«Eboluzioa nekatuta bezala dago»
Barandiaranek, 1958an elkarrekin kobazulo batera sartu zirelarik, bera tresnak aztertzen ari zela eta, Aranzadi berriz giza hezurrak, Jesus Altunari esan zion: «Zergatik ez zara zu animalien hezurrez arduratzen?» Hor ari da, bada, mendian ez bada San Telmoko lantokian, tamaina guztietako hezurrez inguratuta. Zubialdeko aurkikuntza piktorikoa eta gero agobiatuxe dabil, baina guri kontu zahar pare bat esateko hartu du betarik.
Australopitekoa ("Hegoafrikako tximua") benetako hominidoa zen ala ez zen, eztabaida handiak izan dira. Antropologoak beti, duda muda horretan. industriari begiratu izan dio: hezurrekin batean lanabesak azalduz gero, hura gizakitzat jo izan da, eta bestela ez. Duela hogeitamarren bat urte bero-bero piztu zen eztabaida horretan, batzuek esaten zuten, australopitekoaren zenbait hezur, letugin eta adar landuta zeudela (hau da, industria osteo-odonteokeratikoa zela), beste batzuek berriz ezetz: hienek-eta beren hortz-karraskez markatutakoak izango zirela. Eta azken bolada honetan, bigarren hipotesi hori nagusitu da: uste denez gutxienik, hura animalia haragijaleen lana izango zen.
Bitartean, ordea, gertatu da, orain dela hamabost bat urte Erdi-Sortaldeko Afrikan homo habilis agertu zela, Orain dela 2.500.000 urteko gizakia: australopitekoa bezain zaharra eta industriarekin; hura baino pittin bat eboluzionatuagoa gainera.
Hortaz: neandertalak galdu ote ziren? Ekialdeko Europan neandertal batzuk aurkitu dira, Espainia eta Frantziakoak baino hominizatuagoak, gaurko gizakiarekiko hainbesteko ezberdintasunik gabe; beraz Ekialdeko antropologoek uste dute neandertala ez zela galdu.
Zergatik beste haiek galdu ziren? Giro aldaketa handietara, izozteetara, hain egokituak ez zirelako. Beste hipotesi bat: gaurko gizon europarra ez zen bertan sortu, Afrikatik helduko zatekeen –hezurren azterketa biokimikoek hala pentsarazi dute.
Gauza bera da gizakiarekin: zuhaitz batean bezala, eboluzioa milaka urtetan zehar dibergentea izan da, isolatuta zeudelako. Baina gaur, isolamendua bukatzen ari da, arrazak homogeneizatzen ari dira: joan Amerikara, begira Parisen. Horrek ez du uzten izan dadin berezko eboluziorik. Eboluzio dibergenteak egin du, egin behar zuena. Bestalde, eboluzioa nekatuta bezala dago; hara, nitxo, leku guztiak bete egin dira leizezulorik zuloenetan ere badira animaliak–beraz eboluzioaren oinarri den mutazioa ere agortuta dago.
Beste datu bat: har ezazu Jurasiko aroa. Handik atzerakako berrehun milioi urteetan, hogeitalau intsektu orden agertu ziren, eta ornodunen klase guztiak ere bai. Handik honako berrehun milioi urteetan berriz, ez da klase berririk azaldu batere. Espezie eta familia batzuk bai, baina orden edo klaserik, ezta bat ere. Horregatik uste dut, zuhaitz handi hori bere azkenetan dela. Imajina pago bat: adar handi guztiek eta adartxo gehienek beren heldutasuna iritsi dute; kimu berri gutxi, hemendik aurrera.
Beste arrazoi bat lehen lau hanketan ibiltzen ginen. Eskua, ibiltzeko funtzioa galdu eta lanerako libratu genuen –zutik jarri arte. Zutik gaude, orain atzeraka okertzen hasi behar ote dugu? Selekzio naturalaren printzipioaren arabera –mutazio onak jaso, txarrak baztertu–, ez dirudi horretan batere bentajarik izango genukeenik.
Eboluzio psikologikoa geratuko litzateke, progresoa. Akaso garunak ez du oraindik eman, eman behar zuen guztia. Eboluzio soziala gera liteke: elkartasun handiagoa, sozialismoa –filosofia bezala...
Asia, Afrika, Europako korronte guztiak pasatzen ziren handik: ikasi eta erakutsi. Kanpotik ideiak sartzerakoan, kultura izpirituala aldatu egiten da; Euskal Herrian gertatu dena, indoeuropar garaiko ipuinak atzo arte berdin mantendu dira, baina telebistarekin-eta erabat aldatu da. Mito berriak sortu dira, progreso materiala dei dezakegunari lotuta: zapatilen mitoa, kasu. Lehengo mitoak, laminaketa, politagoak ziren baina.
