"Latinoamerikak bizi duen krisia gizatasun krisiaren ondorioa da"


2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Jon Sobrino misiolariari elkarrizketa
JON SOBRINO
"Latinoamerikak bizi duen krisia gizatasun krisiaren ondorioa da"
Askatasunaren Teologiako pentsalari garrantzitsuenetariko bat dugu Jon Sobrino bizkaitarra. El Salvadorretik kanpo zebilen bera Ignacio Ellacuria bere lagun mina militarrek hil zuten egunean, beste bost jesuita eta bi emakumerekin batera. Orain Euskal Herrian dago, El Salvadorreko biktimei buruzko zenbait gogoeta eta mezu zabaldu nahian. Sistema kapitalistaren kritiko zorrotza, bere hitzek Elizaren egitura ere gaitzetsi izan dute. Planetako iparraldeak behingoz hegoalderantz begiratzeko ordua heldua dela dio.
ARGIA. Romero apezpikua, Ellacuria... Denak hilak eta denak zure lagunak. Zer sentimendu utzi dizute beraien heriotzek?
JON SOBRINO. Nik ez dut inor gorrotatzen. Zergatik? Ba hala delako, besterik gabe. Ez diot inolako abantailarik ikusten gorrotatzeari. Ez dakit, batzuei lanean indartsuago jarraitzeko balio diete, baina neri ez zait horrelakorik gertatzen. Amorrua bai, hori badaukat, baina nere ustez samin honen eragilea, heriotz hauen arduraduna, guztion artean egiten dugun mundu hau da, ez tiro egin zuen soldadu gizarajoa, ezta ere 'Heriotzaren eskuadroi'ko zenbaki bat. Jakina da produktuak, dirua, boterea, eta abar, esku gutxitan pilatzen direla gutxiengo bat ongi bizi dadin, gehiengoaren bizimodu eskasaren kontura. Hori da biziki gorrotatzen dudana, bekatua. Eta nik bekatuan sinesten dut. Hori da fededuna izatearen abantaila bat, benetazko gaiztakeria bat dagoela sinestea, eta hori munduaren egitura bat dela sinestea. Horrek noski benetan ernegatzen nau. Baina hala ere ez dut gorrotoa barneratzen, zeren eta ikaragarrizko maitasuna ikusten da gaiztakeriaren alboan. Ez dakit Europan edo Euskadin benetazko maitasun handiegirik ikusten duzuen, ea alderdi politikoek, edozein koloretakoak izanik, jendearekiko maitasuna azaltzen duten. Ea elizek eta Unibertsitateak ere maitasun hori azaltzen duten. El Salvadorren eta Latinoamerikan jendearekin benetazko maitasuna ikusten duzu, eta amorrua eta gorrotoarenganako joera benetazko maitasuna ikustean sortutako eskerronarekin gainditu egiten duzu, nere kasuan behintzat.
A. Kontestu honetan, zure hitzaldietan askotan aipatzen duzu benetazkoak izatearen garrantzia.
J.S. Norbaitek egunero hiru jatordu egin ahal baditu, salbuespen bat da gizaterian. Eta nik ez dut esan nahi ez duenik edo ez dugunik jan behar, baina... auto bat daukagu, eta hori salbuespena da; hilabetez joan gaitezke oporretara, salbuespena. Dena salbuespena bada, sortzen den sentimendua, nere barruan behintzat irrealitatearena da. Gizatasunaren arazoa ez da gehiago edukitzea, benetazko pertsonekin, planetaren hiru laurdenekin, harremanetan jartzea baizik. Orduan hasten zara piska bat benetazkoa sentitzen. Behintzat ez zait aurpegia lotsaz gorritzen mundu honetan egoteaz jabeturik.
A. Lehen aipatu duzu Eliza eta Unibersitatearen garrantzia benetazko maitasuna eskaintzeko orduan. Zergatrik ikusten dira bi instituzio hauek salbatzaile bakartzat Askatasunaren Teologian?
J.S. Askatasunaren Teologiaren esparruan, esan behar da bi instituzio hauen boterea ez datzala ez armetan, armadetan bezala, eta ez produkzio moduetan, sistema ekonomikoetan. Beraien tresna hitza da. Horrek kezkatzen nau gehien, instituzio hauek askotan, edo batzutan behintzat, txiroen aurka jokatzen dutela, zuzen edo zeharka. Ea hitzen instituzioek behintzat txiroen alde dauden. Agian aurka, zuzen edo zeharka. Horrek kezkatzen nau gehien kristau eta unibertsitari bezala.
