«Inoiz ez dugu SESBeko Hitzarmen Ekonomikoa bere osotasunean sinatuko»


2021eko uztailaren 19an
Independentzia, letoniar kultura eta egoera ekonomikoari buruz, Arvids Ulme eta Peteris Zilgalvis Letoniako Alderdi Berdeko ordezkariak.
Arvids Ulme eta Peteris Zilgalvis Letoniako Alderdi Berdeko ordezkariak:
«Inoiz ez dugu SESBeko Hitzarmen Ekonomikoa bere osotasunean sinatuko»
Arvids Ulme Letoniako Legebiltzarreko diputatua eta Ingurugiro Batzordeko lehendakaria da. Peteris Zilgalvis Ingurugioraren Babeserako Batzordeko talde ekologistaren Kontseilari burua da. Letonia eta Euskal Herriko zenbait arazo oso antzerakoak direla diote eta, beraiek bezala, Euskal Herriak ere aurki independentzia lortuko duela baieztatzen dute segurtasunez. Independentzia, letoniar kultura eta egoera ekonomikoa izan ditugu mintzagai nagusiak.
A. Zer balorazio egiten duzue independentzia prozesuaz?
ARVIDS ULME. Finean, gure herriaren nortasunaren onarpen bat izan da. Independentziaren onarpenarekin justizia egin zaio gure herriari. Orain herria oso pozik dago, eta nazioarte mailako ezagutzaren bidez, posible izango dugu aurreko erregimenaren alor txarrak izan direnak gainditzea. Gehienak, zapalkuntzak ezin bait dezake inoiz gauza onik ekarri.
A. Ez da apur bat bitxia alderdi berde bateko kideak zuek lortu duzuen indarra izatea, eta nazionalismo kontutan aintzindari izatea?
A.U. Ez, hori ona da, eta Baltikoan normala. Errepublika Baltikoetan ezin liteke nazionalismoa eta ekologia banatu, oso elkar lotuta doaz. Baltikoan ekologiaz hitz egitean, ezinbestekoa da nazionalismoen biziraupenaz hitz egitea. Ekologiak erakutsi zuen politika sovietarrak zituen akatsak.
A. Zeintzuk dira orain Letonink dituen arazo nagusienak?
PETERIS ZILGALVIS. Arazo larrienetakoa gure herriaren krisi ekonomikoa da. Halaber, sovietar armadak oraindik gure lurrean jarraitzen du. Letonian garai batean, sovietarren okupazioaren aurretik, nekazaritza zen nagusi. Gero Stalinek. Soviet Batasuneko gainontzeko leku gehienetan bezala, industrializazio prozesu basatiari ekin zion, eta honek ondorio tamalgarriak utzi ditu alor askotan. Kontaminazio handia dugu airean, erreketan eta Baltikoko Itsasoan bertan. Hondakin toxikoei dagokienean, oraindik ez dugu inongo legedirik egin...
A. U. Egungo egoeran errejimen zaharreko egitura guztiak deuseztu behar ditugu, orduko ezer ezin liteke salba eta. Stalinek eraikitako egitura industrial guzti hori letoniar herria menperatzeko beste modu bat besterik ez da izan. Industria astunerako azpiegitura guztia jarri zuten gure herrian baina Letoniak ez du maila horretarako baliabide energetikorik. Beraz, ekonomia aldetik hori izan zen lehenbiziko lotura ekonomikoa. Bigarren lotura eskulana izan zen, hemen ez zegoen eta kanpotik ekarri zuten, batik bat Errusiatik. Euskal Herrian inmigrante espainiarrekin gertatutako antzerako gauza bat izan da.
A. SESBk eraiki zuen sistema ekonomikoak interdependentzia handia ekarri die errepublikei. Orain SESB Hitzarmen Ekonomikoa aurrera ateratzeko ahaleginetan ari denean, parte hartuko al du Letoniak Hitzarmenean.
A. U Guk tratatuak sina ditzakegu Batasuneko beste errepublika batzuekin eta Hitzarmenetik ateratzen den Batasunarekin, baina inoiz ez dugu Hitzarmena bere osotasunean sinatuko. Bi herrialde subiranoen arteko hitzarmena eta bien onerako izango litzateke. Espainia eta Alemaniaren artekoa moduloa esaterako.
A. Zer bilatu nahi duzue hitzarmenekin?
P.Z. Ondasunen eta energi iturrien trukatzea batik bat. Gure egungo industria astuna industria arinera birmoldatu behar dugu, eta horretarako badugu nahiko ahalmen energetiko (altzarigintza, kontsumo ondasunak...). Ez dugu berriro ere erabateko menpekotasun energetikorik pairatu nahi.
