Peñak erreziklatu egin dira, ez dire denborapasarako soilik

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Iruñako Txaro Pardo, San Ferminetako 'La Unica' peñako lehendakariari elkarrizketa
TXARO PARDO
"Peñak erreziklatu egin dira, ez dire denborapasarako soilik"
Molde guztiak hautsi zituen duela hamar bat urte, 'La Unica' peñako lehendakari izendatu zutenean. Ordura arte ez luke inork usteko emakumea zeregin horietan trebe izango zenik. Ia erotuta topatu genuen 'Ia Unica'n, peñetako jendearentzat ez bait da bat ere lan makala San Ferminak antolatzea. Gustoko dituen festak bezalakoa iruditu zaigu Txaro: naturala eta bapatekoa.
ARGIA. Peña guztien lehendakaria zara zu...
TXARO PARDO. Jendeak hala esan izan badu ere, horrelako kargurik ez dago. Urtero errepikatzen dut, baina...
Ni peñen batzordeko partaidea naiz. Peñen batzordeak azpibatzordeak ditu, eta ni, beste mutiko batekin batera, udaleko azpibatzordean nago. Beraz, peñak ordezkatzen ditugu udalean. Batzutan peñen eledun ofiziala izatea tokatu zait, eta akaso horregatik bururatu zaio jendeari 'titulu' hori.
A. Nolatan sartu zinen 'La Unica' peñan?
T.P. 1980 urtean sortu ziren peñarik aurreratuenak edo progresistenak. Ordukoak dira lehenengo emakume koadrilak. Nere lagun guztiak 'La Unica'ko partaide ziren, eta logikoa denez, nik ere bertakoa izan nahi nuen. Lehenengo urtea kulturako batzordekide gisa egin nuen. Bigarrengoan, diruzain izendatu ninduten, eta hirugarrengoan, diru kontu guztiak aurkeztu nituelarik, asanblada berean, peñako lehendakari izendatu ninduten.
A. Iruñekoa izan behar al da peñaren batean onar zaitzaten?
.P. Ez. Peñak ez dira San Fermin jaietarako soilik. Erreziklatu egin dira. Ez duzu zertan 'kasta' izan beharrik, edo San Ferminen 'salbatzailea'...
Guk gainbeheran ezagutu genituen peñak. Momentu honetan oso gora jo dute. Jendea zain dago noiz egingo ote zaien lekua. Dinamika berak erakutsi zuen aldatu beharra zegoela, hilko ginela bestela. Peñak, urte luzetan elkarte gastronomikoak baizik ez ziren izan, eta euren misiorik garrantzitsuena San Ferminak izan ziren. Halako batean, demokrazia heldu zen, edo heldua zela esan ziguten, eta egoera aldatu egin zen.
Peñetan alderdi politikoetako militanteak dituzu, edo beste edozein mugimendutan lanean ari direnak. Jende horrek ezin ditu bere sinismenak atarian utzi peñan sartzeko. Zentzu honetan, penak erreziklatu egin dira, ez dira denborapasarako soilik. Kultura, kirola... gauza asko bultzatzen dute. Ez dira garai batean bezain aseptikoak. Ez dut esango politizatuagoak daudenik, lehen polizatuagoak bait zeuden. Gertatzen dena da, orduan alde berera jotzen zutela denek. Gainera, horren alde egiten zen apostu instituzioetan. Uztailaren 6an gobernadore zibilarekin bazkaldu ohi zuten, esate baterako. Gaur egun askoz ere biziagoak eta aktualagoak dira peñak.
A. Zer da zuretzat peña guztien eleduna izatea?
T.P. Pertsona naizen heinean, poza handia ematen dit peña askor en izenean mintzatzeak. Eta emakume naizen heinean, izugarrizkoa atsegina. Peñak bunker erabat matxistak izan dira. 'La Unica'ko lehendakari izendatu nindutenean, emakumeak kargu hori izatea erabat atipikoa zen. Sinestezina. Gizonak lan hori bete zezakeela jakintzat ematen zen. Emakumeari balio duela frogatzea exijitu zaio. Beraz, ez bakarrik nere peñan baizik eta batzordean ere, hain integratuta nagoela ikusteak, aurrera pauso polita egin dugula adierazten du.