A. Esana duzu ez duzula inor iraindu nahi zure hitzekin, baina jendearen erreakzioa lortzeko noizean behin iraindu beharrean aurkitzen zarela ere gehitu izan diozu esaldiari.
. J.S. Bai. Hemen jendea ondoegi bizi da orokorrean. Beraien ikuspuntuaren xedea leku ez nahikoak edo erratuak dira, Europan sartzea adibidez. Nik ulertzen dut prozesu hau, baina jendea oso ez jakina dela uste dut, oso gutxi bait daki Hirugarren Munduaz. Nagusikeria handia dago Mendebaldean. Objetiboki, ez psikologikoki, ez bait dute ezer jasotzea espero Hirugarren Munduko txiroengandik. Eta hau egia da, eta horrekin ez dut iraindu nahi mina egiteko, gauzak ahal den neurrian argitzeko eta aldatzeko baizik. Planetako iparraldeak errekurtsoak pilatzen jarraitzen badu, agortu egingo dira. Eta gero ez daitezela kexa jendea gosez hiltzen bada. Ongizatea, kontumismoa... Hegoaldearen kontura lortzen badu Iparrak, ez da harritzekoa bizitzari ez aurkitzea zentzurik. Sen materialistak ez du salbaziorik eskaintzen. Eta jendea aspertu egiten da eta kuantitatiboki bilatzen du zoriontasuna. Dena den, hemengo herrialdeetan gizartea astintzeko gai diren salaketak egon beharko lirateke, eta nik ez dut uste herri alderdi politikoetatik etorriko denik. Hemengo Eliza eta Unibertsitateek ez dute behar aina astintzen gizartea, eta horrek pena ematen dit. Bi gotzaik istilua sortu dute hemen, eta egin duten gauza bakarra Elizaren egiturak aldatu egin behar direla esatea izan da... Egin zezaketen horrelakoren bat politikari askok, jendeari "honaino heldu gara, ez itxaron gehiago" esanez.
A. Betidanik 'apaiz gorriak' bezala ezagutu izan zaituzte.
J.S. Bai. Ez dut uste boteredunei gehiegi axola zaienik gu gorriak izatea ala ez. Horrela deitzen digutenean iraintzea nahi izaten dute batez ere. Nik apaiz hauetaz dakidana zera da, beraien sormen iturria beti Jesus izan dela. Gaur egun bizi dugun bidegabekeria oso zaharra da. Israeleko profetak baino lebenagotik dator. Jainkoak justizia nahi du, eta Askatasunaren Teologiaren intuizio hori oso zaharra da. Marx baino askoz ere zaharragoa da. Berak egin zuena zera da, horri base zientifiko bat ematen saiatu. Baina ez dut uste gu gorriak edo marxistak izateagatik kezkatzen direnik, baizik eta benetazko kristauak izateagatik. Guzti hau astintzeko ahalmen handia dagoela uste dut.
A. Eta nola ikasten da Ekialdearen porrota Latinoamerikatik?
J.S. Nahitaezkoa zen neurri batean, uste dut. Askatasun ezak sortzen du ondo eza, eta horrela erori da. Baina horrek badu bere alde txarra: Mendebaldearen euforia. Hau da, Mendebaldeak zerbait ona eskaintzen duelako, garaipen bat lortu duela sinestea. Mendebaldeak gaur egun "betirako hil ditugu utopiak" esatea, "pizti kontsumistak bihurtu gara" esatea da. Hori da penagarria, Ekialdearen porrotarekin itxaropena galdu dela. Latinoamerikaren helburua ez zen izan inoiz Ekialdeko sozialismoa. Ellacuria aitak zioen bezala, beste utopia bat nahi dugu, lanaren zibilizazioa kapitalaren zibilizazioaren gainetik, kapital hori estatala edo pribatua izanik.
Ondorio zuzena izango du gure gain Ekialdearen porrotak, lehen gutxi arduratzen baziren Hegoaldeaz, orain gutxiago egingo bait dute. Ez dezatela ahaz 3.500 milioi pertsona bizi direla txirotasunean Hegoaldean.