NORTASUN AGIRIA
Berrogeita hemezortzi urte, semea, alaba, eta emazte gaztea ditu
Ez haragia maite du horrenbeste, ez animaliarik dauka bere Zorroogako pisuan
Tesia aztarnategietako abere hezurrez burutu zuen, 1 971 n
Arrasateko Lezetxikin Euskal Herriko lehenbiziko neandertala, emakume baten beso hezurra aurkitu zuen berak
Hego Alemaniako barrokoa beste erromanikoa gustatzen zaio–eta gotikoa, eta Ekain, eta Eunate, «altxor zein baino zein ederragoak».
Kazetaritza arloko zortzi finalisten artean dago June Fernández, ARGIAn argitaratutako Nerabeak eta sexu-heziketa: pornoa ote da arazoa? erreportajeagatik. Sari banaketa ekitaldia Andoainen egingo dute.
EHUko errektoretzarako hauteskundeak irabazi ditu Bengoetxearen hautagaitzak, botoen %63,6 lortuta. Beste taldeak berriz, Eva Ferreirarenak, botoen %36,3 jaso du. Parte hartzea %21,9koa izan da eta gora egin du aurreko hauteaskundeekin alderatuta
Urtebete eta hamar hilabeteko zigorra ezarri diote PKK Kurdistango Langileen Alderdiaren aldeko "propaganda2 egitea leporatuta. Canözerrek hamar urte daramatza kazetari lanetan. Tarte horretan sei bider aldiz miatu du bere etxea Turkiako Poliziak, bost aldiz atxilotu... [+]
Kontsumismoaren kontrako bizikleta martxa Setem GKE-aren eta Masa Kritikoaren artean antolatu da ostiral honetarako.
2018ko maiatzean Getxoko Ertzaintzaren komisarian jipoitu zuten Silvia emakume migratu eta arrazializatua, bidegabeki atxilotu ostean. Epaiketan zigor arinak ezarri zizkioten ertzain bati, baina emakumea ere zigortu zuten desobedientzia leporatuta. Silviak Espainiako Epaitegi... [+]
Barakaldoko Udalak euskararen erabilera “umiliagarria” egin duela salatu du Sasiburu euskara elkarteak. Salaketa argitaratu ostean kanpainaren euskarazko bertsioa ezabatu du udalak. Halakorik berriz gerta ez dadin arduradunen barkamen publikoa eta behar diren... [+]
.jpg)
Barakaldoko Udalak 11.800 euroko isuna ordaintzea eta gauez hiru hilabetez ixtea exijitu dio Bizkaiko enpresari. Abuztuaren amaieratik txistu etengabe, desatsegin eta jasangaitza igortzen du inguru zabalean entzuten dena.
Save the Children erakundearen esanetan, Gaza iparraldeko 130.000 haur artatu gabe daude 50 egunez, gutxienez.
Hainbat ikaslek egin dituzte salaketak. Irakasleetako bat sare sozialen bidez ikasleei egindako jazarpenagatik eta sexu proposamenengatik salatu dute. Bigarrena, berriz, ikasgelan izandako jarrera desegokiengatik eta iruzkin sexistengatik. Hirugarrenari dagokionez, ikasleen... [+]
RR
Nork: Maialen Lujanbiok
Noiz: azaroaren 21ean.
Non: Katakraken (Iruñea) plazan.
----------------------------------------------
Hementxe gaude, Katrakakeko aulki guztiak beteta, hementxe. Erorien monumentua eta Landaben hizpide, hasi da koplaka emanaldia edo... [+]
Palestinan genozidio bat burutzen ari den Israelgo estatu eta berarekin batera diharduten enpresa eta erakunde guztiekin eteteko asmoz sortu zen EHU Palestina. Israelen inpunitatea Europan eta Estatu Batuetan dituen harreman politiko, militar, ekonomiko, zientifiko zein... [+]
Esloveniako eskoletan izan duen arrakastari tiraka, Alberdania argitaletxeak Euskal Herriko ikastetxeetara ekarri du Joko Ona Denontzat irakurketa-lehiaketa: DBHko ikasleek “kalitate handiko liburuak” irakurriko dituzte taldeka, eta avatarra aukeratuta, horiei... [+]
Ari da mundu guztia kontuak ateratzen Trump 2.0 aldian norberari gerta dakiokeenaren eta munduan gerta daitekeenaren inguruan. Subjektuaren mudakortasuna ezagututa, ziur samartzat eman daitekeen aurreikuspen bakanetakoa da Estatu Batuen Txinarekiko harremanak, ekonomikoak... [+]
Milaka lagun bildu dute Indarkeria Matxistaren Kontrako Egunean deitutako manifestazio eta elkarretaratzeek. Gizon, hedabide eta erakundeei zuzendu zaie Mugimendu Feminista.
Zenbat komunikazio egoeratan ateratzen da galtzaile euskara? Arduradunak ez duelako aurrez pentsatu hizkuntzak nola kudeatu, erresistentziak egoten direlako eta haiei erantzuteko argudioak prest ez daudelako… Soziolinguistika Klusterrak jendaurrean.eus gida ipini du... [+]