"Kargua uztea baino gehiago eskatzen du"


2021eko uztailaren 19an
Jose Maria Satrustegi:
"Kargua uztea baino gehiago eskatzen du"
Nafarroako irrati frekuentzien banaketak Jose Maria Satrustegi euskaltzain unanuarrak Nafar Kultur Kontseilutik dimiti dezan eragin du.
ARGIA. Zer da eta zein funtzio betetzen ditu zehazki Nafar Kultur Kontseiluak?
J.M. SATRUSTEGI. Bueno, Nafar Kultur Kontseiluak 20 pertsonak osatua da. Gauzak ez dira erabakitzen edo eztabaidatzen bertan, aholkuak baino ez dira ematen. Guri, kulturarekin lotura daukan edozein arloari buruzko eritziak eskatzen dizkigute, proiektua, gure eritzia jakinik, aurrera edo atzera eramateko. Horrela, zerrenda bat izaten dugu, dela Nafarroako jaialdiak, dela pintura erakusketa, dela zein abesbatz ekarri behar den jaialdi baterako, eta abar. Arlo guztiak ukitzen ditugu gutxi gora behera. Nahiko ondo antolatuta dago, nire ustez.
Astean behin, denok Batzar Orokorrean biltzen gara, Roman Felones Hezkuntza kontseilaria eta Jose Maria Romera Principe de Vianako zuzendaria buru. Hor eritziak eta aholkuak ematen dira, eta gero lan taldetan arlo bakoitzeko azterketak egiten dira.
A. Eta irratien frekuentzien banaketaren auziarekin, eskatu zizueten aholkurik?
J.M. S. Hori da mingarriena. Ez ziguten ezer esan, eta aurreko larunbatean bilduak ginen, erabakia eman zen aurreko larunbatean. Ez zitzaigun esan arazorik bazegoen ere. Hain zuzen ere, ez ziguten aholkurik eskatu euskararen gauzak ez direlako inoiz hartzen kulturako gauzak bezala. Hezkuntza mailako gauza bezala hartzen da. Nafarroako Kultur Kontseiluan, beraz, euskarari buruzko gauzak inoiz ez zeukaten leku, harrigarria bada ere.
A. Baina zuek bazenekiten arazo hau izan bazegoela. Orduan, bakarrik aholku eskatuz gero ematen dira aditzera eritziak?
J.M S. Erakunde ofizial bezala Kontseiluak muga batzu jarri dizkio bere buruari, eta muga horietan, haste hastetik, euskarak ez zeukan sarrerarik. Orduan nik uste nuen nire eginkizuna oso mugatua zela. Hasieratik esaten nien, «aizue baina euskarak beste tratamendua behar du!» Baina ezer ez. Orduan, nik, beste eginkizunik gabe, eta bapatean, irrati euskaldunak litzentziarik gabe uzten zituztela ikusirik, nire erabakia hartu nuen, hor ez neukalako egon beharrik.
A. Kultura mailan ze nolako tratamendua dauka euskarak?
J.M.S. Adibidez, Nafarroako Jaialdietan, aurkezpenak erdaraz egiten dira, eta batek esaten badu: "ez dago eskubiderik, euskaraz eta erdaraz egin behar dira", orduan euskaraz ere jartzen dituzte. Bueno, zerbait lortzen da. Horrelako gauza txikietan, ba, bai. Baina gero, zuk esaten baduzu: "Aizue, baina Nafarroan ez dago ondo euskararen irakaskuntza!", esaten dizute: "Ez, ez, hori Hezkuntzaren arlokoa da". Eta mozten dute, eta kitto.
A. Zein da irratiak eta beste komunitabideek euskararen munduan betetzen duten, edo bete dezaketen papera, Nafarroan?
J.M. S. Nahi duten guztia. Erabat euskaraz egitetik, erdixka egitera, edo Telenavarrak egiten duen bezala, farregarria dena, erdarazko informatiboa ondoan, eta bi minututan, labur-labur. Orduan, egiten dutena eta egin dezaketena gauza desberdinak dira. Baina zer egingo dute? Alde batetik, jada dauden irrati baimenduak Estatu mailakoak dira. Orain zazpi eman behar, hogeitatik zazpi. Azken buztana zen, euskarak sarrera bat izateko, eta orduan, nik ez nuen uste inoiz halako astakeriarik egingo zutenik, baina hauek sozialistak izanik betiko jauntxoei eman diete baimena, euskara inolako presentziarik gabe utziz.
A. Hain zuzen ere barrigarria da Xorroxin Irratiari egin diotena. Hainbeste berma eta eragina izanda gizartearengan, inolako errespeturik ez izatea jendearen eritzi horri, ezta?
J.M. S. Horregatik erabakian ez dut onik ikusten. Kargua uztea baino gehiago eskatzen du. Nire eskuan dagoen guztia.
A. Askoren eritziz, erabakia ez da bi irratien kontrakoa bakarrik, euskararen beraren kontrakoa baizik. Horren aurrean, zer egin genezake Nafarroako euskaldunok?
J.M. S. Hori oso zaila da esatea. Denok egin behar dugu lan, baina norbere tokitik kanpo, zer egin daitekeen, nik zer esan dezaket? Nik ikusten dudana da arazoa larria dela, eta bakarrik hizkuntzaren aldetik ikusten dut. Gero zein pausoak eman daitezkeen esateko, ni ez naiz gai. Nik uste dut hizkuntza bat hitzetik datorrela, entzutetik, eta hiztun asko baldin badu, ba indarra handia du, hiztun gutxi, indar gutxi. Hedadura handia baldin badu, ba posibilitate handia du zabaltzeko, eta horrek ematen dio arnasa. Bere eztarria estutzen badute, hori da hizkuntza estutzea, hizkuntza hiltzea. Hori da nire planteumendua, eta nire erabakia gogorra izan bada, ildo horretatik doa.
Nik nire ahalmen oso-osoak jarri behar ditut horretan. Baina nola egin, nola bideratu ahalmen hori positiboa izan dadin, ez dakit. Lortuko bagenu alderdi guztiak euskararen ondoan batzea, zatiketak zokoratuz, urrats handi bat emango genuke euskararen etorkizunerako.
Alberto Barandiaran
29,30


