Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

larunbata 2025eko apirilaren 26an

"Ez gara artista eta ez aktore, saltsero baizik"

2007ko otsailaren 21ean

Xabier Otaegi eta Jose Ignacio Ansorena pailazoei elkarrizketa

XABIER OTAEGI JOSE IGNACIO ANSORENA
"Ez gara artista eta ez aktore, saltsero baizik"
Tomavistas kaskar batekin bakero pelikula bat eginez hasi ziren haurrak dibertitzen. Pailazo sartu ziren. Showman profesional gero. Bitartean, BBVko langile bata, Kontserbatorioko musika irakasle bestea Donostiar donostiarrak. Kixki eta Mixki ziren. Txirri eta Mirri dira. Xabier eta Piter. 1972tik gaur arte elkarrekin dabiltza, umoretsu, Xabier Otaegi eta Jose Ignacio Ansorena.

ARGIA. Zortzi pertsonai elkar hizketatzera etorri naiz: Kixki, Mixki, Txirri, Mirri, Xabier, Piter, Otaegi eta Ansorena. Besterik ba al dago nire aurrean?

XABIER OTAEGl. Bai, asko dira.

JOSE IGNACIO ANSORENA. Baina denak oso antzekoak. Badira bada, Zurine eta Garbiñe atsoak, bada gu ere atsoak bezalakoak gara.

X.O. Baina azkenean bi pertsonaia dira hor barnean daudenak, dei itzazu Xabier eta Piter ala dei itzazu nahi bezala, bi tipo baino ez dira. Guri gertatu zaigu denbora labur samarrean pertsonaia asko egin behar izan ditugula.

J.I.A. Eta batez ere batzuk indar handi xamarra hartu dutela.

X.O. Maiteenak zein ditugun galdetzen zaigunean, beti erantzuten dugu Txirri eta Mirri direla, bada, esperientzia gehiena hanekin daukagulako, eta ondoen menperatzen ditugulako.

J.I.A. Esango nuke Txirri eta Mirrik kasik, beraiek menperatzen gaituztela gu.

A. Plazetan ez al zarete gehiago Kixki, Mixki eta Kaxh-amelull bezala ibili?

X.O. 1975-76 garaia izan zen gogorrena. Guztira, Kixki, Mixki eta Kaxkamelon bezala 300 aktuazio emanak izango ditugu. Garai hartako afizionatu talde batetan 300 saio ematea sineskaitza zen. Herri guztiak pasa genituela esan daiteke.

A. Donostiar batek esan dit zuek euskarara bikoiztutako 'bakero' pelikula ikusi zuela 1970 inguruan.

J.I.A. Bikoiztuta ez, guk egina zen! Kontatu al dizute hori ere? Hemezortzi urte inguru genituen orduan. Saltsero batzuk ginen, alde guztitan genbiltzan. Antzerkian hasi ginen. 'Atzipetutako Leoia' izan zen lehenengo obra. Horren inguruan haurrentzako jaialdia antolatzen genuen, eta hor atera zen pailazo batzuen beharra. Pelikulak egitearen kontua ere orduan bururatu zitzaigun. Neska batek bazeukan tomabistas kaxkar bat. ..

X.O. Superrotxo ez zen sikiera.

J.I.A.....eta 'Txarko roxa' pelikula egin genuen, `Rio Bravo' zela eta. Han ibili ginen indioarena egiten. Huraxe izan zen lehenengo pelikula. Gero egin genuen beste bat, 'El enfermo', gero 'To be or no to be'... Baina txarrak, e.

A. Saltsa horietan zer dela eta sartu zineten?Artista senak bultzatuta, euskaltzaletasunak eraginda. ..

X.O. Guk ez dugu artista, artista esango nuke, izateko senarik. Garai hartan ez zegoen euskal dibertsiorik haurrentzat, eta pentsatu genuen pailazoena edo txotxongiloena izan zitekeela hutsune hori betetzeko bidea. Euskaraz noski, euskararen arazoa zelako bultzatzen gintuena. Erraztasunagatik seguraski pailazoen mundura sartu ginen. Lotsagarri samar, orain ez genuke hori egingo baina, gure ez jakintasun horretan, bada, aurrera mutilak!

J.I.A. Ideiarik ez! Ideiarik ez!

X.O. Baina ausardia bai.

