«Agintariak ekologiaz baliatuko dira Hirugarren Munduko garapena geldiarazteko»


2021eko uztailaren 23an
Bob Sutcliffe ikerlari britaniarra munduko garapena eta ekologiaz
«Agintariak ekologiaz baliatuko dira Hirugarren Munduko garapena geldiarazteko»
Bob Sutcliffek, Nicaragua, EEBBetan eta Euskadin irangan ditu azkenengo urteak, nahiz eta bera Londresen bizi, eta hiruretan ihardun du irakasle gisa unibertsitatean. Krisi ekonomikoa, 1930eko depresioa eta gaur egungo kapitalismoaren egoera aztertu ditu sakonean, besteak beste. Orain herri azpigaratuekiko ikerkuntza lanetan ari da Hegoa zentruan. Eta dagoeneko euskara apur bat ere ikasi du, «hurrengoan euskaraz» diosku elkarrizketa bukaeran.
ARGIA. Nola heldu da lurra gaur egungo egoera ekologiko tamalgarrira?
BOB SUTCLIFFE. Munduak gizakiak dituen beharretarako aina baliabide du printzipioz. Bi alor ikus beharko lirateke ea baliabide natural hauek arrazionalki erabiltzen diren batetik eta bestetik ea horiek nork erabiltzen dituen. Gaur egun gero eta argiago dago –eta horrela ikusten du munduak gero eta gehiago– gizateriak baliabide horien erabilera irrazionala egiten duela eta gainera zenbatek bestek baino askoz gehiago gastatzen duela.
A. Gero eta gehiago ikusten badira arazo horiek, suposatzen da gero eta neurri gehiago hartuko direla arazoei aurre egiteko.
B.S. Mundu garatuan gaur egun nahiko kontzientzia dugu lehenengo arazoaz, baliabideen erabilera irrazionalaz. Hiru modu daude horri aurre egiteko. Batak eskatzen du baliabide gutxiago eta hobeto erabiltzea, baina horrek gure ohizko bizimoduan aldaketa handiak eragingo lituzke. Egungo baldintza politikosozialak aldatu beharko lirateke eta hori ez da atsegina. Horren adibiderik garbiena automobila da, Indian behia sakratua den moduan Europan eta EEBBetan autoa da.
Bigarrena izango litzateke bizimodu mota bera mantentzea baina baliabideak gehixeago kontrolatuz errekin gutxiago erabiltzea kutsadura... Hau egiten da apur bat baina honek ez luke suposatuko arazoaren konponketa, honek Lurraren baliabideen gutxitze azkarraren prozesua apurtxo bat geldierazteko besterik ez luke balioko.
Eta hirugarrenak lehen munduko ikuspegiaren aldaketa bat suposatuko luke, hots, pentsatzen da Lurraren galera ekologikoa Hirugarren Munduko herrialdeen jokabidetik datorrela (eta ikuspegi hori bultzatu egiten da komunikabideetatik eta orohar sistematik), guztiz alderantzikoa denean. Maliko (Afrika) biztanle batek urteko ikatz kilo bat gastatzen badu Kanadako batek 10.000 kilo. Kontzientzia berri bat sorrerazi beharko litzateke. Herrialde garatuetan bizitzaren kalitatea hondasun materialen edukitzearekin lotuta dago, eta honek lehen gaien zerraztelkeria dakar.
A. Azkenengo urteetan gero eta gehiago hitzegiten da baso tropikalen egoera larriaz eta hauen desagertze prozesuaren ondorioz lurraren berotzeak eragingo duen hondamendiaz.
B.S. Mundu garatuan garrantzi handiagoa du basoen hiltzeak herrialde azpigaratuetan urtero gertatzen diren milaka eta milaka heriotzak baino. Horrek ez dio eragiten gure bizimalari baina baso tropikalen desagertzeak bai. Agintari politikoak, eta indar atzerakoi eta inperialistak gero eta indartsuagoa den kontzientzia ekologikoaz baliatuko dira Hirugarren Munduaren garapena geldierazteko. Finantziazio iturriek laguntza ekonomikoaren tsantaiaz gero eta gehiago eskatzen dute herrialde azpigaratuak neurri ekologikoak har ditzaten. Europak aspaldi desagertarazi zituen bere basoak baina ez du ordainketarik egin. Orain berak egin ez zuena besteei inposatzen die, eta gainera bere bzi maila mantendu ahal izateko. Gainera askotan Hirugarren Munduak ingurugiroa erasotzen duenean mundu garatuarekin duen harremanagatik da: multinazionalak, kanpo zorra ordaintzeko dibisen produzitu beharra...
Dena den desberdina izango da eragina herrialde garatuetan eta azpigaratuetan. Beti bezala dirua duenak bai herrialde mailan eta bai indibidualki, han eta hemen, hobeto erantzun ahal izango du.
A. Zeintzu dira herrialde azpigaratuen errekurtso eza eta arazo ekologikorik larrienak?
B.S. Errekina adibidez. Hirugarren Munduan sekulako krisia dago etxeko errekinarekin, egurrarekin alegia. Lehen Munduan oraindik inon egon ez den mailako energi krisia. Bestetik, lurraren esplotazio basatiak (eta askotan behartuta daude horrela egitera) lurrean sekulako erosioa eragiten du. Guzti hori konpontzeko baliabide ekonomikoak behar ditu herrialde garatuetatik, baina arazoa dirua harantz joan beharrean, dirua handik datorrela. Fluxu desberdinen kalkulua eginez gero (maileguen bueltatzeak, interesak, kapitalen ihesa...), hots, ikusten badugu garatuetatik azpigaratuetara doana eta handik datorrena ikusten dugu bigarren hau askoz ere handiagoa dela. Lehen Munduko pertsona bakoitzari urteko 200 dolar datorkio Hirugarren Mundutik. Diru kopuruan daude eztabaidak baina bestela mundu guztiak onartzen du hori. Beraz pobrezian bizi, beren probreziatik arazo ekologiko larriei aurre egin behar diete eta gainera mundu garatuko pertsona bakoitzari 200 dolar eman behar diote.
