«Ospatzen diren “gudari egun” guzti horiek ez dira Gudari Eguna»

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
"Gudari Eguna" dela eta, EAJko Bittor Erkiaga eta Alipi Tundaka, Euzko Gudarosteko lehendakariari eta idazkariari elkarrizketa.
Bittor Erkiaga eta Alipi Tudanka, Euzko Gudarosteko lehendakaria eta idazkaria
«Ospatzen diren 'gudari egun' guzti horiek ez dira Gudari Eguna»
Azpeitian ospatuko du EAJko Euzko Gudarosteak bere egunik seinalagarriena. Urriaren 13an izango da aurtengoa, eta Ramon Azkue EAJko gudarien buruzagia eta Santoñan afusilatu zituzten beste guztiak omenduko dituzte. Bittor Erkiaga Euzko Gudarosteko lehendakariak eta Alipi Tudanka idazkariak, gudariak zer diren defenitu digute Gudari Egunaren atarian.
ARGIA. 36an sortu zuen EAJk Euzko Gudarostea, gerrarekin zer ikusia zuen oro horren bidez bideratzeko. Zer funtzio du gaur egurr Euzko Gudarosteak?
BITTOR ERKIAGA. Orduko gudariek edo hauen familiakoek dituzten beharretan laguntzea du helburu Euzko Gudarosteak. Iaz, Franco garaian hiru urtetik gora preso egon zirenentzat diru-laguntza bideratu genuen. Gaur egungo Madrilgo gobernuak milioina pezeta emango die. Ez dugu Alderdiko eta Euzko Gudarosteko gudarien mesedetan bakarrik egin eskaria. Garai hartan hiru urtetik gora preso egon zen oro laguntzen saiatu gara, preso izandako horien pentsamoldea zeinahi izanda ere.
Dena den, zuzendaritza mantentzeak helburu bat du inportantea: urtean behin Gudari Eguna ospatu ahal izatea.
ARGIA. Urriaren erdi aldera izaten da beti...?
B.E. Bai urriaren 15etik hurbilen dagoen igandean antolatzen dugu Gudari Eguna. Egun honekin, duela 50 urte Santoñan, matxinatutako gudalosteak 37 pertsona afusilatu bait zituzten komunistak orduko ELAkoak, EAJkoak, errepublikarrak, sozialistak... Horien artean zen Ramon Azkue, EAJko gudarien buruzagia, eta gizon honen omenez ospatzen dugu urtero Gudari Eguna.
ALIPI TUDANKA. Horregatik, ospatzen diren 'gudari egun'guzti horiek ez dira Gudari Eguna. Euren borrokalari festa egin nahiko dute akaso... Edo beren heroien, beren hildakoen eguna ospatu nahiko dute... baina inola ere ez Gudari Eguna, ez bait dira gudariak. Gogorra da baina hala da.
A. Zer da, beraz, gudaria? Zerk definitzen du?
A.T. Gaur egun ez dago gudaririk. Gudariak, Espainiako Armadaren matxinadaren kontra borrokatu zutenak bakarrik dira. Matxinada gertatu zenean, EAJk gau osoa eman zuen zer egingo ote zuen erabaki beharrean. Aukera bakarra zutela konturatu ziren: kontra egin behar zitzaien Euskadi okupatu nahi zuten Espainiako Armadakoei. Okupazioaren ondorioak oso txarrak izango zirela uste genuen, eta halaxe gertatu zen. Bizkaia eta Gipuzkoa ekonomikoli zigortu zituzten, traidoreak zirela atsakia jarrita, oposiziorik handiena bi herrialdeetan izan zutelako, Nafarroa eta Araba ez ziren herrialde traidoreak izan, baina sekulako sarraskia egin zuten bertan, Gipuzkoan eta Bizkaian adinakoa. Cruzada deitu zioten matxinadari matxinatutakoek berek, baina nola izan zitekeen Kruzada hainbeste apaiz afusilatuta?
'Gudari' hitzak ez du itzulpenik, gudaria ez bait da soldadua. Soldaduak armada erregularreko partaideak dira, eta sariak eta medailak jasotzen dituzte. Guk ez genuen horrelakorik jaso, batzuk heroiak moduan ibili izanda ere. Batere uniformerik gabe borrokatu genuen, eskopeta eskuan eta besterik ez. Baina gerra bukatu bezain pronto, bakoitza bere lanera bueltatu zen ahal izan zuenak behintzat, parapetoetan borrokan aritu ginela ahaztuta.
Neretzat zer esan nahi duen galdetzen badidazu orduak eta orduak pasako genituzke horri buruz hizketan. Amaia liburuak azaltzen du gudariaren izaera, Altabizkarko kantuan. Hamalau urte nituela irakurri nuen.
Zer esango nizuke nik... Ba omen daude gaur egun tiroka dabiltzan batzuk, Askapen Armadakoak omen dira. Ba tiroka dabiltzan horiek Askapen armadako soldaduak izango dira, baina ez gudariak. Lehengoan, Santutxun ikusitako gauza batek sekulako grazia egin zidan. gudari deitzen diren hauek 36ko gerrako gudarien argazkiak jarri zituzten, 20 bat argazki, bat parapetoan, bestea disparatzen... Euzko Gudarosteak eta EAJk lagundutako liburuetatik ateratakoak. Ez zegoen bat ere argazkirik gudaria parapetoaren parean meza errezatzen. Kopiatu nahi baldin badigute, dena kopia dezatela. Ondradua naizela esateko ondradua behar dut izan denetarako. Gudari izateko garai hartako gudariaren araberakoa izan behar da, eta guk zerbitzatu genuena zerbitzatu. Ikusi izan ditut 'gudariak dira, ez terroristak' dioten kartelak... barre egin behar izaten duzu askotan.
A. Nolakoa zen Ramon Azkue?
A.T. Nik ez nuen oso ondo ezagutu, gaztea bait nintzen. Gizon normala zirudien. Kategoria sozial handia zuen herrian.
B.E. Oso pertsona serioa zen, formala, kontzientzia izugarria zuena. Arraro egin zitzaigun hura bezalako gizon ona jartzea gerra departamentuko buru. Ederki asko bete zuen, hala ere, bere lana. EAJko buru zen orduan, edo akaso lehenagotik ere bazen. Pertsona aparta zen.
A. Santoñako afusilamenduari buruz zer oroitzapen duzue?
B.E. Jende asko afusilatu zuten, baina lehenengoak 14 pertsona hauek izan ziren, informaziorako eta organizaziorako izugarrizko boterea izan dugu, gogoan dudanez. Hauek afusilatu zituztenerako martxan zegoen Duesoko organizazio eta informazio batzordea.
A. Zenbat batailoi zegoen orduan?
B.E. Alderdikoak 28 ziren, baina denera 72 zeuden. 72, taldeak, intendentzia, transmisio orokorrak eta sanitatea kontuan hartuta, bestela 60 bat edo. 800 bat pertsona izango ginen.
A. Nola zeuden osatuta batailoiak?
B.E. Lau konpainia infanteria zituzten, ametrailadoreena beste bat, lotura eta transmisioarena beste bat, eta baita zulatzaileen sekzioa ere. Sanitate sekzioa ere zegoen. Bestalde, EAJkook behintzat, kaperauak genituen. Gure artean, gure konpainian hiru genituen, eta horietako bat oraintsu hil dena zen, Lino Akesolo.
Lehenik konpainiak sortu ziren, eta gero, urrian edo Konpainia horiek urrira bitartekoak alderdi politikoenak ziren gehienak, baina baziren nahasiak ere.
Hasieran konpainiak ginenean, eskupeta eta errebolberrak genituen. Baina urritik aurrera fusil txekiarrak, errusiarrak...
A. Zer nolako pertsonek osatzen zituzten konpainiak?
B. E. 17 urteko boluntarioak ere izan genituen Nahikoa zen borondate ona eta kemena.
Garbine Ubeda
Bittor Erkiaga EAJko Euzko Gudarosteko lehendakaria.
Bittor Ruiz de Agirre, gudari izandakoa eta Alipi Tudanka Eusko Gudarosteko idazkaria.
8-10