A. Garai hartako pailazo' bakarrak zuek zineten. Hor bide bat markatu duzue, ezta?

X.O. Hori nahi genuen prezisamente. Garai hartan, 1972an, kantariak tope topean zeuden. Bazeuden lehen mailakoak, Lertxundi, Lete, Laboa, eta bazeuden bigarren errenkakoak, haien poderioz sartzen ari zirenak. Pentsatu genuen agian pailazo euskaldun batzuk hasiez gero, atzetik etorriko zela gehiago. Eta kale egin genuen! Orain, ordea, badaude: Kokox, Kakax eta Kirriki, Kixkur, Koxkor eta bestea, hor daude Lasartekoak...

A. Zuen eskema berarekin jokatzen al dute?

J.I.A.Ez,ez,ez.

X.O. Plazatan gehiago ibiltzen dira, eskenatokitik ihes egiten dutela esango nuke. Animazio pailazoak dira eskenariekoak baino. Guk gehiago jo izan dugu espektakulartasunera.

J.I.A. Nahiko garbi ikusten genuen euskal haurrek idolo antzeko batzuk behar zituztela, modeloak. Leku guztietan gertatzen da. Micki Mouse eta abar zeuden baina beti kanpotik zetozen.

A. Lortu al zenuten idolo izatea?

J.I.A. Neurri batean bai.

X.O. Ez ginen horren bila joan ere, ez zen idolo izan nahi genuela.

J.I.A. Guk ez, baina bai Txirri, Mirri eta Txiribitonek.

A. Lortu al duzue pailazo hizkera berezirik?

X.O. Berezia ez. Lortu duguna da umeentzat ulergarria den hizkuntza.

J.I.A. Lanak eman dizkigu euskarak, e. Alde batetik, Euskal Herri osoarentzat ulergarria den hizkuntza erabili behar genuen, eta ez telebistan hasi ginenetik bakarrik. Euskara batu antzekoa egin behar genuen, baina bestetik kolokiala. Ezin da egin telebistako bikoizketetan egiten den bezalako euskara hotza. Eta bariatua, Txirrik era bateko hizkera du eta Mirrik bestelakoa. Erregistro desberdinak sortu behar ziren.

A. Kixki eta Miskitik Txirri eta Mirrira pasa zinetenean izena aldaketa soila izan al zen?

X.O. Hirugarren pertsonaren aldaketa izan zen.

J.I.A. Kaxkamelon egiten zuen tipoarekin istilua izan genuen. Istorioa triste samarra da. Berak erregistratu egin zituen izenak, eta galerazi egin zigun erabiltzea. Orduan istilutan has gintezkeen, baina izenak aldatu genituen eta kitto.

X.O. Lan moldea ere aldatu genuen. Ordura arte Kixki, Mixki eta Kaxkamelonek herriz herriko jaialdiak egiten zituzten. Hura gainera hiltzen ari zen poliki poliki. Agian jarraituko zuen, baina behintzat garai batean eduki zuen zera hori gabe. Euskal Telebistaren eskaera ondo etorri zen gauzak argitzeko eta esateko: bueno, non gaude, noraino iritsi gara eta zer egingo dugu. Beste planteamendua zen, ETBrentzat lan egitea, lan profesionalean sartzea...

A. Planteamendu profesionalari heldu zenlotenetik erronka handiena, agian, 'Funtzioa' izan zen. Zuzenean egitea...

X.O. Tira, horrelako gauzetan bagenuen esperientzia. Telebistan bertan eginak genituen hiru programa.

J.I.A. 'Don Don Kilikon' saioa zela eta nahiko nazkatuta bukatu genuen telebistarekin. Grabaketak aspergarriak iruditzen zitzaizkigun. Ordu asko pasatzen ziren, beroa... Haurrak dibertitu beharrean askotan aspertu egiten ziren, hainbeste ordurekin.

X.O. Oso pisua egiten hasi zen hori. Eta enpresa handi batekin lan egitea... Gaizki, gaizki.

J.I.A. Eta 'Funtzioa' eskaini zigutenean hasieran ezetz esan genuen. Gu ez gara ez artista eta ez aktore, saltsero baizik. Baina insistitu ziguten bastante, eta baietz baina baldintza bat jarri genuen, zuzenean egitea. Zuzenean egitea zoramena da, oso ona. Teatroa bezala da, pim, pam, pum! Disfrutatu egiten da. Eta gidoian ez daudenak gertatu eta inprobisatzen hastea... Horrelakoak gidoi barruan doazela uste du jendeak baina...