A.Badira FMLArren aldeko jarrera azaldu duten erlijio gizon-emakumeak.
J.S. Bai, dexente. FMLNko partaide armatu bezala ibilitako apaizik ez dut ezagutu inoiz. Baliteke FMLNkoei lagunduz doazen eliz gizon emakumeren batzuek arma bat eramatea beraien bizia zaintzeko. Baina gerrilaren laguntzaile diren apaiz horien arma nagusia hala ere hitza dela esan behar da. FMLNri ez zaio komeni gainera. Politikoki, badaki gizarteari apaiz armatuak azaltzen badizkio gaizki ikusiko dela. Komeni zaiona benetazko apaizak izatea da. Eskubiak beldur gehiago dio hitza duen apaiz bati errebolberra duen bati baino.
A. Orain negoziaketa hastear dagoela dirudi FMLN eta Gobernuaren artean. Benetazko negoziazio nahia somatzen al da?
J.S. Bai, uste det bi zatiek nahi dutela negoziazioa. Etorkizuna bihurtzen da horrela kezka nagusia, eta bi arazo ikusten ditut etorkizunerako. Lehena indar armatuak kontrolatzea izango litzateke. Bigarrena, txirotasuna. Ez dakit zer gertatuko den guda amaitzean. Kanpoko herriek lagundu beharko lukete. Ez dakit EEBBek zer egingo duten, baina aurreko adibideak erakusten digu herri honi Noriega panamarrarekin bukatzea komeni zitzaionean bota eta beste bat ezarri zuela boterean, herria miserian utziaz. Nicaraguan ere sandinismoarekin amaitzeko, guda mantendu egin zuen, herria bigarren guda batean murgildurik eta etxekoandre fin bat besterik ez den emakume bat lehendakaritzan lagatuz.
A. Herri gurutzeratuak gurutzetik jaitsi behar direla diozu. Bada hori egitera Latinoamerikaraino joan beharrik ez dagoela uste duenik ere.
J.S. Bai, egia da, baina hemengo egoera ezin da inoiz gonbaratu hangoarekin. Kultura eta herri oztopoak daude, ezin da ukatu, baina hemen jendea ondo bizi da, euskalduna izan ala ez izan. Eta horretaz ez ohartzeari oso arriskutsua deritzot. Ona da herri bakoitzak bere nortasuna izatea, baina iraun bizitzeak lehentasuna du. Ellacuriak esaten zuen bere artikulu batean borroka armatua bakarrik onar daitekeela bizitza arriskuan dagoenean; arriskuan dagoena politika bada, borroka politikoa; arazoa kulturarena bada, borroka kulturala. Gizatasunaren aurkako hastapenak egoten dira borroka guztietan, baita ere zuzenenetan. Latinoamerikak bizi duen krisia gizatasun krisiaren ondorioa da.
A. Behin baino gehiagotan esan duzu ez zaudela oso ados Vaticanorekin.
J.S. Egitura bezala ez da oso lagungarria. Aita Sainduak noizean behin mezu sozialagoak zabaltzen ditu, baina gehiago egin daitekela uste dut. Baina gertatzen diren gauzen ardura Elizarena bakarrik ez dela argi utzi behar da.
A. Askok utzi izan dute Eliza agintarien ulermen eza dela eta.
J.S. Bai, baina uste dut han sinesmena indartu egiten dela gehien bat. Bizitza gogorragoa da, zapalkuntza eta jazarkundea egunerokoak direlako, gotzaien laguntza ez duzulako sentitzen behar denean... Baina jendearen maitasunak ezerk baina gehiago balio du. Uste dut han errazagoa dela erlijiosoa izatea. Errazagoa da bizitza galtzea ere, baina hori beste gai bat da.
A. Ekialdea zen orain arte Mendebaldearen "etsaia". Orain, etsai hau desagertu delarik, hegoaldea bakarrik geratzen da aurkako posible bezala. Nola ikusten duzu etorkizuna bi zatien indarrak ezagaturik?
J.S. Epe laburrean, ez dut oso ongi ikusten etorkizuna. zentzutasun kolektiboz jokatuko duela uste dut. Planetako iparraldea jabetu egin behar da Hegoaldearen beharra duela, eta ez lehengaiak lortzeko bakarrik, baizik eta gizatasun piska bat berreskuratzeko.