GaiezGizarteaHistoriaEspainiako
PertsonaiazERKIAGA2
PertsonaiazTUDANKA1
EgileezUBEDA1Gizartea

Azkenak
2024-11-27 | Julene Flamarique
Espetxe zigorra ezarri dio Turkiak Beritan Canözer kazetari kurdu feministari

Urtebete eta hamar hilabeteko zigorra ezarri diote PKK Kurdistango Langileen Alderdiaren aldeko "propaganda2 egitea leporatuta. Canözerrek hamar urte daramatza kazetari lanetan. Tarte horretan sei bider aldiz miatu du bere etxea Turkiako Poliziak, bost aldiz atxilotu... [+]


2024-11-27 | Leire Ibar
Ertzaintzak komisarian jipoitu zuen emakume arrazializatuaren kasua itxi dute prokuradoreak helegitea aurkeztea “ahaztu” eta gero

2018ko maiatzean Getxoko Ertzaintzaren komisarian jipoitu zuten Silvia emakume migratu eta arrazializatua, bidegabeki atxilotu ostean. Epaiketan zigor arinak ezarri zizkioten ertzain bati, baina emakumea ere zigortu zuten desobedientzia leporatuta. Silviak Espainiako Epaitegi... [+]


Black Friday-aren kontrako egitasmoak, hitzaldiak eta mahainguruak, Nafarroako GKE-en eskutik

Kontsumismoaren kontrako bizikleta martxa Setem GKE-aren eta Masa Kritikoaren artean antolatu da ostiral honetarako.