A. Entzun dut umore errazegia egiten duzuela. Puskerra, kaka, txisa...

X.O. Umeentzat txixak eta kakak eta puskerrak erabili izan ditugu, baina beste arloak ere landu ditugu, txiste politikoak erabili izan ditugu, txiste berdeak... txiste intelektualagoak bastante, baina agian asko galdu egiten dira. Baina argi dago telebistan ez dagoela umore zailegia egiterik. Ihesi egiten da erabat.

J.I.A. Umoreak ezin du izan intelektualegia. Umorea da umorea. Bere punttuan. Ez intelektualegia, eta ez ez-intelektualegia. Umorea, azken finean, distortsioa da. Gu ez gara beste munduko artistak, orain, kantitatea egiten dugu.

X.O. Asteroko kontua da gurea.

J.I.A. Hala ere, kaka eta txixa kontuak, niri behintzat ikaragarri gustatzen zaizkit! Ikaragarri! Txiki txikitatik! Eta pentsatzen dut, hemendik bi mila urtera, munduak irauten badu, kaka eta txixa gustatuko zaion jendea ere izango dela.

A. Telebistan politikoei adarra jo dieten lehenengoak zuek izango zineten.

X.O. Agian bai. 'Funtzioa'rako aurregidoiak egiten hasi ginenean Euskal Telebista bera guztiz beldurtuta zegoen. Lehenengo programetan gidoi guztiak eskatzen zizkiguten Ez ziren zentsurara iritsi baina... Beldurrez zeuden! Kaka eginda!

J.I.A. Tankera guztitako jendea sartu dugu. Batzutan PNVkoak ekarri ditugu, bestetan EAkoak... «Ez duzute Garaikoetxea eramaten», esan izan digute, eta gezurra da, Garaikoetxea gonbidatua izan delako, eta ez du etorri nahi izan. Alderdi guztitatik egon da bat edo beste moskeatu dena.

A. Harritu egin nintzen Joseba Arregi 'Albondiga inauguratzen jarri zenutenean.

J.I.A. Hiru politiko pasa ziren programatik: Arzalluz, Jon Idigoras eta Joseba Arregi. Beste piloa gonbidatu bai baina ez da modurik izan etorrarazteko. Etorri izan direnak oso jatorrak. Problemak bere aurrekoekin izan dira: asesor de imagen eta guzti, eta esan genion, "zuek asesor de imagen al duzue, itxura horrekin?", eta «bai, bai». Hiru tipo ziren eta... hartu zituen hirurak eta, "aide!, popatik hartzera", bidali egin zituen, eta bakar bakarrik geratu zen.

A. 'Funtzioa'ren beste etapa prestatzen ari zarete. Berritasunik izango al da?

J.I.A. Asko ezin dugu aldatu, lehengoak gara eta. Lehen bezain txarrak edo. Urtarrila hasieran hastea nahi dugu, baina zehaztu gabe dago kontua. Eta Gabon gauerako espezial bat egingo dugu. Handiagoa.

A. Jendeak sinesten al du Jose Ignacio Ansorena gizon serioa dela?

X.O. Hori oso zabaldua dago gainera. Jenio txarrekoa ere bada.

J.I.A. Izango naiz, jendeak esaten badu izango naiz. Ez da gauza txarra.

X.O. Kalean doanean duen rictusa oso serioa da, malaletxeduna. Lanean dagoenean tipoa oso serio jartzen da.

A. Txiste kontatzen ibiltzen omen da, aldiz, Xabier Otaegi bere lantokian, banketxean.

X.O. Nik kontatu baino niri kontatu egiten dizkidate. Kontatu egin behar izaten ditut trukean batzuk entzuteko. Baina normalean etorri egiten zaizkit.

J.I.A. Nik baditut baten batzuk beti txiste kontatzen jarduten zaizkidanak. Normalean txiste ezagunak baina tira, badazpada ere, beti antena jarrita joan behar. Jakinduria herrikoia ezagutu egin behar da.

A. Nahiko berriki egin duzuen ikuskizuna 'Egunkaria'ren aldeko kanpainaren Azken Festa izan da. Belodromoa bete beteta, arrakasta izugarria.

