"Lurraren alde, kulturaren alde, libre izan arte"


2021eko uztailaren 16an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Arturo Muñolema Ecuadorreko CONAIE erakundeko arduradunari elkarrizketa
Arturo Muñolema, Ecuadorreko CONAIE erakundeko arduraduna:
"Lurraren alde, kulturaren alde, libre izan arte"
CONAIE Hegoamerikako indioen erakunde garrantzitsuenetakoa dugu. Quitoko Iparraldean duen egoitzara hurbildu eta bertan aurkitu dugu Arturo. Gaur egun indioen mugimenduak bizi dituen gorabeherez mintzatu gara.
ARGIA. Zein da CONAIEren betebeharra?
A. MUÑOLEMA: Gure zeregin garrantzitsuena indigenen eskubideak errespeta eraztea da. Honetarako gure barnean danden erakundeak promozionatu eta gainontzeko herri mugimenduekin etengabeko harremanak jorratu behar ditugu. Hauez gain, Ecuadorreko mugimendu indigeniarra proiektu politiko finkoa bihurtu nahi dugu. Hots, egunen batean, eta ez oso urruti, aldaketa politiko orokorra plazaratuko duen alternatiba bilakatzea. Ecuadorren mugimendu indigeniarra proiektu politiko finkoa bihurtu nahi dugu. Hots, egunean batean, eta ez oso urruti, aldaketa politiko orokorra plazaratuko duen alternatiba bilakatzea. Ecuadorren hamar nazionalitate indigena daude eta estatu plurinazionala nahi dugu. Azkenik, gure kulturaren berreskurapenaren atzetik gabiltza, gure nortasun eta sustraien bila, nondik gatozen eta zer garen jakin nahirik.
A. Guzti horien artean, zein da zure ustez erreibindikazio nagusia, duzuen beharrik handiena?
A.M. Lurra da. Indigena batek lurrik ez badu hila dago. Gure arazorik nagusiena lurra eta gure lurraldeen berreskurapena da. Orain dela 500 urte hasi zen lapurketaren ondorioz galdu genituen lurren berreskurapena. Beraz, nekazal erreformak agintzen duena betetzea exigitzen dugu, hots, erein gabe dauden lurrek indigenen eskuetara pasa behar dutela.
A lazko ekainean borroka gogorra izan zenuten. Nola zaudete gaur?
A.M. Altxamendu bat izan zen, eta hura "500 urtetako erresistentzia"ren barruan kokatu behar da. Antolatzeko dugun gaitasunaren agerpen edo froga izan zen. Kokoteraino geunden azken urteetan gobernu ezberdinek egindako eskaintzen aurrean, gehienak bete gabe geratzen bait dira. Horien ordez, marginazioa, pobrezia eta arraza diskriminazioa ezagutu izan ditugu. Funtsean, lurren arazoak lehertarazi zuen gatazka eta argi utzi nahi dugu gure erreibindikazioak lortu arte iraungo duela. Lurraren alde, kulturaren alde, libreak izan arte. Altxamendua hasi besterik ez da egin. Gobernuak entzungor jarraitzen badu beste neurri batzu hartu beharko ditugu.
A. Nolakoak dira orain gobernua eta elizarekin dituzuen harremanak?
A.M. Une honetan ez dugu harremanik gobernuarekin. Elizak bitartekaritza lana betetzen du. Oso betebehar garrantzitsua du gure beharrizanak adierazi eta bideratzerako orduan; lurraren arazoan batez ere. Gaur egun eliza kanpo-zorraren erosketan parte hartzen ari da eta horrela eskuratutako diruaz lurrak erosten ditu indigenentzat.
A. Esaiguzu zerbait Amazoniako indigenen egoerari buruz.
A.M. Nazio mailako arazo bilakatu da. Gaur egun ez dago naturaren hustiaketa arrazionala; aitzitik, ustiaketa basatiki egiten ari da eta honek kalte larriak sortarazi ditu bai ingurugiroan eta bai nazio indigenetan. Entrepresei, dagozkien lurraldeetara muga daitezen besterik ez zaie eskatzen. Beste arazo bat kolonizazioa eta turismoarena da. Amazonian egiten ari den kanpaina turistikoa, gure kultura, interes, baliabide, fauna eta ekologiaren aurka doa.
A. Nola dakusazue V. Mendeurrena?
A.M. Ospakizun hori era bat errefuxatzen dugu. Data hau ospatzeak herri indigeniarrei inposatu nahi zaien bigarren menderaketa suposatzen du. Gu beste ekintza batzu antolatzen ari gara: hitzaldiak, nazioarte mailako ihardunaldiak, elkartasun ibilaldiak, ospakizun kulturalak... Finean, data honen benetako esanahia isladatuko dutenak.
Aitor Etxebarria

Arturo Muñolema Quitoko bere bulegoan.
18, 19


GaiezPolitikaNazioarteaEstatuak/NaECUADOR
PertsonaiazMUÑOLEMA1
EgileezETXEBARRIA5Politika

Azkenak
Lanbroa

Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]


Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika

Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean

Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]


Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


2024-11-22 | Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean

Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]


Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]


2024-11-22 | ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Gemma Piérola
“Historiak ezin du ezikusiarena egin gu protagonista garen eguneroko arazo horien aurrean”

Duela 40 urte sortu zen Geronimo Uztariz Institutua, Nafarroako Historia beste era batera ikertzeko eta zabaltzeko helburuarekin. Jende anitza bildu du lau hamarkada hauetan, eta gai ugari ikertu ditu denbora horretan. Historialari gazteak ere batu zaizkie. Zahar eta berriaren... [+]


Añube
Elkar besarkatzeko musika

Aspaldi ezagutu genuen gaur gaurkoz Añube taldeko abeslari den Aitor Bedia Hans. Garai berean adiskidetu ginen egun Añube taldeko gitarra jotzaile ohia den Beñat Gonzalezekin. Unibertsitateko garaian izan zen, Debagoienako bi gazteak musika zainetan... [+]


Eguneraketa berriak daude