bete ditu aurten

Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]


Sustantziarik gabea

Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]


Gasteizko jaietan izandako bi bortxaketak salatu dituzte

Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.


Euskal Herriko ikurrak kendu dituzte Atarrabiako pilotalekuan, Nafarroakoa izan ezik

Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]


Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean

Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.


2024-08-09 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-08-09 | Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan

UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]


2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


2024-08-08 | Sustatu
Twitterren alternatiben analisia: Bluesky, Mastodon eta Threads

Elon Musk-en jarrera ultra eta toxikoak egunetik egunera agerikoago izanik, X/Twitter noren eskutan dagoen edozeinek ikusten du. Berriz ere egunotan sare horretatik alde egiteko deiak eta agurrak ikusten ari gara, eta horren harira artikulu interesgarria irakurri dugu Electronic... [+]


Eguneraketa berriak daude