X.O. Hura izango zen seguraski gure aurrean jende gehien bildu duen saioa.

J.I.A. Benetan pozgarria izan zen. Horrelako saltsa asko montatu ditugu, baina horrelako jendetza... Pozgarria izan zen ikusten genuelako jendeak jasotzen zuela. Emozionantea.

X.O. Gainera, oroitzen naiz, Gontzal Mendibil kantatzen hasi zenean, jendeak txiskeroak atera zituen garai bateko kantaldi zaharretan bezala. Baina ez zen hori bakarrik izan: garai bateko jaialdien eta aurrera atera ahal izateko ekintzen giro hura sentitu genuen han.
Lepo leporaino bete zen.

J.I.A. Gure oroitzapenik ederrenetarikoa da.

A. Ea ba hurrengo elkar hizketa 'Egunkaria'rekin egiten duzuen.

X.O. Laster, espero dugu.
Imanol Murua
"Pailazo euskaldun batzuk hasiz gero, atzetik gehiago etorriko zirela pentsatu genuen, eta kale egin genuen!"
"Umoreak ezin du izan intelektualegia. Umorea da umorea. Bere punttuan".
30-34

Gaiez\Kultura\Antzerkia\Pailazoak
Pertsonaiaz\ANSORENA2
Pertsonaiaz\OTAEGI4
Egileez\MURUA2\Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Osakidetzan euskaldunak identifikatuta: arta euskaraz bermatzeko bidean pauso bat?

Onintza Irureta Azkune

Denok gaude katean

Urko Apaolaza

Gloria Rekarte: Emakume Presoak Indarrean

Kantuak euria atertu zuenekoa

Gorka Intxausti Aranguren

“Kantuen ikastez hasi nintzen euskara ikasten”

Garazi Basterretxea | Pikara Magazine

Azkenak

2025-04-25 | Onintza Irureta Azkune

Osakidetzan euskaldunak identifikatuta: arta euskaraz bermatzeko bidean pauso bat?

Ospitalizatuta dauden pazienteek eskumuturrekoan eramango dute “e” ikurra. Hala, osasun langileek badakite herritar horiek eskatu dutela euskaraz artatua izatea. Osakidetzak dio euskarazko komunikazioa errazteko beste tresna bat gehiago dela. Proiektu zabalago bateko... [+]

2025-04-25 | Iker Rincon Moreno | Ander Zarraga | Hiruka .eus

“Udalak onartu duen HAPOaren ondorioz, Kabia egoera ezegonkorrean dago”

Kabia gune okupatuaren 19. urteurrena ospatzeko jarduerak egingo dituzte gaurtik domekara bitartean, apirilaren 24tik 26ra. Bi hamarkada betetzear dagoen gune autogestionatu honek hainbat gorabehera izan ditu bere ibilbidean, eta, Udala bultzatzen ari den Hiria Antolatzeko Plan... [+]

2025-04-25 | Euskalerria irratia

Anestesia, Delirium Tremens, Zea Mays, Talco, Zetak eta Naxker Hatortxu Rockeko iragarpen berrien artean

24 talde berri iragarri ditu Hatortxu Rock elkartasun jaialdiak. 63 talde iragarri dituzte dagoeneko eta guztira, 100 talde izango dira jaialdiko bost eszenatokietan.

2025-04-25 | Gorka Intxausti Aranguren

Izaki Gardenak

Kantuak euria atertu zuenekoa

Izaki Gardenak
Noiz: apirilaren 20an.
Non: Iruñeko Gazteluko Plazan.

-----------------------------------------------

Ordu erdia baino ez da falta Iruñeko Gazteluko Plazan kontzertua hasteko; baina erdi hutsik da oraindik, euria ari baitu. Porlanezkoa nahiz ez den,... [+]

2025-04-25 | Eneko Imaz Galparsoro

Trumpek gelditzeko eskatu dio Putini, eta Errusiak dio bake akordiorako ia prest dagoela

Zelenskiri Ukrainako gerra amaitu behar duen bake akordioa "arriskuan" jartzea leporatu ostean, Putini egin dio errieta Trumpek bere sare sozial Truth Socialen. Sergei Lavrov Atzerri Ministroak bake akordioa adosteko prest dagoela Errusia. Kievek jakinarazi du Errusiaren... [+]

2025-04-25 | Olaia L. Garaialde

Eguneko zentro publiko baten beharra aldarrikatu dute Uribe Kostako herritarrek

Bizkaian eguneko zentro publikorik ez duen eskualde bakarra da. Elkarretaratzea eginen dute apirilaren 27an, 12:00etan, Sopelako (Bizkaia) Udaletxeko plazan.

