"Kargua uztea baino gehiago eskatzen du"


2021eko uztailaren 19an
Jose Maria Satrustegi:
"Kargua uztea baino gehiago eskatzen du"
Nafarroako irrati frekuentzien banaketak Jose Maria Satrustegi euskaltzain unanuarrak Nafar Kultur Kontseilutik dimiti dezan eragin du.
ARGIA. Zer da eta zein funtzio betetzen ditu zehazki Nafar Kultur Kontseiluak?
J.M. SATRUSTEGI. Bueno, Nafar Kultur Kontseiluak 20 pertsonak osatua da. Gauzak ez dira erabakitzen edo eztabaidatzen bertan, aholkuak baino ez dira ematen. Guri, kulturarekin lotura daukan edozein arloari buruzko eritziak eskatzen dizkigute, proiektua, gure eritzia jakinik, aurrera edo atzera eramateko. Horrela, zerrenda bat izaten dugu, dela Nafarroako jaialdiak, dela pintura erakusketa, dela zein abesbatz ekarri behar den jaialdi baterako, eta abar. Arlo guztiak ukitzen ditugu gutxi gora behera. Nahiko ondo antolatuta dago, nire ustez.
Astean behin, denok Batzar Orokorrean biltzen gara, Roman Felones Hezkuntza kontseilaria eta Jose Maria Romera Principe de Vianako zuzendaria buru. Hor eritziak eta aholkuak ematen dira, eta gero lan taldetan arlo bakoitzeko azterketak egiten dira.
A. Eta irratien frekuentzien banaketaren auziarekin, eskatu zizueten aholkurik?
J.M. S. Hori da mingarriena. Ez ziguten ezer esan, eta aurreko larunbatean bilduak ginen, erabakia eman zen aurreko larunbatean. Ez zitzaigun esan arazorik bazegoen ere. Hain zuzen ere, ez ziguten aholkurik eskatu euskararen gauzak ez direlako inoiz hartzen kulturako gauzak bezala. Hezkuntza mailako gauza bezala hartzen da. Nafarroako Kultur Kontseiluan, beraz, euskarari buruzko gauzak inoiz ez zeukaten leku, harrigarria bada ere.
A. Baina zuek bazenekiten arazo hau izan bazegoela. Orduan, bakarrik aholku eskatuz gero ematen dira aditzera eritziak?
J.M S. Erakunde ofizial bezala Kontseiluak muga batzu jarri dizkio bere buruari, eta muga horietan, haste hastetik, euskarak ez zeukan sarrerarik. Orduan nik uste nuen nire eginkizuna oso mugatua zela. Hasieratik esaten nien, «aizue baina euskarak beste tratamendua behar du!» Baina ezer ez. Orduan, nik, beste eginkizunik gabe, eta bapatean, irrati euskaldunak litzentziarik gabe uzten zituztela ikusirik, nire erabakia hartu nuen, hor ez neukalako egon beharrik.
A. Kultura mailan ze nolako tratamendua dauka euskarak?
J.M.S. Adibidez, Nafarroako Jaialdietan, aurkezpenak erdaraz egiten dira, eta batek esaten badu: "ez dago eskubiderik, euskaraz eta erdaraz egin behar dira", orduan euskaraz ere jartzen dituzte. Bueno, zerbait lortzen da. Horrelako gauza txikietan, ba, bai. Baina gero, zuk esaten baduzu: "Aizue, baina Nafarroan ez dago ondo euskararen irakaskuntza!", esaten dizute: "Ez, ez, hori Hezkuntzaren arlokoa da". Eta mozten dute, eta kitto.
A. Zein da irratiak eta beste komunitabideek euskararen munduan betetzen duten, edo bete dezaketen papera, Nafarroan?
J.M. S. Nahi duten guztia. Erabat euskaraz egitetik, erdixka egitera, edo Telenavarrak egiten duen bezala, farregarria dena, erdarazko informatiboa ondoan, eta bi minututan, labur-labur. Orduan, egiten dutena eta egin dezaketena gauza desberdinak dira. Baina zer egingo dute? Alde batetik, jada dauden irrati baimenduak Estatu mailakoak dira. Orain zazpi eman behar, hogeitatik zazpi. Azken buztana zen, euskarak sarrera bat izateko, eta orduan, nik ez nuen uste inoiz halako astakeriarik egingo zutenik, baina hauek sozialistak izanik betiko jauntxoei eman diete baimena, euskara inolako presentziarik gabe utziz.
A. Hain zuzen ere barrigarria da Xorroxin Irratiari egin diotena. Hainbeste berma eta eragina izanda gizartearengan, inolako errespeturik ez izatea jendearen eritzi horri, ezta?
J.M. S. Horregatik erabakian ez dut onik ikusten. Kargua uztea baino gehiago eskatzen du. Nire eskuan dagoen guztia.
A. Askoren eritziz, erabakia ez da bi irratien kontrakoa bakarrik, euskararen beraren kontrakoa baizik. Horren aurrean, zer egin genezake Nafarroako euskaldunok?
J.M. S. Hori oso zaila da esatea. Denok egin behar dugu lan, baina norbere tokitik kanpo, zer egin daitekeen, nik zer esan dezaket? Nik ikusten dudana da arazoa larria dela, eta bakarrik hizkuntzaren aldetik ikusten dut. Gero zein pausoak eman daitezkeen esateko, ni ez naiz gai. Nik uste dut hizkuntza bat hitzetik datorrela, entzutetik, eta hiztun asko baldin badu, ba indarra handia du, hiztun gutxi, indar gutxi. Hedadura handia baldin badu, ba posibilitate handia du zabaltzeko, eta horrek ematen dio arnasa. Bere eztarria estutzen badute, hori da hizkuntza estutzea, hizkuntza hiltzea. Hori da nire planteumendua, eta nire erabakia gogorra izan bada, ildo horretatik doa.
Nik nire ahalmen oso-osoak jarri behar ditut horretan. Baina nola egin, nola bideratu ahalmen hori positiboa izan dadin, ez dakit. Lortuko bagenu alderdi guztiak euskararen ondoan batzea, zatiketak zokoratuz, urrats handi bat emango genuke euskararen etorkizunerako.
Alberto Barandiaran
29,30


GaiezKomunikabidIrratiaEuskaraz irr
PertsonaiazSATRUSTEGI1
EgileezBARANDIARA5Komunikabid

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude