«Irakasle Asoziatuen arazoan azken galzailea euskara izan da»


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
EHUko Euskara Errektore ordea den Andoni Iriondori elkarrizketa
ANDONI IRIONDO
«Irakasle Asoziatuen arazoan azken galzailea euskara izan da»
Andoni Iriondok 18 urte daramatza Euskal Herriko Unibertsitatean eta azken urte korapilotsu honetan Euskara Errektore ordea izan da. Ikastolen sorrera oso hurbiletik ezaguturik, Ingenieritza Eskolara heldu zenean bertatik euskara eta euskal giroa bultzatu zuen. Hasieratik Euskara Batzordeko kidea izan den honek Irailean bere kargua uzteko asmoa du. Bitartean, unibertsitateak erlojuzko lehergailu bat dirudi.
ARGIA. Irailean jubilatzeko asmoa duzu...
A.IRIONDO. Asmoa baino gehiago.
A. Zeintzu dira, oraingoz, zure ordezkoak izateko bota dituzun izenak?
A.I. Nik ez ditut bota. Batzukin egon naiz hitz egiten baina kargu hau hartzeko ez dago jende gehiegi prest. Gaur egunean gutxiago... Prozesua oso arraro doa, Errektoreak bere dimisioa ez baina prozesu berri bat zabaldu du. Jendeak ez daki zer egin, eta beno...
A. Baina suposatzen dut irailean gauza asko egongo direla prestatzeko. Magisteritzan ospatzen diren euskara ikastaro intentsiboak, eta abar...
A.I. Konkretuki, euskara ikastaro horietaz, ni aurten apur bat aurreratu naiz, eta uztailean erabaki genuen zein irakaslek eta zer erakundek emango duen. Uste dut AEK izango dela.
A. Hauteskunde berrien delaldia egina dago eta ospatzen diren artean izugarrizko botere hutsunea egongo da. Zein izango da bi edo hiru hilabete hoien egoera legala?
A.I. Ez dakit nola beteko den. Dimisioa edo botere uzte bat bezain urgentziazko prozesua burutuko dela uste dut. Gobernuak araututako epeak bete behar dira, klaustroak noiz egin... Behintzat botere uztea bada, baina ez bada ba...Nik ez dakit nola konponduko den asuntoa.
A. Zer deritzozu Barberaren dimisioaz?
A.I. Nik ulertzen dut. Egunero agertu da egunkarietan eta ez gauza onik, txerri dela, edo zikin bat dela. Gizon bakoitzak aguante bat du, eta bestetik, herri honetan politikoengandik aske egotea nahi baduzu erdi ezineskoa da. Euskal Herriko Unibertsitatearen autonomia aipatzen dutenek, adibidez. Bai, autonomia bai. Baina, noraino? Politikoen zeregina dena kontrolatzea da, ez dut esaten kontrol ekonomikoa baizik eta politikoa ere. Ez bazatoz bat haiekin zaila daukazu asuntoa eta hemengo unibertsitatean nahitanahiez... Ez dut esaten tripartitoa dagoenik, baina indar politikoak eta sindikalak hor daude, eta libre egotea oso zaila da. Tartean interesak eta politika egon ezkero... ez dut ulertzen. Unibertsitatearen alde edo mesederako gauzak egitea gaur egun bluf bat da. Gizartearen eta herriaren interesak gehienetan albo batera uzten dira eta organizatutako taldeen helburuak betetzea izaten da lehenentasuna duen bakarra.
Unibertsitatea, nire ustez, horren gainetik egon beharko litzateke. Gaur egun, bakoitzak nahi duen iritzia bota dezake, behintzat buru gainean espata bat izan gabe. Zoaz beste erakunde publiko batera. Talde politiko batekoa edo bestekoa zara, ezin duzu zure iritzia bota. Hor duzu Gorordoren kasua. Baina Unibertsitatean bai.
A. Hori, txarra al da?.
A.I. EZ, noski. Unibertsitatea izan da mugimendu desberdinen aintzindaria baina betidanik libre hitz egiten duelako.
A. Zurrumurruak diotenez Patxi Aldekoa izango da hurrengo hiru hiletan funtziotan egongo den errektorea.
A.I. Nik ez dakit baina uste dut jendeak ez duela edukiko gogo gehiegirik, ez? Pentsa ezazu nola hasiko den kurtsoa. Hor duzu irakasle asoziatuen arazoa... Bestetik, azterketak direla edo ez direla 900 ikasle aurkezteke daude. Goi mailako AZPko (Administrazio eta Zerbitzuen Pertsonala) bi pertsona espedientatuak izan dira. Arazoak hor daude eta istiluak sortuko dituzte.
Patxi Aldekoaren izena aipatu da ere baina ez dakit... balorea izan behar da.
A. Euskara Plangintzara bueltatuz, nola ikusten duzu une honetako martxa?.