2025-04-25 | Enbata

Herriek (ere) asko egin dezakete euskararen alde

2026ko hauteskundeei begira, zutabe bat ireki du Enbata-k. Plantan emanak izanen diren zerrenda abertzaleen hautagaiei ideia kutxa bat eskaini nahi die, beren programak Herriko Etxeen eskumeneko sail ezberdinetan eraikitzeko. Hilabete honetan, Herriko Etxeek euskararen alde egin... [+]

2025-04-25 | Aiaraldea

Baso Erresilentea proiektua martxan, mendietako jasangarritasunaren mesedetan

Urduñako 2022-2042 Onura Publikoko Mendia Antolatzeko Planaren parte da ekintza, eta Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailaren babesa eta Bizkaiko Foru Aldundiko Mendi Zerbitzuaren laguntza jaso du.

2025-04-25 | Jenofa Berhokoirigoin

Frantziako lehen ministroaren alabak ere salatu du “bortizki jipoitu” zutela Betharramgo ikastetxean

Alain Esquerrek idatziriko Le silence de Bétharram (Betharramgo isiltasuna) liburuan eman du lekukotza Helene Perlantek, François Bayrouren alabak. 1980ko hamarkadan egon zen ikastetxe katolikoan ikasle eta berrogei urte luzeetan isilik atxiki ditu bertan jasandako... [+]

2025-04-25 | Urko Apaolaza Avila

Analisia

Denok gaude katean

Urtarrilaren 29an, gaur egungo mundu berekoi honetan ohituta ez gauden zerbait gertatu zen Laudioko Guardian lantegiaren atarian. Zuzendaritzak hango labea itzaltzeko asmoa erakutsi zuen, eta horri aurre egiteko, langileek atea blokeatu zuten pankarten bidez. Baina ez zeuden... [+]

2025-04-24 | Xabier Letona Biteri

Espainiako Gobernuak atzera egin du Israelgo balen erosketan

Israelgo IMI Systems enpresarekin Espainiako Barne Ministerioak egindako bala erosketa bertan behera uztea agindu du Pedro Sanchez Espainiako Gobernuko lehendakariak. PSOEren eta Sumar-en arteko gobernu koalizioan zegoen apurketa arriskua baretu du erabakiak.

2025-04-24 | Jenofa Berhokoirigoin

‘Elgarrekin’ lelopean ospatuko dute aurtengo Herri Urrats maiatzaren 11n

Ipar Euskal Herriko ikastolen aldeko bestaren 42. edizioa iraganen da maiatzaren 11n Senperen.

2025-04-24 | Unai Lomana Uribezubia

Aurrekontu militarren handitzea salatzeko bizikleta martxa egingo dute Bilbon

Bilbotik abiatu eta Barakaldoko ITP Aero eta Getxoko Sener enpresen paretik pasako da bizikleta martxa, bi enpresa horiek "ekoizpen militarraz arduratzen direlako", antolatzaileen aburuz. Azken aldian ematen ari den armamentu gastuen hazkundea salatzeko protesta izango... [+]

2025-04-24 | Goierriko Hitza | Lide Egizala Urteaga

Artzain Egun jendetsua, Ordizian

Aurten 1.500 ardi inguruk zeharkatu dute Kale Nagusia, bost artaldetan banatuta. Idiazabal Gaztaren denboraldi berriaren aurkezpen ofiziala egin da, udaletxean. Garena Jatetxeko Julen Bazek eta Peli Perez de Anuzitak moztu dute gazta.

2025-04-24 | Garazi Basterretxea | Pikara Magazine

MADDI OIHENART

“Kantuen ikastez hasi nintzen euskara ikasten”

1997an plazaratu zuen Maddi Oihenartek (Barkoxe, 1956) lehen diska, Lurralde zilarra, Mixel Arotze eta Mixel Etxekoparrekin batera. Txiki-txikia zenetik barrenean dituen paisaiak, isiltasunak eta soinuak partekatzen dizkigu kantuan ari denean. Kantatzean aurreko ahotsen... [+]

Eguneraketa berriak daude