NORTASUN AGIRIA
Bartzelonan jaio zen, Bilbon bizi izan arren beti. Orain 34 urte joan zen El Salvadorrera, 19 urte zituela. Misiolari joateko 'engainatu' egin zutela dio. Ertamerikako Unibertsitatean (UCA) zuzendari eta irakasle da Ingeniaria eta teologoa da. Astero jarraitzen ditu El Salvadorretik Bilboko Athletic-en gorabeberak Osasun ahulekoa, erretzeari utzi nahian dabil azken asteotan
Amagoia Iban
Vaticanoren lana ez du gehiegi laudatzen.
Kapitalismoak ez duela salbaziorik eskaintzen errepikatzen du beti.
"Hegoaldeak asko irakats diezaioke Iparraldeari.
Jendearen maitasunak gorroto guztia gaindi arazten duela dio.
34-38


Gaiez\Politika\Nazioartea\Estatuak/Na\EL SALVADOR
Gaiez\Politika\Nazioartea\Gerra/Iraul\El Salvador
Gaiez\Gizartea\Erlijioa\Eliza katol\Besteak
Pertsonaiaz\SOBRINO1
Egileez\IBAN1\Politika

Azkenak
2024-11-27 | ARGIA
Gaur banatuko dituzte Rikardo Arregi Sariak

Kazetaritza arloko zortzi finalisten artean dago June Fernández, ARGIAn argitaratutako Nerabeak eta sexu-heziketa: pornoa ote da arazoa? erreportajeagatik. Sari banaketa ekitaldia Andoainen egingo dute.


2024-11-27 | ARGIA
Joxerramon Bengoetxea EHUko errektore, botoen %64 lortuta

EHUko errektoretzarako hauteskundeak irabazi ditu Bengoetxearen hautagaitzak, botoen %63,6 lortuta. Beste taldeak berriz, Eva Ferreirarenak, botoen %36,3 jaso du. Parte hartzea %21,9koa izan da eta gora egin du aurreko hauteaskundeekin alderatuta


2024-11-27 | Julene Flamarique
Espetxe zigorra ezarri dio Turkiak Beritan Canözer kazetari kurdu feministari

Urtebete eta hamar hilabeteko zigorra ezarri diote PKK Kurdistango Langileen Alderdiaren aldeko "propaganda2 egitea leporatuta. Canözerrek hamar urte daramatza kazetari lanetan. Tarte horretan sei bider aldiz miatu du bere etxea Turkiako Poliziak, bost aldiz atxilotu... [+]


Black Friday-aren kontrako egitasmoak, hitzaldiak eta mahainguruak, Nafarroako GKE-en eskutik

Kontsumismoaren kontrako bizikleta martxa Setem GKE-aren eta Masa Kritikoaren artean antolatu da ostiral honetarako.

