«Agintariak ekologiaz baliatuko dira Hirugarren Munduko garapena geldiarazteko»


2021eko uztailaren 23an
Bob Sutcliffe ikerlari britaniarra munduko garapena eta ekologiaz
«Agintariak ekologiaz baliatuko dira Hirugarren Munduko garapena geldiarazteko»
Bob Sutcliffek, Nicaragua, EEBBetan eta Euskadin irangan ditu azkenengo urteak, nahiz eta bera Londresen bizi, eta hiruretan ihardun du irakasle gisa unibertsitatean. Krisi ekonomikoa, 1930eko depresioa eta gaur egungo kapitalismoaren egoera aztertu ditu sakonean, besteak beste. Orain herri azpigaratuekiko ikerkuntza lanetan ari da Hegoa zentruan. Eta dagoeneko euskara apur bat ere ikasi du, «hurrengoan euskaraz» diosku elkarrizketa bukaeran.
ARGIA. Nola heldu da lurra gaur egungo egoera ekologiko tamalgarrira?
BOB SUTCLIFFE. Munduak gizakiak dituen beharretarako aina baliabide du printzipioz. Bi alor ikus beharko lirateke ea baliabide natural hauek arrazionalki erabiltzen diren batetik eta bestetik ea horiek nork erabiltzen dituen. Gaur egun gero eta argiago dago –eta horrela ikusten du munduak gero eta gehiago– gizateriak baliabide horien erabilera irrazionala egiten duela eta gainera zenbatek bestek baino askoz gehiago gastatzen duela.
A. Gero eta gehiago ikusten badira arazo horiek, suposatzen da gero eta neurri gehiago hartuko direla arazoei aurre egiteko.
B.S. Mundu garatuan gaur egun nahiko kontzientzia dugu lehenengo arazoaz, baliabideen erabilera irrazionalaz. Hiru modu daude horri aurre egiteko. Batak eskatzen du baliabide gutxiago eta hobeto erabiltzea, baina horrek gure ohizko bizimoduan aldaketa handiak eragingo lituzke. Egungo baldintza politikosozialak aldatu beharko lirateke eta hori ez da atsegina. Horren adibiderik garbiena automobila da, Indian behia sakratua den moduan Europan eta EEBBetan autoa da.
Bigarrena izango litzateke bizimodu mota bera mantentzea baina baliabideak gehixeago kontrolatuz errekin gutxiago erabiltzea kutsadura... Hau egiten da apur bat baina honek ez luke suposatuko arazoaren konponketa, honek Lurraren baliabideen gutxitze azkarraren prozesua apurtxo bat geldierazteko besterik ez luke balioko.
Eta hirugarrenak lehen munduko ikuspegiaren aldaketa bat suposatuko luke, hots, pentsatzen da Lurraren galera ekologikoa Hirugarren Munduko herrialdeen jokabidetik datorrela (eta ikuspegi hori bultzatu egiten da komunikabideetatik eta orohar sistematik), guztiz alderantzikoa denean. Maliko (Afrika) biztanle batek urteko ikatz kilo bat gastatzen badu Kanadako batek 10.000 kilo. Kontzientzia berri bat sorrerazi beharko litzateke. Herrialde garatuetan bizitzaren kalitatea hondasun materialen edukitzearekin lotuta dago, eta honek lehen gaien zerraztelkeria dakar.
A. Azkenengo urteetan gero eta gehiago hitzegiten da baso tropikalen egoera larriaz eta hauen desagertze prozesuaren ondorioz lurraren berotzeak eragingo duen hondamendiaz.
B.S. Mundu garatuan garrantzi handiagoa du basoen hiltzeak herrialde azpigaratuetan urtero gertatzen diren milaka eta milaka heriotzak baino. Horrek ez dio eragiten gure bizimalari baina baso tropikalen desagertzeak bai. Agintari politikoak, eta indar atzerakoi eta inperialistak gero eta indartsuagoa den kontzientzia ekologikoaz baliatuko dira Hirugarren Munduaren garapena geldierazteko. Finantziazio iturriek laguntza ekonomikoaren tsantaiaz gero eta gehiago eskatzen dute herrialde azpigaratuak neurri ekologikoak har ditzaten. Europak aspaldi desagertarazi zituen bere basoak baina ez du ordainketarik egin. Orain berak egin ez zuena besteei inposatzen die, eta gainera bere bzi maila mantendu ahal izateko. Gainera askotan Hirugarren Munduak ingurugiroa erasotzen duenean mundu garatuarekin duen harremanagatik da: multinazionalak, kanpo zorra ordaintzeko dibisen produzitu beharra...
Dena den desberdina izango da eragina herrialde garatuetan eta azpigaratuetan. Beti bezala dirua duenak bai herrialde mailan eta bai indibidualki, han eta hemen, hobeto erantzun ahal izango du.
A. Zeintzu dira herrialde azpigaratuen errekurtso eza eta arazo ekologikorik larrienak?
B.S. Errekina adibidez. Hirugarren Munduan sekulako krisia dago etxeko errekinarekin, egurrarekin alegia. Lehen Munduan oraindik inon egon ez den mailako energi krisia. Bestetik, lurraren esplotazio basatiak (eta askotan behartuta daude horrela egitera) lurrean sekulako erosioa eragiten du. Guzti hori konpontzeko baliabide ekonomikoak behar ditu herrialde garatuetatik, baina arazoa dirua harantz joan beharrean, dirua handik datorrela. Fluxu desberdinen kalkulua eginez gero (maileguen bueltatzeak, interesak, kapitalen ihesa...), hots, ikusten badugu garatuetatik azpigaratuetara doana eta handik datorrena ikusten dugu bigarren hau askoz ere handiagoa dela. Lehen Munduko pertsona bakoitzari urteko 200 dolar datorkio Hirugarren Mundutik. Diru kopuruan daude eztabaidak baina bestela mundu guztiak onartzen du hori. Beraz pobrezian bizi, beren probreziatik arazo ekologiko larriei aurre egin behar diete eta gainera mundu garatuko pertsona bakoitzari 200 dolar eman behar diote.