A. Zalla izango da hainbeste peña eta hain desberdinen ordezkaria izatea...
T.P. Ez zait hala iruditzen. Peñak oso desberdinak dira, bai. Batez ere, oso pluralak direlako. Ez dira gauza zehatza. Batzuk alde batekoak dira eta besteak bestekoak. Peña bakoitzak ere, bertan arras diferente pentsatzen dutenak ere baditu. Baina debate hori oso aberasgarri eta polita da.
A. Zer izan da lehendakaritzan lan gehien eman dizuna?
T.P. Esperientziarik gogorrena... Hasieran jendea lotsatu egiten zen nere aurrean, ez bait zen sekula peñen batzordean emakumerik izan. Edo peñan sartzerakoan, bertan gizon asko izanda, ni sartu orduko isildu egiten ziren denak. Hori gogorra izan da neretzat. Sektore batzuetan pentsatu izan da, lehendakaritzara heldu den emakumea mundu guztiarekin larrutan ibiltzen den horietakoa behar zuela izan. Lehendakaritzaren truke inongo saririk ez dudala pagatu konturatutakoan asko harritzen dira. Bestalde, ezagutzen ez nautenek marimutila nintzela uste zuten. Emakume normala naizela ikusi dutenean are gehiago harritu dira.
Orain erabat integratuta sentitzen naiz. Peñara heldu eta edonorekin jartzen naiz afaritan. Eta bileretan, pertsona bezala onartzen naute. Ordura arte gizonen 'kotoa' ziren elkar hizketetan parte hartzen dut, eta hori oso aberasgarria iruditzen zait.
A. Bada oraindik emakumeak onartzen ez dituen peñarik...
T.P. Bai, 'Irrintzi'. Nere ustez garaiaren kontra doaz. Emakumeari sarrera debekatzeko ez dira inor. Ulertezina da, baina haientzat kaltean.
A. Urtero izaten dituzue iskanbilak udularekin.
.P. Planteamentu kontua da. Udalak, duela 40tik gora urte, peñei laguntza ekonomikoa ematen hasi zen San Fermin festak alaitzeagatik. 87ko legealdia iritsi zenean, peñei diruaren truke justifikanteak eskatzea erabaki zuten. Hala gertatuz gero, laguntza horrek subentzio izatea beharko luke gure ustez. Baina udalak ez du sekula aitortu subentzioa izan beharko lukeenik.
Dena den, erabaki honen funtsa, gauza popularra eta bapatekoa pikutara botatzea zen. Baina, nabarmena da San Ferminetan borroka hori irabazi egin dela, instituzioek hala nahi izan ez badute ere. Peñen arteko batasuna hausten saiatu dira,baina ez dute lortu.
Peña bati ezin zaio ordutegirik jarri. San Ferminak hondatzea litzateke hori.
. Aurtengoan zer? Konpondu al da iskanbila?
T.P. Badirudi gauzak bide onetik doazela. Hala ere, esan beharra dut udalarentzat gu txaranga merkeak garela. Txarangari askoz ere diru gehiago ematen zaio peñari baino. Guk ez ditugu soilik zezenen aurreko eta ondorengo irteerak potentziatzen, baita egun osokoak eta gauekoak ere. Gainera, alde garrantzitsu bat gure esku dago. Instituzioak ez dira ezertarako gogoratzen jende marginatuarekin. Zaharrak, gaisoak... horiek bisitatzera jopaten garen bakarrak peñetakoak gara. Gure helburu sozialak ez ditu denborak aldatu. Marginatu hauek, gugatik ez balitz, San Ferminak badirenik ere ez lukete jakingo.
A. Zer da gehien gustatzen zaizuna San Ferminetan?
.P.... dena gustatzen zait! Oso gustokoa dut, eta hori peñari zor diot, eguneko festa. Lehen gauez bakarrik irteten nintzen. Lehendakari izendatu nindutenetik, gauzak ditut egin beharrak egunez. Piskanaka, konturatu naiz izugarri maite dudala San Ferminak egunez duen festa giroa.