 


2024-11-27 | Leire Ibar
Ertzaintzak komisarian jipoitu zuen emakume arrazializatuaren kasua itxi dute prokuradoreak helegitea aurkeztea “ahaztu” eta gero

2018ko maiatzean Getxoko Ertzaintzaren komisarian jipoitu zuten Silvia emakume migratu eta arrazializatua, bidegabeki atxilotu ostean. Epaiketan zigor arinak ezarri zizkioten ertzain bati, baina emakumea ere zigortu zuten desobedientzia leporatuta. Silviak Espainiako Epaitegi... [+]


2024-11-26 | Julene Flamarique
"Euskara ez den hizkuntza bat” erabili du Barakaldoko Udalak kanpaina batean

Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]


2024-11-26 | Leire Ibar
Kutsadura akustikoa egotzita isuna jarri diote Barakaldoko Oxinorte enpresari

Barakaldoko Udalak 11.800 euroko isuna ordaintzea eta gauez hiru hilabetez ixtea exijitu dio Bizkaiko enpresari. Abuztuaren amaieratik txistu etengabe, desatsegin eta jasangaitza igortzen du inguru zabalean entzuten dena.


Laguntza humanitarioa, etenda: 130.000 haur elikagai eta botikarik gabe

Save the Children erakundearen esanetan, Gaza iparraldeko 130.000 haur artatu gabe daude 50 egunez, gutxienez.


2024-11-26 | Leire Ibar
Nafarroako Musika Kontserbatorioko hiru irakasle salatu dituzte indarkeria matxistagatik

Hainbat ikaslek egin dituzte salaketak. Irakasleetako bat sare sozialen bidez ikasleei egindako jazarpenagatik eta sexu proposamenengatik salatu dute. Bigarrena, berriz, ikasgelan izandako jarrera desegokiengatik eta iruzkin sexistengatik. Hirugarrenari dagokionez, ikasleen... [+]


2024-11-26 | Iñigo Satrustegi
Lorategiak eta lorezainak zaintzeaz

RR
Nork: Maialen Lujanbiok
Noiz: azaroaren 21ean.
Non: Katakraken (Iruñea) plazan.

----------------------------------------------

Hementxe gaude, Katrakakeko aulki guztiak beteta, hementxe. Erorien monumentua eta Landaben hizpide, hasi da koplaka emanaldia edo... [+]


2024-11-26 | EHU Palestina
EHUn Israelen genozidioa eta apartheidarekin harreman oro aztertu eta eteteko batzordearen alde

Palestinan genozidio bat burutzen ari den Israelgo estatu eta berarekin batera diharduten enpresa eta erakunde guztiekin eteteko asmoz sortu zen EHU Palestina. Israelen inpunitatea Europan eta Estatu Batuetan dituen harreman politiko, militar, ekonomiko, zientifiko zein... [+]


DBHko ikasleak literaturzaletzea helburu duen irakurketa-lehiaketa aurkeztu dute

Esloveniako eskoletan izan duen arrakastari tiraka, Alberdania argitaletxeak Euskal Herriko ikastetxeetara ekarri du Joko Ona Denontzat irakurketa-lehiaketa: DBHko ikasleek “kalitate handiko liburuak” irakurriko dituzte taldeka, eta avatarra aukeratuta, horiei... [+]


2024-11-26 | Mikel Aramendi
India, Trump 2.0 aldirako kontuak ateratzen

Ari da mundu guztia kontuak ateratzen Trump 2.0 aldian norberari gerta dakiokeenaren eta munduan gerta daitekeenaren inguruan. Subjektuaren mudakortasuna ezagututa, ziur samartzat eman daitekeen aurreikuspen bakanetakoa da Estatu Batuen Txinarekiko harremanak, ekonomikoak... [+]


2024-11-26 | ARGIA
Indarkeria matxistaren aurkako egunean, gizonei mezua: “Konponbidea ez bazarete, arazoa zarete”

Milaka lagun bildu dute Indarkeria Matxistaren Kontrako Egunean deitutako manifestazio eta elkarretaratzeek. Gizon, hedabide eta erakundeei zuzendu zaie Mugimendu Feminista.


Bileretan hizkuntzak nola kudeatu ez badakizu, gida honek lagunduko dizu

Zenbat komunikazio egoeratan ateratzen da galtzaile euskara? Arduradunak ez duelako aurrez pentsatu hizkuntzak nola kudeatu, erresistentziak egoten direlako eta haiei erantzuteko argudioak prest ez daudelako… Soziolinguistika Klusterrak jendaurrean.eus gida ipini du... [+]


Eguneraketa berriak daude