A. .Noiz arte iraungo dute baliabideak lurrean, mugatuak dira...
B.S. Hori garbi dago. Ez dago ikerketa erabatekorik horren gainean, baina nahiko garbi dago jadanik muga iragan dugula, eta hemendik aurrera baliabideen esplotazioa kontrolatzen ez badugu hondamendi handi bat etortiko zaigula baina ez dakigu ze eratakoa. Golkoko gerran, besteak beste, arazo hau ere badago. Petrolio aurkikuntza berririk ez bada, hemendik hogei urtera petrolio erreserben %90 Ekialde Erdialdean izango da, eta beraz zonalde horren kontrolak nazioen ekonomien kontrola suposatuko du.
A. Baina duela hogei urtetik hona ere berdin esaten zen, petroleoa gastatu egingo zela baina oraindik badirudi asko dagoela. Eta berdin gertatzen da beste lehengai batzuekin.
B.S. Bai, hori egia da. Azken bi mendeetan sarritan errepikatu izan da argumento hori. XIX. mendetik aipatzen zen hori ikatzarekin eta gaur egun badakigu oraindik ehundaka urtetarako ikatz dagoela. Baina argumentazio horren arazoa da noizbaiten egia izan behar duela, baliabideak mugatuak bait dira. Arazoa da, noiz? Lurrean egon litezken baliabideei buruz gero eta ikerketa gehiago egiten dira, beraz gero eta murritzagoa da kontrolatzen ez den eremua. Petrolio kontsumitzaileak zoro moduan dihardute petroliotokien bila, baina Golkotik kanpo gero eta gutxiago aurkitzen da.
A. Hitzegin dezagun arazo honek dituen alternatibetaz.
B.S. Hori da zailena. Arazoa da mundu garatuaren kontzientzia ekologikoaren handitzeak arazoak Hirugarren Mundura eramaten dituela, hondakin toxikoak hara eramatea eta abar. Baina hau ere bukatu egingo da, Hirugarrek munduko gobernu eta agintariek ere kontzientzia eta neurriak batzen doazelako. Zenbaitzuren esanetan teknologiak eragiten du arazo hau, orduan irtenbidea da atzera egitea teknologiaren eremuan. Bestetik teknologia erabilzea irtenbide moduan, energia alternatiboak... Baina teknologia testuinguru sozial batez lagundurik joan behar du. Gaur egun oraindik askoz ere gehiago gastatzen da petrolioa bilatzen ingurugiroa kutsatuko ez duten energian ikerkuntzan baino. Finean teknologia ez da neutroa, eta potere ekonomikoak erabakitzen du zertan ikertu. Kohetetan inbertitzen denean kohete hobak ateratzen dira, energia alternatiboetan inbertituko balitz aterako lirateke.
A. Zenbaitzuren ustez herrialde garatuek industria transferentzia bat egin beharko lukete Hirugarren Mundura, eurena gutxituz noski, bai mundu arrazionalago bat gauzatze bidean eta baita ere oreka ekologikoaren bidean.
B.S. Duda barik bidea hori da baina zailtxo ikusten dut hori posible izatea egungo mundu kapitalistaren pentsakeraz. Lehenengo lana banatu beharko litzateke hemen, eta bizitza maila hastialdiarekin igo beharko luke. Aberatsak gara hondasun materialetan baina horrek ez du esan nahi gure giza beharretan aberatsak garenik. Arazoa finean da zer diren giza beharrak eta nork sorrerazten dituen. Argi dagoena da, lurrak baliabide nahikorik ez duelako, mundu guztia ezin dela bizi Europak eta EEBBk duten bizimailarekin. Horrela balitz lurraren hondamendia gero eta gertuago egongo litzateke, eta jadanik gertatu izango zatekeen agian.
A. Ez zaude, beraz oso ikuspuntu baikorrarekin, baina lehen aipatu duzu kontzientzia ekologikoa handitzen ari dela, bai herrialde garatuetan eta baita azpigaratuetan ere. Horrek luzerara ondorioren batza eman beharko ditu.
B.S. Bai, eta gauza garrantzitsu bat gertatzen ari da maila horretan sistema kapitalistaren alderdi defendatzaile ortodoxoak arazoaz hitzegiteko gero eta behartuago daudela. Esan beharra dute zerbait egiten ari direla, eta niretzat hori zinismoa eta oportunismo hutsa da, baina hala ere garrantzitsua da, horrek erakusten duelako presio sozial batek hortaz hitzegitera behartzen dituela. Ilun ikusten dut etorkizuna eta hondamendi handiak gertatu arte ez dut uste alde guztietatik benetazko kontzientziarik eta neurriak hartuko direnik. Egia da sarritan esan direla gauza hauek, historian zehar krisi handiak izan dira eta oraingoz aurrera goaz. Baina non dago muga? Hor dago gakoa.
Xabier Letona
16-19