Gehien gustatzen zaidan gauzetako bat zezenen irteera da. Txoratu egiten nau. Momentu horretan ahaztu egiten zaizu nor zaren, zure rola galtzen duzu, denekin eta inorekin ez dagoen anonimoa zara...
Entzierroa asko gustatzen zait. Oso esperientzia harrigarria da. Ez naiz sekula korrika atera, baina ezagutzen ditut korrikalariak... Sinestezina da nola ibiltzen zaren arriskuan. Asumitu, zeureganatu egiten duzu, eta gainera ondo pasatzen duzu. Oso gustokoa dut entzierroa ikustea.
Zezen korridak ez zaizkit gustatzen, hala ere ikusten ditut. Aitortzen dut Balentzian jaio izan banintz militante antitaurinoa izango nintzatekeela... Sekulako kontraesana dut.
A. Zer kenduko zenieke San Ferminei?
.P. Emakumea naizenez, agresioak kenduko nituzke. Egia da gero eta integratuago dagoela emakumea festetan. Badakizu, intituzioei dagokionez, festa gizonak antolatu izan du beti, eta gizonarentzat. Emakumeak ezin zuen korrika atera entzierroan, ezin zuen argazkilari izan entzierroan, ezin zuen peñetako partaide izan... Hori aldatzen ari da, baina izpiritua ez da aldatu. Nik beti defendatuko dut bapatekoa. Baina nik ez dut esaten, beste askok bezala, dena egin daitekeela. Ez nago bat ere konforme. Uztailaren 6an, gaueko 11.59tan zer edo zer gaizki dagoela uste badut, ezin dut pentsatu handik minutu batera ongi dagoenik. Dena gerta liteke, baina zerorrek baduzu jokaera. Emakumeok oso agredituak sentitzen gara San Ferminetan. Neri baten batek titia ukitzen badit protesta dezaket. Baina nazkatuta nagoelako soilik protestatzen badut 'puta' deitzen didate! Hori San Ferminetan are nabarmenago da.
Aldatuko nuke, bestalde, instituzioetan dagoen asmo oro festa ordenatzeko, eta kontrolatzeko. Festak ezin dira fiskalizatu.
A. Nola aguantatzen duzue hainbeste egun festan?
T.P. Egia esan, ez dakit. San Ferminak baino bi hilabete lehenagotik zaude lanez itota. Festetara neka-neka eginda iristen zara, baina berdin da. Zainetik zerbait sartu izango bazenu bezala disparatzen zara, eta oso ondo pasatzen duzu. Gainera, ikusten da beharra dagoela horretarako.

NORTASUN AGIRIA
Afiziorik gogkoena artean irakurtzea du, eta horretarako denbora loari kentzen dio. Zinema gustatu arren, aukeratu egin behar izaten ditu pelikulak. Paseoan ibiltzeak txoratu egiten duela aitortzen du. Kirolarik gustokoena, 'gauzei erreparatzea' du. Sekula aspertzen ez duena: mundua ezagutzea
Garbiñe Ubeda
"Gizonezkoak peñako lehendakaritzako balio duela jakintzat ematen da, emakumeari frogatzea exijitzen zaio".
"Peñetan alderdi politikoetako militanteak dituzu, edo edozein mugimendutan lanean ari direna. Jende horrek ezin ditu sinismenak atarian utzi peñan sartzeko".
"Momentu honetan oso gora jo dute peñek. Jendea zain dago noiz egingo ote zaien lekua".
36-40

GaiezGizarteaAisia
PertsonaiazPARDO2
EgileezUBEDA1Gizartea

Azkenak
2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]


Iruñeko Erorien Monumentua
Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]


2024-11-21 | Julene Flamarique
933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]


Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak  atxikimendu kanpainarekin.


2024-11-21 | Sustatu
Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]


Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.


Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena. 


Eguneraketa berriak daude