 


2024-11-26 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


2024-11-26 | Leire Ibar
Kutsadura akustikoa egotzita isuna jarri diote Barakaldoko Oxinorte enpresari

Barakaldoko Udalak 11.800 euroko isuna ordaintzea eta gauez hiru hilabetez ixtea exijitu dio Bizkaiko enpresari. Abuztuaren amaieratik txistu etengabe, desatsegin eta jasangaitza igortzen du inguru zabalean entzuten dena.


Laguntza humanitarioa, etenda: 130.000 haur elikagai eta botikarik gabe

Save the Children erakundearen esanetan, Gaza iparraldeko 130.000 haur artatu gabe daude 50 egunez, gutxienez.


2024-11-26 | Leire Ibar
Nafarroako Musika Kontserbatorioko hiru irakasle salatu dituzte indarkeria matxistagatik

Hainbat ikaslek egin dituzte salaketak. Irakasleetako bat sare sozialen bidez ikasleei egindako jazarpenagatik eta sexu proposamenengatik salatu dute. Bigarrena, berriz, ikasgelan izandako jarrera desegokiengatik eta iruzkin sexistengatik. Hirugarrenari dagokionez, ikasleen... [+]


2024-11-26 | Iñigo Satrustegi
Lorategiak eta lorezainak zaintzeaz

RR
Nork: Maialen Lujanbiok
Noiz: azaroaren 21ean.
Non: Katakraken (Iruñea) plazan.

----------------------------------------------

Hementxe gaude, Katrakakeko aulki guztiak beteta, hementxe. Erorien monumentua eta Landaben hizpide, hasi da koplaka emanaldia edo... [+]


2024-11-26 | EHU Palestina
EHUn Israelen genozidioa eta apartheidarekin harreman oro aztertu eta eteteko batzordearen alde

Palestinan genozidio bat burutzen ari den Israelgo estatu eta berarekin batera diharduten enpresa eta erakunde guztiekin eteteko asmoz sortu zen EHU Palestina. Israelen inpunitatea Europan eta Estatu Batuetan dituen harreman politiko, militar, ekonomiko, zientifiko zein... [+]


DBHko ikasleak literaturzaletzea helburu duen irakurketa-lehiaketa aurkeztu dute

Esloveniako eskoletan izan duen arrakastari tiraka, Alberdania argitaletxeak Euskal Herriko ikastetxeetara ekarri du Joko Ona Denontzat irakurketa-lehiaketa: DBHko ikasleek “kalitate handiko liburuak” irakurriko dituzte taldeka, eta avatarra aukeratuta, horiei... [+]


2024-11-26 | Mikel Aramendi
India, Trump 2.0 aldirako kontuak ateratzen

Ari da mundu guztia kontuak ateratzen Trump 2.0 aldian norberari gerta dakiokeenaren eta munduan gerta daitekeenaren inguruan. Subjektuaren mudakortasuna ezagututa, ziur samartzat eman daitekeen aurreikuspen bakanetakoa da Estatu Batuen Txinarekiko harremanak, ekonomikoak... [+]


2024-11-26 | ARGIA
Indarkeria matxistaren aurkako egunean, gizonei mezua: “Konponbidea ez bazarete, arazoa zarete”

Milaka lagun bildu dute Indarkeria Matxistaren Kontrako Egunean deitutako manifestazio eta elkarretaratzeek. Gizon, hedabide eta erakundeei zuzendu zaie Mugimendu Feminista.


Guraso bileran hizkuntzak nola kudeatu ez badakizu, gida honek lagunduko dizu

Zenbat komunikazio egoeratan ateratzen da galtzaile euskara? Arduradunak ez duelako aurrez pentsatu hizkuntzak nola kudeatu, erresistentziak egoten direlako eta haiei erantzuteko argudioak prest ez daudelako… Soziolinguistika Klusterrak jendaurrean.eus gida ipini du... [+]


2024-11-26 | Sustatu
Kabi@ 2024 Durangoko Azokan: Eremu digitala pentsatzen eta garatzen

Durangoko Azokaren alor digitala da Kabi@ espazioa eta egitaraua. Aurtengo edizioan, abenduaren 5ean eta 6an izango dira Kabi@ko ekitaldiak, Azokaren lehen bi egunetan (gero 8ra bitartean iraungo du). Ekitaldiak banatuko dira Durangoko Bizenta Migel Liburutegiaren eta Landako... [+]


2024-11-26 | Ahotsa.info
Paris 365
15 urte pobreziari aurre egiten Iruñerrian, eta inoiz baino beharrezkoagoa

Paris 365 elkarteak 15 urteurrena ospatu zuen larunbatean Geltokin. 15 urte gosariak, bazkariak eta afariak egunean euro baten truke zerbitzatzen urteko 365 egunetan horren beharra duten guztiei. “Atsedenik gabe”, azpimarratu nahi izan zuten bezala. Horrez gain,... [+]


Eguneraketa berriak daude