A.I. Sintesi bat eginez, ni hona etorri nintzenean Euskara Batzordeko azpi batzorde batek egindako plangintza zegoen. Euskara Batzordeko partaidea nintzen eta Errektore ordetza onartu baino lehen plangintzaren gorabeherak ezagutzen nituen. Nire lana izan da plangintza hori aurrera eramateko metodoaren aukeraketa. Horretarako deszentralizazioa izan da nire oinarria, zentru edo ikastetxe bakoitzari lana aurrera eramateko agintea eta ardura emanez. 27 ikastetxe eta 47.000 ikasle daude EHUn, beraz, deszentralizazio eredua egokiena da, ez bakarrik euskara sailean baizik eta alor guztietan, baina hori niri ez dagokit. Nire helburua sistemaren ezarketa eta batzordearen profesionaltzea zen. Errektore ordeak aldakorrak dira baina egiturak mantentzen dira. Programak egin eta aurrera eramaten dituztenak zentruko Euskara Batzorkideak direlako. Guk horren koordinazio lanak egiten ditugu, euren zerbitzariak gara. Sistema aurrera doan ehinean euskarak aurrera egingo du unibertsitatean.
A. Datuak maneiatuz, zenbat irakasle euskaldun berri sartu dira aurten EHUn?.
A.I. Begira, urtearen azken lau hilebetetan gaude eta oraindik ez da onartu 1991ko aurrekontua. Hori nire buruan ez da sartzen. Ze esango dizut? Hori onartu arte ez dakizu zer egin.
A. Zer da Euskara Institutoa?
A.I. Testugintza eta hiztegi teknikoa, euskal adarrak eta abar landuko dituen erakunde bat da. Estatutuak eginak daude eta nire ustez, aurten Gobernuak onartu behar duen erakundea da, behintzat estatutoak. Testu eta liburu unibersitario euskaldunen falta izugarria dago, ikasleak ezta irakasleak ez daukate materialik euskaraz. Irakaskuntzaren kalitatean eragin handia dauka materiala izatea ala ez. Batez ere, hutsune hau 2. zikloan, eta karrera esperimentaletan are gehiago nabaria da. Adar desberdinak aztertu, zer material dagoen, zenbat liburu, izugarrizko lana da eta diru asko behar du. Euskara Institutoa Euskal Herriko Unibertsitatearen Euskaltzaindia izango litzateke. Testuak landu, hiztegi teknikoa osatu, didaktika, pedagogia, dena.
A. Euskara adarrak osatu dira? Zenbat asignatura daude egun euskaraz ematen direnak?
A.I. Diplomatura, Lizentziatura eta karrera desberdinetan, guztira EHUn 1.565 asignatura edo disziplina daude, hauetatik 504 asignatura euskaraz ematen dira, hau da % 32,2a. Plangintza beteko den ala ez... Leku batzuetan beteko da, beste batzutan gehiago, edo gutxiago, baina datu hauek esaten digutena zera da, irakaslegoaren % 15 euskalduna dela.
Bestetik, lehen aipatutako hiztegi teknikoa izugarri garrantzitsua da. Aurten beste bost zentrutan dagozkien disziplinen hiztegi teknikoa landuko dute. Euskaraz egiten den tesi bakoitzeko 500 edo 600 hitz sortu behar dira baina hitz tekniko hoien sorrerak oinarri linguistiko egokia izan behar du. Gero, beste arazo bat izaten da epaimahai euskalduna aurkitzea, baina beno... Batzutan esatea asignatura hau eta beste hau emango ditut euskaraz, ondo dago baina gauzak ondo eraikitzeko oinarri gogorrak jarri behar ditugu eta gure oinarriak hiztegi teknikoa eta testugintza lantzea dira. Oso zaila da. Askotan esaten da Euskal Herrian kokatutako erdal unibertsitatea dela hau. Hori egia da, eta ez bakarrik legedi aldetik.
A. Aurten ere AZPkoekin esperientzia berri bat egon da.
A.I. Bai eta jendea oso pozik dago. Hor ere nahiko gogor ekin diogu, batez ere AZPko % 7a besterik ez delako euskalduna. 800 pertsona dira guztira eta uste dut 46 direla euskaldunak. Harreman guztiak euskaraz izateko eskubidea, nola bete egoera honetan? Hauek ere, beste funtzionariek bezala, legedi bat bete behar dute. Hor egin duguna da lanpostu bakoitzari bere soslai linguistikoa jarri eta hori onartu. Horrek ere istiluak ekarriko ditu.