GaiezKomunikabidIrratiaEuskaraz irr
PertsonaiazSATRUSTEGI1
EgileezBARANDIARA5Komunikabid

Azkenak
Herrialde Katalanetako herririk turistikoenak, eskuin muturraren bozen biltoki

Kataluniako azken hauteskundeetako eta Europako hauteskundeetako emaitzetatik abiatuta, presio turistiko handiena bizi duten Herrialde Katalanetako herrietan eskuin muturraren botoak nola egin duen gora aztertuko dugu.


Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu
Puigdemontek nola egin zien iskin poliziei?

Carles Puigdemonten ihesaldiaren bertsio bat kontatu du La Vanguardiako kazetari Mayka Navarrok, "iturri ofizialetatik lortua". Lastozko txapelak, gurpildun aulki bat eta hiru ibilgailu erabili zituzten mossoak nahasteko. Puigdemontek “gaur edo bihar” hitz... [+]


2024-08-09 | Euskal Irratiak
Baionako Euskal Museoak ehun urte bete ditu aurten

Mende batean, Baionako Euskal Museoak izan duen bilakaeraz erakusketa berezia sortu dute. Argazki, tindu edo objektuak ikusgai dira. 1924an William Boissel Bordaleko militarrak bultzatu zuen museoaren sorrera, "euskal herri tradizionalaren" ondarea babesteko... [+]


Sustantziarik gabea

Egia esan, pena ematen dit kritika honi izenburu hau ipintzea. Bizeten Carmen oso opera ederra da, sentimendu unibertsalak jorratzen dituena, hala nola pasioa, jeloskortasuna, maitatuaren posesioa, independentzia... Eta hori guztia musika-lan bikaina oinarri hartuta. Baina... [+]


Gasteizko jaietan izandako bi bortxaketak salatu dituzte

Bi bortxaketa eta beste sei erasoren salaketa zuzenak jaso ditu Gasteizko Mugimendu Feministak. Elkarretaratzea egin du erasoak salatzeko txosna gunean, ostegunean. Gasteizko Udalak elkarretaratzea ostiralean 11:00etan egin du. Erasoen harira ez dute inor atzeman, momentuz.


Euskal Herriko ikurrak kendu dituzte Atarrabiako pilotalekuan, Nafarroakoa izan ezik

Martxoaren 5ean zabaldutako auto batek armarria “kentzea edo ezabatzea” agindu zuen, “jarrera politiko baten aldeko posizionamendua” dela eta “neutraltasun politikoaren aurka” egiten duelako. UPNk jarri zuen salaketa, eta Atarrabiako alkate... [+]


Lodifobia eta patologizazioa Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean

Bizkaiko e28 koordinadorak salatu du kide trans lodi batek eraso lodifoboa pairatu duela Gurutzetako ospitaleko Genero Identitatearen Unitatean.


2024-08-09 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


2024-08-09 | Axier Lopez
UPNk eta PSNk ez dute lortu Raimundo el Canastero zentsuratzea Tafallan

UPNk mozioa aurkeztu du Tafallako udalbatzan gobernu taldeari eskatzeko bertan behera utz dezala Raimundo el Canastero musika taldearekin zuen kontratua jaietan kontzertu bat egiteko. Lizarrako jaietan izandako polemikaren ondoren etorri da zentsura eskaera. PSN batu zaio... [+]


2024-08-09 | Axier Lopez
Beste milioi bat euro eman die Jaurlaritzak erdarazko hedabideei

Kultura eta Hizkuntza Politikako sailak nagusiki gaztelania darabilten hedabideetan "euskarazko albisteak areagotzeagatik" diru-laguntzak banatu ditu beste urte batez. Ia milioi bat euro banatu dute Noticias, Gara eta Vocento hedabide taldeen artean, artikulu batzuk... [+]


Ertzain bat atxilotu dute homizidio saiakera egotzita, lan orduetatik kanpo hiru pertsonari tiro egiteagatik

Ertzaintzak ertzain bat atxilotu du, hiru pertsona hiltzen saiatzea egotzita. Agentea lan orduetatik kanpo zegoen, eta deklaratu zuen bere buruaren defentsan egin ziela tiro furgonetan zihoazen ustezko hiru lapurri. Ertzaintzaren ikerketaren arabera, gezurra da deklaratu duena.


Sardiniak ezetz esan dio kolonizazio energetikoari

Haize-erroten eta eguzki-plaken ezarpen zabalarekin kezkatuta, populazioa "espekulazio energetiko" gisa kalifikatzen duen joera bati aurre egiten ari da.


2024-08-08 | ARGIA
Venezuelako Askapenaren brigada
“Herriak eta gobernuak ez dute atzerapausorik onartuko”

Venezuelan dauden Askapena talde internazionalistaren brigadistekin hitz egin du ARGIAk, hauteskundeen osteko egoeraz eta etorkizunaz.


2024-08-08 | ARGIA
Puigdemont Kataluniara itzuli da zazpi urteren ondoren, eta berriz ere desagertu da

Carles Puigdemont erbestetik itzuli da Kataluniara zazpi urteren ondoren. Salvador Illaren inbestidura saiora joan baino lehen, Bartzelonako Garaipenaren Arkuan hitzaldi labur bat eman du milaka lagunen aurrean. Poliziak Puigdemont atxilotzeko agindua du, baina ez du lortu... [+]


2024-08-08 | Sustatu
Twitterren alternatiben analisia: Bluesky, Mastodon eta Threads

Elon Musk-en jarrera ultra eta toxikoak egunetik egunera agerikoago izanik, X/Twitter noren eskutan dagoen edozeinek ikusten du. Berriz ere egunotan sare horretatik alde egiteko deiak eta agurrak ikusten ari gara, eta horren harira artikulu interesgarria irakurri dugu Electronic... [+]


Eguneraketa berriak daude