GaiezGizarteaIngurugiroaEkologiaEkologia
PertsonaiazSUTCLIFFE
EgileezLETONA1Gizartea

Azkenak
Bonus track: non dago saria?

Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]


Argia Sarien kronika
Galga azkartasunari

Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Ikus-entzunezko Argia Saria: EITB Kultura

EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Prentsako Argia Saria: Irutxuloko Hitza

Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Entzunezko Argia Saria: BaDA!bil podcasta

Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Merezimenduzko Argia Saria: Ene Kantak

Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik,  Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.


2025-01-31 | ARGIA
Urteko kanpaina onenaren Argia Saria: Altxa Burua

Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Interneteko Argia Saria: Oroibidea

Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]


2025-01-31 | ARGIA
ARGIAko lantaldearen mezua: Mundu ilunean, ARGIA gehiago

Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:

"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Banatu ditugu euskarazko komunikazioaren 2025eko Argia Sariak

Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]


Calexit, Kaliforniaren independentzia bilatzen duen ekimena

Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.


Estatuaren biktimek Chivite lehendakariari eskatu diote egon dadila euren aitortza ekitaldian otsailaren 13an

Estatuaren biolentziaren biktima gisa onartzeko 125 eskaera egin zaizkio Nafarroako Gobernuari 2023an eta 2024an. Horietatik 41 onartu dira. Egiari Zor eta Torturatuen Elkarteak ongi baloratu dute egiten ari den bidea.


'Arizona' antzezlana
Muturrekoa, muturreraino eramanda

Arizona
Aktoreak: Aitziber Garmendia eta Jon Plazaola..
NOIZ: urtarrilaren 26an.
NON: Berrizko Kultur Etxean. plazan.

-------------------------------------------

Arizona eta Mexiko banatzen dituen muga zaintzera abiatu da Idahotik Margaret (Aitziber Garmendia) eta George (Jon... [+]


Eguneraketa berriak daude