HAEEkin (Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundea) hitzarmena sinatu eta gero maila desberdinetako euskarazko ikastaroak antolatu ditugu, batzuk liberatu dira eta euskara ikasten ari dira buru belarri. Konturatu ginen, astean hiru orduko ikastaroekin ez zela ezer konpontzen, afariketan edo jolasean ibiltzea zela. Oso serio hartu dugu arazo hau. Nahiz eta teorikoki 5 urtetan AZP guztia euskaldunduta egon, beti bezala oso zaila izango da baina ekingo diogu gogor.
Nik, behin, galdera ingenuo bat egin nuen, AZPkoei eskatzen badiogu euskalduntze prozesu baten sartzea, irakasleei zergatik ez? Eta, agintariei zergatik ez? Egin nuen horrelako saiotxo bat, baina ez dut arrakastarik izan. Irakaslegoarekin zerbait egin beharko genuke, hemendik aurrera ikasle kopurua beherantz doalako eta gaur egun 10 talde badaude, hoietatik bat euskalduna izanik, bihar 2 talde euskaldunak eta 7 gaztelerazkoak izango ditugu. Irakaslegoa sobran egongo da. Behar dugunean ingeles ikasi, ikasten dugu. Politikoei berdina esaten diegu. Biharko errektoreari esan behar zaio zu izan behar zara katedraduna eta euskalduna zergatik ez? Ipini beharko zen horrelako gauzaren bat estatutuetan.
A. Eta, onartuko zuen komunitate unibertsitarioak?
A.I. Unibertsitatearen barruan egia da euskararen alde baino gehiago kontra dagoela. Hori ere kontutan hartzeko beste indar bat da. Eta nire ustez, irakasle berriak denak elebidunak izan beharko litzateke, nahiz eta erdal asignaturak eman.
UEUk egin du hor lan handia. Eta hiru hasi ziren. Militantismoak eragin itzela du, badakigu zer den euskararen alde lan egin eta duro bat ez kobratu. Baina militantismoz ezin da beti bizi, hori instituzionalizatu behar da, forma eman behar zaio, profesionalizatu eta ordaindu. UEU izan da benetako euskal unibertsitatearen islada. Baina EHUn arazoa ikaragarria da.
A. Joan den kurtsoko balorazioa egingo zenuke?.
A.I. Penagarria izan da. Ez naiz gehiegi sartu, barruan dauden gehienak lagunak dira eta... Euskara Errektoretzan nahiko isolatuta egon naiz, arazoan murgildu den klabea "nirekin edo nire kontra zaude" izan delako. Gauza batzuk izan dira harritzekoak. "Donostin eta Bilbon irabazi dugu'' esaten zutenean eta nik esaten nien, "irabazi baduk zer negoziatu behar duk". Dena den, ez ditut baloraziorik egingo nork arrazoia eta nork ez. Baina bai egia da ondorio latzak ekarri dituela eta denak ikutu gaituela. Bestetik, 100 irakasle hoietatik % 75 euskal adarretakoak ziren. Batek baino gehiagok esan zidan nire ardura handia zela hori konpontzea baina, nola konpondu? Lehentasun desberdinak maineiatzen ziren, etekin politikoak edo euskara? Norberak berea. Azken galtzailea euskara izan da, baten errua edo besteena, azken galtzailea euskara.
Bestetik, hemen entzuten nituen gauzak harritu ninduten. Errektore bati delitu bat burutzearen eskakizuna. Kontrato laborala, figura bezala, ez dago EHU n. Ez nintzen sartu ikusten nuelako ere, euskara izango zela azken galtzailea. Euskara Batzordean ere bronkak, eta gainera euskararen alde lan gehien egiten zutenengandik. Euskararentzat atzerapauso izugarria izan da.

NORTASUN AGIRIA
Mendaron jaio zen 1926an
Ingenieritza Industrialean doktore da
Akademikoak ejekutibo txarrak direla dio
Ikastolen prozesuan 11 urte eman zituen
4 000 hitzen hiztegi teknikoa burutu zuen
Ingenieriek buru kartesianoa dutela uste du
EGINeko Kontselu Fundatzailearen kidea da
50 ingenieri proiektu euskaldun zuzendu ditu

Myriam Gartzia
30-34

GaiezGizarteaIrakaskuntzUnibertsitaEHUErrektoreak
PertsonaiazIRIONDO7
EgileezGARTZIA3Gizartea

Azkenak
2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]


Iruñeko Erorien Monumentua
Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]


2024-11-21 | Julene Flamarique
933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]


Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak  atxikimendu kanpainarekin.


2024-11-21 | Sustatu
Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]


Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.


Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena. 


Eguneraketa berriak daude