A. .Noiz arte iraungo dute baliabideak lurrean, mugatuak dira...
B.S. Hori garbi dago. Ez dago ikerketa erabatekorik horren gainean, baina nahiko garbi dago jadanik muga iragan dugula, eta hemendik aurrera baliabideen esplotazioa kontrolatzen ez badugu hondamendi handi bat etortiko zaigula baina ez dakigu ze eratakoa. Golkoko gerran, besteak beste, arazo hau ere badago. Petrolio aurkikuntza berririk ez bada, hemendik hogei urtera petrolio erreserben %90 Ekialde Erdialdean izango da, eta beraz zonalde horren kontrolak nazioen ekonomien kontrola suposatuko du.
A. Baina duela hogei urtetik hona ere berdin esaten zen, petroleoa gastatu egingo zela baina oraindik badirudi asko dagoela. Eta berdin gertatzen da beste lehengai batzuekin.
B.S. Bai, hori egia da. Azken bi mendeetan sarritan errepikatu izan da argumento hori. XIX. mendetik aipatzen zen hori ikatzarekin eta gaur egun badakigu oraindik ehundaka urtetarako ikatz dagoela. Baina argumentazio horren arazoa da noizbaiten egia izan behar duela, baliabideak mugatuak bait dira. Arazoa da, noiz? Lurrean egon litezken baliabideei buruz gero eta ikerketa gehiago egiten dira, beraz gero eta murritzagoa da kontrolatzen ez den eremua. Petrolio kontsumitzaileak zoro moduan dihardute petroliotokien bila, baina Golkotik kanpo gero eta gutxiago aurkitzen da.
A. Hitzegin dezagun arazo honek dituen alternatibetaz.
B.S. Hori da zailena. Arazoa da mundu garatuaren kontzientzia ekologikoaren handitzeak arazoak Hirugarren Mundura eramaten dituela, hondakin toxikoak hara eramatea eta abar. Baina hau ere bukatu egingo da, Hirugarrek munduko gobernu eta agintariek ere kontzientzia eta neurriak batzen doazelako. Zenbaitzuren esanetan teknologiak eragiten du arazo hau, orduan irtenbidea da atzera egitea teknologiaren eremuan. Bestetik teknologia erabilzea irtenbide moduan, energia alternatiboak... Baina teknologia testuinguru sozial batez lagundurik joan behar du. Gaur egun oraindik askoz ere gehiago gastatzen da petrolioa bilatzen ingurugiroa kutsatuko ez duten energian ikerkuntzan baino. Finean teknologia ez da neutroa, eta potere ekonomikoak erabakitzen du zertan ikertu. Kohetetan inbertitzen denean kohete hobak ateratzen dira, energia alternatiboetan inbertituko balitz aterako lirateke.
A. Zenbaitzuren ustez herrialde garatuek industria transferentzia bat egin beharko lukete Hirugarren Mundura, eurena gutxituz noski, bai mundu arrazionalago bat gauzatze bidean eta baita ere oreka ekologikoaren bidean.
B.S. Duda barik bidea hori da baina zailtxo ikusten dut hori posible izatea egungo mundu kapitalistaren pentsakeraz. Lehenengo lana banatu beharko litzateke hemen, eta bizitza maila hastialdiarekin igo beharko luke. Aberatsak gara hondasun materialetan baina horrek ez du esan nahi gure giza beharretan aberatsak garenik. Arazoa finean da zer diren giza beharrak eta nork sorrerazten dituen. Argi dagoena da, lurrak baliabide nahikorik ez duelako, mundu guztia ezin dela bizi Europak eta EEBBk duten bizimailarekin. Horrela balitz lurraren hondamendia gero eta gertuago egongo litzateke, eta jadanik gertatu izango zatekeen agian.
A. Ez zaude, beraz oso ikuspuntu baikorrarekin, baina lehen aipatu duzu kontzientzia ekologikoa handitzen ari dela, bai herrialde garatuetan eta baita azpigaratuetan ere. Horrek luzerara ondorioren batza eman beharko ditu.
B.S. Bai, eta gauza garrantzitsu bat gertatzen ari da maila horretan sistema kapitalistaren alderdi defendatzaile ortodoxoak arazoaz hitzegiteko gero eta behartuago daudela. Esan beharra dute zerbait egiten ari direla, eta niretzat hori zinismoa eta oportunismo hutsa da, baina hala ere garrantzitsua da, horrek erakusten duelako presio sozial batek hortaz hitzegitera behartzen dituela. Ilun ikusten dut etorkizuna eta hondamendi handiak gertatu arte ez dut uste alde guztietatik benetazko kontzientziarik eta neurriak hartuko direnik. Egia da sarritan esan direla gauza hauek, historian zehar krisi handiak izan dira eta oraingoz aurrera goaz. Baina non dago muga? Hor dago gakoa.
Xabier Letona
16-19


GaiezGizarteaIngurugiroaEkologiaEkologia
PertsonaiazSUTCLIFFE
EgileezLETONA1Gizartea

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude