Irudiaren bilakuntza poesiaren funts


2021eko uztailaren 19an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Joanes Urkijorekin poesiaz
«Berbak legezko aiztoak» poemak kaleratu ditu Joanes Urkijok
Irudiaren bilakuntza poesiaren funts
Kaleratzen duen lehen olerki liburua da, idazle bezala poemekin hasi bazen ere. Bizi duen hiriak sortu irudi eta metaforek surrealismo giroa hartzen dute deblauki idatzitako 23 piezetan. Gustora gelditu da lanarekin.
ARGIA. Urte luzez barne idatzitako olerkiak dira. Zein dute lotura?
JOANES URKIJO. Nik ez nuke esango metodologia orokor bat dagoenik, poema hauek hainbat urtetan zehar idatzitakoak dira, orduan nekez esango nuke urte horietan zehar metodologia nagusi bati heldu diodala. Esan daiteke akaso badagoela gai orokor bat poema guztietan, batzuetan oso agerian, hiri eskergaren gaia, Bilbori buruzko ikuspegi berezi baten gaia, nik Bilbo beti horrela sentitu izan dut gaztetandik, sufritu izan dut horrela eta era berean maitatu izan dut horrela.
A. Homogeneoa ote liburua beraz?
J.U. Gaien aldetik bai. Beste aldetik ere ni nahiko konpultsiboa naiz idazten dudanean eta batez ere poesia idazten dudanean, orduan nik bilketa egin dut paper zaharren artean, eta beharbada hor bai bilketa egiterakoan egin dut estetika edo halako zerbaiten bila ez? Esan dezaket urte horietan zehar bildutako eraginak, usteak, irakurketak eta hor nabari daitezkeela baina oso askotarikoak dira, ez dira mota bakarrekoak, orohar esan nezake nire irakurketa gehienak oso modernoak direla, mende honetakoak, gehien bat surrealismoa, espresionismoa, 27ko belaunaldia, amerikarrak, 50ko eta 60ko amerikarrak, horiek.
A. Zein da bidea, baliabide batzu poesia egiteko erabiltzea edo liburua poesiaren baliabideetan oinarritzea?
J.U. Nik esango nuke egiteko modua dela gehien kezkatzen nauena, nik normalean gogo jarrera bereziak bilatzen ditut poesia idazterakoan, orduan horrekin nahi dut beti emaitza konkretu bat lortu, nolabait esateko nere emaitza nahi izan dut izatea lerro bakoitzak osatzea irudi bat, eta hori lortzeko jarrera berezi bat eduki beharra dago idazterakoan eta gehienetan ere inguru bereziak edo giro bereziak, esaten ari naizen guztia dagokio duela 3, 4, 5 edo 6 urteri, azken boladan ez bait dut poesia idatzi. Normalean idazten nuen gauez kanpotik etxera etortzen nintzenean, beharbada pilo bat edan eta gero, beharbada pixka bat erreta ere, kaleko zalapartatik etxeko isiltasunera itzultzean, orduantxe bilatu nituen une berezi horiek eta nahiko konpultsiboki idazten nuen, irudia bilatzen nuelako, kolpe batez irakurtzen den lerroa eta kolpe batez gogora datorkizun irudia, hori lortu nahi nuen.
A. Poema hauek sortzen ote dira poemika zehatz baten bilakuntzan?
J.U. Azken hau ez dut uste inoiz bilatu dudanik edo jarri naizenik teoria horretan, orain honelako poematika bat bilakatu behar dut eta helburu honetara heltzeko honela eta honela eta honela idatzi behar dut ene poemagintza. Horelakorik ez dut uste inoiz egin dudanik, uste dut gakoa konpultsibitatean dagoela, kolpeka, nahiko subjetiboki, askotan automatikoki, nahiz eta gerora automatikoki sortutako hori landu dudan, batez ere egituran eta ez edukinean.
A. Esana duzu hor barrena hasieran poesia idazten zenuela, errazago dela. Ez ote duzu oraingo olerki hauek oinarri gisa hitz laua dutela uste?
J. U. Beharbada, ez dut inoiz alde horretatik pentsatu gauza, ez nuke ezetz esango. Beharbada gehiago asmatu behar nuke, baina beharbada bai, lehen aipatu irudi pilaketak edozein irakurleri sor liezaioke eritzi hori, agian bai, azken batean hasieran esan bezala, liburuak gai orokor bat dauka, ez da normala poema liburuetan gai orokor bat aurkitzerik, normalean poema liburuak bildumak izaten dira, orduan ez da arrunta poesiaz idaztea gai orokor bati buruz, agian hori dela eta edozeinek irakurtzean pentsa dezake badagoela hor poesia librez idatzitako prosa bat, narrazio bat agian, ez dakit, agian bai.
A. Zein da zure libaruaren irakurlea, edo uste duzu euskal poesiak ez duela irakurle normalik?
J.U. Euskal poesiak ez dut uste daukanik irakurle normalik, aski kulteranoa da. Ez dut uste nere liburua irakurle normalarentzat denik, surrealismoa, espresionismoa e.a., batzuentzat ulertzeko zail xamarra izango da. Sinbologia eta surrealismoa berez dira zail, euskaraz nahi erdarentzat.
A. Surrealismoarekin bat absolaturako joera dago.
J. U. Nik surrealismoa ez dut hartzen zentzu teoriko edo intelektual batean, gozatu egin dut ere, eta automatikoki gozatzen denak uste dut mundu honetan balio absolutua izan behar duela.
Iñaki Camino
50-51


GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaPoesia
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakURKIJO1
PertsonaiazURKIJO1
EgileezCAMINO1Kultura

Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Gurekin egiten dutena

Ba al dakizue frantses batzuk harritu egiten direla mugaren alde honetan ere euskaldunak bagaudela jakitean? Ba bai, harrigarria bada ere, behin, Donostian, frantses batzuei entzun nien sinetsi ezinik beren buruari galdetzen: “Saint-Sébastien est au Pays... [+]


Su ta Gar, Kaotiko, Gatibu, Maruxak eta Leihotikan ere Hatortxu Rockeko azken jaialdian

22 talde gehiago iragarri dituzte Lakuntzan uztailean izanen den HatortxuRockerako: Bad Sound, Dupla, Su Ta Gar, Chuleria Joder!, Brigade Loco, Leihotikan, Burutik, Tribade, Maskak, Les Testarudes, Non Servium, Añube, Dj Plan B, Gatibu, DJ Trapella, La Jodedera, Süne,... [+]


Jon Urzelai Urbieta, fisikaria eta soziologoa
“Zaila da ezagutzen arteko banaketa zurruna gainditzea”

Jon Urzelai Urbieta ohituta dago itzalean lana egiten, baina Su festak musika-jaialdiei buruzko saiakerak dezenteko ikusgarritasuna eman dio, iaz Euskadi Saria eman baitzioten lan horregatik. Ez da, hala ere, irabazi duen sari bakarra, hori baino lehen, 2021ean, CAF-Elhuyar... [+]


Betharramgo indarkerien berri “komunikabideen bidez” hartu izana zehaztu du Baionako apezpikuak

Prentsaurrekoa eskaini dute ostegun honetan Marc Aillet Baionako apezpikuak, elizbarrutiko hezkuntza katolikoko zuzendari Vincent Destaisek eta Betharramgo biktimen entzuteko egiturako partaideetarikoa den Laurent Bacho apaizak. Hitza hartzera zihoazela, momentua moztu die... [+]


2025-03-14 | Gedar
Vox Nafarroako Parlamentutik kanpo geratu da ia, barne-desadostasunak direla eta

 Maite Nosti diputatuak kargua utzi du alderdiarekin izandako desadostasunengatik, eta horrek kide bakar batekin utzi du alderdi faxista, talde mistoan sartzera behartuz.


2025-03-14 | Euskal Irratiak
Bidarteko bahitzailea militar-ohia zen, eta prokuradorearen arabera “hil egin nahi zuen”

Bidarteko gasnategian bahiketa burutu duen gizona, militar ohia zen. Asteazken arratseko 7.30tan Erretegia izeneko gasnategian bertako kudeatzailea bahitu eta poliziaren kontra tiro egin duen gizonak 54 urte zituen.


2025-03-13 | ARGIA
EAJk eta PSE-EEk zerga erreforma adostu dute Ahal Dugurekin

PPrekin eta EH Bildurekin negoziazioetan porrot egin ondoren etorri da Ahal Dugurekin adostutako akordioa. Indar politiko honek aitortu duenez, maximalismoak atzean utzi eta errealitateari heldu diote, errenta baxueneko herritarren aldeko akordioa lortuta.


2025-03-13 | Uriola.eus
Correoseko langileen eskubideak eta zerbitzu publikoaren kalitatea defendatzeko eskatu dute

“Posta publikoa eta kalitatezkoa. Eskubideen aldeko Hitzarmen eta Akordio baten alde” aldarrikapenarekin, LAB, ESK eta ELA sindikatuek lan-baldintzak eta posta-zerbitzu publikoaren kalitatea defendatzeko mobilizazioa egin zuten atzo, hilak 12, Bilboko Eliptika Plazan.


Amasamendin eolikoak ezartzeko proiektu bat dagoela jakinarazi du Villabonako Udalak

Herriko EH Bilduko zinegotzi eta legebiltzarkide den Ander Goikoetxeak egindako galdera parlamentario bati Jaurlaritzak emandako erantzunaren bidez jaso informazioa hau. Bi haize sorgailu ezartzeko asmoa dago eta Cluster Hernani izeneko proiektu zabalago baten barruan kokatzen... [+]


Milaka ikaslek Hego Euskal Herriko hiriburuetako kaleak hartu dituzte, IAk deitutako greban

Hezkuntza bi arazo handik zeharkatzen dutela adierazi dute IAk: "ideia erreakzionarioen" gorakadak eta "ikasleen egoeraren okertzeak". Mobilizazioaren deialdia hedatzeko, goizean errepide mozketak egin dituzte Donostian, Iruñean eta Gasteizen. Bilbon, Euskal... [+]


Hau Pink da, Europako gure lehengusu txikia, eta 1,4 milioi urte ditu

Atapuercako aztarnategian hominido zahar baten aurpegi-hezur zatiak aurkitu dituzte. Homo affinis erectus bezala sailkatu dute giza-espezieen artean, eta gure arbasoek Afrikatik kanpora egindako lehen migrazioei buruzko teoriak irauli ditzake, adituen arabera.


Beste epai euskarafobo bat: Bitarteko Idazkari izateko lan poltsa eskaeraren aurka

Gasteizko 1 zenbakiko Auzitegi Kontentzioso-Administratiboak emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. Lan poltsan parte hartzeko euskara maila altuenaren baliokide diren 3. eta 4. eskakizunak indargabetu zituen Gasteizko Auzitegiak. 


2025-03-13 | Ahotsa.info
“Ez da soilik memoria ariketa bat, baizik eta NATOren kontrako borroka deialdia”

Hainbat eragilek deituta, NATOren aurkako elkarretaratzea egin da Iruñeko Udaletxearen aurrean. Izan ere, gaur, martxoak 12, 39 urte bete dira Hego Euskal Herriak, Espainiar Estatua NATOn sartzeko erreferendumari ezezkoa eman ziola. Askapenako kide batek adierazi du, gaurko... [+]


Bi minututan galdutako elkarrizketak

Azkar! Azkar! Adi egon, ez daukat astirik eta! Ohartarazi behar zaitut, denborak agian ez baitit uzt… Pipipipi-pipipipi! Pipipipi-pipipipi!

Goiz jaiki, eguneratuta egoteko irratia piztu, dutxa hartu, ilea lehortu, orraztu, bizarra kendu edota makillatu, kafea egiten den... [+]


Nola eragingo die AEBen eta Europaren arteko norgehiagokak Euskal Herriko produktuei?

Europako Batzordeak 26.000 milioi euroren inportazioak zergapetuko ditu apirilaren 1etik aurrera, Donald Trumpek altzairuari eta aluminioari ezarritako muga-zergei erantzunez. Enbido-komertzialek jarraitzen badute, Euskal Herrian lehen sektoreak nozituko du gehien norgehiagoka... [+]


Eguneraketa berriak daude