Europarekin ere sinatu nahi ditugu akordioak, batez ere, altzariak, produktu kimikoak, irrati eta mikrobus merkeak esportatzeko. Oraingoz Noruegarekin egin ditugu zenbait hitzarmen.
A. 50 urteetako menderakuntza eta gero zein da letoniar kulturaren egoera?
A.U. Urte guzti horiek oso eragin txarra ekarri diote letoniar kulturari. Baina hala ere nahiko ondo eutsi diogu, batez ere, sovietarren inbasioaren aurretik Letoniak oso aurrerapausu handiak ezagutu zituelako. Oso zaila izan zaie lan hura ezabatzea. Maila horretan, Letonian mendebaldeko nazionalitateak baino gutxiago galdu izan dugula iruditzen zait.
Ikustean sovietarrek gure kultura ezabatu nahi zutela, letoniarrek oso gogor ekin genien gure kulturaren ikerketa eta defentsan, folklorea, musika... Gazteentzat guzti hori bere bizitzen alde bat izatera iragan da. Hizkuntza ere ondo mantendu izan dugu, eta gaur egun populazioaren %70k letonieraz hitz egiten edu.
A. Populazioaren %50 ordea kanpotarra da, %54 errusiorra gainera. Sektore horiek ere integratu egin al dira?
P.Z. Bai, asko bai. Errusiarren %20 letonieraz mintzatzen da. Errususiar gehienek gainera erreferendumean baiezkoa eman zioten independentziari. Hala ere badaude zenbait errusiar sektore integratzen ez direnak eta maila horretan oraindik ahalegin handiak egin beharko ditugu. Unibertsitatean esaterako integrazio eza hau oso garesti ateratzen zaigu, bi adar paralelo mantendu behar ditugulako. Hezkun mailan gaur egun gure ikasketa plan gehientsuenak letonieraz dira, eta gutxi batzu besterik ez errusieraz.
Orain garatu dugun lege berri baten arabera, 1993rako Letonian bizi diren guztiek hiru hizkuntz ulertu beharko dituzte, ez hitz egin baina bai ulertu. Arazoak izan litezke lehen aipatutako sektore txiki horiekin: armada, sovietar burokrazia, Letoniara apropos ekarri zituzten armadako jubilatuak...
A. Ze eratako erregimen politikoa eraikiko zenukete? Eta defentsa sistemari begira?
A.U. Sovietar inbasioaren aurreko errepublika parlamentarioa da gure eredua. Defentsa aldetik, desmilitarizazoaren aldekoak gara. Guk konkretuki, Alderdi Berdeak, Goardia Nazionala eta Muga Polizia nahi genituzke bakarrik. Inolaz ere ohizko armadarik.
A. Eta zein indar du Alderdi Berdeak?
A.U. Duela bi urtetik hona alderdi indartsuenak Alderdi Berdea eta Ingurugiroaren Babeserako Kluba izan dira, eta bietan daude letoniarrak zein inmigranteak. Biak dira Herri Frontearen partaide nagusienak. Ikuspuntu desberdinak ditugu, baina legebiltzarrean elkar lanean dihardugu.
A. Nola dakusazue Europako herrien independentzia bolada?
A.U.0so ondo. Defendatu egin behar ditugu talde etniko guztiak, eta horretarako ezinbestekoa da autodeterminazio eskubidearen jabe-izatea, herri bakoitzak bere etorkizunaz erabaki dezan. Ziur Euskal Herriak independentzia lortuko duela. Horren seinalerik onena guk egin ditugun gauz.t asko zuek ere egiten ari zaretela: hizkuntza eta folklorea bizirik mantenarazteko lana ingurugiroaren errespeturako eskakizun eta ahaleginak... Guzti hori independentziaren garantia da.
A. Ba al dago antzekotasunik Letonia eta Euskal Herriaren artean?
A.U. Guk burutu duguna eta zuek zuen herriaren alde egiten ari zareten borroka antzerakoa da. Zuek bezala, badugu haritz sakratua, San Juan eguna ere antzerako moduan ospatzen dugu eta letoniar olerkariak duela 200 urtetatik hona zuek erabiltzen duzuen antzerako txapel bat erabiltzen dute. Gure mezua zuzena da: jarrai ezazue zuen kultura eta hizkuntza defendatzen! azkenean gure bide demokratiko eta berdea independentziaraino hel dadin. Etorkizuna Europako nazio txikien arteko elkar lanean dago.
Xabier Letona
16-18

GaiezGizarteaIrakaskuntzUnibertsitaUEU
PertsonaiazALTONAGA1
EgileezGARTZIA3Gizartea

GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaLETONIA
GaiezGizarteaIdeologiakNazionalism
PertsonaiazULME1
PertsonaiazILGALVIS1
EgileezLETONA1Politika

Azkenak
Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen: “Herritik sorturiko ekitaldiaren jabe egin da Udala”

Herriko elkarte eta eragileek antolatzen dute Olentzero eta Mari Domingiren etorrera Irunen, sorreratik. Goizetik gauera jakin dute udalak hartu duela ekitaldiaren jabetza eta beraz, ekitaldiaren inguruko azken erabakiak haren gain geratu direla: “Udalari eskatzen diogu... [+]


2024-12-23 | Irati Diez Virto
Ez naiz sagua, ezta satorra ere; lursagua naiz

Ugaztun hitza entzutean, askotan burura etortzen zaizkigun lehen ordezkariak tamaina handienekoak izan ohi dira: hartza, otsoa, oreina… Batzuetan etxekotutako katua edo txakurra dira agertzen lehenak, edo urruneko lehoiak eta elefanteak. Ikusgarritasunak lehia irabazi ohi... [+]


2024-12-23 | Jakoba Errekondo
Ilarraren entzumena

Laster urte guztian izango ditugu malko ilar goxoak (Pisum sativum). Oraindik, ordea, negua eta udaberria dira, ia erabat ilar freskoak jateko sasoia; udaberrian jango ditugun azken ilarrak ereiteko garaia orain hasten da. Eta oraintxe jango ditugu urria aldera erein zirenak.


2024-12-23 | Garazi Zabaleta
Ekin Dulantzi
Nekazaritzako elikagaien test gunea Dulantzin

Gero eta nekazaritzako test gune gehiago ditugu inguruan, hau da, nork bere proiektua martxan jarri aurretik nekazaritzan eta abeltzaintzan trebatzeko guneak. Nafarroako Zunbeltz espazioa eta Gipuzkoako eta Ipar Euskal Herriko Trebatu dira horietako zenbait adibide, gurean... [+]


Gabonetan tokikoa eta sasoikoa kontsumitu eta, bide batez, Israelgo produktuak boikoteatu

Palestinarren genozidiorako Israelek erabiltzen duen arma nagusietako bat gosea da. Alde batetik, Gazara elikagaiak sartzeko debekuarekin, eta, bestetik, Palestinako elikadura-burujabetza ezabatuta.


Teknologia
Gai izango ez garenean

Pertsona nagusiekin edo aniztasun fisiko eta neuronalak dituzten pertsonekin lanean zaudenean, dugun gizartean gaitasunaren ideiak espezie bezala asko mugatzen gaituela ohartzen zara. Hau da, dugun sistemak gauzak modu espezifiko batean egiteagatik jartzen zaitu balioan, eta... [+]


Materialismo histerikoa
Idatzi nahi nuen

Idatzi nahi nuen gabonetako argien alde, eta urteroko ohitura bilakatu aldarrikatzea, kaleak argitzen dituzten aro honetan, espazio publiko apain, alai eta gozagarri bat, klase ikuspegitik. Baina, noski, espazio publiko epelak ere bai, zenbait gazte liburutegietan liburuak... [+]


2024-12-21 | Iñaki Lasa Nuin
Pagadiak

Barkatu hariztiak, artadiak, zumardiak, lertxundiak, lizardiak, haltzadiak, gaztainadiak, urkidiak, gorostidiak, sagastiak, pinudiak eta zuhaitzen elkarte guztiak, baina, gaur, pagadiak du hitzordua negu-mugako ospakizunak direla eta.

Errazagoa egiten zait negu-mugako... [+]


Elkar mugituz?

Badator Euskaraldia, berriz ere. Urte berriko udaberrian izango da oraingoan, antza. Dagoeneko aurkeztu dute eta, egia esanda, harritu egin nau; ez Euskaraldiak berak, ezpada beraren leloak: Elkar mugituz egingo dugu.

Irakurri edo entzun dudan lehenengoan, burura etorri zait... [+]


Gobernu berriaren aurrekontu neoliberal zaharrak

 Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.


Israelek hildako 17.000 haur palestinarren izenak irakurriko dituzte Iruñean 30 orduz jarraian

Ekimena abenduaren 28an egingo da Iruñeko Baluarte plazan. Goizeko 11:00etan ipuin irakurketa antolatu du Yalak La diverxa Cris ipuin kontalariarekin eta, ondoren, 12:00etatik aurrera, BDZ (Boikota, Desinbertsioa eta Zigorra) ekimenak antolatuta egingo da irakurketa.


2024-12-20 | Nekane Txapartegi
Izartxoak *, arriskutsuak patriarkatuarentzat

Sistema kolonial kapitalista heteropatriarkala auzitan jartzen eta borrokatzen denean, gupidarik gabe erasotzen du bueltan. Eskura dituen tresna guztiak erabiliz, instituzioak, medioak, justizia, hizkuntza, kultura, indarkeria... boterea berrindartzeko, sendotzeko eta... [+]


Eguneraketa berriak daude